پایش
سال:1396 | دوره:17 | شماره:1 |تعداد مقالات:11

مقدمه: سلامت زنان از اولویت های جامعه و اهداف توسعه هزاره است که شناسایی ابعاد آن با بررسی مطالعات مربوطه امکان پذیر است. در این راستا، پژوهش حاضر باهدف شناسایی ابعاد مغفول نوع پژوهش های سلامت زنان طی سه دهه پس از انقلاب اسلامی انجام شد.مواد و روش کار: این مطالعه از نوع توصیفی- مقطعی به روش تحلیل محتوا بود که در سه مرحله مقدماتی، جستجو و تحلیل انجام شد. در این پژوهش، تمام مقالات چاپ شده در مجلات علمی داخلی و خارجی از ابتدای سال 1360 تا پایان سال 1392 که درباره وضعیت، تعیین کننده ها و پیامدهای سلامت زنان ایرانی بود، بدون محدودیت سنی از پایگاه های منتخب، استخراج و پس از اعمال معیارهای ورود و خروج و حذف مطالعات تکراری، اطلاعاتشان شامل سال انتشار، تعداد نویسندگان، اصلی ترین بیماری ها و نازایی، تعیین کننده های اجتماعی سلامت (SDH: social determinants of health)، دوره زندگی و روش اجرا به وسیله نرم افزار SPSS18 تحلیل شد.یافته ها: در این مطالعه، 1880 مقاله فارسی و 4090 مقاله انگلیسی بررسی شدند (جمعا 5970 مقاله). فراوانی پژوهش های مروری 4.15 درصد، مداخله ای 12.22 درصد، مقایسه ای 22.34 درصد و توصیفی 51.37 درصد بود. بیشترین فراوانی پژوهش های انجام شده از نظر دوره زندگی مربوط به دوران باروری 76.00 درصد، از نظر طبقه بار بیماری مربوط به بارداری و عوارض آن 30.12 درصد و از نظر SDH مربوط به آموزش، آگاهی و تحصیلات 6.36 درصد بود.بحث و نتیجه گیری: روند انتشار مقالات در سه دهه اخیر، رو به رشد اما فاقد انسجام و الگوی ثابت بود، بنابراین مدیریت منابع پژوهشی بر اساس اهداف اصلی نظام سلامت درباره پژوهش های مربوط به سلامت زنان ضروری است.

مقدمه: رفتار جنسی تابلویی از زندگی مرتبط با سلامت افراد جامعه است، اما اطلاعات منسجمی درباره بدنه دانش بومی فعلی در این زمینه وجود ندارد.مواد و روش کار: در این پژوهش مروری بر متون با هدف بررسی مقالات موجود در زمینه رفتار جنسی در بازه زمانی آبان ماه 1394 تا اردیبهشت ماه 1395 انجام شد. مقالات فارسی از سال های 1380 تا 1395 و از پایگاه های اطلاع رسانی Iran Medex، Magiran و SID با کلید واژه «جنسی» و کلمات مترادف «جماع»، «هم خوابگی/همبستری»، «مقاربت» و «نزدیکی» در عنوان و یا متن چکیده و یا واژگان کلیدی جستجو شدند. مقالات انگلیسی مربوط به سال های 2010 تا 2015 بوده و از پایگاه های اطلاعاتی PubMed/Medline، Scopus، Science Direct و ProQuest با استفاده از واژگان کلیدی «Sexual knowledge»، «sexual attitude»، «sexual practice»، «sexual performance»، «sexual function»، «sexual dysfunction»، «sexual satisfaction»، «sexual behavior» جستجو شدند. از 1183 مقاله یافت شده، 234 مقاله به علت تکراری و عدم ارتباط حذف و تنها 951 خلاصه مقاله بررسی شدند.یافته ها: مقالات بررسی شده بر اساس عنوان، متن چکیده و کلید واژه مورد بررسی و به سه حیطه زیست-پزشکی، روانشناختی، و جامعه شناختی تقسیم بندی شدند. بر این اساس 481 مقاله در حیطه زیست پزشکی، 347 مقاله در حیطه روان شناختی و 123 مقاله در حیطه جامعه شناختی قرار گرفتند. ضعف اشراف محققان به علم کامش شناسی و بکارگیری واژگان تخصصی سکسولوژی به جای یکدیگر و عدم افتراق و تمیزآنان وتمرکز عمده مقالات برزندگی جنسی زوجی افراد متاهل عدم و پرداخت به زندگی جنسی فرد مجرد در سایر مقاطع زندگی (قبل از ازدواج و سالمندی) دو چالش قابل تامل بود.بحث و نتیجه گیری: مستندات نسبتا خوبی در حوزه رفتار جنسی در دوحوزه زیست-پزشکی و روان شناختی موجود است، لذا، به دلیل نقش اساسی عوامل فرهنگی-اجتماعی بر رفتار جنسی در ایران، برنامه ریزی، طراحی و انجام مطالعات جامعه شناسی بومی مبتنی بر رویکرد ارتقای سلامت جنسی پیشنهاد می گردد.

