مجله علوم دانشگاه تهران
سال:1386 | دوره:33 | شماره:4 (بخش زیست شناسی) |تعداد مقالات:15

در این مطالعه اثرات تنش شوری بر برخی پارامترهای رشد، محتوای پروتئین و آنزیمهای آنتی اکسیدان در سه گونه از جنس چوبک (Acanthophyllum) با سطوح پلوئیدی متفاوت شامل A.laxiusculum Shiman-Czeik (گونه دیپلوئید با (2n=30، A. sordidum Bunge ex Boiss. (گونه تتراپلوئید با (2n=60 و A. glandolusum Bunge ex Boiss. (گونه هگزاپلوئید با (2n=90 مطالعه شده است. دانه رستهای هر سه گونه بمدت 40 روز در معرض تنش شوری 150, 100, 50) NaCl و 200 میلی مولار) قرار داده شدند. شوری سبب کاهش درصد جوانه زنی، میزان رشد نسبی و محتوای نسبی آب در دانه رستهای هر سه گونه (با یک کاهش شدیدتر در گونه (A.laxiusculum شد، اگرچه این کاهش در میزان رشد نسبی و محتوای نسبی آب دانه رستهای دو گونه A. sordidum و A.glandolusum بسیار اندک بود. تنش شوری سبب افزایش محتوای پروتئین در دو گونه A.laxiusculum و A.sordidum تا غلظت 150 میلی مولار شد، در حالیکه در گونه A.glandolusum این افزایش در محتوای پروتئین در غلظتهای 150 و 200 میلی مولار نمک مشاهده شد. تنش شوری سبب کاهش پیوسته فعالیت آنزیمهای پراکسیداز و پلی فنل اکسیداز در گونه A. laxiusculum شد؛ در حالیکه گونه A. glandolusum در غلظت50 تا 200 میلی مولار نمک یک افزایش قابل توجه در فعالیت پراکسیداز و پلی فنل اکسیداز نشان داد. در گونه A. sordidum، فعالیت پراکسیداز و پلی فنل اکسیداز در غلظت 50 میلی مولار نمک افزایش یافت و سپس تا غلظت 200 میلی مولار از میزان فعالیت آنها کاسته شد. بر اساس نتایج بدست آمده، تفاوت در میزان فعالیت آنزیمهای آنتی اکسیدان دانه رستها ممکن است، تا حدی در ارتباط با مقاومت بیشتر گونه A.glandolusum نسبت به گونه های A.sordidum و A.laxiusculum به تنش شوری باشد. همچنین نقش سطوح پلوئیدی در مقاومت به شوری گونه های چوبک مورد بحث قرار گرفته است.

در فون عنکبوت های ایران تاکنون به حضور جنس Steatoda از خانواده Theridiidae اشاره نشده است. در این مطالعه برای نخستین بار به تاکسونومی گونه گزارش نشده teatoda paykulliana (Walckenaer, 1806) از این جنس پرداخته شده است. این گونه در اروپا، شمال افریقا و خاور میانه پراکنده شده است، در این مطالعه توصیف نمونه های نر و ماده این گونه به همراه نکات تاکسونومیک ضروری ارایه شده است.

از میان 22 سویه باکتری نمک دوست نسبی جدا شده از خاکهای شور یک سویه باکتری میله ای گرم منفی با تحمل پذیری بالا نسبت به اکسی آنیون های سمی انتخاب گشت. سویه MAM یک باکتری نمک دوست بوده و در محدوده نمک بین 0.5 تا 32% توانایی رشد دارد. روش رقت در آگار برای اندازه گیری تحمل پذیری سویه به اکسی آنیونهای فلزی و شبه فلزی سدیم کرومات، پتاسیم کرومات، سدیم سلنات، سدیم بی سلنیت، سدیم سلنیت، سدیم ارسنات و پتاسیم تلوریت مورد استفاده قرار گرفت. همه آزمایشها در نوترینت آگار به همراه 5، 10 و یا 15% نمک و در شرایط گرماگذاری 32 درجه سانتی گراد صورت گرفت نتایج نشان داد که سویه MAM اکسی آنیونها را تا غلظتهای زیر تحمل می کند: ارسنات 450 میلی مول، سلنات 400 میلی مول، سلنیت 450 میلی مول، بی سلنیت 150 میلی مول، کرومات 25 میلی مول و تلوریت 1 میلی مول. نتایج نشان داد که سدیم نه تنها نقش مهمی در رشد باکتری داشته بلکه در افزایش تحمل پذیری سویه نسبت به اکسی آنیون های سمی نیز مهم است. باکتری در حضور 25 میلی مول سدیم کرومات رشد کرده در حالیکه در حضور پتاسیم کرومات حداکثر تا 20 میلی مول رشد می کند. هیچ رشدی در حضور KCl به عنوان تنها منبع نمک محیط دیده نمی شود. لازم به یادآوری است که مقاومت به تلوریت و اکسی آنیون های سلنیت در سویه MAM همراه با احیا این ترکیبات به تلوریوم سیاه رنگ و سلنیوم قرمز رنگ می باشد. وقتی پتاسیم تلوریت همراه با سدیم سلنیت به محیط رشد باکتری اضافه می گشت تحمل پذیری به تلوریت 20 برابر افزایش یافته و از 1 میلی مول به 20 میلی مول می رسید.

