مطالعات رسانه ای
سال:1396 | دوره:12 | شماره:38 |تعداد مقالات:8

سازمان صدا و سیما را می توان یکی از بزرگ ترین سازمان های رسانه ای دانست که دارای تعداد زیادی شبکه های رادیویی و تلویزیونی داخلی و بین المللی است که اکثریت قریب به اتفاق مراحل گوناگون تولید تا پخش اعم از فعالیت های سخت افزاری یا نرم افزاری را راسا عهده دار است. این مقاله به دنبال پاسخ گویی به این سوال است که آیا بازار و کارکردهای آن برای سازمان صدا و سیما که نه در زمره سازمان های رسانه ای مشتری مدار در اصطلاح رایج آن است و نه هزینه های خود را مستقیما از مخاطبان دریافت می کند هم مفید و کارآمد است؟ و آیا امکان تحقق آن وجود دارد ؟ پاسخ به این پرسش که با مطالعات کتابخانه ای و مطالعات و تجربیات محقق پیشنهادشده نشان می دهد که شرایط و فرصت جدید و استثنایی که با افزایش کمی شبکه های تلویزیونی سازمان صدا و سیما بوجودآمده است باعث شده تا بتواند از ظرفیت پیرامونی از جمله ظرفیت ماهوی بازار استفاده کند و با "بازارسازی" در میان مجموعه شبکه های تلویزیونی و استانی، از این شرایط به نحو مطلوب بهره ببرد.در این مقاله شیوه گسترش مبادله در بازارسازی، پنج مرحله مهم بازارسازی به همراه مطالبی پیرامون بازارسازی و زنجیره ارزش، جایگاه بازارسازی در الگوی پنج نیروی پورتر و کارکردهای بازارسازی در رسانه ملی ارائه شده و سپس به الزامات بازار سازی و پیش ران های بازار سازی در سازمان صدا و سیما و تعیین وظایف مهم برای ایجاد بازارسازی پایدار اشاره شده و در پایان مراحل بازارسازی برای تولیدات نمایشی و نیز بازارسازی در بهره برداری از استودیوها و امکانات فنی سازمان بیان شده است.

تحلیل گفتمان از طریق تکنیک های متفاوت گفتمانی به واکاوی مفاهیم قدرت و ایدئولوژی نهفته در متون مختلف می پردازد. از جمله مهم ترین رویکردهای گفتمانی رویکرد لاکلاو و موفه است که با به کارگیری مفاهیمی نظیر تفکیک دال های ثابت و شناور، مفصل بندی، وقته ها و عناصر، ضدیت و غیریت به واکاوی اهداف پنهان در متون می پردازد. در این پژوهش نیز با استفاده از رویکرد لاکلاو و موفه سعی بر تحلیل گفتمان رمان ریشه ها با هدف بازشناسی رویکردهای موجود در ادبیات پسااستعماری است. دیدگاه های افرادی نظیر ادوارد سعید، فرانتس فانون و هومی بابا به تبیین و تفسیر تحلیل گفتمان پسااستعماری موجود در این مقاله یاری خواهد رساند. هدف اصلی این پژوهش، شناخت دال های موثر بر نزاع بین دو گفتمان استعماری و برده داری است که ایدئولوژی مرکزی رمان ریشه ها را تشکیل می دهد.نژادپرستی و برده داری از جمله مفاهیم مهم در گفتمان استعمار شناخته شدند که به روند هژمونیک شدن گفتمان کمک کرده اند. از طرفی دیگر، مفاهیمی نظیر تسلیم، عقب ماندگی، خشونت و عدم مسوولیت پذیری نیز در دایره گفتمانی برده داری آفریقایی جای می گیرند.تسلط گفتمان استعماری در رمان ریشه ها به واسطه طرد مفاهیم و فرهنگ بومی آفریقایی شکل گرفته و با تثبیت معانی غربی و آمریکایی خود را در گفتمان مسلط آمریکایی تثبیت می کنند.

با افزایش آلودگی های محیطی و تخریب فزاینده زیست بوم توجه و نگرانی جامعه ها متوجه علل، پیامدها و نیز راه های کاهش آن شده است. عوامل مختلفی در کاهش شرایط تهدید کننده فوق دخالت دارند. پژوهش حاضر با تاکید بر نقش رسانه ها و جهانی شدن ارتباطات به مطالعه گرایش به حفظ و حراست از محیط زیست در بین شهروندان ساکن در شهر تهران می پردازد. روش مطالعه در این بررسی از نوع پیمایش است. تعداد 277 نفر از ساکنین شهر تهران در سه منطقه یک، پنج و چهارده شهری انتخاب شدند. برای تحلیل داده های به دست آمده از آزمون تحلیل همبستگی و رگرسیون چند متغیره استفاده شده است. یافته های آزمون تحلیل همبستگی نشان می دهد که بین جهانی شدن ارتباطات و گرایش به حفظ محیط زیست رابطه مثبت و معنادار وجود دارد.

