علوم به زراعی گیاهی (پژوهش های کشاورزی)
سال:1388 | دوره:1 | شماره:2 |تعداد مقالات:8

به منظور تعیین بهترین تاریخ کاشت و تراکم بوته بر خصوصیات کمی رقم سویا، آزمایشی به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار در کشت بهاره به مدت دو سال زراعی در مازندران اجرا شد. تاریخ کاشت در چهار سطح شامل 5، 15، 25 اردیبهشت و 5 خرداد در کرت های اصلی و فواصل بین خطوط کاشت در سه سطح شامل 30، 40 و 50 سانتی متر در کرت های فرعی قرار گرفتند. فاصله بوته روی ردیف های کاشت 5 سانتی متر درنظر گرفته شد. نتایج نشان داد که در سال اول، اثر تاریخ های کاشت معنی دار نبود ولی اثر فواصل خطوط کاشت معنی دار گردید، به طوری که فاصله 30 سانتی متری با میانگین عملکرد 3661 کیلوگرم در هکتار بیشترین بود. در سال دوم نیز فاصله 30 سانتی متر با عملکرد 4328 کیلوگرم در هکتار بیشترین عملکرد دانه را تولید کرد. در تجزیه مرکب دو ساله داده ها اثر تاریخ کاشت معنی دار نشد. ولی اثر فواصل خطوط و اثرات متقابل سال در فواصل خطوط کاشت برای این رقم معنی دار شد، به طوری که با فاصله خطوط 30 سانتی متری با عملکرد 4176 کیلوگرم در هکتار بیشترین عملکرد را نشان داد. میانگین صفات بدست آمده به خصوص در تاریخ های کاشت آخر با نتایج دیگران مطابقت نداشت که به شرایط آب و هوایی و نزولات آسمانی به ویژه در زمان رسیدن و برداشت گیاه ارتباط دارد. جهت دست یابی به عملکرد مطلوب در کشت بهاره منطقه برای کاشت با فاصله خطوط 30 سانتی متر و فواصل بوته روی ردیف 5 سانتی متر به مقدار موردنیاز بذر 100 کیلوگرم بذر در هکتار توصیه می گردد.

به منظور بررسی تاثیر سطوح مختلف تراکم بوته بر عملکرد و اجزای عملکرد دانه ارقام کلزا، این تحقیق در سال زراعی 84-1383 در مزرعه آموزشی - پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شوشتر در قالب آزمایش کرت های یک بار خرد شده بر پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. کرت های اصلی و کرت های فرعی به ترتیب شامل سطوح مختلف تراکم بوته (70، 90 و 110 بوته در مترمربع) و ارقام RGS، هایولا 401 و هایولا 301 بودند. نتایج نشان داد، اثر سطوح مختلف تراکم بوته، ارقام و اثر متقابل آن ها بر عملکرد دانه معنی دار بود. بیشترین و کمترین عملکرد دانه به ترتیب به تراکم های 90 و 70 بوته در متر مربع اختصاص داشت. بیشترین و کمترین عملکرد دانه به ترتیب در ارقام هایولا 401 و RGS مشاهده شد. عملکرد بالا در رقم هایولا 401 به دلیل تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف و وزن هزار دانه بیشتر نسبت به دو رقم دیگر بود. افزایش تراکم بوته در واحد سطح باعث کاهش تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف، وزن هزار دانه و درصد روغن دانه شد. اگرچه تفاوت معنی داری از لحاظ درصد روغن در بین ارقام مورد بررسی نبود، اما عملکرد دانه بالا در رقم هایولا 401 باعث برتری معنی دار عملکرد روغن این رقم نسبت به دو رقم دیگر شد.