مقدمه: سرمایه فرهنگی محتوای مرکزی روابط اجتماعی و تعیین کننده شیوه زندگی افراد است. از آنجا که ابعاد ذهنی و عینی سرمایه فرهنگی می تواند منابع تسهیل کننده نحوه احساس، اندیشه، عمل، شناخت، فهم و ادراک جهان پیرامونی باشد، به نظر می رسد سرمایه فرهنگی با بسیاری از ابعاد زندگی هر فرد از جمله سلامت وی ارتباط داشته باشد. مطالعه حاضر با هدف بررسی رابطه سرمایه فرهنگی و سلامت روان جوانان شهر تهران انجام گرفت.مواد و روش کار: جامعه آماری در این مطالعه مقطعی جوانان 18 تا 29 ساله شهر تهران بودند. سرمایه فرهنگی با استفاده از یک پرسشنامه کوتاه و سلامت روان با ابزار GHQ-12 سنجیده شد. در این مطالعه متغیر وابسته (سلامت روان) با استفاده از نقطه برش به دو حالت (سلامت روان مطلوب و نامطلوب) تقسیم شده و در تحلیل به کار گرفته شد، سپس رابطه این دو با استفاده از آزمون های آماری مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت.یافته ها: در مجموع 164 نفر جوان (46.4 درصد زن و 53.6 درصد مرد) در این مطالعه شرکت کردند. میانگین (انحراف معیار) سنی شرکت کنندگان (3.33) 23.75 سال و میانگین (انحراف معیار) سال های تحصیل آن ها (2.75) 13.40 سال بود. میانگین (انحراف معیار) نمره سرمایه فرهنگی و سلامت روان شرکت کنندگان به ترتیب (0.54) 2.95 و (0.50) 2.38 بود. نتایج تحلیل رگرسیون داده ها نشان داد، بین سرمایه فرهنگی و سلامت روان پاسخگویان پس از تعدیل با متغیرهای زمینه ای از جمله سن، جنسیت، تحصیلات و شغل پاسخگویان رابطه معناداری وجود دارد (P=0.02، CI=0.86-0.98، OR=0.92 %95).بحث و نتیجه گیری: با توجه به نتایج این مطالعه مبنی بر بهبود سلامت روان با افزایش میزان سرمایه فرهنگی درجوانان، به نظر می رسد ارتقای سرمایه فرهنگی زمینه افزایش آگاهی و شناخت در میان جوانان نسبت به استفاده از محصولات فرهنگی را فراهم می نماید و این امر به نوبه خویش موجب تامین و ارتقای سلامت روان آنها می شود.

