محیط زیست طبیعی
سال:1396 | دوره:70 | شماره:4 |تعداد مقالات:25

لجن فاضلاب شهری از پسماندهای زائدی است که در مراکز تصفیه ی فاضلاب بر جای می ماند. این ماده ی زائد حاوی فلزات سنگین نظیر مس، روی، آهن و منگنز است که جزء آلاینده های پر خطر محیطی محسوب می شوند. از این رو در حین استفاده و یا دفن کردن این ماده در محیط های مختلف باید به سرنوشت آلاینده های موجود در آن توجه خاصی داشت. به-منظور بررسی سطح خطر مواد زائد، آزمایش های مختلفی از جمله تعیین غلظت کل و جزء بندی کردن فلزات سنگین مورد استفاده قرار می گیرد، اما تحقیقات مختلف نشان داده است که این رویه ها پاسخ مناسبی به سطح خطر مواد زائد ارائه نمی دهد. در میان عوامل مختلف مؤثر بر مقدار آزادسازی و رفتار آبشویی فلزات، pH محلول آبشویی مهم ترین عامل به شمار می آید. هدف اصلی این مطالعه بررسی رفتار شستشوپذیری مس، روی، آهن و منگنز از لجن فاضلاب شهری تولید شده در تصفیه خانه ی فاضلاب سرکان بود. تغییرات pH پس از 48 ساعت زمان تعادل، به خوبی ظرفیت بافری لجن فاضلاب مورد مطالعه را نشان داد. رفتارهای انحلال پذیری برای مس، روی، آهن و منگنز به دست آمد که برای پیش بینی چگونگی آبشویی این فلزات در شرایط مختلف محیطی بسیار مفید است. همچنین در این رفتارها خاصیت آمفوتریک برای رفتار آبشویی مس و روی مشاهده گردید و عنصر منگنز بعد از 3=pH، تغییر بسیار کمی در رفتار آبشویی و میزان انحلال پذیری از خود بروز داد. از طرفی نتایج نشان داد که میزان آبشویی مس و روی به علت pH طبیعی خود لجن فاضلاب محدود است و اگر در شرایط اسیدی و یا قلیایی قرار نگیرد مشکل خاصی را ایجاد نمی کند.

کبک دری، به عنوان یک گونة به طور عمده غیرمهاجر، شاخص مناطق کوهستانی مرتفع محسوب می شود. این گونه در ارتفاعات مناطق شمالی، شمال غرب و غرب کشور پراکنش دارد. جمعیت کبک دری در سال های اخیر به واسطة عوامل متعددی مانند تخریب زیستگاه، شکار غیرقانونی و چرای بیش از حد در زیستگاه ها با روند کاهشی رو به رو بوده است. بنابراین، شناسایی و حفاظت از لکه های زیستگاهی به نسبت بزرگ به منظور تأمین نیازهای حیاتی جمعیت های این گونه اهمیت ویژه ای دارد. در این پژوهش، مطلوبیت زیستگاه کبک دری در استان چهارمحال و بختیاری (به عنوان یک منطقة دربرگیرندة سیماهای سرزمینی اغلب کوهستانی) مورد بررسی قرار گرفته است. بر اساس یافته ها، ارتفاع از سطح دریا (3/44%)، بارش سالیانه (19%)، شیب (2/17%) و رد پای انسان (5/8 %) به عنوان مهم ترین متغیرهای مؤثر بر مطلوبیت زیستگاه کبک دری در این استان شناسایی شدند. این گونه به طور بالقوه می تواند در گسترة ارتفاعی حدود 1700 متر تا بیش از 4100 متر حضور داشته باشد. با این وجود، فقط در حدود 81/0 درصد از زیستگاه های مطلوب کبک دری در گسترة ارتفاعی بین 1700 تا 2000 متر قرار گرفت. در حدود 4/19 درصد از سطح استان به عنوان زیستگاه مطلوب برآورد شد. تنها در حدود 8/15 درصد از زیستگاه های مطلوب در محدودة مناطق حفاظت شده قرار می گیرد. علاوه بر این، لکه های زیستگاهی بزرگ و به نسبت یکپارچه به ویژه در غرب و شمال غرب استان شناسایی شدند که در گسترة مناطق حفاظت شده قرار نمی گیرند. از سوی دیگر، مزاحمت های انسانی مانند سکونتگاه ها، جاده ها، چرای دام ها و برداشت گیاهان دارویی منجر به محدودیت و تجزیة بیشتر زیستگاه های مطلوب شده اند. به منظور دست یابی به یک ارزیابی بهتر در زمینة تأثیر تجزیة زیستگاه ها بر جمعیت های کبک دری توصیه می شود توانایی پراکنش این گونه بررسی شود. با توجه به آشیان بوم شناختی ویژه، کبک دری می تواند به عنوان یک گونة چتر یا پرچم دار در کوهستان های مرتفع معرفی شود.