آلودگی آب و خاک به آرسنیک، از جمله مهمترین مسائل زیست - محیطی محسوب می شود، چرا که سمیت این عناصر بالا بوده و حتی در غلظت های بسیار پایین نیز می تواند سلامتی انسان را به مخاطره بیندازد. استفاده از لجن فاضلاب به عنوان کود، امروزه رواج یافته است که امکان ایجاد سمیت و ماندگاری فلزات سنگین در خاک را به وجود می آورد. این امر باعث نگرانی محققین گردیده است. در این راستا، تحقیقی در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان، واقع در لورک نجف آباد انجام گردید. در این تحقیق طی یک برنامه 6 ساله، به بررسی اثرات تعداد دفعات کوددهی لجن فاضلاب بر غلظت عناصر سنگین از جمله آرسنیک پرداخته شد. نمونه برداری در مرداد ماه 1385 در پنج عمق 20-0، 40-20، 60-40، 80-60 و 100-80 انجام گردید. نتایج نشان داد که غلظت آرسنیک (متوسط 32.26 میلی گرم در کیلوگرم) در تیماری که 6 سال متوالی، هر سال 100 تن لجن در هکتار دریافت کرده بود، بیشترین مقدار را در بین سطوح مختلف لجن داشت. در بررسی روند غلظت آرسنیک نسبت به عمق، می توان عنوان کرد که مقدار غلظت آن در تمامی تیمارها با افزایش عمق، کاهش یافت که مطابق با بسیاری از تحقیقاتی است که روند کاهشی غلظت فلزات سنگین بویژه آرسنیک را به عمق گزارش کردند. به طور کلی از عمق 60 سانتی متری به پایین، اختلاف معنی داری در بین غلظت های آرسنیک، در بین سطوح مختلف لجن حتی با تیمار شاهد دیده نشد. مقایسه آرسنیک در بالاترین سطح کاربرد لجن نشان داد که غلظت آن بیشتر از حد مجاز می باشد. میانگین حد مجاز آرسنیک در خاک 20 میلی گرم در کیلوگرم است.

به منظور بررسی اثرات مقادیر کود سولفات پتاسیم و سولفات روی بر عملکرد دانه و اجزا عملکرد ذرت هیبرید SC704 آزمایشی در مزرعه آموزشی و پژوهشی کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شوشتر بصورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در سه تکرار به مرحله اجرا درآمد. تیمارهای آزمایش شامل کود سولفات پتاسیم در چهار سطح (صفر، 250، 500 و 750 کیلو گرم در هکتار) و کود سولفات روی در سه سطح (صفر، 50 و 100 کیلوگرم در هکتار) بودند. نتایج نشان داد که تفاوت عملکرد دانه، تعداد ردیف در بلال، تعداد دانه در ردیف و وزن هزار دانه برای تیمار سولفات پتاسیم معنی دار نبود. بیشترین و کمترین میزان عملکرد دانه به ترتیب به 50 و صفر کیلوگرم سولفات روی در هکتار اختصاص داشت. بیشترین و کمترین عملکرد دانه در تیمار کودی سولفات پتاسیم به ترتیب به 750 و صفر کیلوگرم کود سولفات پتاسیم در هکتار اختصاص داشت. بیشترین عملکرد دانه در مقادیر 50 کیلوگرم کود سولفات روی و 750 کیلوگرم سولفات پتاسیم بود. بیشترین و کمترین سرعت پر شدن دانه در سطوح مختلف کود سولفات روی به ترتیب به 50 و صفر مقدار کود سولفات روی اختصاص داشت. بالاترین سرعت پر شدن دانه در ترکیب کودی 750 کیلوگرم سولفات پتاسیم بر 50 کیلوگرم سولفات روی مشاهده شد. با افزایش مقدار کود سولفات روی مدت پر شدن دانه افزایش یافت. مقادیر 250 و 500 کیلوگرم سولفات پتاسیم در هکتار به ترتیب کمترین و بیشترین مدت پر شدن دانه را به خود اختصاص دادند. با توجه به نتایج به نظر می رسد افزایش وزن هزار دانه در تیمار کودی 50 کیلوگرم سولفات روی بیشتر تحت تاثیر سرعت پر شدن دانه قرار داشت.

