اخلاق پزشکی
سال:1395 | دوره:10 | شماره:36 |تعداد مقالات:8

زمینه و هدف: پدیده تنیدگی اخلاقی در محیط های مراقبت ویژه، تاثیرات متفاوتی در روند کیفیت مراقبت داشته و در این میان ارتباط مطلوب بین اعضای تیم درمانی خصوصا پزشک و پرستار می توان از طریق ایجاد جو اخلاقی مناسب در پیشگیری از بروز تنیدگی در پرستاران موثر باشد. مطالعه حاضر با هدف تعیین ارتباط بین پدیده تنیدگی اخلاقی و ارتباط بین پزشک و پرستار در بخش های مراقبت ویژه استان خراسان جنوبی صورت گرفته است.مواد و روش ها: در این مطالعه 215 پرستار به روش در دسترس وارد مطالعه شدند. از پرسشنامه تنیدگی اخلاقیCorly  و پرسشنامه سنجش ارتباط بین پزشک و پرستار در بخش های مراقبت ویژه،Shortell  جهت جمع آوری داده ها استفاده شد. داده ها توسط نرم افزار SPSS16 و با استفاده از آزمون های آماری توصیفی و تحلیلی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.ملاحظات اخلاقی: رضایت شفاهی شرکت کنندگان برای شرکت در پژوهش کسب و درباره بی نامی پرسشنامه ها و محرمانگی اطلاعات به آنان اطمینان خاطر داده شد.یافته ها: میانگین نمره های شدت تنیدگی اخلاقی، تکرار تنیدگی اخلاقی و ارتباط بین پزشک و پرستار به ترتیب 3±0.56، 3.66±0.5 و 3.2±1.1 به دست آمد. میانگین نمره ارتباط بین پزشک و پرستار با تکرار تنیدگی اخلاقی همبستگی مستقیم داشت (P<0.05، r=0.34)، اما بین میانگین نمره ارتباط بین پزشک و پرستار با شدت تنیدگی اخلاقی ارتباط معنی داری مشاهده نشد (P>0.05).نتیجه گیری: با توجه به نقش انکارناپذیر ارتباط مطلوب بین پزشک و پرستار در کاهش وقوع پدیده تنیدگی اخلاقی، شناخت عوامل موثر بر این ارتباط و همچنین ارائه راهکارهایی برای ارتقای جو اخلاقی موثر در جهت کاهش این پدیده ضرورت دارد.

رضایت آگاهانه و حق تصمیم گیری بیمار درباره مراقبت های پزشکی خود، بر پایه اصل احترام به خودمختاری، از جمله مهم ترین مباحث اخلاق پزشکی است که ریشه در فلسفه اخلاقی لیبرالیسم دارد. در افراد فاقد ظرفیت، تصمیم گیری توسط فرد جایگزین صورت می پذیرد. این فرایند شامل سه بخش انتخاب فرد جایگزین، نحوه تصمیم گیری و ملاک های آن است، که اگر بر اساس مبانی اندیشه لیبرالیسم پایه ریزی شود، با چالش هایی مواجه خواهد شد، به طوری که راه برون رفت از آن را می بایست در سایر نظام های فلسفی جستجو کرد. از این رو مطالعه روایتی حاضر که به روش کتابخانه ای و تحلیل مبانی معرفتی انجام شده است، سعی دارد تا ضمن بیان خاستگاه های معرفتی تفکر اخلاقی لیبرالیسم و اصل احترام به خودمختاری، فرایند تصمیم گیری جایگزین بر پایه مبانی نظری لیبرالیسم را مورد تحلیل و نقد قرار دهد. بنابراین می توان نتیجه گرفت که اخلاق پزشکی مبتنی بر اندیشه ها و اصول لیبرالیسم، اگرچه به گونه ای ساختاریافته طراحی شده است و راه گشای برخی از مسائل مربوط به تصمیم گیری های اخلاقی در پزشکی است، اما با این حال می تواند با چالش های جدی مواجه گردد.