بررسی مراحل تولید مثل و میزان موفقیت زاد آوری گاوچرانک یا اگرت رمه ای (Bubulcus ibis Linnaeus, 1758) در جزیرة علی سیاه در رودخانة کارون در محدودة شهر اهواز از دی ماه سال 1392 آغاز و در خردادماه 1393 خاتمه یافت. در این بررسی مراحل و میزان موفقیت زاد آوری گاوچرانک در 60 آشیانه بررسی شد. مشاهدات نشان داد، زمان آغاز آشیانه سازی، اواخردی ماه، میانگین دوران تفریخ تخم ها 22 روز، میانگین تعداد تخم ها به ازاء هر آشیانه 9/3، میانگین دوران رشد جوجه ها 33 روز، اتمام جوجه آوری اوایل خرداد ماه بود. اندازه گیری ابعاد 234 تخم در 60 اشیانه نشان داد میانگین شاخص شکل تخم ها، 56/75، میانگین حجم تخم ها 8/14± 97/20 سانتی مترمکعب، میانگین قطر کوچک تخم ها 06/1± 36/28، میانگین قطر بزرگ تخم ها 26/1± 73/37 میلی متر، میانگین وزن تخم ها 34/4± 14/24 و میانگین وزن آشیانه ها 40/9 ± 98/463 گرم تعیین شد. میانگین دوران جوجگی nestling 13 روز، دوران Post-Nestling 16 روز، میانگین زمان پرواز کامل جوجه ها 14 روز تعیین شد. طول دورة زادآوری بین 84 تا 90روز، و میزان موفقیت جوجه آوری 33/73 درصد تعیین شد. جمعیت جوجه آوری گاوچرانک در جزیرة علی سیاه 448 جفت شمارش شد. مشاهدات در سال 1394 نشان داد که جزیرة علی سیاه لایروبی و از بین رفت و کلنی جوجه آور اگرت رمه ای نیز متلاشی شد.

ارزیابی و تعیین میزان مرگ و میر درختان در طول دوره، اساس برنامه ریزی های بلند مدت مدیریت منابع طبیعی است که کاری چالش برانگیز و دشوار است؛ زیرا عوامل و فرآیندهای مختلفی بر روی آن تأثیرگذار و تعیین کننده هستند. در این پژوهش با استفاده از تکنیک شبکة عصبی مصنوعی، احتمال مرگ و میر درختان در سطح قطعات نمونة ثابت مدل سازی و تخمین زده شد. از متغیرهای زیستی و غیرزیستی نظیر میران انرژی تابشی نور خورشید در فصل رویش، شاخص خیسی توپوگرافی، ارتفاع بالای نزدیک ترین نقطة زه کشی شده، سرعت باد، متوسط قطر برابر سینه (در سال 1391) و سطح مقطع برابر سینه به عنوان متغیرهای ورودی و احتمال مرگ و میر درختان در سطح قطعات نمونة ثابت در جنگل های هیرکانی به عنوان متغیر خروجی در کلیة مدل سازی های آلومتریک و شبیه سازی شبکة عصبی استفاده شد. معماری های مختلف (توپولوژی) شبکه با الگوریتم پس انتشار خطا با تعداد نورون های متفاوت شامل توابع انتقالی لجستیک سیگموئدی و تانژانت هیپربولیک در لایه-های پنهان آموزش داده شدند، این مدل ها دقت های متفاوتی از برآورد متغیر پاسخ ارائه دادند. نتایج این تحقیق نشان داد که درختان با قطر 20 تا 100 سانتی متر بهترین و بیشترین زنده مانی را دارند. با افزایش رقابت (سطح مقطع قطورترین درخت) زنده مانی کاهش پیدا می کند. گونة ممرز نسبت به سایر گونه ها به مقدار کمی از مرگ و میر بیشتری برخوردار است. همچنین از نتایج این تحقیق چنین استنباط می شود که از متغیرهای زیستی، سطح مقطع قطورترین درختان و از میان متغیرهای غیرزیستی ترکیب عوامل توپوگرافی با شاخص خیسی خاک و سرعت باد بیشترین تأثیر را بر احتمال مرگ و میر در سطح قطعة نمونه دارند.

