پایش
سال:1391 | دوره:11 | شماره:2 |تعداد مقالات:17

گردشگری پزشکی به مسافرت افراد برای دریافت خدمات سلامت در کشورهای دیگر در قالب گردشگر اطلاق می شود. این نوع از گردشگری به یک صنعت چند میلیارد دلاری در عرصه جهانی تبدیل شده است. ایران در این صنعت از قابلیت های زیادی برخوردار است. این پژوهش با هدف ترسیم وضعیت موجود گردشگری پزشکی در ایران انجام شده و پژوهش حاضر از نوع مطالعات توصیفی، کاربردی و موردی است. این پژوهش در 4 مرحله انجام شده است، که در آن از مطالعات کتابخانه ای، تحلیل وضعیت موجود و تحلیل کیفی سود برده شده است.داده های این پژوهش از طریق مراجعه به بانک های اطلاعاتی معتبر، مصاحبه و مراجعه به مستندات موجود در سازمان های متولی، جمع آوری گردیده است. ابزار مورد استفاده برای تحلیل داده های این پژوهش الماس مزیت (Diamond Advantage) بوده و برای تحلیل داده های این پژوهش از روش تحلیل محتوا (Content Analysis) استفاده شده است.یافته ها نشان می دهد که ایران در زمینه زیرساخت های پایه و درمانی، حمایت های کارآمد دولت، داشتن برنامه مدون توسعه گردشگری پزشکی، مشارکت و هماهنگی بین بخشی در سطح کلان و عملیاتی، داشتن مراکز ارایه دهنده خدمات سلامت با اعتبار بین المللی، ترفیع و بازاریابی منسجم با چالش هایی روبروست. نتیجه این که، اگر ایران قصد دارد در بازار گردشگری پزشکی سهم مناسبی داشته باشد، باید درجهت رفع این چالش ها اقدام نماید.

در بیمارستان فارابی به منظور افزایش کارآیی و مقابله با مشکلات موجود تصمیم گرفته شد از سازمان دهی تمام وقتی استفاده شود. در این سازماندهی، استادان به جای چهار روز صبح، دو روز صبح و بعد از ظهر در اتاق عمل و درمانگاه فعالیت می نمودند. این مقاله به بررسی تاثیر سازماندهی مذکور بر کارآیی اتاق های عمل و درمانگاه های بیمارستان فارابی می پردازد.پژوهش طراحی شده یک مطالعه توصیفی ـ تحلیلی از نوع مقطعی بود که با استفاده از مقایسه قبل و بعد انجام گرفت. برای انجام پژوهش شاخص های کارآیی شامل تعداد بیماران ویزیت شده در درمانگاه ها، تعداد عمل های جراحی و شاخص های بیمارستانی در یک سال قبل از اجرای سازماندهی جدید با یک سال بعد از اجرای آن مقایسه شد. نتایج بررسی نشان داد که پس از اجرای سازماندهی فوق الذکر تعداد عمل های سرپایی افزایش یافته است (P=0.005)، با این حال، تعداد عمل های بستری و مجموع عمل های جراحی (سرپایی و بستری) تغییر معنی داری نشان ندادند. کارآیی درمانگاه ها نیز پس از اجرای سازماندهی جدید افزایش قابل توجهی داشت .(P=0.004) شاخص های بیمارستانی نشان دادند که کیفیت خدمات در دوره های مورد مقایسه تفاوت معنی داری نداشته است. هر چند به نظر می رسد این روش سازماندهی جهت بهبود کارآیی درمانگاه های تخصصی بیمارستان ها و اتاق های عمل سرپایی موثر باشد، بررسی تاثیر آن بر کارآیی کلی در بیمارستان ها نیازمند پژوهش های بیشتری با استفاده از پژوهش های مداخله ای است.