زمینه و هدف: همدلی نقش مهمی در تعامل پزشک و بیمار ایفا می کند. هدف از مطالعه حاضر ارزیابی دیدگاه همدلی دانشجویان پزشکی شاغل به تحصیل در دانشگاه های علوم پزشکی شهر تهران در سال 1394 بوده است.مواد و روش ها: در این پژوهش توصیفی - مقطعی، 373 نفر از دانشجویان پزشکی شاغل به تحصیل در دانشگاه های علوم پزشکی شهر تهران به روش نمونه گیری تصادفی سهمیه ای انتخاب شدند. برای جمع آوری اطلاعات، از پرسشنامه همدلی جفرسون، نسخه ویژه دانشجویان استفاده شد. داده ها با استفاده از آزمون های توصیفی و استنباطی از طریق نرم افزار کامپیوتری SPSS ویرایش 16 تجزیه و تحلیل گردید.ملاحظات اخلاقی: رضایت شفاهی شرکت کنندگان برای شرکت در پژوهش کسب و درباره بی نامی پرسشنامه ها و محرمانگی اطلاعات به آنان اطمینان خاطر داده شد.یافته ها: با توجه به دامنه امتیاز پرسشنامه همدلی (140-20)، میانگین نمرات همدلی دانشجویان پزشکی 82.94±7.08 و بالاترین میزان مربوط به بعد اتخاذ دیدگاه همدلانه 26.81±2.80 بود. بین مشخصات جمعیت شناختی شامل سن، جنسیت، مقطع تحصیلی، وضعیت تاهل و تخصص مورد علاقه با همدلی رابطه معناداری وجود داشت (p<0.001). میزان همدلی دانشجویان در مقطع علوم پایه بیش از دوره بالینی بود. همچنین میزان همدلی در دانشجویان زن بیشتر بود (p<0.01)، اما با دانشگاه محل تحصیل ارتباط معناداری نداشت.نتیجه گیری: یافته ها نشان داد میزان همدلی دانشجویان پزشکی با بیماران، در طول سنوات تحصیلی متفاوت است. به گونه ای که میزان همدلی در دانشجویان پزشکی با افزایش سن و مقطع تحصیلی کاهش می یابد. با توجه به اهمیت همدلی به عنوان یک فضیلت اخلاقی، برنامه ریزی برای تقویت همدلی با بیماران و گنجانیدن این مفهوم در کوریکولوم درسی دانشجویان پزشکی، در راستای ارتقای سلامت روانی و معنوی بیماران توصیه می گردد.

زمینه و هدف: دستکاری ژنتیکی جنین عرصه ای از دانش بشری است که در آن با استفاده از قابلیت های دانش مهندسی ژنتیک می توان تدابیر درمانی مناسبی برای شماری از بیماری ها ارائه کرد. این فناوری های نوین علی رغم تحولات چشمگیری که در درمان برخی از بیماری ها به ارمغان آورده، چالش های اخلاقی و حقوقی متعددی را در زمینه های علوم پزشکی و زیستی، تحت حوزه اخلاق زیستی مطرح نموده است. از این رو این مرور روایتی با هدف شناخت آثار و چالش های ناشی از دستکاری ژنتیکی جنین انسان صورت گرفته است.مواد و روش ها: در مرور روایتی حاضر با استفاده از کلیدواژه های ژن درمانی یا دستکاری ژنتیک یا مهندسی ژنتیک و کلمات کلیدی چالش های اخلاقی یا حقوقی به جستجوی متون مرتبط در پایگاه های اطلاعاتی PubMed، SID، Scopus و Google Scholar در بازه زمانی 1990 تا 2015 پرداخته شد، پس از کنار گذاشتن مقالات تکراری و غیر مرتبط، حدود 30 مطالعه مرتبط مرور و تحلیل شد.