رویش قطری و حجمی توده های جنگلی اساس تعیین میزان برش سالانه در برنامه ریزی و مدیریت بهره برداری چوب از جنگل بوده و تعیین آن و عوامل مؤثر بر روی آن یکی از مهم ترین چالش ها در جنگل است. در این پژوهش با استفاده از تکنیک شبکه ی عصبی مصنوعی، تأثیر متغیرهای محیط زیستی بر رویش قطری راش در قطعات نمونه ی ثابت در جنگل های شمال ایران، برای یک دوره ی نه ساله (1391-1382)، مدل سازی و تخمین زده شد. با استفاده از یک شبکه ی آماربرداری 150×200 تعداد 258 قطعه نمونه ی دائم 10 آری دایره شکل و در مجموع 1895 نمونه برداشت شد. میانگین متغیرهای رویش قطری، سطح مقطع توده، مجموع سطح مقطع بزرگتر از درخت هدف و تعداد در هکتار در داخل قطعه ی نمونه اندازه گیری شد که به ترتیب برابر 9/30، 8/36، 4/29 و 421 به دست آمد. متغیرهای محیطی از قبیل مقدار انرژی تابشی نور خورشید در فصل رویش، شاخص رطوبت توپوگرافی، ارتفاع بالای نزدیک ترین نقطه ی زهکشی شده، سرعت باد و متغیرهای زیستی مثل متوسط قطر برابر سینه و سطح مقطع برابر سینه به عنوان متغیرهای ورودی بوده و رویش قطری به عنوان متغیر خروجی شبکه ی عصبی استفاده شد. شبکه ی پرسپترون چند لایه با الگوریتم پس انتشار خطا به همراه توابع سیگموییدی مورد استفاده قرار گرفت. با توجه به نتایج به ترتیب، شاخص تغییرات قطر برابر سینه (32 درصد)، ترکیب عوامل توپوگرافی و شاخص رطوبت خاک (5/19 درصد) و سطح مقطع برابر سینه (9/16 درصد) تغییرات رویش قطری راش را در سطح قطعه ی نمونه تعریف می-کنند. باد و انرژی تابشی خورشید در فصل رویش نیز مجموعاً 20 درصد تغییرات رویش قطری راش در سطح قطعات نمونه را تعریف می کنند. شبکه ی عصبی، دقت لازم را برای مدل سازی رویش قطری با استفاده از عوامل زیست محیطی مؤثر بر آن ارائه داد. همچنین درصد اثرگذاری عوامل محیطی و زیستی حدوداً یکسان بود که می توان نتیجه گرفت عوامل زیستی و محیطی به صورت تقریباً مساوی رویش قطری راش را کنترل می کنند.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (pdf) مراجعه فرمایید.

امروزه اهمیت استفاده از مسیر های چوبکشی متناسب با روش های بهره برداری و شیوة جنگل شناسی در واحد های جنگلداری شمال کشور، ضرورت ارزیابی دقیق و همه جانبة این مسیر ها را ایجاب می کند. همچنین تردد ماشین آلات در مسیر های چوب کشی تأثیر زیادی روی خصوصیات فیزیکی خاک دارد، تا حدی که با گذشت چندین سال، خصوصیات فیزیکی خاک در مسیر های چوبکشی نمی تواند ترمیم شود. هدف از انجام این پژوهش اندازه گیری نرخ رواناب در دو طبقة شیب 20%-0 و 40%-20% مسیر های چوبکشی است. به این منظور در منطقة بهره برداری شده در مسیر چوبکشی و منطقة شاهد در بخش گرازبن جنگل خیرود اقدام به نمونه برداری از رواناب تولیدی شد. در این تحقیق از بارش های طبیعی منطقه به دلیل ایجاد تکرارهای بیشتر و به دست آوردن اطلاعات استفاده شد. با توجه به نرمال بودن رواناب تولیدی به-وسیلة آزمون های پارامتری مقایسة میانگین بین آن ها صورت گرفت. نتایج این تحقیق نشان داد که مسیر های چوبکشی و کاهش پوشش گیاهی عامل اصلی افزایش رواناب در جنگل های طبیعی هستند و نوع پوشش، تغییر فصل و اثرات متقابل آن ها بر میزان رواناب تأثیر معنی دار دارند. به عبارت دیگر، مقدار بارش و تغییر فصل بر میزان رواناب تولیدی نقش دارند، همچنین در تحقیق حاضر شیب و اثرات متقابل آن ها اثر معنی داری بر مقدار رواناب تولیدی نداشته است.

