اقتصاد کاربردی
سال:1392 | دوره:4 | شماره:12 |تعداد مقالات:6

این مقاله به تحلیل اثرات پراکندگی (گشتاور مرتبه دوم حول میانگین داده ها) و چولگی (گشتاور مرتبه سوم حول میانگین داده ها) تغییرات قیمت های نسبی به عنوان شوک های طرف عرضه و میزان نقدینگی به عنوان شوک طرف تقاضا بر تورم در اقتصاد ایران می پردازد. برای دستیابی به این هدف، از اطلاعات مربوط به شاخص های کل و استانی قیمت های گروه های 12 گانه اصلی کالایی در مناطق شهری و هم چنین میزان نقدینگی مربوط به دوره زمانی 1390-1383 استفاده گردید. نتایج به دست آمده از برآورد مدل با استفاده از روش آرلانو و بوور (1995) و بلاندل و باند (1998)، حاکی از آن است که ضرایب متغیرهای تغییرپذیری قیمت های نسبی و نقدینگی مطابق با تئوری بوده و اثر مثبت و معنی داری بر تورم دارند. در حالی که ضریب متغیر چولگی تغییرات قیمت های نسبی برعکس تئوری، دارای اثر معکوس بر نرخ تورم می باشد. بنابراین، لازم است در سیاستگذاری های ضد تورمی نسبت به شوک های عرضه و تقاضا به طور همزمان توجه جدی صورت پذیرد.

مدل ARIMA، مدل پیش بینی دقیقی برای بازه کوتاه مدت می باشد ولی محدودیت تعداد داده های گذشته را نیز دارد. در جامعه کنونی، با توجه به شرایط نااطمینانی و همین طور رشد سریع تکنولوژی، نیاز به پیش بینی در بازه کوتاه مدت احساس می شود. معمولا داده های در دسترس کمتر از آن تعدادی است که در مدل ARIMA باید به کار گرفته شود. در این میان مدلهای رگرسیون فازی قادرند با داده های اندک و در شرایط نااطمینانی به پیش بینی مقادیر بپردازند. اما نتایج حاصل از این مدلها نیز معمولا به دلیل گستردگی بازه پیش بینی نمی تواند چندان قابل اتکا باشد. بنابراین محققین سعی بر ارائه روشی دارند که بتواند علاوه بر استفاده از مزایای هر دو روش، معایب آنها را نیز بکاهد. لذا در این مقاله، مدل ترکیبی میانگین متحرک خودرگرسیون انباشته فازی (FARIMA) به منظور پیش بینی قیمت جهانی نفت خام پیشنهاد شده است. یافته ها بیانگر بهبود نتایج در روش پیشنهادی می باشند.

دانش و تکنولوژی مهم ترین نیروی ارتقاء توسعه اقتصادی و اجتماعی است. با روند جهانی شدن اقتصاد، دانش و تکنولوژی، تشدید کننده تقاضا برای استعدادها، منابع فیزیکی، انتقال تکنولوژی و سرمایه گذاری در جهان است. در این راستا، نه تنها صنایع با فناوری پیشرفته موتور رشد اقتصادی جهان خواهند بود، بلکه، این صنایع امتیاز مهمی در راستای باقی ماندن کشورها در بازار رقابتی جهان هستند. از این رو، سطح صنایع با فناوری بالا عامل تعیین کننده سطح توسعه اقتصادی و اجتماعی یک کشور و نوع نقش آن کشور در اقتصاد جهانی است. هدف این تحقیق مقایسه میزان تاثیرپذیری رشد اقتصادی کشورهای منتخب درحال توسعه و توسعه یافته از تحقیق و توسعه فناوری نانو با رهیافت داده های تابلویی طی دوره 2007-2000 می باشد. نتایج بدست آمده حاکی از تاثیرپذیری مثبت و معنادار هر دو گروه از کشورها از تحقیق و توسعه فناوری نانو بوده و فرضیه تاثیرپذیری بیشتر رشد اقتصادی از متغیر تحقیق و توسعه فناوری نانو در کشورهای توسعه یافته نسبت به کشورهای درحال توسعه رد می شود.