ملاحظات اخلاقی: صداقت و امانت داری در جستجو، تحلیل و گزارش متون رعایت گردید.یافته ها: در تحلیل متون، دو مقوله ژنتیک درمانی و بهسازی نژاد تحت عنوان دستکاری ژنتیکی شناسایی گردید. دستکاری ژنتیکی جنین انسان به علت افزایش احتمال رخداد مشکلاتی نظیر بسط عفونت های ویروسی، ایجاد پدیده فرزند سفارشی و بهسازی نژاد، نیاز به تکرار مراحل و هزینه های گزاف داشته، چالش های اخلاقی بسیاری را همراه دارد که از آن جمله می توان به گسترش انحصارطلبی ثروتمندان، تبعیض علیه افراد ناتوان، تعرض به اتونومی و حق آزادی جنین و تعارض میان منافع فردی و عمومی اشاره کرد.نتیجه گیری: این چالش ها همگی مواردی هستند که کنترل دقیق روند دستکاری ژنتیکی جنین انسان را از نظر اخلاقی و حقوقی و نیز نظارت مستمر و قانونمندکردن آن الزامی می نمایند.

زمینه و هدف: کارکنان پرستاری علاوه بر مهارت های بالینی نیازمند توانایی استدلال اخلاقی هستند. به همین دلیل، مطالعه حاضر با هدف تعیین میزان استدلال اخلاقی پرستاران شاغل در چهار بیمارستان آموزشی وابسته به دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد در سال 1391 انجام شده است.مواد و روش ها: مطالعه حاضر یک پزوهش مقطعی است که بر روی 360 نفر از پرستاران شاغل در بیمارستان های آموزشی وابسته به دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد که به روش در دسترس انتخاب شدند، صورت گرفته است. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه آزمون معمای اخلاقی (NDT, Nursing Dilemma Test) استفاده شد. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار آماری SPSS 18 صورت گرفت.ملاحظات اخلاقی: در مورد اهداف پژوهش و محرمانه بودن اطلاعات به شرکت کنندگان توضیح داده شده و رضایت شفاهی آنان برای شرکت در پژوهش کسب گردید.یافته ها: میانگین نمره استدلال اخلاقی پرستاران (44.1±6.15) به دست آمد. بین میانگین نمره استدلال اخلاقی پرستاران با دفعات مواجهه آنان با هر یک از معماهای اخلاقی همبستگی معناداری مشاهده نشد (t=0.013 و P>0.05). بین میانگین نمره استدلال اخلاقی با سن و سابقه کار شرکت کنندگان ارتباط آماری معنی داری مشاهده نشد (P>0.05). میانگین نمره استدلال اخلاقی در دو در دو جنس تفاوت معناداری نداشت (t=0.46 و P>0.05). همچنین بین میانگین نمره استدلال اخلاقی پرستاران و محل خدمت آنان ارتباط آماری معنی داری مشاهده نشد (P>0.05).نتیجه گیری: با توجه میزان توانایی استدلال اخلاقی متوسط در بین شرکت کنندگان و اهمیت برخورداری پرستاران از توانایی استدلال اخلاقی مطلوب در مواجه با دوراهی های اخلاقی و ارائه مراقبت مطلوب به بیماران، نیاز به برنامه ریزی و به کارگیری راهبردهای مناسب در این زمینه می باشد.