استئوپروز، شایع ترین بیماری متابولیک استخوان است که با کاهش توده استخوان و اضمحلال ریزساختاری بافت استخوان مشخص می شود. استئوپروز یک مشکل هتروژن پیچیده است و از جهت علت شناسی، علت شناخته شده ای ندارد. هنوز نقش لاغری و اختلالات عملکردی نظیر دیابت و بیماری های تیروئید در بروز این پدیده دقیقا مشخص نیست، از این رو، مطالعه حاضر با هدف بررسی ارتباط بین استئوپروز با شاخص توده بدنی (Body Mass Index-BMI)، دیابت و بیماری های تیروئید در مراجعه کنندگان به مراکز تراکم سنجی شهر گرگان صورت پذیرفت. در این مطالعه مقطعی ـ تحلیلی 300 نفر از میان مراجعه کنندگان به مراکز تراکم سنجی شهر گرگان (3000 نفر) به روش نمونه گیری تصادفی انتخاب شدند. اطلاعات عمومی، شرح حال بیماری دیابت (بر اساس علائم و نتایج آزمون قند خون)، بیماری های تیروئید (بر اساس نتایج آزمون TSH سطح و T4 آزاد سرم) و اطلاعات حاصل از تراکم سنجی استخراج و جمع آوری گردید. تحلیل داده ها در نرم افزار SPSS و با استفاده از آزمون های کای دو، تحلیل واریانس و رگرسیون ساده خطی صورت پذیرفته و سطح معنی داری برای تمام آزمون ها 0.05 در نظر گرفته شد. میانگین شاخص توده بدنی 28.14 کیلوگرم بر متر مربع و میانگین تراکم توده استخوان در ناحیه کمر 0.928 و در ناحیه فمور 0.788 گرم بر سانتی متر مربع بود. میانگین و انحراف معیار شاخص توده بدنی درا فراد استئوپروتیک در ناحیه کمر و فمور به ترتیب برابر با 5.62±25.94 و 5.20±26.95 بود. رابطه شاخص توده بدنی و وضعیت تراکم توده استخوانی در ناحیه کمر و ناحیه فمور از لحاظ آماری معنی دار بود، ولی رابطه دیابت و بیماری های تیروئید با وضعیت تراکم توده استخوانی در ناحیه فمور و کمر معنی دار نبود. نتایج رگرسیون ساده خطی نشان داد که ارتباط BMI  با تراکم توده استخوانی در ناحیه کمر (ضریب بتا برابر 0.013) و فمور (ضریب بتا برابر 0.004) از لحاظ آماری معنی دار است. نتایج این مطالعه نشان داد که افراد کم وزن بیش از سایرین مستعد استئوپروز هستند، ولی هیچ ارتباطی میان دیابت و بیماری های تیروئید با استئوپروز در این مطالعه یافت نشد.

بررسی حاضر، یک مطالعه مقطعی (توصیفی ـ تحلیلی) بود که در آن تمامی دانش آموزان دختر (488 نفر) مدارس راهنمایی اعم از دولتی و غیرانتفاعی جزیره مورد بررسی قرار گرفتند.اندازه گیری قد، وزن و محاسبه نمایه توده بدن (BMI) با استفاده از پرسشنامه تن سنجی تعیین شد. وضع تغذیه دختران مدارس راهنمایی به وسیله نمایه های BMI برای سن، وزن برای سن و قد برای سن بر اساس مرجع CDC2000 به صورت کمتر از صدک 5 به عنوان کم وزن یا کوتاه قد تغذیه ای، بین صدک 5 و 85 دارای وضعیت طبیعی، بین صدک 85 و 95 دارای اضافه وزن یا بلند قد و بیشتر و مساوی صدک 95 به عنوان چاق تعریف شد.در این بررسی 5.5 درصد دچار کم وزنی و 9.2 درصد دچار کوتاه قدی تغذیه ای بودند (مورد انتظار 5 درصد) و میزان اضافه وزن بر اساس نمایه BMI برای سن مورد بررسی (18 درصد) بود (مورد انتظار10 درصد). بررسی فوق نشان داد بین نمایه توده بدن با تحصیلات پدر و تحصیلات مادر ارتباط وجود دارد و این ارتباط در هر دو منفی است.

