علوم به زراعی گیاهی (پژوهش های کشاورزی)
سال:1389 | دوره:2 | شماره:5 |تعداد مقالات:8

یکی از اهداف زیربنایی تولید در بخش کشاورزی اجرای روش‏ های مکانیزه و جدید کاشت محصولات می‏ باشد که موجب افزایش بهره‏ وری و پایداری تولید در این بخش شده است. بنابراین جهت افزایش تولید گندم در واحد سطح، استفاده از فناوری مکانیزه به ‏ویژه کاربرد ماشین ‏های جدید کاشت توصیه می گردد. در این راستا به منظور ارزیابی عملکرد دو سیستم کاشت گندم به صورت جوی و پشته در مقایسه با روش کاشت مرسوم به عنوان شاهد، آزمایشی در سال زراعی 88-87 در شهرستان شوشتر واقع در شمال خوزستان انجام شد. در این آزمایش پس از شخم با گاوآهن برگردان دار در عمق 25 سانتی متری و تعداد دو مرتبه دیسک در عمق 10 سانتی متری، 9 تیمار متفاوت کاشت مورد مقایسه قرار گرفتند. تیمارها شامل نوع کشت (هیرم کاری و خشکه کاری)، کاشت با خطی کارهای روی پشته (شیار بازکن ثابت و شیار بازکن فنردار) و سه خط کشت روی پشته با فاصله ردیف‏ های 60 و 75 سانتی متری با سه تکرار در قالب طرح آماری فاکتوریل خرد شده با پایه بلوک ‏های کامل تصادفی اجرا گردید. نتایج نشان داد که کشت هیرم کاری، استفاده از خطی کار با شیار بازکن فنردار و فاصله ردیف ‏های 75 سانتی متری میزان عملکرد را در سطح یک در صد (P£0.01) در مقایسه با روش مرسوم به میزان 33 درصد افزایش داد. همچنین این فاصله در شاخص برداشت، نوع کشت و نوع شیار بازکن تفاوت بسیار معنی دار نشان داد. بیشترین عملکرد دانه (5467 کیلوگرم) مربوط به تیمار هیرم کاری، فاصله ردیف‎ های 75 سانتی متری و استفاده از خطی کار با شیار بازکن های فنردار بود و کمترین عملکرد (4133 کیلوگرم) مربوط به تیمار کشت مرسوم منطقه به‏ دست آمد. نتایج محاسبات نشان داد که کاشت به صورت هیرم کاری، در ردیف ‏های 75 سانتی متری دارای سه خط کاشت با شیار بازکن های فنردار مناسب ترین تیمار در افزایش عملکرد دانه و ماده خشک تولیدی می باشد که در مقابل کشت مرسوم 9 درصد افزایش عملکرد داشت.

مناطق خشک، چون ایران دارای بارندگی کم و تبخیر زیاد می باشند، لذا تجمع املاح در سطح خاک، امری اجتناب ناپذیر خواهد بود. بنابراین اعمال یک روش عملی جهت برآورد آب مورد نیاز به منظور اصلاح خاک برای کشاورزی امری ضروری است. هدف از این تحقیق، مدل سازی ریاضی شوری و سدیم زدایی در 2 منطقه بدون کاربرد ماده اصلاح کننده (اسید سولفوریک) در شمال شرق استان خوزستان می باشد. آزمایش در دو منطقه 1 و 2 با چهار تیمار، تیمار اول 25 سانتی متر، تیمار دوم 50 سانتی متر، تیمار سوم 75 سانتی متر و تیمار چهارم 100 سانتی متر آب و چهار تکرار تا عمق 150 سانتی متر در کرت های 1×1 متر انجام گرفت. با استفاده از داده های هدایت الکتریکی و درصد سدیم قابل تبادل و تعادلی بدست آمده نرم افزار SPSS12.0 یازده مدل ریاضی استخراج گردید. نتایج حاصل از برازش مدل های ریاضی بیانگر این مطلب است که در منطقه یک معادله درجه سه برای هدایت الکتریکی و درصد سدیم قابل تبادل بیشترین همبستگی و معادلات اس و لجستیک کمترین همبستگی را داشته است. در منطقه دو برای هدایت الکتریکی معادلات مرکب، رشد و نمایی بیشترین همبستگی و معادلات اس و لجستیک کمترین همبستگی را دارا می باشند. در مورد درصد سدیم قابل تبادل نیز نتایج مانند منطقه یک بوده است.