امنیت غذایی و تغذیه سالم به عنوان مهمترین نیاز انسان و عاملی برای رشد و توسعه اقتصادی جوامع به شمار می رود. فرهنگ مصرفی و توانایی مالی دو رکن اساسی دسترسی افراد جامعه به تغذیه صحیح و جذب مواد غذایی و مغذی لازم می باشد که دولت نیز در این بین جهت افزایش بضاعت مالی و استفاده از ابزارهای حمایتی برای هدایت فرهنگ مصرف جامعه نقش ایفا می کند. از اینرو، هدف اصلی این مقاله تعیین سبد مطلوب غذایی بر اساس دو رکن توانایی مالی و دانش غذایی است. به طوریکه این سبد برای هر فرد به صورت ماهانه در دهک های مختلف درآمدی و همچنین به تفکیک شهر (نمونه 18729 خانوار) و روستا (نمونه 19787 خانوار) برای سال 1390 با استفاده از مدل سازی با هزینه های مختلف و در نظر گرفتن 24 مجموعه مواد غذایی و 30 ماده مغذی تعیین شده است. نتایج حاکی از این است که ارزش ریالی سبد بهینه غذایی یک فرد شهری بیشتر از یک فرد روستایی است که این اختلاف در دهک های بالای درآمدی قابل توجه است. بررسی انحراف سبد غذایی فعلی و مطلوب نشان می دهد که 4 دهک اول درآمدی در منطقه شهری و 5 دهک اول درآمدی در منطقه روستایی برای دستیابی به امنیت غذایی نیازمند حمایت های دولتی هستند.

بررسی نفت به عنوان یک کالای راهبردی در سطح جهانی و نیز تحلیل چگونگی اثر تغییرات قیمت آن بر عوامل کلیدی اقتصاد همواره حائز اهمیت بوده است. اهمیت این قضیه در کشور ایران دوچندان می باشد، چراکه سیاستگذاری های این کشور به عنوان یکی از مالکان عظیم منابع نفت و گاز در جهان، نه تنها بر سطح قیمت فرآورده های نفتی داخلی و خارجی موثر است بلکه بر دیگر متغیرهای اقتصادی این کشور نیز موثر می باشد. از سوی دیگر، به علل مختلفی نظیر نوسانات قیمت نفت و درآمد حاصل از صادرات آن، گسترش صادرات غیرنفتی_ به ویژه در دهه های اخیر_ نقطه ثقل تفکر برنامه ریزان و سیاست گذاران اقتصادی در ایران قرار داشته است. از این رو، متانول به عنوان یکی از پر کاربردترین محصولات پتروشیمی، پتانسیل های فراوانی در زمینه تولید و صادرات غیرنفتی ایران دارد. لذا بررسی رابطه کوتاه مدت و بلندمدت بین قیمت نفت خام ایران و قیمت متانول در ایران، به کمک مدل VECM و با استفاده از داده های سری زمانی هفتگی متغیرهای تحقیق، طی دوره زمانی 29/10/1387 تا 27/06/1390 هدف اصلی این تحقیق را تشکیل داده است. نتایج این تحقیق نشان می دهد که بین قیمت نفت خام ایران و قیمت متانول در بلندمدت، رابطه معناداری وجود دارد و این در حالی است که این متغیرها در کوتاه مدت از رابطه معناداری برخوردار نمی باشند. لذا در چنین شرایطی، شرکت های پتروشیمی می بایست همواره نوسانات قیمت نفت را جهت کنترل بازار محصولات خود پیگیری نمایند، چراکه با افزایش نوسانات قیمت نفت ثبات درآمدهای ارزی حاصل از صادرات متانول به عنوان یکی از اقلام صادرات غیرنفتی نیز با ابهام مواجه خواهد شد.

این مقاله با بکارگیری رویکرد اقتصاد سنجی رگرسیون انتقال ملایم، تابع تقاضای گاز طبیعی در بخش خانگی و تجاری ایران را به شیوه ای پیوسته و غیرخطی مدل سازی کرده است. برای این منظور از داده های سالانه قیمت واقعی گاز طبیعی و قیمت واقعی برق در بخش خانگی و تجاری، درآمد، تعداد مصرف کنندگان گاز طبیعی و متوسط دمای هوا طی دوره زمانی 1351 تا 1388، به عنوان عوامل موثر بر تقاضای گاز طبیعی در بخش خانگی و تجاری استفاده شده است. نتایج تحقیق تبعیت تقاضای گاز طبیعی از الگوی دو رژیمی LSTR1 با لحاظ قیمت واقعی گاز طبیعی در بخش خانگی و تجاری به عنوان متغیر انتقال را نشان می دهد. مدل LSTR1 مکان تغییر رژیم را برابر با 95/60 ریال-مترمکعب قیمت واقعی گاز طبیعی و پارامتر شیب را نیز 27.6 برآورد کرده است. متغیرهای درآمد، قیمت واقعی برق و تعداد مصرف کنندگان تاثیر مثبت بر مصرف گاز طبیعی در بخش خانگی و تجاری دارند که با عبور از حد آستانه ای میزان تاثیرگذاری آن ها شدیدتر می گردد. از طرفی نیز تقاضای گاز طبیعی رابطه معکوس با قیمت واقعی گاز طبیعی دارد که با ورود به رژیم دوم میزان تاثیرگذاری آن تشدید می گردد.