علوم به زراعی گیاهی (پژوهش های کشاورزی)
سال:1389 | دوره:2 | شماره:4 |تعداد مقالات:8

به منظور بررسی اثرات فاصله‎ بین و روی ردیف کاشت بر عملکرد و اجزای عملکرد باقلا، آزمایشی در سال زراعی 87-1386 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی رامین اهواز اجرا شد. آزمایش به صورت بلوک های نواری در قالب طرح پایه‎ بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار انجام شد. عوامل آزمایش شامل فواصل بین ردیف کاشت (30، 45، 60 و 75 سانتی متر) در کرت های طولی و فواصل روی ردیف کاشت (15، 20، 25 و 30 سانتی متر) در کرت های عرضی بود. نتایج نشان داد که فواصل بین و روی ردیف کاشت اثر معنی داری بر تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف، عملکرد بیولوژیکی و عملکرد دانه داشتند، ولی تاثیر آنها بر وزن هزار دانه و شاخص برداشت معنی دار نبود. اثر متقابل فاصله‎ بین و روی ردیف کاشت فقط بر عملکرد دانه معنی دار شد. با افزایش فواصل بین و روی ردیف کاشت، تعداد غلاف در بوته افزایش یافت، ولی تعداد دانه در غلاف کاهش داشت. بیشترین عملکرد دانه به فاصله بین ردیف کاشت 60 سانتی متر و فاصله‎ روی ردیف کاشت 20 سانتی متر و کمترین عملکرد دانه به فاصله‎ بین و روی ردیف کاشت 30 سانتی متر تعلق داشت.

به منظور بررسی اثر تنش گرما روی عملکرد و روند رشد دانه در اینبرد لاین ها و هیبریدهای ذرت، 15 اینبرد لاین ذرت در سال 1386 و 28 هیبرید حاصل از ترکیب 8 لاین برگزیده در سال 1387 در دو تاریخ کاشت 15 تیرماه به منظور همزمان شدن گرده افشانی و دوره‏ پرشدن دانه با تنش گرما و 5 مردادماه تاریخ کاشت معمول، به منظور اجتناب از دمای بالا در طول گرده افشانی و دوره‏ پرشدن دانه در شهرستان شوشتر به عنوان یک منطقه‏ گرمسیری در استان خوزستان در قالب طرح بلوک ‏های کامل تصادفی با سه تکرار کشت گردیدند. در شرایط تنش گرما عملکرد دانه، طول دوره‏ ‏ پرشدن دانه، وزن خشک نهایی دانه و طول دوره‏‏ رشد گیاه کاهش یافت. اما سرعت پرشدن دانه در لاین ها وASI  در هیبریدها افزایش نشان داد. لاین خالص K166B بیشترین عملکرد دانه را در شرایط تنش گرما و رتبه دوم عملکرد را در شرایط بهینه و هیبرید K18×K166B بیشترین عملکرد دانه را در دو شرایط تولید کرد. در حالی ‏که لاین خالص K3651.2 بالاترین عملکرد را در شرایط بهینه تولید کرد. عملکرد بالای لاین K3651.2 در شرایط بهینه، تحت شرایط تنش به شدت کاهش یافت و به همین نسبت کاهش مشابهی در میزان ماده‏ خشک دانه، طول دوره‏ پرشدن دانه و همچنین طول دوره‏‏ رشد این لاین اتفاق افتاد. در حالی ‏که لاین K166B و هیبرید K18×K166B عملکرد دانه بالا تحت هر دو شرایط، طول دوره‏ پرشدن دانه، سرعت پرشدن دانه، میزان ماده‏ خشک دانه و طول دوره‏ رشد گیاه به نسبت مشابهی در هر دو شرایط نشان دادند.

به منظور بررسی اثر تاریخ کشت و تراکم بوته بر برخی از خصوصیات زراعی کلزا آزمایشی دو ساله به صورت اسپیلت پلات فاکتوریل با طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در 4 تکرار در سال های زراعی 83-1382 و 84-1383 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی گرگان انجام شد. کرت اصلی شامل تاریخ کشت در 4 سطح (25 مهر، 10 آبان، 25 آبان و 10 آذر) بود. در کرت های فرعی ترکیب سطوح تیماری ارقام هایولا 420 و RGS003 و تراکم 80 و 120 بوته در مترمربع قرار داده شدند. نتایج به دست آمده نشان داد که تاخیر در کاشت اثر معنی داری بر عملکرد کلزا و اجزای آن داشت به طوری که سبب کاهش معنی دار عملکرد دانه، تعداد خورجین در بوته، تعداد دانه در خورجین، وزن هزار دانه و میزان روغن دانه گردید. اثر تراکم بر عملکرد دانه و تعداد خورجین در بوته معنی دار بود و بیشترین مقدار این صفات در تراکم 80 بوته در مترمربع حاصل شد و افزایش تراکم موجب کاهش معنی دار آنها شد. اثر متقابل تاریخ کشت و تراکم بوته صرفا بر عملکرد دانه معنی دار بود، به طوری که تاریخ کاشت های 25 مهر، 10 آبان و 25 آبان در تراکم 80 بوته در مترمربع و تاریخ کاشت 10 آذر در تراکم 120 بوته در مترمربع بیشترین مقدار عملکرد دانه را به خود اختصاص دادند. همچنین وجود تنش گرمایی در موقع رسیدگی فیزیولوژیکی دانه سبب کاهش معنی دار درصد روغن در سال دوم نسبت به سال اول گردید.