این بررسی به منظور تعیین تراکم و نسبت خطوط مادری به پدری لاین‎های والدینی ذرت در تولید بذر به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار در سال 1388 در مزرعه تولید بذر شرکت کشت و صنعت شهید بهشتی استان خوزستان به اجرا در آمد. تراکم (60، 70، 80 و 90 هزار بوته در هکتار) به عنوان فاکتور اصلی و آرایش کاشت لاین‎ های مادری و پدری به صورت 4:2 و 6:2 در کرت فرعی در نظر گرفته شد. تجزیه واریانس نشان داد تراکم فقط بر وزن تک دانه و وزن چوب بلال در مترمربع اثر معنی دار داشته و بر بقیه صفات دیگر اثری نداشته است. بررسی میانگین های این 2 صفت نشان داد تک دانه فقط با رسیدن تراکم به 90 هزار بوته کاهش معنی داری می یابد ولی وزن چوب بلال از 60 هزار تا 80 هزار بوته تغییر محسوسی نداشت و فقط با رسیدن تراکم به 90 هزار بوته افزایش معنی داری می یابد. تجزیه واریانس نشان داد نسبت خطوط مادری به پدری فقط بر بیوماس تک بوته اثر معنی دار داشت و بر بقیه صفات دیگر اثری نداشته است. ولی اثرات متقابل این دو عامل فقط بر وزن هزار دانه تاثیر داشت. به طوری که در نسبت 4 خط مادری با افزایش تراکم وزن هزار دانه مرتبا کاهش یافت در حالی که در نسبت 6 خط مادری افزایش تراکم تا 80 هزار بوته وزن هزار دانه را افزایش داد ولی با افزایش آن به 90 هزار بوته وزن هزار دانه کاهش یافت.

به منظور بررسی تاثیر علف هرز خردل وحشی بر عملکرد و برخی پارامترهای کیفی کلزا، آزمایشی با آرایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با چهار تکرار در سال زراعی 1386 در مزرعه تحقیقاتی مرکز ترویج کشاورزی شهر ملاثانی اهواز انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل 2 فاکتور تراکم بوته خردل وحشی در 5 سطح (0، 7، 14، 21 و 35 بوته در مترمربع) بعنوان فاکتور اولیه و تراکم بوته کلزا در 3 سطح (60، 80 و 100 بوته در مترمربع) بعنوان فاکتور ثانویه می باشند. نتایج نشان داد که اثر متقابل تراکم های مختلف خردل وحشی و گیاه کلزا بر عملکرد دانه، درصد روغن، عملکرد روغن و پروتئین دانه کلزا معنی دار بود، منتها برای درصد پروتئین محتویات دانه کلزا غیرمعنی دار گردید. افزایش تراکم خردل در تراکم های متفاوت بوته کلزا موجب کاهش عملکرد دانه به میزان 87، 89 و 80 درصد، درصد روغن به میزان 26، 47 و 52 درصد، عملکرد روغن به میزان 90، 94 و 90 درصد و عملکرد پروتئین به میزان 85، 86 و 75 درصد به ترتیب در تراکم 60، 80 و 100 بوته کلزا نسبت به شاهد کلزا گردید. ضمنا با افزایش تراکم گیاه کلزا درصد روغن آن زیاد شد. در حالیکه بیشترین عملکرد روغن به ترتیب از تراکم های 80، 100 و 60 بوته حاصل گردید. عملکرد پروتئین و دانه از تراکم های متفاوت کلزا تاثیر مشابهی پذیرفتند، بگونه ای که بالاترین مقدار آنها به ترتیب از تراکم های 80، 60 و 100 بوته بدست آمد. بطور کلی با ازدیاد خردل وحشی در واحد سطح میزان عملکرد دانه کاهش می یابد اما این کاهش بسته به تراکم گیاه کلزا متفاوت است. در حالیکه این امر در رابطه با درصد روغن برعکس است.