مقدمه: ارتقای سلامت روان به عنوان یک اولویت در سطح جهانی مطرح شده است. لذا، هدف این پژوهش بررسی ارتباط سبک زندگی مروج سلامت با تنش روان شناختی بزرگسالان مبتنی بر سازه مراحل تغییر از الگوی فرانظریه ای بود.مواد و روش کار: این مطالعه توصیفی- تحلیلی بر روی 261 مراجعه کننده به مراکز بهداشتی شهر اهواز انجام شد. حجم نمونه مبتنی بر نتایج مطالعه پایلوت 280 نفر برآورد شد. برای نمونه گیری از روش طبقه بندی تصادفی شده استفاده شد. داده ها توسط پرسشنامه سبک زندگی با پنج خرده مقیاس (وضعیت تن سنجی، گروه های غذایی، عادات غذایی، فعالیت بدنی و مواد مخدر)، پرسشنامه تنش روان شناختی بزرگسالان (مقیاس کسلر) و پرسشنامه تغییر جمع آوری شد. داده های استخراج شده از پرسشنامه ها توسط آزمون های تی تست مستقل و آنالیز واریانس تجزیه و تحلیل شدند.یافته ها: نتایج نشان داد میانگین نمره تنش روان شناختی در زنان نسبت به مردان در، شاغلان نسبت به بیکاران، در افرادی که پیاده روی داشتند نسبت به کسانیکه نداشتند، در مصرف کنندگان نمک نسبت به کسانیکه مصرف نمک نداشتند، در افرادی که لبنیات مصرف می کردند نسبت به کسانیکه مصرف لبنیات نداشتند، در افرادی که روزانه میوه مصرف می کردند نسبت به کسانیکه روزانه مصرف میوه نداشتند و نهایتا، در افرادی که در بین مراحل مختلف تغییر اصلاح سبک زندگی قرار داشتند به لحاظ آماری تفاوت معنی دار دارند (P£0.001).بحث و نتیجه گیری: لازم است متولیان امر سلامت، راهبردهای مناسب مقابله با تنش های روانی را در زنان، بیکاران و کسانیکه در انجام رفتارهای مروج سلامت کوتاهی می کنند بکار بگیرند تا تنش های روانی کاهش یابد. می توان با طراحی سازوکارهای تغییر رفتار متناسب با مرحله ای که افراد در آن واقع اند برای برون رفت از آن مرحله راهکارهای مناسبی برای اصلاح هر چه بهتر سبک زندگی مرتبط با تنش روان شناختی بزرگسالان ارائه کرد. در این راستا حمایت پژوهش های مختلف از اثرگذاری راهکارهای مبتنی برسازه مراحل تغییر بیش از پیش احساس می شود.

مقدمه: کیفیت زندگی موضوعی پیچیده و چند بعدی است که دو مقیاس سلامت جسمی و سلامت روانی را شامل می شود. کیفیت زندگی به این مفهوم است که فرد چگونه جنبه های مختلف زندگی اش را ارزیابی می کند. مطالعه حاضر با هدف تعیین تاثیر برنامه آموزشی بر بهبود رفتارهای ارتقاء دهنده سلامت و کیفیت زندگی رابطان سلامت بر اساس الگوی بزنف در سال 96-95 طراحی و اجرا شد.مواد و روش کار: این مطالعه از نوع نیمه تجربی بود که بر روی 200 نفر از رابطان سلامت مراکز بهداشتی درمانی جنوب تهران که به روش نمونه گیری خوشه ای در دو گروه 100 نفری مداخله و کنترل قرار گرفتند، انجام شد. مداخله در شش جلسه آموزشی در مدت 45-30 دقیقه انجام شد و شش ماه بعد از مداخله آموزشی پیگیری صورت گرفت. مداخله آموزشی در خصوص رفتارهای ارتقاء دهنده سلامت و کیفیت زندگی با استفاده روش های سخنرانی، پرسش و پاسخ، بحث گروهی و یادآمد آموزشی با استفاده از پیامک، در اختیار قرار دادن پوسترها و پمفلت های آموزشی در گروه مداخله انجام شد. ابزار گردآوری اطلاعات شامل پرسشنامه های روا و پایای رفتارهای ارتقاء دهنده سلامت HPLPII و کیفیت زندگی (SF-36) و پرسشنامه محقق ساخته الگوی بزنف بود. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از آزمون های آماری کای دو، t مستقل، t زوجی در سطح معنی داری کمتر از 0.05 با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه 24 انجام گرفت.یافته ها: نتایج نشان داد دو گروه از نظر میانگین نمره سازه های الگوی بزنف، ابعاد رفتارهای ارتقاء دهنده و کیفیت زندگی پس از مداخله آموزشی به جز عدم محدودیت در ایفای نقش به علت مشکلات عاطفی و سلامت روان اختلاف معنادار داشتند.بحث و نتیجه گیری: نتایج مطالعه نشان دهنده تاثیر مثبت برنامه آموزشی بر اساس مدل بزنف در افزایش رفتارهای ارتقاء دهنده سلامت و در نتیجه بهبود کیفیت زندگی در رابطان سلامت بود.