از فروردین سال 1373 تا آبان 1374، 53 نمونه وزغ و قورباغه از مناطقی در شمال و شمال شرقی ایران عمدتا در استان سمنان، جمع آوری شدند. از 47 نمونه وزغ سبز B. viridis، 95.7% به یک یا چند گونه کرم انگلی آلوده بودند. آزمون t نشان داد که طول پوزه-مخرجی وزغ های آلوده و غیرآلوده اختلاف معنی دار نداشت (p=0.243). آزمون c2 نیز نشان داد که این مقادیر بین نرها و ماده ها اختلاف معنی داری نداشت (p=0.778). کرم های انگلی وزغ های B. viridis شامل: مونوژنه آی Polystoma viridis (میانگین شدت آلودگی (3.65±3.33؛ سستود سیکلوفیلید Nematotaenia dispar (میانگین شدت آلودگی (2.78±1.79 و نماتودهای Rhabdias bufonis و Cosmocerca sp. بودند. آزمون c2 نشان داد که بین آلودگی نرها و ماده ها به کرم های (c2=9.08, p=0.003) P. viridis و (c2=7.55, p=0.006) N. dispar اختلاف معنی دار وجود داشت، اما بین نرها و ماده های آلوده به R. bufonis اختلاف معنی دار نبود (c2=0.002, p=0.968). بر اساس نتایج آزمون t، اندازه طول پوزه- مخرجی وزغ های B. viridis غیرآلوده، در مقایسه با وزغ های سبز آلوده به هریک از انگل های (p=0.872) P. viridis, (p=0.248) N. dispar و (p=0.128) R. bufonis اختلاف معنی داری نداشتند. تنها یکی از 3 نمونه قورباغه های مردابی معمولی Rana ridibunda ridibunda آلوده به ترماتود Skrjabenoeces similis بود. در 3 نمونه قورباغه جنگلی R. macrocnemis pseudodalmatina دیژنه آی Haplometra cylindracea و در یکی از آنها نماتود Oswaldocruzia filiformis مشاهده گردید.

دودمان سلولی هیپوفیز موش صحرایی تحت عنوان GH3 و زیر کلون آن GH3/B6 ویژه ترشح هورمون پرولاکتین و هورمون رشد می باشند. این سلولها بطور گسترده برای بررسی اثر مواد مختلف روی ترشح پرولاکتین به صورت “in vitro” بکار می روند. محیط کشت مـورد استفاده برای این سلولها، Ham’s F12 حــاوی 2.5% سرم جنین گاو و 15% سرم اسب می باشد. زمان دو برابر شدن سلولها 30 تا 52 ساعت است که به کیفیت سرم مورد استفاده بستگی دارد مطالعات نشان داده اند که اسید پکتیک یکی از عوامل افزایش دهنده مقدار ترشح پرولاکتین در این سلول ها در انکوباسیون های کوتاه مدت می باشد. انکوبه کردن سلولها با اسید پکتیک به مدت 30 دقیقه شکل سلولها را تغییر داده، سلول ها شروع به گرد و برجسته شدن کرده و حالت ترشحی به خود گرفتند. اسید پکتیک تاثیری در تعداد سلول ها نسبت به نمونه شاهد نداشت. محلول اسید پکتیک، محیط کشت را اسیدی می کند و باعث ایجاد شرایط نامطلوب برای سلول ها می شود. برای رفع این مشکل از محیط کشت حاوی Hepes به عنوان بافر برای ثبات pH استفاده شد ولی به مرور زمان شکل ظاهری سلول ها تغییر کرد و رشد آنها کاهش یافت. سلول ها گرد شدند، غشا آنها گرانوله شد و درصد سلول های زنده کاهش پیدا کرد. این تغییر وضعیت سلول ها به دلیل تشکیل هیدروژن پر اکسید توسط Hepes می باشد. برای طبیعی ماندن مقدار pH محیط کشت و خنثی نمودن اسیدیته اسید پکتیک از محلول NaOH استفاده گردید که تاثیری بر سلول ها نداشت و بدینوسیله pH در حد 7.2 ثابت شد.