مسوولیت اجتماعی، یک رویکردی متعالی است که تحت تاثیر اجتماعی افراد یا سازمان نسبت به محیط پیرامونی خود است و هدف اصلی آن، ایجاد حرکتی مثبت هرچند کوچک بر جامعه است، زیرا امروز سازمان ها علاوه بر خدمات اصلی و جانبی بخشی از زمان و منابع خود را نیز به فعالیت های عام المنفعه اختصاص دهند. روش به کاررفته در مقاله حاضر ازلحاظ ماهیت کاربردی بوده و از نوع توصیفی - تحلیلی است. مسوولیت اجتماعی از جمله مقولاتی است که سالهاست توسط صاحب نظران مسائل ارتباطی و یونسکو در حوزه مطبوعات و رسانه ها با تا کید بر اخبار توسعه مطرح شده است. بر این اساس رسانه ها حق دارند از سازمان های مختلف انتقاد کنند و آنها را به چالش بکشند اما خود نیز در برابر منافع و نیازهای جامعه مسوول اند و باید پاسخگو باشند، چراکه با اشتباه آنها افکارعمومی نیز مرتکب خطا می شود. رسانه به عنوان تاثیرگذارترین نهاد فرهنگی می تواند در رواج قانون گرایی و مبارزه با قانون گریزی به طور موثر و موفق وارد عمل شود. وجود رسانه در دنیای امروز نشانه آزادی بیان و اندیشه و سنگری محکم برای دفاع از حقوق مردم و شهروندان است و احساس مسوولیت آن موجب بیداری جامعه و پاسخگویی سازمان ها و دولت خواهد شد.

صنعت نفت ایران یکی از اهداف اصلی تحریم های اقتصادی هوشمند قرار داشت و طبعا در فضای رفع تحریم ها و سپس پسابرجام نیز، این صنعت نقش پیشران اقتصاد ایران را عهده دار بود. یکی از متغیرهای موثر بر تحریم های اقتصادی و به طور خاص تحریم های نفتی، نقش آفرینی رسانه های گروهی بین المللی است. جریان رسانه ای غالب بین المللی در دوره تحریم، نقش فعالی در موفقیت تحریم ها در اشکال مختلف داشت. در دوره پساتحریم نیز عملکرد این رسانه ها در نحوه ٔ فضاسازی جهت اجرای مفاد توافق برجام به خصوص در قبال رفع تحریم صنعت نفت قابل توجه است. در این راستا موضع سه رسانه ٔ مطرح بین المللی، شامل رویترز، بلومبرگ و فاینانشیال تایمز، در قبال تحریم صنعت نفت ایران در مقاطع«قبل از برجام» و «بعد از برجام» مورد تحقیق قرارگرفته است. در مقاله ٔ حاضر، محتوای رسانه ای سه مرجع خبری مورداشاره طی مقطع زمانی از ابتدای سال 2012 (مقارن آغاز سلسله تحریم های هوشمند)، لغایت انتهای سه ماهه ٔ اول 2016 (مقطع اجرایی شدن برجام)، موردبررسی قرار گرفت. یافته ٔ اصلی مقاله بر مبنای نظریه های ارتباطات جمعی و به طور خاص نظریه ٔ برجسته سازی و بازنمایی رسانه ای و همچنین بررسی انواع تکنیک های پوشش خبری و ماساژ پیام، بر این پایه استوار است که دو رسانه ٔ «رویترز» و «بلومبرگ» در دو مقطع «قبل از برجام» و «بعد از برجام» نسبت به تحولات صنعت نفت و تحریم هایی که این صنعت را نشانه رفته اند، دچار تغییر موضع شده اند. بدین معنا که سوگیری پیام خود را از تاکتیک های پوشش خبری دارای بار منفی، به تدریج به سوی تاکتیک های دارای بار مثبت و حمایتی تر سوق داده اند، اما «فاینانشیال تایمز» با استناد به شواهد و محتواهای منتشره در این رسانه، رویکردهای بی اعتنایی و بی توجهی و حاکی از فضای تردید و ناکارآمدی اقتصاد ایران را در مقطع بعد از برجام نیز ادامه داده و عملا تغییری در مواضع خود در مقاطع برجام و پسابرجام ایجاد نکرده است.