به منظور شناخت مبانی مورفولوژیکی اختلاف عملکرد و تعیین مهمترین صفات موثر بر عملکرد در هیبریدهای ذرت، آزمایشی در سال 1387 در شهرستان شوشتر انجام شد. 28 هیبرید در تاریخ 5 مرداد ماه در قالب طرح بلوک ‏های کامل تصادفی با سه تکرار کشت و 30 صفت مورفولوژیکی مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج ضرایب همبستگی نشان داد که عملکرد دانه با صفات دوره‎ پرشدن دانه، دوره رشد گیاه، تعداد ردیف دانه و تعداد دانه در بلال همبستگی مثبت و معنی ‏دار و با سایر صفات همبستگی نداشت. نتایج رگرسیون گام به گام نشان داد که تنها صفت دوره‎ پرشدن دانه وارد مدل شد و 63 درصد از تغییرات عملکرد دانه را توجیه نمود. در تجزیه‎ عاملی صفات، نه عامل مستقل، مجموعا 84.49 درصد از کل تغییرات داده ها را توجیه نمودند. مشخصات دانه به عنوان عامل اول، 12.57 درصد از کل واریانس داده ‏ها را تشکیل دادند. عامل دوم خصوصیات رشدی گیاه، عامل سوم طول پدانکل، عامل چهارم صفات فنولوژیکی، عامل پنجم تعداد برگ ‏ها، عامل ششم عملکرد دانه، عامل هفتم مشخصات بلال، عامل هشتم قطر بلال و قطر چوب بلال و عامل نهم وزن هکتولیتر نامگذاری گردید. این عامل ‏ها به ترتیب 12.2، 10.5، 9.92، 9.47، 8.5، 8.1، 7.75 و 5.48 درصد از تغییرات کل داده ‏ها را توجیه نمودند. صفات وزن هزار دانه و درصد پروتئین دانه از اهمیت کمتری برخوردار بودند.

اندازه گیری مستقیم ویژگی های هیدرولیکی خاک وقت گیر و پرهزینه بوده و تا حدی به علت ناهمگن بودن خاک و خطاهای آزمایشگاهی غیرقابل اعتماد است. لیکن، اندازه گیری های نقطه ای نمی تواند نماینده واقعی این ویژگی ها باشد، مگر آنکه تعداد بسیار زیادی نمونه برداری صورت گیرد. در عوض ویژگی های هیدرولیکی خاک می تواند از جایگزینی داده های زودیافتی مانند بافت خاک، چگالی ظاهری و درصد توزیع اندازه ذرات با استفاده از توابع انتقالی خاک (PTFs) بدست آید. شبکه های عصبی (ANNs) و رگرسیون آماری از جمله روش هایی هستند که برای استخراج توابع انتقالی خاک استفاده می شوند. در این پژوهش از ساختار شبکه عصبی نوع پرسپترون چند لایه با الگوریتم آموزشی مارکوات لورنبرگ و مدل رگرسیونی خطی حذف پس رونده برای استخراج این توابع برای سرعت نفوذ نهایی آب به خاک با استفاده از ویژگی های زودیافت خاک همچون چگالی ظاهری، تخلخل موثر و بافت خاک استفاده شد. نتایج این پژوهش نشان داد که رگرسیون خطی با میانگین مربعات خطای 51.9 سانتی متر در روز کارایی بهتری نسبت به شبکه عصبی با میانگین مربعات خطای 118 سانتی متر در روز دارد.

