پایداری، توسعه و محیط زیست
سال:1400 | دوره: | شماره: |تعداد مقالات:6

با پیشرفت در فناوری های اکتشاف لرزه ای سه بعدی، حفاری افقی و شکاف زنی هیدرولیکی، اکتشاف و تولید منابع غیر متعارف هیدرکربنی اقتصادی تر شده است. این مطالعه با هدف ارزیابی اثرات محیط زیستی منابع نفتی غیرمتعارف از جمله سنگ نفتی (Oil shale)، ماسه نفتی (Oil sands)، و نفت خام فوق سنگین (Extra heavy crude oil) انجام شده است. استفاده از منابع هیدروکربنی غیر متعارف، خطرات محیط زیستی قابل توجهی برای کره زمین دارد که باید به روشنی شناخته شوند. با این که این منابع از نظر اقتصادی و امنیت انرژی اهمیت زیادی دارند، مسایل محیط زیستی مهمترین چالش آینده این صنعت به شمار میرود. این پژوهش پیمایشی توصیفی-تحلیلی بوده و در آن از داده های بانک های اطلاعاتی، منابع دولت ایالات متحده آمریکا و سایر منابع اسنادی-کتابخانه ای استفاده شد. توسعه منابع انرژی غیر متعارف اثرات محیط زیستی قابل توجهی را به آب، هوا، زمین و جوامع وارد می سازد که باید به روشنی شناخته شوند. تخریب سرزمینی، تولید پسماند، مصرف آب و ایجاد پساب خطرناک، آلودگی هوا، تولید گازهای گلخانه ای، تهدیدهای بوم شناختی و آسیب به تنوع زیستی از جمله مهمترین معضلات هستند. توسعه پایدار در گرو مدیریت هزینه های محیط زیستی استوضع و اجرای قوانین کارامد محیط زیستی و تدوین استانداردهای مناسب می تواند در کاهش اثرات مخرب بر زیست بوم ها موثر و در راستای اهداف توسعه پایدار سازمان ملل متحد باشد.

در دوره ای که دسترسی به محیطهای طبیعی در فضاهای شهری روز به روز کمتر می شود، طراحی فضایی مناسب که بتواند پاسخگوی نیاز افراد بخصوص کودکان به طبیعت و ارتباط نزدیک با آن باشد قطعا تاثیر چشمگیری بر ابعاد روانی و شخصیتی و همچنین فرهنگسازی در جهت حفاظت از طبیعت و محیط زیست خواهد داشت. بر اساس نظریه هوشهای چندگانه گاردنر، هوش طبیعت گرا یکی از 9 نوع هوش در کودکان است که پرورش آن در گرو افزایش ارتباط کودک با طبیعت پیرامون خواهد بود. در حقیقت، اصل تجربه طبیعت توسط کودکان و ضرورت برنامه ریزی برای خلق بستری جهت بروز این تجربه برای کودکان شهرنشین، فرصتی برای افزایش ارتباط با طبیعت را فراهم می کند و هدف این مقاله نیز تدوین اصول و شاخص های طراحی پارک کودک جهت پرورش هوش طبیعت گرایانه خواهد بود. پژوهش حاضر یک پژوهش کاربردی و کیفی با رویکردی تحلیلی و توصیفی است که به بررسی نظریات پژوهشگران و تبیین ارتباط میان آنها پرداخته است. داده های تحقیق با استفاده از مطالعات کتابخانه ای جمع آوری و با استفاده از تکنیک تحلیل اسناد، داده های جمع آوری شده، مورد تحلیل و بازیابی قرار خواهند گرفت. بر اساس مطالعات، با معرفی ویژگی ها و نیازهای کودکان خصوصا کودکان6 تا 12 سال، عوامل موثر بر پرورش هوش طبیعت گرایانه کودکان را ارایه نموده و سپس اصول و ضوابط کلی طراحی فضاهای بازی کودکان را جمع بندی و ارایه می نماید. در نهایت نیز، بر اساس اصل تجربه طبیعت و سایر مطالعات انجام شده الگوهایی جهت طراحی پارک کودک منطبق بر ویژگیها و نیازهای کودکان جهت پرورش هوش طبیعت گرایانه در آنها پیشنهاد گردیده است. نتایج حاصل از این تحقیق امکان اخذ تصمیم هایی در راستای فرصت سازی برای افزایش رابطه کودک با طبیعت و نهادینه کردن فرهنگ احترام به طبیعت و حفاظت از محیط زیست در فضاهای شهری از سنین کودکی را فراهم خواهد نمود.