زمینه و هدف: اهمیت سنت، فرهنگ، اخلاق و معنویت در بارداری و زایمان به خوبی شناخته شده است. ایمنی فرهنگی عبارت از درک مفاهیم، احترام، همدلی، توانمندسازی، تقویت اعتماد به نفس، رعایت حقوق، و عزت نفس افراد می باشد. با توجه به اهمیت ایمنی فرهنگی در ارتقای سلامت مادران، مطالعه حاضر با هدف بررسی دانش، نگرش و عملکرد ماماها و پرستاران در خصوص ملاحظه ایمنی فرهنگی مادران صورت پذیرفته است.مواد و روش ها: در این مطالعه مقطعی از نوع توصیفی - همبستگی، 104 نفر از ماماها و پرستاران شاغل در بیمارستان های خراسان شمالی مورد مطالعه قرار گرفتند. ابزار گردآوری داده ها شامل چک لیست محقق ساخته مشاهده عملکرد و یک پرسشنامه محقق ساخته سه قسمتی بود که قسمت اول آن شامل اطلاعات دموگرافیک، قسمت دوم بررسی دانش و قسمت سوم مربوط به نگرش ماماها و پرستاران بود. داده ها با استفاده از روش های آماری توصیفی و استنباطی و آزمون پیرسون و با نرم افزار SPSS 21 و در نظر گرفتن سطح معنی داری کمتر از 0.05 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.ملاحظات اخلاقی: پس از بیان اهداف مطالعه و تاکید بر محرمانه ماندن اطلاعات، جمع آوری داده ها به صورت بی نام، رضایت شفاهی نمونه های پژوهش کسب گردید.یافته ها: میانگین نمره دانش در ماماها و پرستاران 4.32 از حداکثر 10 (نامطلوب)، میانگین نمره نگرش 46.62 از 60 (نسبتا مطلوب) و میانگین نمره عملکرد 101.13 از 150 (نسبتا مطلوب) بود. آزمون همبستگی ارتباط معنی داری را بین نمرات دانش، نگرش و عملکرد شرکت کنندگان نشان داد (P<0.05). بین متغیر سن، سابقه کار، وضعیت شغلی، تاهل و خاستگاه اجتماعی با نمره ملاحظه ایمنی فرهنگی ارتباط معنی داری مشاهده نشد (P>0.05).نتیجه گیری: اگرچه شرکت کنندگان در این مطالعه از عملکرد نسبتا مطلوبی در خصوص ایمنی فرهنگی برخوردار بودند، اما با توجه به رویکرد جدید سیاست های جمعیتی و تنوع فرهنگی جامعه ایران، برنامه ریزی دقیق آموزشی برای دانشجویان، ماماها، پرستاران و سایر ارائه دهندگان مراقبت سلامت در خصوص ایمنی فرهنگی پیشنهاد می گردد.

زمینه و هدف: تنوع فرهنگی بیماران از جمله مسائلی است که پرستاران در محیط های بالینی با آن مواجه هستند. بنابراین شایستگی فرهنگی پرستاران برای برقراری ارتباط موثر با بیماران و ارتقای سطح سلامتی آنان امری ضروری است، لذا مطالعه حاضر با هدف ارزیابی شایستگی فرهنگی در پرستاران شاغل در بیمارستان های وابسته به دانشگاه علوم پزشکی ایلام در سال 1393 انجام شده است.مواد و روش ها: این مطالعه توصیفی مقطعی بر روی پرستاران شاغل در بیمارستان های تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی شهر ایلام انجام گردید. 215 پرستار به روش در دسترس انتخاب شدند. جمع آوری داده ها با استفاده از پرسشنامه شایستگی فرهنگی Moulder به روش خودارزیابی انجام شد. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از آزمون های توصیفی، تی مستقل و ضریب همبستگی اسپیرمن، تحت نرم افزار SPSS 18 تجزیه و تحلیل شد.ملاحظات اخلاقی: جهت اجرای پژوهش پس از شرح کامل اهداف پژوهش برای مشارکت کنندگان، رضایت آگاهانه جهت شرکت در پژوهش از آن ها اخذ گردید و به آنان اطمینان داده شدکه اطلاعات کاملا محرمانه است و هیچ تاثیری بر روند ارزشیابی شغلی آن ها ندارد.