خشکی انتهای فصل از تنش ‎های است که باعث کاهش عملکرد گندم در مناطق خشک و نیمه خشک می گردد. در برخی مناطق از جمله استان اصفهان زارعین به دلایلی از جمله کمبود آب آبیاری و مصادف شدن آبیاری مراحل آخر رشد گندم با کشت بهاره، از آبیاری گندم خودداری می کنند و مزارع گندم آبی از یک یا دو آبیاری آخر فصل محروم می شوند. این تحقیق با هدف انتخاب ژنوتیپ‎ های متحمل به تنش خشکی انتهای فصل، با 16 لاین پیشرفته گندم نان که از سری WS-87 و از لاین های بخش تحقیقات غلات موسسه تحقیقاتی اصلاح و تهیه نهال و بذر می باشند در شرایط تنش خشکی انتهای (قطع آبیاری بعداز ظهور سنبله ها) و طرح آماری، بلوک کامل تصادفی با 3 تکرار در سال زراعی 88-1387 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی کبوترآباد اصفهان اجرا شد. صفات مورد بررسی، عملکرد دانه و اجزای عملکرد شامل تعداد سنبله در واحد سطح، تعداد دانه در سنبله و وزن هزار دانه و همچنین صفات روز تا سنبله دهی و روز تا رسیدگی فیزیواوژیکی مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج نشان داد که تفاوت بین ارقام از نظر عملکرد و تعداد سنبله در واحد سطح، وزن هزار دانه، روز تا سنبله دهی، روز تا رسیدگی فیزیولوژیکی در سطح خطای 1 درصد و از نظر تعداد دانه در سنبله در سطح خطای 5 درصد معنی ‎دار بود. بیشترین عملکرد دانه را لاین ‎های WS-87-15، WS-87-2، WS-87-8 و WS-87-16 به ترتیب به میزان 4655.3، 4505.3، 4486 و 4241.7 کیلوگرم در هکتار تولید کرده، و در گروه آماری مشترک a می باشند. کمترین میزان عملکرد، در این آزمایش مربوط به لاین ws-87-3، به میزان 3383.3 کیلوگرم در هکتار می باشد که در گروه آماری e قرار گرفته است. با توجه به بررسی اجزای عملکرد، ژنوتیپ WS-87-15 به عنوان مناسبترین ژنوتیپ، برای شرایط تنش خشکی، انتهای فصل معرفی می گردد.

به منظور تعیین میزان تاثیر هر کدام از گونه های علف های هرز بر عملکرد بیولوژیکی، عملکرد اقتصادی و اجزاء عملکرد کلزا، آزمایشی با چهار تکرار و 10 تیمار در قالب طرح آزمایشی بلوک های کامل تصادفی در سال زراعی 89-88 در اراضی کشت و صنعت نیشکر میان آبشوش اجرا گردید. تیمارهای آزمایش عبارت بودند از: 1- حذف پنیرک 2- حذف خردل وحشی 3- حذف شبدر 4- حذف پنیرک و خردل وحشی 5- حذف پنیرک و شبدر 6- حذف شبدر و خردل وحشی 7- حذف پهن برگ ها 8- حذف باریک برگ ها 9- حذف تمام علف های هرز (شاهد بدون علف هرز) 10- بدون حذف علف های هرز (شاهد با علف هرز) نتایج این مطالعه نشان داد که گونه های مختلف قدرت رقابتی متفاوتی دارند، در این بین پهن برگ ها بیشترین اثر رقابتی و در بین پهن برگ ها به ترتیب خردل وحشی و پنیرک بیشترین تاثیر منفی را روی عملکرد بیولوژیکی، اقتصادی و اجزاء عملکرد کلزا داشتند. پس از آنها باریک برگ ها قرار گرفتند.