حفظ و حراست از محیط زیست مربوط به یک یا چند کشور نیست بلکه پدیده ای است که کل جهان از آن متاثر می شود. با بکارگیری روش دلفی و استفاده از نظر خبرگان، 6 شاخص در وضعیت توسعه پایدار زیست محیطی در ایران، موثر قلمداد گردید. به منظور بررسی توسعه پایدار زیست محیطی بر اساس شش شاخص منتخب (سرانه منابع داخلی آب شیرین؛ بهره وری آب؛ استفاده از انرژی؛ منابع تولید برق؛ دسترسی به برق؛ انتشار دی اکسیدکربن) برای 186 کشور جهان، دیتاها از بانک جهانی استخراج گردید. هدف از این پژوهش، بررسی وضعیت ایران بر مبنای شش شاخص منتخب حوزه محیط زیست و تعیین جایگاه ایران در بین دیگر کشورهای جهان، با استفاده از تکنیک خوشه بندی؛ و سپس شناسایی شبیه ترین کشورها در طی 18 سال گذشته با وضعیت توسعه پایدار محیطی در ایران، است. یافته های پژوهش نشان می دهد، کشور ایران از منظر شاخص های محیطی توسعه پایدار بیشترین هم خوشه گی را با کشورهای ویتنام دارد که 13 بار در طی سال های 1996 تا 2016، در یک گروه قرار گرفتند؛ و بعد از آن بیشترین هم خوشه گی مربوط به کشور ارمنستان و عراق می باشد که 12 بار در یک خوشه قرار گرفتند؛ 11 بار با کشور ونزویلا هم خوشه بوده است؛ و با کشورهای سوریه، آرژانتین، مصر و آلبانی 9 بار هم خوشه بوده است. و از طرفی، پس از بررسی شش شاخص منتخب توسعه پایدار محیطی مشخص گردید، ایران از منظر شاخص «انتشار دی اکسیدکربن» و شاخص «سرانه منابع داخلی آب شیرین» نسبت به کشورهای هم خوشه خود در وضعیت مناسبی قرار ندارد. در پایان بر مبنای یافته های پژوهش پیشنهادهایی برای پژوهش های آتی ارایه شده است.

در این مطالعه جهت بررسی روند تغییرات کاربری اراضی در حوزه آبخیز دشت ماهیدشت ابتدا انواع کاربری های اراضی موجود در منطقه توسط تصاویر ماهواره ای و نقشه ی کاربری سال های گذشته تهیه و سپس درصد تغییرات سطح هر یک از کاربری ها محاسبه شد. تصاویر ماهواره ای اخذ شده از ماهواره لندست 8و 7و 5 و برای سه دوره زمانی (1987، 2000، 2016) بود که از مراجع بین المللی تهیه شد. کلیه تصحیحات نقشه ها در محیط نرم افزارهایENVI 5. 3 و ARC GIS 10. 2 انجام شد. نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که در دوره اول مطالعه (سال 1987) بیشترین وسعت کاربری اراضی مربوط به اراضی دیم با مساحت 63/1558 کیلومتر مربع و کمترین وسعت مربوط به اراضی مسکونی با مساحت 77/15 کیلومتر مربع بوده است. همچنین در دوره ی دوم (1987-2000) بیشترین وسعت کاربری اراضی مربوط به اراضی دیم با مساحت 74/1465کیلومتر مربع و کمترین وسعت مربوط به اراضی مسکونی با مساحت 44/19 کیلومتر مربع بوده است. در حالی که در دوره ی سوم (2000-2016) بیشترین وسعت کاربری اراضی ابتدا مربوط به اراضی آبی با مساحت 60/1054 کیلومتر مربع و سپس مربوط به اراضی بدون پوشش با وسعت 62/1050 کیلومتر مربع و کمترین وسعت مربوط به اراضی مسکونی با مساحت 51/22 کیلومتر مربع بوده است. طی دوره 2000 تا 2016 بیشترین تغییر مربوط به اراضی دیم به آبی بوده است و همچنین مساحت اراضی بدون پوشش و اراضی مسکونی نیز افزایش چشمگیری داشته است.