گیاهچه های باززایی شده آنغوزه (Ferula assa- foetida L.) متعلق به تیره چتریان از طریق رویان زایی بدنی به طور مستقیم و غیر مستقیم، برای اولین بار بدست آمد. کالوس بر روی قطعات جداکشت هیپوکوتیل از دانه رست های دو اکوتیپ شیرکوه و طبس در محیط کشت پایه MS حاوی غلظت های مختلف کینتین و -a نفتالن استیک اسید (NAA) پس از 12 هفته القا شد. رویان زایی بر روی کالوس ها 4 هفته پس از انتقال آن ها به محیط کشت پایه MS فاقد هورمون مشاهده شد. بیشترین درصد رویان زایی بدنی (31%) و تعداد رویان بالغ (8.4) بر روی کالوس اکوتیپ طبس در محیط القای کالوس واجد 1.5 میلی گرم در لیتر کینتین و 1 میلی گرم در لیتر NAA حاصل شد. طبق نتایج به دست آمده، حضور کینتین همراه با NAA در محیط القای کالوس منجر به افزایش تمایز رویان های بدنی در محیط کشت پایه MS فاقد هورمون شد. حدود 40-50 درصد رویان های بدنی تبدیل به گیاهک های کامل شدند. رویان زایی بدنی مستقیم بدون واسطه گذر از مرحله تشکیل کالوس بر روی دانه رست های کامل در محیط کشت پایه MS فاقد هورمون پس از 12 هفته القا شد. القای رویان زایی بدنی در تمام سطوح دانه رست به ویژه در بخش هیپوکوتیل با فراوانی بالا مشاهده شد. بدین ترتیب، حداکثر تعداد رویان بالغ در هر دانه رست به میزان 42 در اکوتیپ شیرکوه بود و بیش از 50% رویان های بالغ در محیط کشت پایه MS فاقد هورمون تبدیل به گیاهک کامل شدند. همچنین مطابق مطالعات بافت شناسی، مراحل مختلف تکوین رویان شامل مرحله کروی، قلبی، اژدری و لپه ای در رویان زایی بدنی آنغوزه مشاهده شد.

آبسیزیک اسید (ABA) یک هورمون تنشی است که در سازگاری های گیاه به محیط های تحت تنش، دارای نقش های متفاوتی است. افزایش ABA بافت برگ، خروج آب از گیاه را از طریق بستن روزنه ها کاهش می دهد. به منظور بررسی تاثیر تنش خشکی بر تغییرات ABA بافت برگ و مقاومت روزنه ای نخود، آزمایشی در شرایط گلخانه انجام گرفت. سه ژنوتیپ مقاوم شامل ICCV93040، MCC13 و MCC10 و دو ژنوتیپ حساس به خشکی شامل MCC120 و MCC180 در دو شرایط تنش خشکی و رطوبت کافی در لوله های پلاستیکی (cm12 ´ 50) حاوی شن شسته شده رشد نمودند و از محلول غذایی هوگلند برای تغذیه گیاهان استفاده شد. میزان رطوبت شن، در تیمار شاهد در حد ظرفیت زراعی و در تیمار تنش 25% ظرفیت زراعی بود. غلظت ABA بافت برگ توسط دستگاه HPLC تعیین شد. تنش خشکی تاثیر معنی داری بر غلظت ABA بافت برگ داشت و با افزایش مدت زمان قرارگیری گیاه در معرض تنش تا زمان گل دهی غلظت ABA افزایش و پس از آن به دلیل پیر شدن برگها غلظت ABA کاهش یافت. ژنوتیپ های مورد بررسی از نظر تجمع ABA و مقاومت روزنه ای تفاوت نشان دادند. بیشترین و کمترین تجمع ABA به ترتیب در ژنوتیپ مقاوم به خشکی MCC13 و ژنوتیپ حساس به خشکی MCC120 با مقادیر 3 ng g-1 (fw) و 29 مشاهده شد که یک اختلاف 10 برابری است. تنش خشکی مقاومت روزنه ای برگ را در ژنوتیپ های مقاوم و حساس به خشکی هر دو نسبت به تیمار شاهد افزایش داد. اما در هر دو تیمار مقاومت روزنه ای در ژنوتیپ های مقاوم بیش از ژنوتیپ های حساس بود. همبستگی معنی دار و مثبتی بین غلظت ABA و مقاومت روزنه ای برگ در شرایط تنش خشکی مشاهده شد (r=0.87) اما در شرایط رطوبت کافی رابطه فوق معنی دار نبود (r=0.21).