هدف از انجام این مطالعه اندازه گیری آلاینده های هوا شامل ترکیبات آلی فرار (VOC)، منوکسید کربن (CO)، و ذرات معلق کمتر از 10 میکرون (PM10) از ابتدای فروردین تا پایان آبان سال 1395 می باشد. طی 8 ماه 144 نمونه برای آلاینده های VOC، CO وPM10 با دو بار تکرار در هر ماه در سه ایستگاه جمع آوری شد. آلاینده ها در ساعت یک بعد از ظهر در زیر گذر حرم مطهر رضوی اندازه گیری شد. اندازه گیری VOC و CO توسط دستگاه قرائت مستقیم مجهز به سنسور الکتروشیمیایی (Multi-RAE) و اندازه گیری ذرات معلق با دستگاه Haz-Dustمدل EPAM5000، مطابق با استانداردهای سازمان حفاظت محیط زیست آمریکا، انجام شد. شاخص کیفیت هوا (AQI) برای آلاینده های مورد بررسی (VOC، CO، و PM10) با استفاده از روش میانیابی خطی طبق استانداردها ملی کیفیت هوای آزاد (NAAQS) محاسبه شد. نتایج نشان داد که بالاترین غلظت آلاینده CO مربوط به ایستگاه مرکزی پارکینگ یک (پارکینگ شیرازی) با میانگین ppm31/22 و کمترین آن مربوط به ایستگاه خروجی پارکینگ یک به خیابان امام رضا (ع) با میانگین ppm 5/7 و بعد از آن ورودی پارکینگ یک از خیابان شیرازی با غلظتppm 8 می باشد. غلظت منوکسید کربن و PM10 در ایستگاه مرکزی پارکینگ بالاتر از حد استاندارد حفاظت محیط زیست ایران (ppm 9 برای منوکسید کربن وµ g/m3 150 برای ذرات معلق) بود. شاخص کیفیت هوا در مورد منوکسید کربن برای تمام ماه ها به جز آبان و شاخص کیفیت هوا برای PM10 برای خرداد ماه و شهریور بالاتر از حد استاندارد بود. به علاوه بالاترین غلظت ترکیبات آلی فرار در شهریور ماه گزارش شد و به طور کلی آلودگی در دوره گرم نسبت به دوره سرد نمونه برداری بیشتر بود.

بهترین راه حفاظت از تنوع زیستی و ساختار و کارکرد یک منطقه، شناسایی نواحی با قابلیت حفاظتی است. در این مطالعه برای تهیة نقشة قابلیت حفاظت اراضی زیر حوضة آبخیز پلاسجان، به روش دلفی لایه های اطلاعاتی مورد نیاز تعیین، نمودار سلسله مراتبی مطالعه ترسیم و وزن معیارها به روش فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) محاسبه شد. نقشة لایه های مورد نیاز تهیه، پیش پردازش های لازم بر روی آن ها انجام و تمامی معیارها با استفاده توابع متناسب فازی محدودیت ها به صورت صفر و یک، استاندارد گردید. قابلیت حفاظت اراضی منطقه با استفاده از ارزیابی چند معیاره (MCE) به روش ترکیب خطی وزنی (WLC) با ریسک متوسط و قابلیت جبران بالا و میانگین وزنی رتبه بندی شده (OWA) با ریسک و قابلیت جبران تعریف شده متوسط مشخص گردید. روی هم اندازی نقشة کاربری و پوشش اراضی منطقه بر روی نقشه های قابلیت حفاظت، نشان داد نتایج روش WLC به دلیل جبران حداکثر، خوش بینانه بوده اما نتایج روش OWA با ریسک و جبران متوسط، متناسب با شرایط فعلی سرزمین و واقع بینانه تر بود. در نتیجه در مدل WLC و OWA به ترتیب، 9/33 و 16/13 درصد به مناطق با قابلیت متوسط و 5/16 و 26/12 درصد به طبقه با قابلیت حفاظتی زیاد اختصاص داده شده است. مقایسة نقشه های تهیه شده از وضعیت فعلی منطقه با استفاده از تصاویر ماهواره ای، نقشة قابلیت حفاظت اراضی منطقه و توجه به لزوم حفاظت از ساختار و کارکرد منطقه، در هر دو روش، لزوم اصلاح مرزهای مناطق تحت حفاظت را نشان داد.