وزن نهایی دانه یکی از اجزای عملکرد دانه در گندم است که به سرعت و طول دوره پرشدن آن وابسته است. درک فرایند پرشدن دانه ممکن است در برنامه های اصلاحی گندم برای افزایش عملکرد دانه و تولید ارقام مورد نظر سودمند باشد. این بررسی به منظور تعیین بهترین روش اندازه گیری یا مدل برآورد کننده سرعت و طول دوره پرشدن دانه و تعیین روابط همبستگی بین سرعت و طول دوره پرشدن دانه با وزن نهایی دانه‎ 10 رقم گندم در سال زراعی 89-1388 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شوشتر، در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در 4 تکرار اجرا گردید. نظر به این که منحنی لجستیک برازش بهتری داشت از آن برای برآورد سرعت و طول دوره پرشدن دانه استفاده شد. نتایج تجزیه واریانس صفات مورد بررسی نشان داد که ارقام مورد آزمایش از لحاظ سرعت و طول دوره پرشدن دانه دارای اختلاف معنی داری در سطح 1 درصد و از نظر وزن نهایی دانه در سطح 5 درصد تفاوت داشتند. که این امر حاکی از وجود تفاوت ژنتیکی ارقام مورد بررسی می باشد. همبستگی بین طول دوره پرشدن دانه و وزن نهایی دانه مثبت و معنی دار نبود. همبستگی فنوتیپی بین سرعت و طول دوره پرشدن دانه بسیار جزیی و ناچیز بود، که نشان دهنده‎ عدم همبستگی ژنتیکی بین این صفات می باشد. با این حال با آگاهی از عدم همبستگی ژنتیکی بین سرعت و طول دوره پرشدن دانه انتخاب همزمان برای افزایش سرعت پرشدن دانه و وزن نهایی دانه بدون افزایش طول دوره پرشدن دانه امکان پذیر است.

شناخت دقیق و صحیح فرآیندهای فیزیولوژیکی کنترل کننده عملکرد و استفاده بهینه از آنها در زراعت، سبب افزایش عملکرد بالقوه گیاهان زراعی می شود. به منظور بررسی اثر تراکم های مختلف بوته بر روند رشد و عملکرد دانه ارقام نخود زراعی، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی خرم آباد، در سال زراعی 85-1384 اجرا شد. ارقام به کار رفته شامل آرمان، هاشم،ILC482  و گریت و تراکم های مورد آزمایش شامل 25، 50 و 75 بوته در مترمربع بودند. نتایج نشان داد که بین تراکم های مورد نظر اختلاف معنی داری از نظر عملکرد دانه مشاهده شد. مقایسه میانگین ها به روش دانکن نشانگر برتری تراکم 25 بوته در مترمربع با تولید 1645 کیلوگرم در هکتار بود. رقم ILC482 از نظر ویژگی های مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی نسبت به سایر ارقام برتری داشت که در میزان عملکرد دانه کاملا مشهود بود. این رقم با تولید 1651 کیلوگرم در هکتار بالاترین عملکرد دانه را دارا بود ولی با وجود برتری در بسیاری از صفات مورد مطالعه، این رقم با رقم گریت در یک گروه آماری قرار گرفت. حداکثر تجمع ماده خشک در 142 روز بعد از کاشت به دست آمد و سپس کاهش یافت. شیب این منحنی در ارقام هاشم و آرمان کندتر بود. بالاترین سرعت رشد محصول در 118 روز بعد از کاشت به دست آمد. سرعت رشد نسبی با گذشت زمان سیر نزولی داشت. رقم ILC482 و تراکم 25 بوته در مترمربع تا مراحل انتهایی رشد نیز از سرعت رشد نسبی، شاخص سطح برگ، نسبت وزن برگ، نسبت سطح برگ و همچنین سرعت جذب خالص بیشتری برخوردار بودند.