به منظور بررسی تکوین دکوراسیون قندی اووسیت در فرآیند فولیکولو‍ژنز، در اینجا ظرفیت اتصال آنها به لکتین های کونژوگه با پراکسیداز (HRP)، گزارش می شود. در بلوغ اووسیت بخش گلیکون از کونژوگه های قندی ساختمان پرده شفاف (zona pellucida) جهت نیل به آرایش ساختمانی مناسب برای ایفای نقش مهم فیزیولوژیکی آن، تحت تغییرات بیوشیمیایی هدف دار قرار می گیرد. در این مطالعه گروههای قند انتهایی در دسترس از ساختمان پرده شفاف، جهت اتصال به لکتین های مربوطه، از طریق اختلاف معنی دار رنگ پذیری ساختمانهای مزبوربر علیه زمینه اووسیت گزارش می گردند. بر این اساس طی مراحل تکوین اووسیت، ریشه های قندی مانوز، گالاکتوز و گلوکز، در پرده شفاف غایب هستند. در مقابل بروز و حضورمعنی دار مشتقات –N استیله از قندهای گالاکتوز و گلوکز بترتیب بصورت -N استیل گالاکتوز آمین (GalNAc) و -N استیل گلوکز آمین (GlcNAc) بعنوان مشخصه فرایند تکوین اووسیت گزارش می شود. همچنین به نظر می رسد، تظاهر اشکال آنومری b از ریشهای قندی مزبور نسبت به تظاهر اشکال آنومری a از آنها از تقدم تکوینی برخوردار است.

هدف مطالعه پیشنهادی پیشگویی کلاسهای ساختاری پروتئین ها در دو وضعیت (تمام آلفا و تمام بتا) با استفاده از روش مدل سازی ترکیبی دو مرحله ای با شبکه عصبی مصنوعی (ANN) و مدل لوجستیک رگرسیون (LRM) است. ساختار شبکه و فرایند آموزش طولانی، کاربرد آن را در تمام زمینه ها محدود کرده است. پیشگویی کلاسهای ساختاری پروتئین ها روی یک سری داده (n=104) از پروتئین های غیر همولوگ تک دومین کروی اجرا شد. پارامترهای معنا دار آماری در مدل لوجستیک رگرسیون فراوانی تکی اسید آمینه های والین و گلیسین همچنین فراوانی ترکیبات دوتایی لیزین-پرولین، ایزولوسین-سرین، گلوتامین- سرین و گلوتامین- پرولین بودند. در بین ترکیبات سه تایی نیز تنها فراوانی ترکیب آسپاراژین- لوسین- آسپارتیک اسید معنادار بود. پیشگویی کلاسهای ساختاری در دو وضعیت (تمام آلفا و تمام بتا) تنها بر اساس هفت شاخص ساختاری معنی دار به عنوان متغیر های ورودی از بین 642 متغیر ساختاری 88% کارایی نشان داد. در این مطالعه، هر دو شاخص وابسته به آستانه و غیر وابسته (ROC) برای ارزیابی مدل استفاده شده است.

مطالعه حاضر در راستای تکمیل تحقیقات تاکسونومیکی قبلی روی دوجورپایان آبهای شیرین ایران، در استانهای آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی و اردبیل است. بررسی نمونه ها در ایستگاههای مختلف این استانها نشان داد که همه نمونه ها متعلق به خانواده Gammaridae هستند، دو جنس از این خانواده که در این مناطق یافت شدند Gammarus و Obesogammarus بودند. گونه Obesogammarus turcarum منحصر به حوضه آبریز خزری است و در طول رود ارس مشاهده شد. از گروه گونه ای Gammarus pulex سه گونه G. komareki, G. lacustris و G. paricrentus مشاهده شدند. نتایج نشان داد که گونه G. komareki گونه غالب منطقه است. از دید جغرافیای جانوری، گونه G. komareki در آسیای صغیر و G. lacustris درشمال آمریکا، اروپا، و آسیا توزیع دارد و در مقایسه با این دو گونه G. paricrentus بومی ایران محسوب می شود و در یکی از ایستگاههای نمونه برداری به صورت همجا با G. lacustris مشاهده شد.