اکثر مطالعات انجام یافته نشان می دهد که تنها راه کنترل بیماری دیابت و پیشگیری از عوارض ناتوان کننده آن، انجام مستمر رفتارهای خود مراقبتی است. رفتار فعالیت بدنی از جمله روش های غیردارویی موثر بر دیابت بوده و به دلیل آثار مثبت بهداشتی آن در بیماران دیابتی، امروزه بیشتر مورد توجه قرار گرفته است. هدف از این مطالعه تعیین و شناسایی عوامل موثر بر رفتارفعالیت بدنی بیماران دیابتی بر اساس نظریه عمل منطقی توسعه یافته است. در این مطالعه تعداد 352 نفر از زنان دیابتی شمال استان آذربایجان غربی (شهرخوی) و واجد معیارهای ورودی مطالعه به روش غیر تصادفی به عنوان نمونه پژوهش انتخاب شدند. پرسشنامه های مناسب برای سنجش متغیرهای مورد نظر (آگاهی از دیابت، اعتقادات فردی، هنجارهای انتزاعی، خودکارآمدی درک شده، قصد رفتاری و رفتار فعالیت بدنی) با کمک راهنماهای موجود برای طراحی ابزار نظریه عمل منطقی و رفتار برنامه ریزی شده تدوین و روائی و پایائی آنها تعیین شدند. در بین متغیرهای نظریه پیشنهادی در مطالعه حاضر، خودکارآمدی درک شده قوی ترین و موثرترین متغیر برای قصد به انجام رفتار فعالیت بدنی شناخته شد که هم به صورت مستقیم و هم غیرمستقیم فعالیت بدنی را تحت تاثیر قرار داد. متغیرهای نگرش، فشار اجتماعی، آگاهی و سطح تحصیلات نیز پس از خودکارآمدی بیشترین قدرت پیش بینی فعالیت بدنی را داشتند. نظریه پیشنهادی در مطالعه حاضر به خوبی توانست رفتار فعالیت بدنی را پیش بینی نماید و بنابراین می تواند اساسی برای مداخلات آموزشی با هدف ارتقای فعالیت بدنی و نهایتا به منظور کنترل دیابت باشد.

هدف از این مطالعه مقایسه تاثیر دو سازه کنترل رفتاری درک شده (PBC) و خودکارآمدی (S-E)، بر برازش و قدرت پیش بینی کنندگی نظریه عمل منطقی در زمینه سوء مصرف مواد مخدر با روش تحلیل مسیر و با بهره گیری از نرم افزار لیزرل است. محققان در این تحقیق که 433 دانش آموز پسر تهرانی در مقطع دبیرستان (15 تا 19 سال) در آن شرکت داده شدند، با افزودن دو سازه فوق، برازش الگوهای حاصل و قدرت پیش بینی کنندگی آنها را با نظریه عمل منطقی مقایسه نمودند.نتایج تحلیل مسیر نشان داد که نظریه عمل منطقی از برازش ضعیفی برخوردار است (RMSEA=0.12، P=0.004، (x2/df=7.96، اما با اضافه شدن سازه های RMSEA=0.09) PBC، P=0.029، (x2/df=4.75 وRMSEA=0.043)S-E ، P=0.182، (x2/df=1.77 به آن، الگوهایی با برازش مطلوب تر و میزان پیش بینی کنندگی بهتر قصد و رفتار حاصل خواهد شد.شاخص های برازش و نیز میزان ارتقای پیش بینی قصد رفتاری نشان از تاثیر بهتر خودکارآمدی نسبت به کنترل رفتاری درک شده بر نظریه مذکور دارد.

سلامت جامعه دارای ابعاد متنوع و گوناگونی است. سلامت روان یکی از ابعاد مهم سلامت به شمار می آید. افسردگی یکی از رایج ترین اختلالات روانی در سراسر جهان است. این اختلال چهارمین عامل عمده بار بیماری ها است که به تنهایی بزرگترین سهم بار بیماری های غیرکشنده را در جهان به خود اختصاص می دهد. مطالعه حاضر به بررسی افسردگی در کشور، از دیدگاه افراد شرکت کننده در مطالعه پرداخته است. این مطالعه از نوع «مقطعی» بوده و جمعیت هدف عبارت از کل جمعیت 18 تا 65 سال کشور ایران بودند. جمعیت تحت مطالعه به صورت نمونه گیری چند مرحله ای وارد مطالعه شدند. حجم نمونه در کل کشور 24000 نفر برآورد شد که برای جلوگیری از ریزش نمونه ها 27883 نفر مورد پرسشگری قرار گرفتند. بررسی یافته ها حاکی ازآن بود که بیشتر افراد مورد مطالعه (48.8 درصد) خود را «اصلا» افسرده نمی دانند و در مقابل تنها 8.6 درصد پاسخگویان میزان افسردگی خود را زیاد و بسیار زیاد برآورد کرده بودند. بررسی ارتباط عوامل جمعیتی و خطر افسردگی حاکی از آن بود که برخی از این عوامل از جمله از هم گسیختگی خانوادگی شامل طلاق یا فوت همسر ((P<0.0001، بی کاری ( (P=0.015و پایین بودن سطح درآمد ( (P<0.0001با شکل گیری افسردگی ارتباط دارد. نتایج مطالعه نشان داد که بروز اختلال در سلامت و ابتلا به بیماری مزمن نیز با شکل گیری افسردگی در ارتباط است ((P<0.0001.استفاده از رویکردهای خودگزارشی امکان شناسایی جنبه های مهم سلامتی از دید خود افراد را فراهم می نماید. نتایج این مطالعه نشان داد افسردگی بالقوه یکی از مشکلات سلامت همگانی کشور است.