فلزات سنگین گروهی از عناصر هستند که در غلظت های بالاتر از حدود استانداردهای زیست محیطی به عنوان آلاینده شناخته می شوند. شاخص های آلودگی امکان مقایسه بین آلودگی ناشی از فلزات سنگین مختلف ناشی از فعالیت های انسانی را فراهم می نمایند. لذا این تحقیق به منظور ارزیابی و تهیه نقشه های پراکنش مکانی خطر زیست محیطی فلزات سنگین با استفاده از شاخص های آلودگی در اراضی زراعی جنوب تهران انجام شد. در این تحقیق از حدود 2000 هکتار از اراضی زراعی در محدوده نهر فیروزآباد در جنوب تهران، تعداد 175 نمونه خاک با فواصل 300 متر انتخاب گردید. از روش وزن-دهی عکس فاصله جهت پهنه بندی منطقه از لحاظ شاخص های زمین انباشت، فاکتور آلودگی، بارآلودگی و پتانسیل خطر زیست محیطی استفاده شد. بیشترین مقدار میانگین شاخص های زمین انباشت و فاکتور آلودگی مربوط به عنصر سرب بود. نتایج نشان داد که 86 درصد از نمونه های خاک مورد مطالعه از لحاظ شاخص های مذکور آلوده به سرب می باشند. نقشه های پهنه بندی شاخص های بار آلودگی و پتانسیل خطر زیست محیطی (شاخص های جامع آلودگی خاک به تمام فلزات سنگین) مبین آلودگی تمام سطح منطقه می باشد. براساس شاخص پتانسیل خطر زیست محیطی، حدود 98 درصد از سطح منطقه مورد مطالعه (1857 هکتار) در کلاس خطر قابل توجه و حدود 2 درصد از سطح منطقه (33 هکتار) در کلاس خطر بسیار زیاد قرار گرفتند.

هرچند استفاده از لجن فاضلاب به عنوان یک منبع ارزان قیمت و سرشار از مواد آلی و عناصر غذایی، تأثیر مثبتی بر رشد گیاه دارد اما تجمع برخی فلزات سنگین در نتیجة کاربرد آن، استفاده از این ماده را در کشاورزی محدود می کند. مطالعة حاضر در قالب یک آزمایش فاکتوریل 3×4×3 کاملاً تصادفی با فاکتور لجن فاضلاب در سه سطح (0، 50 و 100 گرم بر کیلوگرم خاک)، چهار تیمار (شاهد، بیوچار، بقایای گیاهی و بیوچار + بقایای گیاهی) و سه تکرار به کار گرفته شد. نتایج نشان داد که کاربرد لجن فاضلاب تأثیر مثبت و معنی دار (6/12 درصد) بر وزن خشک محصول لوبیا داشته است. استفاده از این ماده همچنین غلظت و جذب کل عناصر روی، مس، آهن و منگنز )اندازه گیری شده به وسیلة دستگاه جذب اتمی( را در گیاه افزایش داد که نشان دهندة امکان استفاده از این مادة آلی در تأمین عناصر کم مصرف کاتیونی برای گیاه است. افزودن مخلوط بیوچار و بقایای گیاهی پوستة برنج به خاک تیمار شده با لجن فاضلاب، بر رشد گیاه لوبیا تأثیر مثبت و معنی دار داشت، به گونه ای که بیشینة وزن خشک این گیاه در بر همکنشی تیمار بیوچار + بقایای گیاهی و لجن فاضلاب در سطح کاربرد 100 گرم در کیلوگرم خاک به دست آمد که نسبت به تیمار شاهد رشدی معادل 4/40 درصد را نشان داد. به طورکلی کاربرد بیوچار و بقایای پوستة برنج سبب کاهش معنی دار میانگین غلظت روی و منگنز در اندام هوایی گیاه لوبیا نسبت به شاهد گردید اما افزودن بقایای پوستة برنج و مخلوط بیوچار + بقایا به خاک تیمار شده با لجن فاضلاب، افزایش معنی دار غلظت مس را در اندام هوایی گیاه در پی داشت.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (pdf) مراجعه فرمایید.

