علوم و صنایع کشاورزی
سال:1386 | دوره:21 | شماره:1 (ویژه حفاظت نباتات) |تعداد مقالات:10

در دستگاه گوارش اغلب حشرات راسته جوربالان (Homoptera) و از جمله سفید بالک ها (Aleyrodidae)، باکتری های همزیست زندگی می کنند که در زیر گروه گاما و رده پروتوباکتری ها طبقه بندی می شوند. با توجه به نقش اساسی این موجودات در بقا و تولید مثل حشرات حامل آنها، میستوسیت های عسلک پنبه (Bemisia tabaci Gennadius)، به عنوان یکی از آفات مهم کشاورزی، با استفاده از میکروسکوپ الکترونی (TEM) مورد بررسی قرار گرفتند. دو نوع میکروارگانیسم در میستوسیت های عسلک پنبه تشخیص داده شد. نوع اول شکل ثابتی نداشته (چند شکلی)، فاقد دیواره سلولی مشخص و در بین واکوئل ها واقع شده است. اما نوع دوم دارای تحدب، با دیواره سلولی مشخص و معمولا به صورت گروهی و با تعداد متفاوت در داخل واکوئل ها واقع شده است. به منظور بررسی احتمال وجود همبستگی بین تنوع مرفولوژیک میستوسیت ها و جمعیت های مختلف عسلک پنبه، شش جمعیت این آفت از مناطق اصفهان، کرمان، فارس، آذربایجان، خراسان و تهران مورد بررسی میکروسکوپی قرار گرفتند. جمعیت ها یا بیوتیپ ها از نظر شکل و تعداد میکروارگانیسم های موجود در میستوسیت ها تفاوت های معنی داری داشتند. به طوری که میستوسیت های جمعیت های اصفهان، کرمان و فارس دارای دو نوع میکروارگانیسم، اما جمعیت های آذربایجان، خراسان و تهران میکروارگانیسم نوع سومی را نیز دارا بودند. میکروارگانیسم نوع سوم صرفا در میستوسیت های بیوتیپ A عسلک پنبه مشاهده شد و میستوسیت های بیوتیپ B عسلک پنبه فقط دو نوع میکروارگانیسم داشتند. در این بررسی مشخص شد که بیوتیپ B عسلک پنبه که خسارت آن نسبت به بیوتیپ A بیشتر است در مناطق اصفهان، کرمان، فارس و احتمالا سایر مناطق نیمه تجربی کشور پراکندگی دارد.

نظر به وسعت دامنه میزبانی قارچ Verticillium dahliae و بقا آن روی علف های هرز، تعیین علایم پاتوتیپ های این بیمارگر و مقایسه با علایم ایجاد شده روی پنبه می تواند موقعیت این قبیل میزبان ها را جهت به کارگیری در آزمون بیماریزایی مشخص کند. تاج خروس Amaranthus retroflexus از علف های هرز مهم مزارع پنبه و باغ های زیتون و حساس به قارچ عامل پژمردگی ورتیسیلومی است. در این بررسی مشخص گردید عکس العمل گیاه تاج خروس به جدایه های برگریز و غیربرگریز قارچ ورتیسیلیوم مشابه است. در تاج خروس اولین علایم بیماری حدود 20 روز پس از مایه زنی ظاهر شد. در حالیکه در پنبه اولین علایم بیماری پس از 30 روز مشاهده گردید. علایم بیماری ایجاد شده در اثر سه جدایه جمع آوری شده از درختان زیتون بر روی تاج خروس به صورت ریزش برگ ها و در پنبه نکروز همراه با پژمردگی بود. از میان جدایه ها فقط جدایه C1 از پنبه باعث مرگ کامل (خشکیدگی) گیاهچه های پنبه و تاج خروس شدند. سه جدایه پنبه مورد بررسی، روی تاج خروس در مقایسه با گیاه پنبه از شدت بیماریزایی کمتری برخوردار بودند. میزان رشد پرگنه جدایه های مختلف در دماهای متفاوت 23)°C، 25، 27، (29 معنی داری باعث تفکیک جدایه ها از یکدیگر گردید. جدایه های B1، B3 و E3 از زیتون به میزان بالای 50 درصد در پنبه و 50-66 درصد در تاج خروس شدت بیماری را ظاهر ساختند. در حالیکه جدایه های G1، G2 و G5 از پنبه هر یک به ترتیب 75-100 درصد روی پنبه و 8.3-100 درصد روی تاج خروس شدت بیماری زا نشان دادند. تفاوت در بین میکرواسکلروت ها به دو شکل گرد و کشیده در ابعاد مختلف در میان جدایه ها مشاهده گردید.