مقدمه: یکی از سرطان هایی که سلامت زنان را به خطر می اندازد، سرطان دهانه رحم است. امروزه انجام آزمون های تشخیصی و معاینات، می تواند نقش بسزایی در تشخیص سرطان ها بخصوص سرطان دهانه رحم در مراحل ابتدایی داشته باشد. هدف این پژوهش تعیین تاثیر مداخله آموزشی مبتنی بر الگوی بزنف بر ارتقای رفتار پیشگیری سرطان دهانه رحم در زنان بود.مواد و روش کار: تحقیق حاضر یک مطالعه از نوع نیمه تجربی بود که زنان مراجعه کننده به مراکز بهداشتی-درمانی شهر دماوند و مراکز تابعه، در سال 96-1395 در آن شرکت کردند. نمونه ها به روش تصادفی ساده در دو گروه 60 نفری (آزمون و کنترل) قرار گرفتند. ابزار گردآوری داده ها در این مطالعه پرسشنامه ای پژوهشگر ساخته مبتنی بر سازه های الگوی بزنف بود. مداخله آموزشی در گروه آزمون در 2 جلسه (هرجلسه 60دقیقه) انجام شد. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از آزمونهای آماری کای دو، تی زوجی، تی مستقل و مک نمار نرم افزار SPSS نسخه23 انجام شد.یافته ها: در این مطالعه میانگین بیشترین فراوانی سن زنان مراجعه کننده برای پیشگیری سرطان دهانه رحم در گروه آزمون و کنترل در سنین بین (31.25 ± 3.38) سال بوده است. نمرات سازه های الگوی بزنف شامل آگاهی، عوامل قادرکننده، قصدرفتاری و رفتاردرگروه آزمون، بعد ازمداخله در مقایسه با گروه کنترل اختلاف معنی دار نشان داد (0.001 = p).بحث و نتیجه گیری: نتایج این مطالعه نشان داد که مداخله آموزشی بر اساس سازه های الگوی بزنف برارتقای رفتار پیشگیری سرطان دهانه رحم در زنان تاثیر داشته است.

مقدمه: پیش بینی می شود که تا سال 2020 موارد ابتلای جدید به انواع سرطان 50 درصد افزایش یابد. یکی از سرطان ها که سلامت زنان و مردان را به خطر می اندازد، سرطان پستان است که شایع ترین سرطان در بین زنان و دومین عامل مرگ ومیر ناشی از سرطان در زنان دنیا است. امروزه انجام آزمون های تشخیصی و معاینات، می توانند نقش بسزایی در تشخیص سرطان ها بخصوص سرطان پستان در مراحل ابتدایی داشته باشد. هدف این پژوهش تعیین تاثیر آموزش نظریه محور بر رفتار خودآزمایی پستان در زنان است.مواد و روش کار: تحقیق حاضر یک مطالعه از نوع نیمه تجربی قبل و بعد با گروه شاهد، شامل زنان مراجعه کننده به مراکز بهداشتی-درمانی جنوب تهران، در سال 96-1395 بود. با توجه به معیارهای ورود به مطالعه نمونه ها به روش تصادفی ساده در دو گروه 47 نفری آزمون و 47 نفری شاهد قرار گرفتند. ابزار گردآوری داده ها در این مطالعه پرسشنامه پژوهشگر ساخته مبتنی بر سازه های الگوی باور سلامت که در گروه آزمون و شاهد توزیع گردید و پس از انجام پیش آزمون بر اساس نتایج آن مداخله آموزشی در گروه آزمون در 4 جلسه به مدت 45 دقیقه انجام شد. تجزیه و تحلیل با استفاده از آزمون های آماری کای اسکوئر، تی زوجی، تی مستقل، مک نمار و ویلکاکسون انجام شد. به منظور تجزیه وتحلیل داده ها از نرم افزار SPSS ویرایش 23 استفاده گردید.یافته ها: در این مطالعه میانگین نمرات تمام سازه های الگوی باور سلامت به جز منافع درک شده در گروه آزمون، بعد از آموزش در مقایسه با گروه شاهد اختلاف معنی دار نشان داد.بحث و نتیجه گیری: نتایج این مطالعه نشان داد که مداخله آموزشی بر اساس سازه های الگوی باور سلامت بر رفتار خودآزمایی پستان در زنان تاثیر داشته است، بدین رو به آموزش مبتنی بر این الگو پیشنهاد می شود.