به منظور ارزیابی اثر سطوح مختلف کود نیتروژن و تراکم بوته بر عملکرد و اجزای عملکرد دانه کلزا رقم هایولا 401 تحقیقی در سال زراعی 83-1382 در منطقه اهواز اجرا شد. آزمایش به صورت کرت های یکبار خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. تیمارهای اصلی شامل پنج سطح کود نیتروژن (45، 90، 135، 180 و 225 کیلوگرم نیتروژن در هکتار) و تیمارهای فرعی شامل سه سطح تراکم بوته 90, 70, 50 بوته در مترمربع بودند. نتایج نشان داد، که اثر تیمارهای کود نیتروژن، تراکم و برهم کنش آنها بر عملکرد و اجزای عملکرد دانه معنی دار (P<1%) بود. کمترین و بیشترین عملکرد دانه به ترتیب به تیمارهای 45 (1571 کیلوگرم در هکتار) و 225 (2981 کیلوگرم در هکتار) کیلوگرم نیتروژن در هکتار اختصاص داشت. بیشترین و کمترین عملکرد دانه در تراکم های 90 و 50 بوته در مترمربع مشاهده شد. مصرف 225 کیلوگرم نیتروژن در هکتار در تراکم 90 بوته در مترمربع بیشترین عملکرد دانه در واحد سطح را به همراه داشت. افزایش میزان مصرف نیتروژن باعث افزایش تعداد جورجین در بوته، وزن هزار دانه و عملکرد روغن و همچنین کاهش تعداد دانه در جورجین و درصد روغن شد. افزایش تراکم بوته، عملکرد روغن و کاهش تعداد جورجین در بوته، تعداد دانه در جورجین، وزن هزار دانه و درصد روغن را به دنبال داشت. بیشترین درصد روغن دانه در تیمار مصرف 45 کیلوگرم نیتروژن در هکتار و تراکم 50 بوته در مترمربع و کمترین مقدار آن در تیمار مصرف 135 کیلوگرم نیتروژن در هکتار و تراکم 50 بوته در مترمربع به دست آمد.

در این تحقیق اثرات سرکه چوب بر تولید مینی تیوبر سیب زمینی رقم آگریا در گلخانه در سال 1388 بررسی شد. گیاهچه های تولید شده رقم آگریا در شرایط درون شیشه ای، در بستر کاشت مخلوطی از پیت ماس بیولان و پوکه معدنی (به نسبت حجمی 1:1) کشت گردید. آزمایش بر اساس طرح کاملا تصادفی با شش تیمار شامل چهار غلظت سرکه چوب (1:200، 1:300، 1:400 و 1:500)، سم کنفیدور (1:1000) و شاهد (بدون سم کنفیدور و سرکه چوب) در چهار تکرار اجرا شد. از سرکه چوب و سم کنفیدور در چهار مرحله سبز شدن، پوشش کامل، قبل و بعد از غده دهی به صورت محلول پاشی روی برگ ها استفاده گردید. مینی تیوبرها پس از 80 روز برداشت شدند. در طول دوره رشد و پس از برداشت صفات ارتفاع بوته، تعداد ساقه اصلی، تعداد و وزن مینی تیوبر در بوته و مترمربع و اندازه متوسط مینی تیوبر یادداشت برداری شد. نتایج تجزیه واریانس صفات مورد مطالعه نشان داد که بین غلظت های مختلف سرکه چوب و سم کنفیدور از لحاظ صفات تعداد و وزن مینی تیوبر در بوته و مترمربع و اندازه متوسط مینی تیوبر اختلاف معنی دار وجود داشت. غلظت های 1:400 و 1:500 سرکه چوب باعث افزایش تعداد و وزن مینی تیوبر در بوته و مترمربع گردید.

به منظور بررسی اثر تراکم بوته و مصرف علف کش، بر کنترل علف های هرز ذرت، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در سال زراعی 1389-1388 در منطقه دشت اکبر شهرستان دهلران انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل تراکم بوته ذرت در 4 سطح (6.5، 7.5، 8.5 و 9.5 بوته در مترمربع) و علف کش در دو سطح (نیکوسولفورون و فورام سولفورون و وجین دستی) بود. نتایج نشان داد که اثر تراکم بر عملکرد، وزن هزار دانه و تعداد دانه در ردیف بلال در سطح 1 درصد معنی دار ولی تعداد ردیف در بلال فاقد اختلاف معنی دار بود. بیشترین عملکرد دانه در تراکم 8.5 بوته ذرت در مترمربع با متوسط عملکرد 13620 کیلوگرم در هکتار و بعد از آن مربوط به تراکم 9.5 بوته ذرت با متوسط عملکرد 12020 کیلوگرم در هکتار به دست آمد. اثر علف کش بر روی اجزای عملکرد به جز تعداد ردیف در بلال دارای اختلاف معنی داری بود. بیشترین عملکرد دانه مربوط به تیمار شاهد کنترل کامل علف هرز با عملکرد 13150 کیلوگرم در هکتار و کمترین عملکرد مربوط به تیمار فورام سولفورون با عملکرد 10110 کیلوگرم در هکتار بود. در بین سموم مورد بررسی نیکوسولفورون بیشترین و فورام سولفورون کمترین تاثیر را بر تعداد و وزن خشک علف های هرز داشتند. نتایج نشان داد که تاثیر متقابل تراکم و علف کش بر عملکرد 13732 کیلوگرم در هکتار با برتری تراکم 8.5 بوته ذرت در مترمربع با علف کش نیکوسولفورون می باشد.