سندرم تخمدان پلی کیستیک یکی از اختلالات شایع آندوکرینی زنان است که به علل مختلف می تواند سبب آشفتگی روانی و افت کیفیت زندگی گردد. اگرچه امروزه ابزارهای متفاوتی جهت سنجش کیفیت زندگی در دسترس هستند، اما اکثر این ابزارها عمومی بوده و اختصاصا برای سنجش کیفیت زندگی مرتبط با سلامت افراد مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک طراحی نشده اند. هدف این مطالعه ترجمه و تعیین پایایی و روایی گونه فارسی پرسشنامه اختصاصی سنجش کیفیت زندگی بیماران مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک است. این مطالعه به شکل بررسی مقطعی بر روی 190 زن مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک مراجعه کننده مراکز منتخب زنان و نازایی شهر تهران و در فاصله زمانی 1389 تا 1390 انجام شد. جهت ترجمه نسخه انگلیسی پرسشنامه کیفیت زندگی مبتلایان به سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOSQ) از روش ترجمه و بازترجمه استفاده شد. سپس به منظور تعیین پایایی پرسشنامه از روش تعیین ثبات داخلی ابزار ترجمه و بازترجمه استفاده شد. جهت ارزیابی روایی ابزار از روش های روایی سازه و مقایسه گروه های شناخته شده استفاده گردید. نتایج با استفاده از نرم افزار SPSS-14 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که ضریب آلفای کرونباخ برای تمامی حیطه ها به جز اختلالات قاعدگی (0.51) بالاتر از 0.7 بود. همچنین تمامی سوالات حیطه ها با حیطه مرتبط به آنها دارای همبستگی مناسبی بوده ((r>0.4 و نمرات کسب شده بر اساس نمایه توده بدنی نیز در تمامی حیطه ها به جز حیطه اختلالات قاعدگی دارای تفاوت آماری معنی داری بوده اند ( (P<0.05در نهایت این طور به نظر می رسد که گونه ایرانی PCOSQ به جز در حیطه مشکلات قاعدگی که پایایی مطلوبی را نشان نداد، دارای پایایی و روایی نسبتا قابل قبولی بوده و یک ابزار مناسب جهت سنجش کیفیت زندگی مبتلایان به سندرم تخمدان پلی کیستیک است. با این حال، پیشنهاد می شود که جهت به دست آوردن نتایج قطعی تر، مطالعات بیشتری با حجم نمونه بالاتر و جامعه نمونه گیری متفاوتی انجام گردد.