آهن از عناصر ضروری ولی کم مصرف گیاهان می باشد که فعالیت بسیاری از آنزیمهای گیاه را تحت تاثیر قرار می دهد. در این بررسی، گیاه ریحان (Ocimum basilicum) در مرحله رویشی به مدت 6 روز با 21 ppm آهن تیمار شد. در این مدت رشد گیاه اندازه گیری شد و پس از جمع آوری اندام هوایی، اسانس آن مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج بدست آمده نشان داد که رشد گیاهان تیمار شده با آهن در مقایسه با گروه شاهد به شدت کاهش یافت. ترکیب غالب در گروه شاهد به ترتیب متیل کاویکل، ﮊرانیول و نرول بود، در حالیکه پس از تیمار با آهن درصد نسبی متیل کاویکل کاهش یافته و تقریبا برابر با درصد نسبی ‍ﮊرانیول و نرول شد. کاریوفیلن اکسید و نئو الواسیمن ترکیباتی هستند که درصد نسبی آنها بطور قابل ملاحظه ای در گروه تیمار شده با آهن افزایش یافت.

اثر محیط های کشت و غلظت های متفاوت بنزیل آمینوپورین (BAP) در تشکیل مستقیم شاخساره نابجا بر روی رویان های جداکشت کاج تهران (Pinus eldarica) مورد مطالعه قرار گرفت. تجزیه آماری داده های بدست آمده اثر معنی دار نوع محیط کشت و غلظت BAP را در القای مریستم های شاخساره نشان داد. در میان محیط های کشت مورد استفاده، محیط کشت له پویوره (LP) دارای پنج میلی گرم در لیتر BAP مناسب ترین اثر را در تشکیل شاخساره های نابجا داشت. تولید شاخساره بدون گذر از تشکیل بافت کالوس حدواسط، مستقیما بر روی جنین و عمدتا در پای برگ های لپه ای مشاهده شد. مطالعات بافت شناختی نشان دادند که تولید شاخساره با تشکیل مستقیم مریستم شاخساره و یا گرهک های شاخه زا در سطح رویان ها صورت می گیرد. ساختارهای مریستمی تشکیل شده دارای سازمان بافتی متعارف و قابل مقایسه با مریستم کاج ها در شرایط طبیعی بودند. روش آزمایشگاهی بدست آمده می تواند برای مطالعات باززایی کاج تهران مفید باشد.

اثر آرد دانه بادام زمینی (Arachis hypogaea L. cv. Astaneh) و اجزای مختلف آن بر رشد Streptomyces clavuligerus و تولید کلاولانیک اسید در محیط کمپلکس دارای آردسویا، آرد مالت و نمک های معدنی بررسی شد. بهترین غلظت آرد دانه بادام زمینی برای رشد S. Clavuligerus و تولید کلاولانیک اسید به ترتیب 5 و 1 گرم بر لیتر بوده، که به ترتیب موجب %35 و %40 افزایش بیوماس و تولید کلاولانیک اسید شده است. بیشترین تولید کلاولانیک اسید در محیطهای حاوی آرد دانه بادام زمینی، کنجاله بادام زمینی، روغن بادام زمینی، گلیسرول، کنجاله بادام زمینی + گلیسرول، بخش پروتئینی بادام زمینی + گلیسرول و محیط کشت شاهد به ترتیب 657، 391، 459، 463، 614، 668 و 467 (میلی لیتر) بود. بیشترین تولید کلاولانیک اسید در محیط های کشت حاوی پروتئین بادام زمینی + گلیسرول و آرد دانه بادام زمینی به دست آمد که تولید کلاولانیک اسید در این محیط ها به ترتیب 43 و 40 درصد بیشتر از شاهد بود. نتایج پژوهش نشان می دهد که آرد دانه بادام زمینی و اجزای مختلف آن منبع کربن و نیتروژن و یا تحریک کننده مناسبی برای تولید کلاولانیک اسید هستند.