مواد آلی علاوه بر بهبود کیفیت شیمیایی و حاصلخیزی خاک می توانند در بهسازی خواص فیزیکی و مکانیکی خاک نیز موثر باشند. در این تحقیق، اثر اضافه کردن 7 سال مواد آلی (کمپوست، لجن فاضلاب و کود گاوی) در چهار سطح (صفر، 25، 50 و 100 تن در هکتار) و یک ترکیب کود شیمیایی (250 کیلوگرم بر هکتار فسفات آمونیوم و 250 کیلوگرم در هکتار اوره ) به خاک در یک تناوب گندم - ذرت بر برخی خواص فیزیکی و مکانیکی خاک شامل: درصد مواد آلی، بافت، جرم مخصوص ظاهری، حدود آتر برگ (حد خمیری، حد روانی و حد انقباض)، شاخص های خمیری و خردشوندگی در چارچوب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار بررسی شد. مواد آلی سبب افزایش معنی دار درصد کربن آلی خاک و تمامی حدود اتر برگ (در نتیجه بالا بودن ظرفیت جذب آب مواد آلی) شد، ولی جرم مخصوص ظاهری خاک را کاهش داد. بافت تحت تاثیر مواد آلی اضافه شده به خاک قرار نگرفت. شاخص خمیری (تفاوت رطوبت خاک در حد خمیری و حد روانی) در اثر افزایش مواد آلی تغییری نکرد. بنابراین، حساسیت خاک به صدمات ساختاری با افزایش رطوبت در بالای حد خمیری با افزایش مواد آلی تغییر نکرده است. به ازای هر درصد افزایش کربن آلی خاک، شاخص خردشوندگی ( تفاوت رطوبت خاک در حد خمیری و حد انقباض ) حدود 3.9 درصد افزایش یافت. در واقع با شاخص خردشوندگی بزرگتر، مدت زمانی که زمین در محدوده رطوبتی مناسب برای عملیات خاک ورزی قرار دارد طولانی تر می باشد. نتایج نشان داد که تیمار 100 تن لجن فاضلاب در هکتار می تواند بهترین کاربرد را در زمینه افزایش محدوده رطوبت قابل تردد ماشین های کشاورزی داشته باشد. کود شیمیایی کمترین اثر را در بهبود صفات اندازه گیری شده داشت که این امر بیانگر برتری کودهای آلی بر کودهای شیمیایی در زمینه بهبود خواص فیزیکی و مکانیکی خاک باشد.

به منظور بررسی تغییرات عملکرد و واکنش ژنوتیپ های مختلف گندم نان نسبت به تنش خشکی آزمایشی در سال زراعی 85-84 در مزرعه تحقیقاتی، واقع در منطقه صالح آباد از توابع استان ایلام اجرا شد. ژنوتیپ های چمران، اترک، زاگرس، کوهدشت و چناب از ارقام متداول منطقه در دو آزمایش جداگانه در شرایط مطلوب و تنش خشکی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج تجزیه رگرسیون گام به گام با در نظر گرفتن عملکرد دانه به عنوان صفت وابسته نشان داد که صفات تعداد دانه در سنبله، تعداد سنبلچه در سنبله و در نهایت وزن هزار دانه با داشتن بیشترین همبستگی و تاثیر، در مجموع این سه صفت تحت شرایط تنش و بدون تنش به ترتیب 93 و 96 درصد تغییرات عملکرد دانه را توجیه نمودند. در تجزیه به مولفه های اصلی در شرایط بدون تنش، چهار مولفه اول حدود 95.3 درصد از کل تغییرات را توجیه کردند و به ترتیب به عنوان مولفه های اجزا عملکرد، رشد طولی، وزن هزار دانه و عملکرد نامگذاری شدند. در تجزیه به مولفه های اصلی در شرایط تنش پنج مولفه اول حدود 95.18 درصد از کل تغییرات واریانس را توجیه کردند و مولفه های اول و دوم به ترتیب مولفه های اجزا عملکرد و رشد طولی نامگذاری شدند. در مولفه سوم به ترتیب صفات تعداد روز تا رسیدگی و طول سنبله بیشترین اثر منفی و مثبت را داشته و در مولفه های چهارم و پنجم بیشترین اثر مثبت مربوط به طول دوره پر شدن دانه، تعداد سنبلچه و تعداد دانه در سنبله بود. با در نظر گرفتن نتایج کلی این بررسی و با ارزیابی صفات موثر در تجزیه به مولفه های اصلی و گزینش ترکیبات متفاوتی از این صفات، می توان در کارهای اصلاحی برای انتخاب ژنوتیپ های با عملکرد زیاد و متحمل به شرایط خشک استفاده کرد.