مواد زباله ای در نتیجه فعالیت و کار انسان تولید می شوند. رشد جمعیت و افزایش استاندارهای زندگی باعث افزایش کمیت این مواد می گردد. به عبارت دیگر مواد زاید جامد جز لاینفک زندگی انسان است. رشد تکنولوژی و بهره گیری بیشتر از منابع طبیعی و تبدیل انرژی بر ابعاد و پیچیدگی تولید مواد زاید جامد افزوده است. این مواد زاید باید به نحوی از محل زندگی انسان دور شده و یا دوباره وارد چرخه مواد و انرژی شوند. امروزه دفع غیرمنطقی مواد زاید علاوه بر اختلالات زیاد بر اکوسیستم و بروز خطرات بسیار در دنیا شده است. لذا شایسته است جهت حفظ محیط زیست و کاهش ضررهای اقتصادی گام های اساسی در این زمینه برداشته شود. در این پژوهش به منظور نیل به اهداف کلی و ویژه، از اطلاعات گردآوری شده در دو بخش اطلاعات مربوط به کارشناسان و ساکن دو منطقه تهران بوده است. ابتدا جهت ذخیره سازی و تجزیه و تحلیل اطلاعات از نرم افزار Excel استفاده گردید. به این ترتیب که داده ها وارد نرم افزار Excel شده و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و در نهایت به صورت جداول و نمودارها به تفکیک مناطق نمایش داده شد و در ادامه معیارها و زیرمعیارهای تعیین شده توسط متخصصان که داده ها از طریق پرسشنامه جمع آوری شده اند که با استفاده از نرم افزارsuper decisions تحلیل شده است. فرم ارزیابی ریسک سه معیار زیست محیطی، ایمنی و بهداشتی را در دو منطقه 5 و 22 را بررسی می کند که معیار ایمنی و بهداشتی و زیست محیطی هر کدام با اوزانی در دو منطقه 5 و منطقه22 تهران اثرگذار هستند که معیار اصلی زیست محیطی در منطقه 5 و معیار اصلی ایمنی در منطقه 22 با بالاترین وزن می باشند. فرم ارزیابی ریسک (روش HAZID) معیار زیست محیطی منطقه 5، بالاترین عدد ریسک با مقدار 540 مربوط به فعالیت لایروبی، شستشو المانها، رفت و روب، امور اداری می باشد و در فرم ارزیابی ریسک (انسان، سرمایه و اعتبار) معیار ایمنی و بهداشتی منطقه 5، بالاترین عدد ریسک با مقدار 900 به فعالیت شستشو المان ها، اسکان کارگری اختصاص دارد و فرم ارزیابی ریسک (انسان، سرمایه و اعتبار) معیار ایمنی و بهداشتی منطقه 22 تهران، بالاترین عدد ریسک با مقدار 3000 مربوط به فعالیت دپوی پسماند خشک در ایستگاه بازیافت و جداسازی و انتقال پسماندها می باشد. در مدل پیشنهادی ارایه شده، معیارها و زیرمعیارهای منطقه 5 و منطقه 22 رتبه بندی شده اند. بر خلاف سایر مطالعات صورت گرفته، در این مطالعه برای کاهش عدم اطمینان و ابهام از روش فرآیند تحلیل شبکه ای استفاده گردید و همچنین از آنجا که وزن های استفاده شده بوسیله ی گروه هایی حاصل گردید که علاوه بر داشتن دانش آکادمیک، دارای تجربه ی عملی در زمینه ی سرمایه گذاری، آموزش شیوه های تامین اعتبار و سرمایه گذاری و نیز کاملا آشنا به محیط منطقه 5 منطقه 22 بودند، دارای اعتبار نسبی بوده که از ویژگی های دیگر این مطالعه می باشد. در پایان پیشنهاد می شود در مطالعات بعدی از روش ارایه شده برای ارزیابی صنایع و مناطق دیگر تهران یا شهرستان ها استفاده شود، و همچنین می توان معیارهای دیگری را به کار گرفت.

مشارکت فرآیند فعالیت های افراد در تصمیم های استراتژیکی-تاکتیکی مدیریت شهری است. مشارکت باعث هم افزایی فکری و عاطفی اشخاص در موقعیت های گروهی است و آنان را برمی انگیزد تا برای دستیابی به هدف های گروهی یک دیگر را یاری دهند و در مسوولیت کار شریک شوند. هدف این تحقیق بررسی موانع و تنگناهای مدیریت محله در پایداری محیط زیست شهری در تهران است. به این منظورمحقق به بررسی میزان مشارکت اجتماعی شهروندان درتوسعه محله هادر مدیریت شهری تهران پرداخته است. روش تحقیق پیمایشی از نوع کمی است. جامعه آماری تحقیق 314112 نفر از 3 محله از منطقه 3 شهرداری تهران انتخاب شدند و حجم نمونه از طریق نمونه گیری خوشه ای (چند مرحله ای) به دست آمد. تعداد 424 پرسش نامه بین نمونه آماری در محله ها توزیع و مورد استنتاج آماری و از نظر مکانی محله های منطقه 3 شهرداری تهران (ونک، زرگنده، امانیه، درب دوم، اختیاریه) را در بر می گیرد. داده های حاصل به وسیله آزمون آماری (آزمون یک نمونه ای وT) بررسی و توصیف شده اند. نتیجه حاصل ازفرضیه اول تحقیق، (بین رضایت شهروندان و ارایه خدمات مدیران محله ها رابطه بر قرار است)، نشان داد مدیران شورایاری ها در افزایش میزان مشارکت اجتماعی شهروندان تاثیر معناداری نداشته اندو در زمان مراجعه شهروندان در زمینه مسایل و مشکلات مردم پاسخگو نبوده اند. فرضیه دوم تحقیق، (کاهش موانع و تنگناها در محله به اعمال مدیریت صحیح وابسته است)، مشخص نمود سطح مدیریت اعمال شده در محله های مورد نظر در پایین ترین سطح می باشد. فرضیه سوم تحقیق، (میزان رضایت شهروندان از برخورداری از امکانات رفاهی و آموزشی محله ها به مدیریت محله وابسته است)، بیان کرد میزان رضایت از اعمال مدیریت در ارایه خدمات و و امکانات در حد نسبتا پایینی می باشد.