پژوهشنامه انقلاب اسلامی
سال:1398 | دوره:9 | شماره:31 |تعداد مقالات:10

هدف: پیروزی انقلاب اسلامی و بازتاب آن در کشور عراق، تحولات عمده­ ای در این کشور به وجود آورد. هدف این پژوهش این است که با کاربست نظریه پخش یا اشاعه، به این سؤال پاسخ داده شود که انقلاب اسلامی ایران چه تأثیری بر کردهای فیلی شیعه عراق داشته و واکنش رژیم بعث به این تأثیرپذیری چگونه بوده است. روش شناسی پژوهش: این مقاله با روش کتابخانه ­ ای و اسنادی و شیوه توصیفی-تحلیلی به بررسی تأثیر انقلاب اسلامی بر کردهای فیلی عراق می­ پردازد. یافته ها: یافته­ های این پژوهش مؤید این مطلب است که کردهای فیلی، اقلیتی قومی و مذهبی در عراق می باشند و با ساکنان استان­ های ایلام و کرمانشاه هم تبار هستند. آن ها به دلیل پیوندهای نژادی، مذهبی، زبانی و همجواری جغرافیایی در زمره ی گروه هایی بودند که از سه طریق پخش جابجایی، سرایتی و سلسله مراتبی، تحت تأثیر امواج انقلاب اسلامی قرار گرفتند و به مبارزه­ ای سخت با رژیم بعث پرداختند. نتیجه گیری: نتیجه این پژوهش حاکی از آن است که انقلاب اسلامی بر حیات سیاسی و اجتماعی کردهای فیلی تأثیر­ گذار بوده است و مؤلفه­ هایی نظیر پذیرش افکار و عقاید انقلاب اسلامی، خودآگاهی مذهبی و تشکیل جنبش ­ های اسلامی کرد فیلی، از ابعاد این تأثیر­ گذاری می­ باشند. اما از سوی دیگر، عملکرد موانع پخش که شامل طیف وسیعی از سیاست ­ های منفی حکومت عراق در برخورد با کردهای فیلی می ­ شد، خشونت ­ های بی سابقه­ ای نظیر سلب تابعیت، اخراج گسترده، مصادره اموال و کشتار دسته جمعی کردهای فیلی را به دنبال داشت و آثار و پیامدهای آن بر وضعیت این اقلیت قومی تاکنون ادامه دارد.

هدف: پس از پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی ایران سبکی از مدیریت بنا نهاده شد که مبنای آن را نظام ارزشی اسلامی تشکیل می دهد و باعث شد تا روش های عملی مدیران بار ارزشی گرفته و درک ضروریات و نیازهای جامعه توأم با روح معنوی، دینی و شعور انقلابی موردنظر و عمل مدیران قرار گیرد. در همین راستا می توان مدیریت تراز انقلاب را براساس ارزش ها و دیدگاه های مقام معظم رهبری مدنظر قرار داد که برخاسته از فرهنگ انقلابی و حاکی از مدیریت بر مبنای ارزش های اسلامی است. اندیشه و منویات مقام معظم رهبری با رویکردهای بدیع و تبیین ارزش های اسلامی-انقلابی به این راه طراوت و پویایی خاصی بخشیده است هدف این پژوهش شناسایی عوامل موجد مدیریت انقلابی از دیدگاه ایشان و کمک به تحقق آرمان های متعالی کشور است. روش: این پژوهش از نظر راهبرد، کیفی و با توجه به اینکه به دنبال کشف ارزش های مبنایی و پدیدآورنده ی مدیریت انقلابی از دیدگاه امام خامنه ای هستیم، هدف این پژوهش اکتشافی و از روش تحلیل مضمون استفاده شده است. بدین صورت که بیانات، فرمایشات مقام معظم رهبری در خصوص مفهوم مدیریت تراز انقلاب، مورد تحلیل قرار گرفته است. یافته ها: در ابتدا ارزش های مبنایی مدیریت انقلابی از بیانات معظم له به روش نمونه گیری نظری استخراج و با توجه به مطالعه عمیق نظری و مصاحبه با خبرگان و بازبینی مضامین، 231 شناسه باز، 27 مضمون پایه و 3 مضمون سازمان دهنده ارزش های فردی، ارزش های سازمانی و ارزش های اجتماعی به عنوان عوامل موجد در این مفهوم احصا شده است. نتیجه گیری: آنچه که می تواند مدیریت در سازمان های نظام جمهوری اسلامی ایران را از سازمان های غربی جدا کند، رویکرد مبتنی بر ارزش به خصوص ارزش های انقلابی است که به عنوان عوامل موجد مدیریت انقلابی در نظر گرفته شده است. مدیریت انقلابی در منظومه فکری رهبر معظم انقلاب در حکم الگوی مطلوب مدیریتی برای نظام اسلامی است؛ به نظر می رسد مدیریت اسلامی بر مبنای ارزش های الهی اسلام، زمینه های تعالی و شکوفایی انسان، نگاه ارزش بنیان براساس آموزه های دینی، اسلامی و در نهایت انقلابی فراهم خواهد آورد.