پایش و مدیریت جمعیت های حیات وحش و زیستگاه ها نیازمند مدل سازی زیستگاه های مطلوب و پراکنش گونه ای است. بنابراین در این پژوهش، مدل سازی پراکنش بالقوه ی آهوی ایرانی با دو رویکرد فازی (مبتنی بر دانش بوم شناختی جوامع بومی) و مکسنت (مبتنی بر داده های حضور گونه) در منطقه ی حفاظت شده ی میشداغ اجرا شد؛ تا ضمن مدل سازی پراکنش گونه ای با استفاده از سامانه ی استنتاج فازی (رویکرد فازی) و الگوریتم آنتروپی بیشینه (رویکرد مکسنت)، به بررسی و مقایسه ی کارایی هر یک از این دو رویکرد پرداخته شود. به علاوه، ارزیابی هر یک از مدل ها با استفاده از تحلیل جک نایف انجام شد. آستانه گذاری نیز با استفاده از آستانه ی حضور 10% صورت گرفت. براساس یافته ها، سه متغیر کاربری سرزمین، فاصله از کشت زارها و فاصله از منابع آب در هر دو رویکرد فازی و مکسنت به عنوان مهم ترین متغیرهای مدل سازی شناخته شدند. همچنین، در هر یک از رویکردهای فازی و مکسنت به ترتیب 45/47% و 08/14% منطقه به عنوان منطقه ی حضور بالقوه پیش بینی شد. براساس تحلیل جک نایف، میزان موفقیت هر یک از مدل های فازی و مکسنت به ترتیب، 95/80% و 66/66% برآورد شد (p<0. 01). یافته های پژوهش مؤید کارایی بالای سامانه ی استنتاج فازی و الگوریتم آنتروپی بیشینه در مدل سازی پراکنش بالقوه ی آهوی ایرانی است. این مطالعه را می توان از یک سو تأکیدی بر ضرورت توجه به رویکردهایی همچون رویکرد فازی در مدل سازی پراکنش بالقوه ی گونه های حیات وحش کشور و از سوی دیگر تأکیدی بر ضرورت توجه به دانش بوم شناختی جوامع بومی هر منطقه دانست.

هدف از این پژوهش بررسی بردباری، توانایی اندوزش و پالایش سرب توسط بنگ دانه (Hyoscyamus niger L. )، خار پنبه (Onopordum acanthium L. ) و گل گندم (Centaurea cyanus L. )، بومی منطقه ی آذربایجان غربی، است. بدین منظور یک نمونه خاک انتخاب و به طور یکنواختی با غلظت های مختلف سرب (0، 250، 500 و 1000 میلی گرم بر کیلوگرم خاک) آلوده شد. سپس گیاهان در گلدان های حاوی خاک آلوده کشت شدند. این پژوهش در شرایط گلخانه ای در قالب طرح بلوک های کاملاً تصادفی و در سه تکرار انجام شد. در پایان دوره ی رشد، عملکرد ماده ی خشک ریشه و شاخساره و غلظت سرب در ریشه و شاخساره ی گیاهان اندازه گیری شد. همچنین، عملکرد نسبی (RY) ریشه و شاخساره، سرب تثبیت شده در ریشه (MS)، سرب استخراج شده توسط شاخساره (ME)، فاکتورهای تغلیظ زیستی سرب (BCF و mBCF)، فاکتور اندوزش زیستی (mBAF) و فاکتور انتقال گیاهی (TF)، محاسبه شد. نتایج نشان داد با افزایش آلودگی سربی خاک، عملکرد ریشه و شاخساره و بردباری گیاهان کاهش یافت، در حالی که غلظت سرب ریشه و شاخساره، سرب تثبیت شده در ریشه و سرب استخراج شده توسط شاخساره ی گیاهان، افزایش یافت. میان شاخص بردباری گیاهان تفاوت معنی داری (05/0P≤ ) وجود نداشت. در این مطالعه، بیش ترین اندوزش سرب در ریشه، در خار پنبه (میانگین MS، BCF و mBCF به ترتیب µ g pot-1 27، 102/0 و 09/6) و بیش ترین اندوزش سرب در شاخساره، در خار پنبه (میانگین ME، BCF و mBCF به ترتیب µ g pot-1 45، 066/0 و 79/3) و گل گندم (میانگین ME و BCF به ترتیب µ g pot-1 43، 061/0 و 64/3) مشاهده شد. بنابراین خار پنبه و گل گندم با داشتن زیست توده ی بالا در شرایط طبیعی، می توانند در پالایش خاک های آلوده به سرب، به ویژه در سطوح پایین آلودگی، مؤثر باشند.