در این تحقیق 137 جدایه باکتریایی از ریشه و ریزوسفر کلزا در استانهای گلستان، مازندران، گیلان و تهران جداسازی شد. در ابتدا خاصیت آنتاگونیستی جدایه های باکتریایی علیه قارچ Rhizoctonia solani (AG2-1) با استفاده از روش کشت متقابل مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج نشان داد که 29 جدایه توانایی جلوگیری از رشد قارچ بر روی محیط PDA را دارا می باشند. براساس آزمونهای بیوشیمیایی، فیزیولوژیکی و مورفولوژیکی، جدایه های B1 و B2 به گونه Bacillus subtilis و جدایه S1 به گونه Streptomyces sp. تعلق داشتند. نتایج مطالعه بر روی مکانیسمهای بازدارندگی جدایه های باکتریایی نشان داد که جدایه ها با تولید آنتی بیوتیک، مانع از رشد میسلیوم قارچ می شوند. همچنین جدایه ها برخی متابولیتهای ضدمیکروبی شامل پروتئاز و سیدروفور را تولید می نمایند. جدایه B1 بهترین تاثیر را در جلوگیری از رشد قارچ در شرایط آزمایشگاهی نشان داد. تاثیر جدایه ها بر کاهش بیماری در شرایط گلخانه در مقایسه با شاهد دارای تفاوت معنی داری بود. هیچکدام از جدایه ها نتوانستند به طور کامل از ایجاد بیماری ممانعت نمایند. مقایسه نحوه کاربرد نشان داد که روش آغشته سازی خاک با سوسپانسیون باکتری نسبت به روش آغشته سازی بذر نتیجه بهتری دارد. جدایه B1 بیشترین تاثیر را در کاهش بیماری در شرایط گلخانه نشان داد. همچنین کلیه جدایه ها توانایی کلونیزه کردن ریشه کلزا را دارا بودند.

ویروس رگبرگ زرد نکروتیک چغندرقند (BNYVV)، عضو تیپ جنس بنی ویروس و عامل بیماری ریزومانیای چغندرقند می باشد. این ویروس از لحاظ اقتصادی مهمترین ویروس چغندرقند بوده و بوسیله قارچ خاکزاد Polymyxa betae منتقل می شود و سالهای زیادی می تواند در خاک پایدار باقی بماند. BNYVV دارای پیکره های میله ای شکل بوده و دارای چهار تیپ به نامهای A، B، P و J می باشد. تیپ های A و B چهار قطعه RNA تک لای مثبت داشته و تیپ P و J علاوه بر این دارای یک قطعه RNA پنجم نیز می باشد. در راستای شناسایی تیپ های مختلف این ویروس در استان خراسان رضوی، در تابستان 1384، نمونه های مشکوک به آلودگی از مزارع مختلف چغندرقند استان جمع آوری و به آزمایشگاه منتقل گردید. نمونه های آلوده به ویروس، با استفاده از آزمون داس الیزا مشخص شدند. برای استخراج RNA از غده های نمونه های آلوده از روش رسوب با PEG6000 استفاده گردید و بدنبال آن آزمون RT-PCR جهت ساخت cDNA با استفاده از آغازگرهای تصادفی هگزامر انجام شد. آ‍زمون PCR با استفاده از آغازگرهای اختصاصی رفت و برگشت مربوط به ناحیه TGB ژنوم RNA2 ویروس انجام شد. الکتروفورز محصول PCR در ژل آگارز 1.5  درصد و نیز پلی آکریل آمید 5 درصد ظهور قطعه تکثیر شده مربوط به تیپ A را در محدوده 324 جفت باز نشان داد. وجود ناحیه تکثیر شده مزبور در نمونه های آلوده نشان از آلودگی به تیپ A ویروس در اکثر مناطق بررسی شده دارد.