هدف: انقلاب اسلامی به عنوان یکی از بزرگترین تحولات سیاسی اجتماعی تاریخ معاصر قابل مطالعه است. در این راستا یکی از مهم ترین اهداف انقلاب اسلامی، موضوع صدور انقلاب اسلامی بوده و هست، اما کمبود چارچوب های روشمند دراین زمینه، همواره یکی از موانع جدی در عملیاتی شدن این هدف بوده است. روش شناسی پژوهش: در این تحقیق سعی شده با استفاده از روش بازاریابی سیاسی گامی به سوی طراحی چارچوب عملی در این زمینه برداشته شود. این که چارچوب صدور انقلاب اسلامی مبتنی بر روش بازاریابی سیاسی کنش مبناء چه ویژگی های دارد؟ به عنوان پرسش اصلی این تحقیق مطرح می باشد. هدف اصلی این تحقیق، زمینه سازی برای حل مشکلات پیش روی صدور انقلاب اسلامی و در نتیجه کمک به گسترش آرمان های آن می باشد. این تحقیق از نوع توسعه ای-کاربردی می باشد. برای جمع آوری اطلاعات از روش اسنادی با تکنیک های کتابخانه ای و مصاحبه و برای تحلیل اطلاعات از روش تفسیری با محوریت تحلیل کیفی استفاده شده است. در این راستا در این تحقیق سعی شده است تا از سویی با تبیین مفاهیم و ابعاد بازاریابی سیاسی به ترسیم چارچوب بازاریابی سیاسی پرداخته شود و از سویی دیگر با تبیین قواعد کاربست صدور انقلاب اسلامی مبتنی بر این چارچوب، به عرصه بازاریابی سیاسی صدور انقلاب اسلامی قدم نهاد. یافته ها: بنابر یافته های تحقیق هر چقدر جمهوری اسلامی ایران بتواند مبتنی بر چارچوب بازاریابی سیاسی کنش مبناء که تعریف یک محیط تعاملی بین نیاز جامعه هدف و پیام صادره از انقلاب و مدیریت تصویر انقلاب مبتنی بر این چرخه است را رعایت نماید از موفقیت بیشتری در زمینه صدور انقلاب برخوردار خواهد بود. نتیجه گیری: مهم ترین نکته در تحقیق این است که مبتنی بربازاریابی سیاسی، این رویه که بازیگر ارائه کننده ارزش در یک بستر نخبگانی و غیرمبتنی بر فهم تعاملی به تولید بسته های معنایی مشترک جهت صادرات آن بپردازد امری خطاء و ساده انگارانه است و این فرآیند در یک بستر تعاملی و در یک فرآیند پویا رقم می خورد.