احساس ذهنی سلامت یکی از شاخص های مهم سنجش وضعیت بهداشت روان است. مشکلات بهداشت روان در حال افزایش است و وجود ابزار کوتاه و در عین حال حساس برای غربالگری و بررسی اثربخشی مداخلات درمانی و مراقبتی در عموم جمعیت از جمله دانشجویان ضروری است. لذا مطالعه ای با هدف ترجمه، بررسی پایایی و روایی فرم کوتاه پرسشنامه کیفیت رضایت و لذت از زندگی (Q-LES-QSF) به منظور بررسی احساس ذهنی سلامت در دانشجویان دانشکده پرستاری و مامایی کاشان در سال 1387 طراحی و اجرا شد.پرسشنامه دارای 14 سوال است. هر سوال در مقیاس 5-1 نمره گذاری شده و نمره کل به درصد ماکزیمم تبدیل می گردد. نسخه فارسی این ابزار با استفاده از روش ترجمه استاندارد «مستقیم و بالعکس» تهیه و نمونه ها به روش طبقه ای تصادفی از بین دانشجویان دانشکده مزبور ((n=161 انتخاب شدند. پایایی پرسشنامه با استفاده از شیوه ثبات داخلی (محاسبه همبستگی هر یک از سوالات با نمره کل پرسشنامه، ضریب آلفای کرونباخ و دو نیمه کردن) و پایداری (آزمون مجدد) تعیین گردید. جهت تعیین روایی آن نیز از روش مبتنی بر معیار (شیوه روایی همزمان) و اعتبار سازه (شیوه مقایسه گروه های شناخته شده) استفاده شد. اطلاعات به وسیله SPSS-11 با استفاده از محاسبه ضریب همبستگی پیرسون و درون طبقه ای، اسپیرمن براون، گاتمن، ضریب آلفای کرونباخ و آزمون تی مستقل مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.ضریب ثبات داخلی پرسشنامه 0.93-0.96محاسبه شد. روش همبستگی با کل مقیاس و آزمون مجدد نیز این ابزار را پایا تشخیص دادند. اعتبار همزمان آن با پرسشنامه (P<0.0001, r=0.71) SWLS و مقیاس تک سوالی رضایت از زندگی (P<0.0001, r=0.78) تایید شد. شیوه مقایسه گروه های شناخته شده نیز روایی ابزار را مسجل ساخت (P<0.0001) بنابراین نسخه فارسی فرم کوتاه پرسشنامه کیفیت رضایت و لذت از زندگی جهت سنجش احساس ذهنی سلامت در دانشجویان دانشکده پرستاری و مامایی ابزاری پایا و روا است. پیشنهاد می شود بکارگیری ابزار در مطالعات آتی با رفع محدودیت سوال مرتبط با «رضایت از انجام فعالیت، عملکرد یا علایق جنسی» صورت پذیرد به گونه ای که امکان پاسخگویی توسط عمده افراد مورد مطالعه را فراهم آورد.

پژوهش حاضر مطالعه ای روش شناختی است که با هدف تعیین ویژگی های روان سنجی نسخه فارسی پرسشنامه سنجش دانش و آگاهی پیرامون حقایق دوران سالمندی  FAQI انجام شده و طی آن ویژگی های پرسشنامه مورد نظر با بهره گیری از روش های تعیین روائی صوری، روائی محتوایی، روائی سازه ای، همسانی درونی و ثبات مورد بررسی قرارگرفته است.280 پرستار شاغل در پنج بیمارستان منتخب آموزشی شهر تهران انتخاب و در مطالعه شرکت کردند. پس از بررسی روایی صوری و محتوایی 25 گویه پرسشنامه، نتایج روش تحلیل مقایسه ای گروه های شناخته شده در پارامترهای سنوات کاری و تجربه مراقبت از سالمند در خانواده نمایانگر تفاوت قابل ملاحظه بین گروه ها بود.محاسبه ضریب آلفای کرونباخ (0.81) موید همسانی درونی بالای پرسشنامه و نیز همبستگی 0.98 نشان دهنده پایایی مطلوب پرسشنامه در روش آزمون مجدد بود. با توجه به نمره گذاری ساده، پایایی و روایی مناسب، امکان تکمیل در زمان کوتاه و قابلیت بکارگیری در موقعیت های مختلف توسط ارائه دهندگان خدمات بهداشتی، از جمله پرستاران، می توان این پرسشنامه را ابزاری مناسب جهت بررسی سنجش میزان آگاهی و تاثیر آموزش در خصوص پدیده سالمندی به شمار آورد.

میزان اضطراب و تنش در مادران دارای نوزاد نارس بیش از سایر مادران است و این مساله بر ارتباط مادر و کودک و پیامدهای تکاملی نوزاد در آینده تاثیر منفی دارد. پژوهش حاضر با هدف تعیین تاثیر اجرای برنامه "ایجاد فرصت های رشد والدین" بر میزان اضطراب و تنش مادران دارای نوزاد نارس انجام شد. این پژوهش یک کارآزمایی بالینی است که بر روی 90 مادر دارای نوزاد نارس در دو گروه مداخله و کنترل انجام شد. برنامه ایجاد فرصت های رشد والدین یک برنامه آموزشی رفتاری چهار مرحله ای است که در پژوهش حاضر دو مرحله اول این برنامه، در گروه مداخله اجرا گردید و گروه کنترل از حمایت ها و مراقبت های معمول بخش برخوردار بود. میزان تنش و اضطراب مادران دو گروه، طی سه نوبت به فاصله 2 تا 4 روز از هر مرحله، سنجیده شد.میزان تنش و اضطراب مادران در دو گروه قبل از اجرای مداخله تفاوت معنی دار نداشت، ولی بعد از انجام هر مرحله از برنامه، میزان تنش و اضطراب مادران در گروه مداخله کمتر از میزان تنش و اضطراب مادران در گروه کنترل گردید (P<0.001).برنامه ایجاد فرصت های رشد والدین، میزان اضطراب و تنش مادران دارای نوزاد نارس را کاهش می دهد. شروع زودهنگام مداخله برای مادران و ارائه اطلاعات به صورت مکتوب همراه با کتاب کار، تاثیر مثبتی بر وضعیت روانی آنان خواهد گذاشت.