پژوهش حاضر با هدف بررسی و مقایسه قابلیت های کارآفرینی در بازنشستگان زن و مرد شهر تهران، به منظور شناخت دقیق و بهره گیری مناسب از توانایی های بالقوه و بالفعل آنان جهت تقویت سرمایه های انسانی و اجتماعی، طراحی و اجراشده است. این پژوهش پیمایشی است و بر روی تعدادی از بازنشستگان زن و مرد سازمان های دولتی تهران که در فاصله سال های 1385 تا 1388بازنشست شده اند، اجراشده است. از جامعه آماری 61612 نفری بازنشستگان تهران تعداد389 مرد و 136 زن از طریق پرسشنامه سنجش ویژگی های شخصیتی (قابلیت های) کارآفرینان ایرانی که توسط کردنائیچ، زالی، هومن و شمس تهیه و اعتبار یابی شده و تعداد سوال های پرسشنامه به 40 کاهش یافته، موردمطالعه قرار گرفتند. ضریب پایایی ابزار اصلاح شده معادل 0، 91 به دست آمده است. یافته ها نشان داد زنان و مردان از قابلیت های کارآفرینی در حدی نزدیک به زیاد برخوردارند. میانگین برخورداری زنان از قابلیت ها درمجموع 0، 11 بیش از مردان و پراکندگی آن نیز کمتر است، این رقم در مردان به 0، 60 می رسد. معنای این تفاوت آن است که بازنشستگان زن در مقایسه با مردان گروه همگن تری در برخورداری از قابلیت های کارآفرینی هستند.مقایسه زنان و مردان در برخورداری از هر قابلیت شباهت ها و تفاوت هایی را نشان می دهد.زنان به ترتیب در، استقلال رای و چالش طلبی (3.69)، عمل گرائی (3.62)، نیاز به موفقیت و خلاقیت (3.60) بیشترین نمره هار را کسب کرده اند و کانون کنترل درونی آنان با 3، 51 کمترین نمره است. مردان به ترتیب در، عمل گرائی (3.78)، کانون کنترل (3.72)، نیاز به موفقیت (3.60) دارای بیشترین نمره ها هستند و در ریسک پذیری متعادل به نمره 3، 19 در پایین ترین حد قرار دارند. آزمون آماری درباره معنی دار بودن تفاوت قابلیت های کارآفرینی نشان داد برتری زنان نسبت به مردان در دو ویژگی استقلال رای و چالش طلبی و نیز ریسک پذیری متعادل معنی دار است (0.00) ازنظر ویژگی های سازگاری نیز برتری زنان در دو مولفه ثبات قدم و شکیبایی و حسن انطباق معنی دار است (0.50). برتری مردان فقط در قابلیت کانون کنترل معنی دار است (0.50).

هدف اصلی این مقاله – که استخراج شده از پژوهش نویسندگان در تابستان 1393 است- دست یابی به «الگوی مطلوب مدیریت خبر در خبرگزاری فارس» است که با بهره گیری از نظرات مدیران، دبیران و حوزه سردبیری خبرگزاری فارس، دیگر خبرگزاری ها و چند تن از کارشناسان ارشد ارتباطات و مدیریت رسانه با روش تحقیق کیفی (گروه کانون و تحلیل محتوا) انجام شده است. این پژوهش از نظر مدیران و کارشناسان به سه پرسش پاسخ گفته است، ضعف ها و آسیب های چرخه مدیریت خبر خبرگزاری فارس کدام است؟ چه متغیرهایی بر مدیریت خبر اثر مطلوب می گذراند؟ و الگوی مطلوب مدیریت خبر در خبرگزاری فارس چگونه باید باشد؟ بر اساس نتایج این پژوهش، اگر در فرایند مدیریت خبر به هفت متغیر کلان یعنی کارکرد اصلی خبررسانی، نیازهای مردم، امکانات و محدودیت ها، نقش های مدیریتی، مطلوبیت، سرعت در انتشار و بازخورد و نظارت توجه داشته باشیم، می توانیم به الگوی مطلوب دست یابیم. در الگوی مطلوب مدیریت خبر در خبرگزاری فارس، «سه گام و 10 مرحله» با ابعاد و پیچیدگی های خود تشریح شده است که با اجرای همه تدابیر آن، می توانیم «اعتبار رسانه، اعتماد مخاطب، قطب خبری بودن و موفقیت در میدان های رقابتی» را برای خبرگزاری فارس به ارمغان آوریم.

رسانه ها به عنوان سازمان های ارتباطی بی نیاز از نظام های نظارت و ارزیابی نسبت به ارزش های دینی نیستند، چه این که هر رسانه ای بدون در نظر گرفتن دستاوردها و آگاهی از تاثیرات برنامه هایش نمی تواند بر عملکردش اشراف و از صحت آن اطمینان داشته باشد، به عبارتی یک سازمان موفق بدون توجه به موفقیت ها و شکست ها و حرکت به سمت اصلاح اشکالات، راه تکامل و پیشرفت را نخواهد پیمود و این در حالی است که رسانه ها با عملکردی وسیع و مخاطبانی گسترده به وجود چنین نظام نظارتی بیش از سایر نهادها احتیاج دارند، به ویژه که ما در کشوری زندگی می کنیم که نام مقدس (جم ه وری اسلامی) را همراه خود داد، از همین رو رسانه های جمعی خصوصا رسانه های تصویری نیز با توجه به نقش ممتاز خود در شکل دهی افکار عمومی و قدرت فرهنگ سازی بایستی همواره و از جمیع ابعاد بر ابعاد دینی و ترویج دین خود نظارت کنند. به همین منظور از اساتید و کارشناسان مختلف، با استفاده از پرسشنامه سوالاتی به منظور آنچه بیان شد، پرسیده شد.