هدف: امام خمینی(ره) با نقد دموکراسی غربی و حکومت های اقتدارگرا، زیر بنای نظام سیاسی مردم سالار واقعی را در دین و دخالت مردم جستجو می کند. مردم در حکومت اقتدارگرا، فاقد نقش تعیین کننده در اداره جامعه یا نقش تشریفاتی دارند و قدرت به صورت عنان گسیخته در اختیار عده ای است. در حکومت مردم سالاری دینی، مردم در سرنوشت جامعه سهیم و امور جامعه با مشارکت و دخالت آنها رقم می خورد و قدرت توسط مردم کنترل می گردد. با توجه به تعیین کننده بودن نقش مردم در اندیشه سیاسی و روش حکومت داری وی، این مقاله سه محور مهم مرتبط را مورد بررسی قرار داده است. محور اول به رابطه دین و سیاست، محور دوم، مشارکت مردم و محور سوم به مبانی آن در اندیشه امام پرداخته است. روش شناسی پژوهش: روش پژوهش متمرکز روی آثار امام خمینی(ره) و از نوع اسنادی است. یافته ها: یافته های مقاله با استناد به آثار ایشان نشان می دهند که وی در رابطه دین و سیاست، ضد تقلیل گرا است. در محور دوم، کلیدی ترین مفهوم در آثار وی در حوزه مشارکت مردم در جامعه، عبارت «تعیین سرنوشت» به دست مردم است و مردم، نقش بنیادین در سه سطح سیاسی، مدنی و اجتماعی (تأسیس نظام سیاسی، نظارت بر نظام سیاسی و حمایت از نظام سیاسی) دارند. این سطوح مشارکت، نشانه های یک جامعه دموکراتیک پایدار هستند. در محور سوم، مهمترین مبانی مشروعیت مشارکت مردم در اداره جامعه، رویکرد وی به خطابات شرعی قانونی، منطقه فراغ، فرهنگ عمومی، حق طبیعی، عرف عقلا یا عقل اجتماعی و قانون اساسی است. نتیجه گیری: با توجه به متن پژوهش انجام گرفته، روش حکومت داری امام، دموکراتیک است. برای درک روش حکومت داری امام خمینی(ره)، فهم صحیح مبانی روش حکومت داری امام، ضروی است.

هدف: انقلاب فرهنگی در 1359عملیاتی شد و دانشگاه­ ها را به تعطیلی کشاند. این انقلاب به دلیل مقابله با رویکردهای غربی که از مجرای علوم انسانی وارد دانشگاه­ ها شده بودند به وقوع پیوست. در واقع با وقوع انقلاب فرهنگی این پرسش مطرح می­ شود که چگونه مبنا و منشأ تاریخی مخالفت با علوم انسانی شکل گرفت و منتهی به انقلاب فرهنگی(1359) شد؟ روش شناسی پژوهش: این پژوهش با استفاده از پارادایم پژوهش کیفی و روش پژوهش تحلیلِ تبارشناسانه می­ ­ باشد و شیوه ی گردآوری داده­ ها اسنادی است. یافته­ ها: یافته­ های پژوهش بیانگر آن است که منشأ انقلاب فرهنگی در کودتای 28 مرداد 1332 است که فرایند طبیعی تاریخ ایران مبدّل به پروژه­ ای ساختگی، تحمیلی و تصنعی شد و نقطه صفر زمانی(آغاز) در وقوع انقلاب فرهنگی، 16 آذر 1332 می­ باشد که شکل بارز مقابله با غرب بود که از این تاریخ تا وقوع انقلاب فرهنگی، مقابله با هر تجلی و شکلی از غرب (از جمله علوم انسانی) تقویت و مستحکم شد. نتیجه گیری: نتیجه­ ای که از این پژوهش حاصل می­ شود انقلاب فرهنگی اوج مقاومت در برابر تحمیل و جعل تاریخی بود که توسط غرب در کودتای 28 مرداد اعمال شد. همچنین نتایج بیانگر آن است که انقلاب فرهنگی صفحه ی جدیدی از تاریخ ایران نیست بلکه ادامه ی خطوط همان صفحه ای است که با 16 آذر رقم خورد و مقابله با هر گونه ورود غرب (محصولات غربی) بود.