هدف از این تحقیق مطالعه فرآیند حذف یون های کروم (VI) از محیط های آبی با استفاده از بیوجاذب کیک نفت، توسط روش طراحی آزمایش و مدل سازی پاسخ رویة سطح بود. بررسی فرایند در دو مرحله و هر بار با در نظر گرفتن سه متغیر انجام گرفت. در یک بخش اثرات pH محیط، دما، غلظت جاذب و در بخش دیگر غلظت جاذب، غلظت اولیة یون کروم و سرعت اختلاط مطالعه شدند. توسط روش پاسخ سطح، نمودارهای سه بعدی که شامل اثرات و برهمکنش متغیرها بود، ترسیم و تحلیل شد. افزایش دما تا° C 40 باعث جذب بیشتر کروم شد، با این حال افزایش بیشتر آن تا° C 50 کاهش جذب را نتیجه داد. در pH کمتر، جذب بیشتری اتفاق افتاد. با این حال در محیط اسیدی تر، روند کاهشی جذب کروم با دما، شدت بیشتری گرفت. در مرحلة دوم، نمودارهای سه بعدی به دست آمده، صفحات با شیب مثبت را نشان دادند و به ترتیب افزایش غلظت جاذب، غلظت اولیه و دور همزن اثر مثبت بر افزایش جذب کروم داشتند. معادلات به دست آمده از روش پاسخ سطح رابطة ریاضی میزان جذب کروم بر حسب متغیرها را نشان داد، که به ترتیب ضرایب تعیین 95% و 99% برای آن ها به دست آمد. مقادیر میزان جذب برای شرایط متفاوت با استفاده از معادلات مدل شده، پیش بینی و محاسبه شده و با نتایج آزمایشگاهی مقایسه شد که تطبیق رضایت بخشی را نشان دادند.

آلودگی هوا یکی از مهم ترین مشکلات در کلانشهرها است. جهت تهیة برنامه جامع کاهش آلودگی هوا و در حقیقت پیشگیری از انتشار آلاینده ها بایستی در ابتدا مقدار و اهمیت انتشار آلاینده های مهم از منابع مختلف تعیین شود. لذا هدف از این مطالعه، بررسی میزان انتشار آلاینده های مهم هوا از منابع متحرک و مدل سازی و تعیین توزیع فضایی هر یک از آن ها در شهر کرج بود. برای این منظور با استفاده از مدل بین المللی انتشار از وسایل نقلیة (IVE) به تفکیک نوع وسایل نقلیه، ضرایب انتشار آلاینده های هوا تعیین شد. در نهایت میزان و توزیع انتشار سالانة آلاینده های ناشی از تردد وسایل نقلیه در شهر کرج محاسبه و با توجه به شبکة معابر شهر در GIS توزیع فضایی انتشار آلاینده ها نقشه سازی شد. نتایج مطالعه نشان داد که میزان حداکثر انتشار سالانة آلاینده ها شامل مونوکسیدکربن، اکسیدهای نیتروژن، اکسید های گوگرد، ترکیبات آلی فرار، ذرات معلق و دی اکسیدکربن به ترتیب 84/1688، 61/185، 26/6، 16/31، 54/120 و 04/33737 تن در سال است. نتایج نشان داد که انتشار ذرات معلق و اکسیدهای نیتروژن مرتبط با وسایل نقلیة سنگین و در معابر بزرگراهی و انتشار مونوکسیدکربن و آلاینده های آلی فرار مرتبط با وسایل نقلیة سبک و در معابر شریانی هستند. به علاوه ضریب انتشار اکسیدهای گوگرد برای وسائل نقلیة سنگین بیشتر بوده ولی درکل، میزان منتشر شده از وسائل نقلیة سبک تر به دلیل تعداد بیشتر آن ها نسبت به وسائل نقلیة سنگین بیشتر بود. همچنین بالاترین مقدار انتشار آلاینده ها در مناطق 3، 4 و 6 و پایین ترین مقدار در مناطق 1، 8 و 9 مشاهده شد.

