مطالعات نقد ادبی (پژوهش ادبی)
سال:1387 | دوره:- | شماره:13 |تعداد مقالات:9

روزگار صفویه در ادبیات ایران، دوره انحطاط تلقی کرده اند. صفویان نزدیک به چهار و نیم سده (1135 -700  ه ق) حکمروایی کرده اند که بخشی از این دوران (907 - 700 ه.ق) حکومت آنان روحانی و رهبری «طریقت اردبیل» بوده و بخش بیشتر آن (1135 - 907 ه. ق) به حکم رانی ایشان دنیایی (پادشاهی) بوده است، بررسی اوضاع ادبی بخش اخیر می تواند برخی جوانب انحطاط ادبیات را روشن سازد. این مقاله می کوشد ضمن بررسی نظم و نثر روزگار صفویه، نشان دهد که دوره مورد نظر آن چنان که گفته شده، «دوره انحطاط» از دیدگاه ادبی نبوده بلکه تحولاتی در سبک گذشتگان شکل گرفته و سبک تازه ای به نام سبک هندی جای آن را گرفته است. در این روزگار شاعران و نویسندگان معروفی ظهور کردند و دامنه زبان و ادب فارسی تا هند و آسیای صغیر گسترش یافت.

ابوالفتح عثمان بن عیسی بن منصور بلطی، نحوی، شاعر و ادیب سده ششم هجری از منطقه بلط موصل بود. او برای دانش اندوزی به سوریه رفت. سپس به مصر مهاجرت کرد و در قاهره به تعلیم نحو و علوم قرآنی مشغول شد. وی قصیده ای مشهور به حرباویه که تمام کلمات قافیه آن را می توان به هر 3 شکل مرفوع، منصوب و مجرور خواند. در این مقاله وجوه نحوی کلمات قافیه و اعراب آنها توضیح داده شده است.

برخی از فیلسوفان در قرن بیستم، تلاش کرده اند تا ثنویت عین و ذهن را مرتفع نمایند چرا که زندگی انسان هم جسمانی و هم روحانی است. مرلو - پونتی پدیدارشناس فرانسوی است که چون هیدگر درصدد است با طرح مساله «تن - فاعل شناسایی» و حذف مساله آگاهی ازحیث التفاتی، از انسان به عنوان فاعل شناسای محض مرکزیت زدایی کند و او را دوباره به زیست جهان فرا خواند. او جسمیت یافتگی را مطرح می کند و بر این باور است که موجودات بیولوژیکی جهان، پیش از آگاهی داشتن به جهان در آن ساکن اند و زندگی می کنند.

آب، به عنوان یکی از اساسی ترین عناصر عالم هستی، در نزد بشر، همواره از جایگاهی والا و ارزشمند برخوردار بوده است و نقش آن در ایجاد و پیشبرد تمدنهای گوناگون بشری، بر هیچ کس پوشیده نیست. جایگاه و حضور این عنصر بی بدیل در طول تاریخ زندگی بشر، از آنچنان اهمیت فوق العاده ای برخوردار بوده است که حتی در برهه هایی از تاریخ مورد پرستش واقع شده است. آب، در نظر اغلب مردمان قدیم، ماده ای مقدس، پاک، روحانی، آسمانی و هدیه ای از جانب خداوندگار تلقی شده است، این طرز تلقی باعث شده است تا آب، اندک اندک در قالب رمز و کنایه و تمثیل در فرهنگ دینی و عرفانی ما وارد شده و شاعران و عارفان گاه، نغزترین و عارفانه ترین تاویلات را درباره آن داشته باشند. صوفیه و عارفان ایرانی که به نوعی وامدار دو جریان عمده فکری و دینی، یعنی دین اسلام و برخی اعتقادات و باورهای آیین زردشت می باشند، - و با توجه به اینکه در این دو مذهب مهم، آب، از قداست و معنویت ویژه ای برخوردار است - در آفرینش و گسترش این تاویلات نغز و دل انگیز، سهم و نقش بسزایی داشته اند. صوفیه ایرانی و پارسی گو در آثار خویش، در قالب رمز و کنایه و استعاره، آب را همواره نمادی از هر چیز پاک، آفریننده و ارزشمند معرفی کرده اند.