هدف: تنش و ناسازگاری میان ایران و عربستان، به ویژه بعد از توافق نامه هسته ای برجام، سطح وسیع­ تری از اختلافات را در برگرفته است که زمینه ­ ساز رقابت و نفوذ هرچه بیش تر تهران در حوزه­ های راهبردی منطقه خاورمیانه از جمله یمن شده است. بدین ­ سان، عربستان ­ ­ سعودی در رقابت منطقه­ ای با ایران به ائتلاف ­ سازی در سطح منطقه ­ ای و بین­ المللی دست زده است و با برقراری و گسترش ارتباط با اسرائیل و انعقاد قرارداد تسلیحاتی با آمریکا درصدد حذف ایران از معادلات منطقه و کاهش نقش و نفوذ فزاینده آن در خاورمیانه برآمده است. از این­ رو؛ هدف این پژوهش این است که به این سؤال پاسخ داده شود که عربستان ­ سعودی برای سد کردن قدرت ایران در منطقه خاورمیانه به ویژه یمن چه سیاستی را در پیش گرفته است؟ روش ­ شناسی پژوهش: روش­ این پژوهش توصیفی– تحلیلی بوده و سعی دارد بر پایه نظریه ی موازنه ی تهدید به بررسی موضوع مورد مطالعه بپردازد. روش گردآوری اطلاعات نیز کتابخانه ای و اسنادی بوده است. یافته­ ها: فرضیه پژوهش آن است که عربستان سعودی در موازنه منطقه ­ ای با جمهوری اسلامی ایران به اقداماتی از جمله طرح اتحاد با اسرائیل و خرید تسلیحات از آمریکا روی آورده تا از این طریق از رشد فزاینده ی قدرت و نفوذ منطقه­ ای ایران ممانعت ورزد. این کشور برای حذف شیعیان حوثیِ مورد حمایت ایران از معادلات سیاسی یمن، رویکردی فعالانه و تهاجمی را در قبال تحولات یمن در پیش گرفته­ است و در این راستا؛ به تأمین اهداف و منافع منطقه ­ ای ریاض و متحدان منطقه ­ ای و بین ­ المللی آن مبادرت می ­ ورزد. نتیجه ­ گیری: نتیجه این پژوهش حاکی از آن است که سیاست سدسازی عربستان علیه ایران در منطقه خاورمیانه از جمله یمن با شکست روبه ­ رو شده است. از طرفی، ایران سیاست عربستان ­ سعودی، امارات ­ عربی و هم­ پیمانان فرامنطقه ­ ای آن ها همچون ایالات ­ متحده. . . در صف ­ آرایی و مواضع تهاجمی آن ها علیه ایران و ادامه جنگ در یمن را به موضع تدافعی و انفعالی کشانده است.

هدف: رهیافت به دیدگاه امام خمینی(ره) پیرامون شاخصه ­ های فردی و اخلاقی کارگزار اسلامی، با تحلیل گفتمانِ اندیشه سیاسی ایشان مقدور و میسور است. وصیت ­ نامه امام(ره)، آیینه ­ ای تمام ­ نما از افق­ های اعتقادی، سیاسی و اجتماعی ایشان بوده که می­ تواند چارچوب قابل پذیرشی از مسأله پیش­ گفته را ارائه دهد. روش­ شناسی پژوهش: کاوش حاضر، ضمن بازنمایی و تحلیل شاخصه­ های اخلاق فردی کارگزار اسلامی در متن مزبور، به ریشه­ یابی آن ها در عهدنامه مالک اشتر پرداخته؛ تا ضمن پاسخ به این پرسش که سیمای فردی کارگزار اسلامی، در وصیت ­ نامه امام خمینی(ره)، چگونه ترسیم شده است؟ به بازنمایی آنها در عهدنامه مالک اشتر پرداخته و ریشه ­ دار بودن این اندیشه­ ها را در آموزه­ های علوی به اثبات رساند. یافته­ ها: یافته­ ها و نتایج به دست آمده، در ده بند قابل ارائه است: خداگرایی و خدامحوری، پایبندی به اسلام، تعهد، عقلانیّت و دانایی، سلامت فکری، اخلاقی و رفتاری، اخلاص، تواضع، جدیّت و پایداری، استقلال و آزادگی، شایستگی. نتیجه­ گیری: در نهایت، ضمن اثبات هماهنگی و پیوستگی هر دو متن، در زمینه سیمای فردی و اخلاقی کارگزار؛ ترسیم همه جانبه سیمای فردی کارگزار، اثبات هماهنگی فکری و محتوایی دو متن مورد مطالعه و ریشه­ مندی محتوای وصیت­ نامه در آموزه ­ های علوی در این زمینه، از نوآوری ­ های پژوهش حاضر است.