مقدمه: کیفیت روابط زوجین نقش اساسی در ارزیابی کیفیت کلی ارتباطات خانوادگی دارد. سنجش کیفیت روابط زوجین با استفاده از ابزاری روا و پایا از اهمیت زیادی برخوردار است. هدف از پژوهش حاضر تعیین ویژگی های روانسنجی و اعتبار یابی پرسشنامه کیفیت روابط زوجین بود.مواد و روش کار: در این مطالعه روش شناسی با استفاده از روش استاندارد مستقیم و بالعکس ( Back& Forward) ابتدا نسخه انگلیسی ابزار به فارسی ترجمه گردید. روایی پرسشنامه کیفیت روابط زوجین با استفاده از روایی محتوای کیفی و کمی، روایی صوری، روایی سازه (تحلیل عاملی تاییدی)، روایی همزمان و مقایسه گروه های شناخته شده تعیین شد. پایایی ابزار با استفاده از همسانی درونی و آزمون مجدد بررسی شد. داده ها با استفاده از نرم افزارهای آماری SPSS نسخه 16 و AMOS نسخه 22 تحلیل شد.یافته ها: در بررسی اعتبار کمی و کیفی محتوا و اعتبار صوری همه سوالات مورد تایید قرار گرفتند. مقادیر CVI و CVR کل ابزار به ترتیب 0.94 و 0.92 بدست آمد. تحلیل عاملی تاییدی نشان داد ابزار از ساختار تک عاملی همچون نسخه اصلی برخوردار است. در ارزیابی روایی همزمان یافته ها نشان داد همبستگی معنی داری بین نمرات حاصل از ابزار کیفیت روابط زوجین و ابزارهای رضایت زناشویی انریچ و مقیاس ارزیابی رابطه وجود دارد. نتایج مقایسه گروه های شناخته شده با استفاده از ابزار رضایت زوجی کانزاس نشان داد، نمره کیفیت روابط زوجی گروه دارای رضایت بطور معنی داری بیش از افراد فاقد رضایت است. ارزیابی پایایی ابزار نشان داد همسانی درونی و نیز ثبات ابزار با استفاده از آزمون مجدد عالی بود (به ترتیب آلفای کرونباخ 0.90 و همبستگی درون طبقه ای 0.92).بحث و نتیجه گیری: یافته ها نشان داد نسخه فارسی ابزار کیفیت روابط زوجین از نظر ویژگی های ساختاری مطلوب بوده و ابزاری روا و پایا برای اندازه گیری کیفیت روابط زوجین است.

مقدمه: یکی از مشکلات ارزیابی دانش بیماران مبتلا به اختلال شریان کرونر فقدان ابزار اندازه گیری دانش بیماران قلبی است. پرسشنامه سنجش دانش بیماران مبتلا به اختلال شریان کرونر ( the Coronary Artery Disease Education Questionnaire: CADE-Q) یکی از ابزارهای اندازه گیری دانش بیماران مبتلا به اختلال شریان کرونر است.مواد و روش کار: پژوهش حاضر با هدف تعیین روایی و پایایی نسخه فارسی پرسشنامه سنجش دانش بیماران مبتلا به اختلال شریان کرونر (CADE-Q) انجام شد. مطالعه حاضر یک پژوهش روش شنا خت است که روی 300 بیمار مبتلا به اختلال شریان کرونر انجام گرفت. پس از ترجمه و اخذ نظرات کارشناسان ادبیات فارسی و بیماران قلبی، روایی صوری و محتوای پرسشنامه به صورت کیفی انجام گرفت. سپس روایی شامل مقایسه گروه های شناخته شده از نظر تحصیلات و روایی ملاکی (سنجش همبستگی بین نسخه فارسی پرسشنامه CADE-Q و مقیاس HADS) و پایایی ابزار با تحلیل همسانی درونی و آزمون باز آزمون صورت گرفت.یافته ها: نتایج تحلیل مقایسه گروه های شناخته شده نشان داد که میانگین دانش بیماران مبتلا به اختلال شریان کرونر با تحصیلات بالاتر به طور معنا دار بالاتر از سایر بیماران است. روایی ملاکی بیانگر همبستگی معنادار بین نسخه فارسی پرسشنامه CADE-Q و مقیاس HADS بود (0.862= r). میزان کل همبستگی درونی (آلفا کرونباخ) برای زیر مقیاس ها 0.843 بود.ضریب پایایی آزمون باز آزمون شاخص همبستگی درون خوشه ای (ICC) به فاصله زمانی دو هفته در کل 0.900 بود.بحث و نتیجه گیری: یافته های پژوهش، مبین روایی و پایایی مناسب نسخه فارسی پرسشنامه CADE-Q بود که قابلیت به کار گیری در موقعیت های مختلف از جمله محیط های بالینی و تحقیقاتی را دارد. پیشنهاد می شود در مطالعات آینده ویژگی های روان سنجی در حجم نمونه بالاتر و تحلیل عاملی انجام گیرد.