عباس بن احنف شاعر سده 3 ق غزل سرایی را بر دیگر مضامین شعری ترجیح داده است. درسروده های عاشقانه او، می توان پایه ها واصول غزل آرمانی را که حلقه میانی غزل جسمانی و غزل عرفانی است، جستجو کرد . غزل آرمانی با غزل عرفانی مشترکات فراوان دارد. ابن داوود اصفهانی بعدها با الهام از این گونه اشعار عاشقانه مکتب نوینی در عشق پایه گذاری کرد. یکتاپرستی در عشق، رازداری و کتمان سر از مهمترین اصول عشق آرمانی است .

چکیده فارسی:متنبی از شاخص ترین شعرای دوره عباسی است که اندیشه، زبان و طرز بیان او، چهره ای متمایز و بی مانند از او ساخته است. تاکنون شرح های بسیاری بر دیوان وی نگاشـته شده و کتاب های فراوانی در زمینه شخصیت و نقد اشعارش به چاپ رسیده است. در این جستار برآنیم تا با نگاهی متفاوت به نمونه هایی از مضامین ارزنده اخلاقی و انسانی موجود در اشعارش بپردازیم، باشد که بتوان با بهره برداری صحیح از آنها قدمی در راه تکامل و ارتقای معنوی و مادی خویش برداشته باشیم و به شکوفایی شخصیت اخلاقی و تکامل روحی نایل آییم. چکیده عربی:لدراسة شعر أبی الطیب المتنبی خطوط کثیرة منها دراسات قائمة علی بیان أهم الأغراض الشعریة فی دیوانه أو منها ما تناولت ترجمته أو ممدوحیه. فکان من الطبیعی و أنا أبحث فیما یفید أن أقف عند خط جدید فی دراسة أشعاره، فاخترت القیم الأخلاقیة فی شعره. و خلال تتبعی شعر المتنبی لاحظت أن مجموع بعض آرائه تشکل فصلا خاصا فی التربیة الفاضلة، و تربیة المثل العلیا التی تدفع النفوس إلی سبیل الرشاد و الخیر، و العلو بها نحو أهداف یسعی إلیها المفکرون و الأدباء. فدراستنا هذه تسعی إلی عرض محاولات الشاعر فی نقل تجاربه التی مر بها کما هی، لتعبر عن ملاحظاته التی استکشفها، و تنقل تلک التجارب و النظرات علی أنها بناء من التعالیم و القیم الأخلاقیة و القواعد السلوکیة.

رهبری یک سازمان برای انطباق با تغییرات و به منظور بقا و رشد در محیط های جدید، ویژگیهای خاصی را می طلبد که عموما مدیران برای پاسخ به آنها با مشکلات بسیاری مواجه می شوند. یکی از مهمترین خصیصه ها که می تواند به رهبران و مدیران در پاسخ دادن به این تغییرات کمک کند، هوش هیجانی است. هوش هیجانی موضوعی است که سعی در تشریح و تفسیر جایگاه هیجان ها و احساسات در توانمندی های انسانی دارد. هوش هیجانی نوعی استعداد عاطفی است که تعیین می کند از مهارتهای خود چگونه به بهترین نحو ممکن استفاده کنیم و حتی کمک می کند عقل را در مسیری درست بکار گیریم. دانشمندان دریافته اند که هوش هیجانی با اهمیت تر از بهره هوشی(IQ)  برای یک مدیر است. نکته قابل توجه اینکه توانایی های هوش هیجانی ذاتی نیستند و می توانند آموخته شوند. بدون قابلیت های مدیریت هوش هیجانی، روسا و مدیران به احتمال زیاد در کار با شکست مواجه می شوند.