هدف: علی رغم انعکاس فراوان مسئله ی «انقلابی» بودن و عمل کردن در گفتمان حاکم بر کشور ما، مبادی نظری این نوع مواجهه با مسائل اجتماعی-سیاسی هنوز از آموزه­ های دینی و اسلامی در حد اندکی استخراج شده است. مقاله حاضر به دنبال چارچوب­ بندی مفهومی بعضی عوامل مبنایی-تربیتی کنش انقلابی در انسان ها بر اساس این آموزه­ ها می باشد، در قالبی تطبیقی با مفاهیم علوم انسانی و اجتماعی مدرن. روش شناسی پژوهش: روش مقاله متکی بر تأمل اجتهادی و تفسیری نگارنده بر روی گفتمان اسلامی و در قالب عناصر تحلیل گفتمان به حساب می ­ آید، به شیوه ­ ای تطبیقی با چهارچوبی از دوگانه­ های مفهومی مستخرج از گفتمان­ های موجود حول معنای کنش انقلابی؛ و در ضمن استناد به مدارکی اجمالی از منابع دست اول اسلامی و اندیشه متفکرین. یافته­ ها: چارچوب مفهومی عوامل تقویت­ کننده ی شخصیت و کنش انقلابی در گفتمان اسلامی از منظر استنباطی مقاله شامل موارد ذیل می­ شود: «ضدیت» بنیادین و شدید دین با برخی امور و جماعات انسانی، ارتقای «جمع گرایی» و مسئولیت ­ مندی اجتماعی انسان، ارتقای «آرمان ­ گرایی» غیرمادی و فرادنیایی او، تقویت «عمل گرایی» و اراده ی انسانی، تقویت نگاه «انسان ­ مدار» و خدامحور برای رقم زدن تحولات اجتماعی، افزایش «استقلال» متدینین از عرف­ ها و زمینه ­ های منفی و انفعالی اجتماعی، «سیاست ­ گرایی» دین و توجه زیاد به قدرت و ولایت سیاسی-اجتماعی. نتیجه گیری: عوامل مذکور، در مکاتب تربیتی-انقلابی دیگر مرسوم در جهان و یا معنویت­ های غیر اسلامی، مفقود یا کم رنگ­ می­ باشند.

هدف: سؤالی که در این پژوهش مطرح می شود، این است که چرا با آنکه امام خمینی(ره) بر لزوم دخالت همه شهروندان در سیاست تأکید به عمل می آورد، با مداخلات نظامیان در جناح بندی های سیاسی مخالف بود؟ به عبارت دیگر، دلیل اصلی و اساسی مخالفت امام با دخالت نظامیان در دسته بندی های سیاسی، چه عاملی بوده است؟ روش شناسی پژوهش: مقاله حاضر با بهره گیری از چارچوب نظری حرفه ای شدن نظامیان هانتینگتون، این فرضیه را به محک آزمون می گذارد. یافته ها: امام خمینی(ره) دخالت نظامیان در بازی های سیاسی را باعث کاهش کارایی حرفه ای نظامیان و عامل خروج سازمان نظامی از وظایف حرفه ای آن می دانست و به همین لحاظ شدیدا با آن مخالفت می کرد. نتیجه گیری: بدین ترتیب، مخالفت امام خمینی(ره) با مداخله نظامیان در جناح بندی های سیاسی، به صورتی دقیق در چارچوب نظریه حرفه ای شدن نظامیان قابل تطبیق می باشد.

حکومت اسلامی دارای ابعاد مختلف فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی است. نقش مؤلفه های فرهنگی حکومت اسلامی در شکل گیری تمدن نوین اسلامی اساسی است. چرا که فرهنگ در مبانی اسلامی جایگاه زیربنایی دارد. لذا صیانت از مؤلفه های فرهنگی حکومت اسلامی به عنوان یک اصل تمدن ساز، یک ضرورت است. در پژوهش حاضر نگارندگان درصدد هستند با توجه بر بیانات آیت الله خامنه ای و بهره گیری از روش ترکیبی و استفاده از مطالعات کتابخانه ای و تحلیل لایه ای فعالیت های فرهنگی تاثیرگذار بر تشکیل تمدن اسلامی به بازشناسی این مؤلفه ها بپردازند. سؤال اصلی پژوهش این که مؤلفه های فرهنگی شکل گیری تمدن نوین اسلامی در مبانی فکری و دیدگاه آیت الله خامنه ای کدامند؟ در پژوهش حاضر نگارندگان درصدد هستند با توجه بر بیانات آیت الله خامنه ای و بهره گیری از روش ترکیبی و استفاده از مطالعات کتابخانه ای و تحلیل لایه ای فعالیت های فرهنگی تاثیرگذار بر تشکیل تمدن اسلامی به بازشناسی این مؤلفه ها بپردازند. یافته های حاصل از پژوهش نشانگر آن است که مؤلفه هایی چون اخلاق محوری، عدالت محوری و ایجاد خودباوری و اجتناب از سکولاریسم و امثال آن ها باید موردتوجه اساسی قرار گیرد و درصورتی که این راه کارها به عنوان پادزهر در قبال آسیب ها به کار گرفته نشوند، تأمل در رابطه با عوامل و ابعاد شکل دهنده ی تمدن سازی نوین اسلامی، محلی از اعراب ندارد. روش استفاده در این پژوهش روش توصیفی و تحلیلی بر مبنای دیدگاه آیت الله خامنه ای است.