به منظور ارزیابی اثر مقادیر کود نیتروژن بر عملکرد و اجزای عملکرد ارقام پر محصول و هیبرید (بهار-1) برنج، آزمایش مزرعه ای در دانشگاه آزاد اسلامی واحد شوشتر به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در سال زراعی 86-85 انجام گرفت. کرت های اصلی شامل سطوح کود نیتروژنه (N0=0، N1=150، N2=175 و N3=200 کیلوگرم نیتروژن خالص از منبع کود اوره) و کرت های فرعی شامل ژنوتیپ های برنج دانیال (LD183)، شفق و هیبرید (بهار-1) بود. نتایج به دست آمده نشان داد که مقادیر مختلف کود نیتروژنه بر روی صفاتی مانند عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت، تعداد کل پنجه ها، درصد باروری پنجه ها، تعداد دانه در خوشه، درصد باروری خوشه، ارتفاع گیاه و درصد پروتئین دانه اختلاف معنی داری وجود دارد. همچنین اثر ارقام بر روی تمامی صفات مورد مطالعه به جزء تعداد کل پنجه ها اختلاف معنی داری مشاهده گردید. اثر متقابل کود نیتروژنه و رقم بر روی درصد باروری دانه ها، وزن هزار دانه، درصد باروری خوشه و درصد پروتئین دانه معنی دار بود. بهترین سطح کودی برای ارقام مورد آزمایش سطح N2 با 175 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار که بیشترین عملکرد دانه را دارا بود و در کلاس بالاتر نسبت به سایر سطوح کودی قرار گرفت. در بررسی که از خصوصیات کیفی به عمل آمده اختلاف معنی داری بین سطح کودی N0 با سه سطح دیگر (N1، N2 وN3 ) مشاهده گردید، اما در بین این سه سطح کودی اختلافی از نظر آماری مشاهده نشد و همگی در یک سطح بالاتر نسبت به کود N0 قرار گرفتند. در کل مقادیر مختلف کود نیتروژن بر روی تمامی صفات و اثر ارقام بر روی تمامی صفات به جز تعداد کل پنجه ها و اثر متقابل بر روی درصد باروری دانه ها، وزن هزار دانه، درصد باروری خوشه و درصد پروتئین دانه معنی دار بود.

روندی که امروزه برای دفع فاضلاب ها به کار گرفته شده کاربرد آنها در اراضی کشاورزی است. در سال های اخیر بازیافت لجن فاضلاب و استفاده از آن به عنوان کود در اراضی کشاورزی به دلیل ارزان بودن مورد توجه بوده و از آن به عنوان بهترین تدبیر زیست محیطی یاد شده است. این تحقیق با هدف تعیین غلظت عناصر سرب و کادمیم در خاک های تیمار شده با لجن فاضلاب در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه صنعتی اصفهان با سه سطح لجن فاضلاب (25، 50 و 100 مگاگرم در هکتار) و تیمار شاهد (بدون کود) در سه تکرار طی پنج سال در قالب طرح کرت های خرد شده با طرح بلوک کاملا تصادفی انجام شد. نمونه های خاک تهیه شده در کیسه های پلاستیکی به آزمایشگاه منتقل شده و در هوا خشک گردید و با چکش چوبی خرد و از الک 2 میلی متری گذرانده شد. سپس غلظت سرب و کادمیم در کلیه نمونه های خاک اندازه گیری گردید. بررسی های آماری نشان داد که میانگین غلظت سرب در تیمار 50 و 100 مگاگرم در هکتار که بیش از سه سال کوددهی شده بودند به طور معنی داری بالاتر از نمونه شاهد بود. همچنین میانگین غلظت کادمیوم در کلیه تیمارهایی که بیش از دو سال کوددهی شده بودند به طور معنی داری بالاتر از نمونه شاهد بود. در مجموع نتایج نشان داد که لجن فاضلاب به صورت باقی مانده و تجمعی غلظت سرب و کادمیم را در خاک افزایش می دهد.