با توجه به توسعة بی رویه و غیراصولی شهرها و عدم وجود الگوهای صحیح مصرف منطقی ترین و کم هزینه ترین روش برای دفع پسماندهای شهری، دفن بهداشتی است. امروزه ایجاد محل دفن به دلیل رشد و توسعة مناطق شهری و افزایش مخالفت عمومی، مشکل تر شده است. به همین دلیل توصیه می شود که مکان دفن در جهت رشد و توسعة آتی مناطق مسکونی و شهری قرار نگیرد. بنابراین هدف از این تحقیق انتخاب مکان بهینة دفن پسماند با توجه به گسترش فیزیکی شهر تهران در یک دوره 28 ساله با در نظر گرفتن پارامتر ریسک در تصمیم گیری است. در این تحقیق علاوه بر معیارهای محیطی، اجتماعی و اقلیمی برای بررسی گسترش فیزیکی شهر تهران از داده های ماهواره ای لندست از سال 1367 تا 1395 استفاده شده است. در مقالة حاضر برای وزن دهی به معیارهای مختلف از مقایسات زوجی و جهت استخراج مکان-های مناسب اولیه با در نظر گرفتن مفهوم ریسک در تصمیم گیری از مدل میانگین وزنی مرتب شده استفاده شده است. در نهایت مکان های مناسب نهایی برای دفن پسماند با در نظر گرفتن روند گسترش شهری در جهت های جغرافیایی مختلف طی 28 سال گذشته انتخاب شده است. نتایج حاصل از مدل میانگین وزنی مرتب شده نشان دهندة این است که به ترتیب بیشترین و کمترین مساحت مکان مناسب برای دفن پسماند در حالت های OR و AND انتخاب شده اند. بررسی ها نشان می دهد که مناسب ترین مکان ها اولیه برای دفن پسماند در قسمت های جنوب، جنوب غربی و غرب تهران قرار دارند، ولی با توجه به در نظر گرفتن روند گسترش شهری در جهت های جغرافیایی مختلف طی 28 سال گذشته، مکان مناسب نهایی برای دفن پسماند از گزینه های مناسب در جهت جغرافیایی جنوب تهران قرار دارند.

فرض های نادرست در روش های ارزیابی موجود مانند مستقل در نظر گرفتن عوامل و ورودی های دقیق همواره باعث ایجاد خطا در نتایج نهایی ارزیابی کاربری زمین شده است. ازاین رو، در این مقاله برای بالا بردن دقت و نزدیک تر به واقعیت شدن نتایج از دو روش فازی برای واردکردن عدم قطعیت و استانداردسازی و دیمتل-تحلیل شبکه برای از بین بردن مشکل استقلال عوامل و دیدن بازخوردها و تعاملات میان عوامل مؤثر در ارزیابی توان شهری حوضه ی آبخیز بیرجند بر اساس 14 زیر عامل، که در 2 دسته ی اصلی محیط زیستی و عوامل زیربنایی قرار می گیرند، استفاده شده است. هر عامل فازی سازی و توسط دیمتل-فرایند تحلیل شبکه وزن آن مشخص گردید و نقشه ی کاربری حفاظت به عنوان لایه ی ممنوعیت حذف شد و با استفاده از ترکیب وزنی خطی نقشه ی نهایی ارزیابی توان شهری تهیه گردید که بر طبق آن پتانسیل هر پیکسل برای ایجاد کاربری شهری در منطقه ی موردمطالعه مشخص گردید. در نهایت بر اساس این روش مشخص شد که 85/1، 10، 15/65 و 23 درصد از منطقه ی موردمطالعه به ترتیب دارای توان خوب، متوسط، کم و فاقد توان برای ایجاد کاربری شهری است.