لوکمی لنفوبلاستیک حاد (ALL) شایع ترین بدخیمی در کودکان است. به رغم پیشرفت های اخیر در درمان، علت یابی آن هم چنان ناشناخته است. باتوجه به وفور عوامل سرطان زا در محیط کار، مواجهات شغلی والدین ممکن است از طریق ایجاد جهش در گامت ها، انتقال عوامل سرطان زا در دوران بارداری و شیردهی، و وسایل آلوده والدین سبب ایجاد بدخیمی در فرزندان شود. این مطالعه مورد شاهدی در سال های 87 - 1386، در بیمارستان های مرکز طبی کودکان ولیعصر (عج) شهر تهران با هدف ارزیابی ارتباط مواجهات شغلی والدین و بیماری ALL در فرزندان شان انجام گرفته است. گروه های مورد و شاهد به ترتیب شامل 200 کودک مبتلا به ALL و 200 کودک مبتلا به بیماری های غدد یا روماتولوژی و از نظر سن، جنسیت و بیمارستان محل بستری همسان بودند. اطلاعات دموگرافیک، ویژگی های دوران نوزادی و شیرخوارگی و مواجهات کودک و شرح حال شغلی والدین از طریق مصاحبه با والدین در زمان بستری کودک به دست آمده، نتایج نشانگر بالاتر بودن میانگین وزن بدو تولد کودکان (P=0.002)، سن پدر در هنگام تولد کودک (P=0.03)، و پائین تر بودن سطح تحصیلات پدر (P=0.001) در گروه مورد نسبت به گروه شاهد بود. همچنین مواجهات کودکان گروه مورد با آفت کش ها (P=0.04)، نفت و مشتقات آن (P=0.04) به طرز بارزی بالاتر از گروه شاهد بود. افزایش بارز خطر بروز بیماری ALL با اشتغال پدر در مشاغل کشاورزی (OR=2.14)، فلزکاری (OR=2.96) و تعمیرکاری (OR=2.48) دیده شد. هرچند مواجهه مادر با آفت کش ها (P=0.18) و حلال ها (P=0.27) و مواجهه پدر با آفت کش ها (P=0.26) در گروه مورد بیشتر از گروه شاهد بود، این تفاوت ها از نظر آماری معنی دار نیستند. مواجهات پدر با فلزات (P=0.004، OR=2.68) و غبارات غیر آلی (P=0.02، OR=2.17) با افزایش بارز خطر بیماری ALL در فرزند همراه بود. لذا، با رعایت استانداردهای مواجهات شغلی و کاستن از این مواجهات در محیط کار و زندگی، شاید بتوان گامی در جهت کاهش بروز این بیماری برداشت.