یافته ها: 55.81 درصد شرکت کنندگان زن، دارای مدرک کارشناسی (95.34 درصد) و سابقه کار 2 تا 5 سال (45.58 درصد) بودند. میانگین نمره شایستگی فرهنگی پرستاران در سطح متوسط (115.03±25.56) بود. همچنین نتایج نشان داد میانگین نمره شایستگی فرهنگی در بعد آمادگی در مراقبت فرهنگی بالاترین (50.16±13.16) و در بعد نگرش نسبت به مراقبت فرهنگی پایین ترین (12.69±2.50) سطح را داشت. همچنین تفاوت معنی داری در نمرات شایستگی فرهنگی در بین زنان و مردان وجود داشت (p=0.001) به طوری که میزان شایستگی فرهنگی در زنان بیشتر از مردان بود. ارتباط معنی داری بین شایستگی فرهنگی شرکت کنندگان و سابقه کار آنان مشاهده شد (p=0.040)، به طوری که با افزایش سابقه کار میزان شایستگی فرهنگی افزایش می یافت.نتیجه گیری: میزان شایستگی فرهنگی پرستاران در این مطالعه در سطح متوسط گزارش شد. از این رو با توجه به اهمیت فرهنگ در سلامتی و روابط اجتماعی، برنامه ریزی جهت ارتقای شایستگی فرهنگی پرستاران ضرورت دارد.

زمینه و هدف: حریم شخصی به ویژه در سازمان های مراقبت سلامت از حقوق بنیادین بشر است که می بایست مورد احترام قرار گیرد، اما اکثر مطالعات انجام شده در این زمینه در بخش های مراقبت ویژه و گروه سنی غیر سالمند بوده است. هدف از انجام این مطالعه، تعیین دیدگاه سالمندان در رابطه با رعایت ابعاد مختلف حریم خصوصی آنان طی مراقبت های پرستاری بوده است.مواد و روش ها: در این مطالعه توصیفی - مقطعی 100 بیمار بستری در بخش های داخلی و جراحی بیمارستان های وابسته به دانشگاه علوم پزشکی بیرجند - فردوس، با استفاده از فرمول کوکران و به شیوه در دسترس انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه ای شامل دو قسمت مشخصات دموگرافیک و پرسشنامه حریم خصوصی در ابعاد قلمرو انسانی (12 سوال) و فضای شخصی (18 سوال) بود. اطلاعات با استفاده از آمار توصیفی (میانگین و انحراف معیار) و آمار استنباطی (آزمون تی، آنالیز واریانس، من ویتنی، اسپیرمن) در نرم افزار SPSS 18 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.ملاحظات اخلاقی: پس از توضیح درباره اهداف پژوهش، بی نامی پرسشنامه ها و محرمانگی اطلاعات، رضایت شفاهی شرکت کنندگان کسب شد. همچنین جمع آوری داده ها توسط افراد همجنس با بیماران صورت گرفت.یافته ها: اکثر بیماران میزان رعایت قلمرو انسانی با میانگین امتیاز (%74) 16.95±5.73 و نیز میزان رعایت فضای شخصی را با میانگین امتیاز (%99) 11.55±2.15 در حد ضعیف بیان کردند. همچنین نمره حریم خصوصی کل نیز در سطح ضعیف به دست آمد (28.50±6.54). بین متغیر جنس و میزان رعایت قلمرو انسانی و حریم خصوصی کل ارتباط آماری معنی دار دیده شد.نتیجه گیری: میزان رعایت حریم بیماران سالمند در ضمن ارائه مراقبت پرستاری از سطح پایینی برخوردار بود. از این رو آموزش پرستاران و مراقبین سلامت در مورد رعایت حریم بیماران سالمند و تقویت عملکرد نظارتی مدیران و مسوولان در این زمینه ضرورت دارد. همچنین رفع کمبود نیروی انسانی در راستای ارتقای کیفیت مراقبت توام با تکریم بیماران کمک کننده می باشد.