مطالعات نشان می دهند که استفاده از جوش شیرین در نان ممکن است سبب بروز مواردی از جمله اختلال در جذب آهن و بروز کم خونی و پوکی استخوان و بیماری های قلب و عروق و اختلال در فعالیت آنزیم های گوارشی و هضم و جذب شود. با توجه به اهمیت نان در غذای ایرانیان و تامین 80-50 درصد از انرژی و پروتئین دریافتی روزانه سبد خانوار از آن، هدف از این مطالعه ارزیابی نان مصرفی بیمارستان ها و شبکه های بهداشتی درمانی تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی تهران (جنوب تهران، شهرستان ری و اسلامشهر) بود.در این مطالعه توصیفی، نان مورد مصرف بیمارستان ها و جمعیت تحت پوشش شبکه های بهداشتی درمانی به طور تصادفی از نظر آزمایش های رنگ سنجی، قلیائی بودن و مقدار نمک موجود در آن مورد بررسی قرار گرفت.نمونه برداری نان از کلیه نانوائی های تولید کننده نان لواش و بربری موجود در مناطق مذکور و یا بیمارستان حداقل یک نوبت در مدت انجام پژوهش انجام شده و در هر نوبت سه نمونه نان (در مجموع 615 عدد) در بسته های پلمپ شده جمع آوری می شد.این مطالعه نشان داد که از نظر میانگین تست رنگ سنجی مثبت و قلیائی بودن (PH>6) در نمونه های نان های بربری مصرفی مناطق سه گانه مذکور به ترتیب 46، 41 درصد و از نظر نمک (2%< نمک) 8 درصد غیرقابل مصرف بوده اند و در مجموع، 45 درصد از نان های بربری و 80 درصد از رومال نان بربری مصرفی در مناطق فوق غیرقابل مصرف بودند. همچنین نتایج به دست آمده در مورد نان لواش مصرفی مناطق فوق در زمینه آزمون رنگ سنجی، 55 درصد از نمونه ها مثبت و 55 درصد از نظر قلیائی بودن و 32 درصد نیز از نظر نمک غیرقابل مصرف بوده اند و درمجموع 65 درصد از نان های لواش غیرقابل مصرف شناخته شدند.در مطالعه فوق به ترتیب 59 و 64 درصد از نان های مصرفی در مناطق سه گانه و بیمارستان ها از نظر قلیائی بودن، غیرقابل مصرف و حاوی جوش شیرین (بیکربنات سدیم) و نمک بالا بوده اند که مصرف آنها برای کلیه افراد به خصوص برای بیمارانی که میزان سدیم دریافتی آنها باید محدود باشد، مضر است و باید اقدامات اساسی و فراگیر در جهت کنترل میزان قلیائی بودن نان ها انجام گیرد.

استفاده از جوش شیرین در نان باعث افزایش ضایعات نان و خنثی شدن اسیدکلریدریک معده و اختلال در عمل هضم و جذب مواد مغذی می شود. لذا این تحقیق با هدف بررسی دانش، نگرش و عملکرد نانوایی های شهر گرگان درباره استفاده از جوش شیرین در نان انجام شد. این پژوهش یک مطالعه مقطعی (توصیفی تحلیلی) بود که تعداد 100 نانوایی از بین 208 نانوایی شهر گرگان در آن به روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شده و مورد بررسی قرار گرفتند. ابزار جمع آوری داده ها در بخش آگاهی و نگرش پرسشنامه و در بخش عملکرد آزمایش شیمیایی و الکتروشیمیایی برای تعیین قلیائیت و PH نان بود. سنجش آگاهی و نگرش پرسشنامه ها به وسیله نانوایان تکمیل شد و برای سنجش عملکرد نانوایی ها نمونه های نان از پخت اول روز نانوایی ها برداشت شده و آزمایشات لازم در آزمایشگاه شیمی آب و فاضلاب دانشکده پیراپزشکی طبق روش شماره 2320 روش استاندارد انجام شد. داده ها با نرم افزار SPSS و آزمون کای دو تحلیل شد و P کمتر از 0.05 به عنوان معنی دار در نظر گرفته شد. 41 درصد از نانوایی ها از جوش شیرین استفاده می کردند که در این میان 988.9 درصد از نانوایی های لواش و 23.9 درصد از نانوایی های بربری بودند که این اختلاف از نظر آماری معنی دار بود (P<0.001). آگاهی 28 درصد از کارکنان نانوایی ها درباره خطرات استفاده از جوش شیرین در نان خوب، 62 درصد متوسط و10 درصد ضعیف بود. 29 درصد از نانوایان از نگرش ضعیف، 43 درصد مناسب و 28 درصد از نگرش خوب برخوردار بودند. بین میزان آگاهی و استفاده از جوش شیرین در نان رابطه معنی داری وجود نداشت، ولی بین نوع نان و نگرش کارکنان رابطه معنی داری (P<0.001) وجود داشت، به طوری که کارکنان نانوایی های بربری نگرش بهتری داشتند. باتوجه به نتایج این تحقیق، ارایه آموزش های مستمر در زمینه خطرات استفاده از جوش شیرین در نان لازم به نظر می رسد. با توجه به عملکرد ضعیف نانوایی های لواش علاوه برآموزش، مسوولان امر باید نظارت بیشتری بر کار این گروه از نانواها انجام دهند.