بوم شناسی آبزیان
سال:1400 | دوره:10 | شماره:4 |تعداد مقالات:10

ماکروبنتوزها همانند سایر موجودات تحت تأثیر محیط پیرامون خود می باشند که پراکنش آن ها در زیستگاه با توجه به میزان حساسیت آن ها به متغیرهای محیطی، تحت تأثیر این فاکتورها است. هدف از این پژوهش بررسی تأثیر فاکتورهای محیطی بر تنوع زیستی و فراوانی ماکروبنتوزهای رودخانه کرج بود. نمونه برداری ها در دو فصل پاییز و بهار در 10 ایستگاه، با سنجش 11 فاکتور محیطی صورت پذیرفت. در مجموع تعداد 8032 ماکروبنتوز متعلق به 10 راسته و 38 خانواده شناسایی شد. نتایج نشان داد که بیشترین فراوانی در پاییز مربوط به Baetidae و در بهار مربوط به Chironomidae بود که نوسانات ارتفاع در هر دو فصل، نوسانات دمایی در پاییز و نوسانات عمق در بهار، در شکل گیری الگوی فراوانی و ترکیب گونه ای بیشترین نقش را داشتند. بر اساس یافته ها، سه متغیر اخیر در ایجاد الگوی پراکنش و تنوع فصلی بزرگ بی مهرگان کف زی در طول رودخانه نیز نقش موثری داشتند. نوسانات این سه فاکتور محیطی با تأثیر بر شرایط زیستگاه (حضور هر گونه در شرایط خاص) سبب تغییر تنوع، فروانی، ساختار و ترکیب گونه ای شده است.

جانداران آبزی به واسطه سازگاری های فیزیولوژیکی و ریخت شناسی به استرس های محیطی پاسخ می دهند. ماهیان کف زی نظیر گل خورک اغلب به عنوان شاخص زیستی یا گونه های نگهبان زیست بوم های آبی جنگل های حرا و پهنه های گلی و جزر ومدی معرفی می شوند. در پژوهش حاضر، طی نمونه برداری از سه منطقه ساحلی بندرعباس (خورآبی، خواجه عطاء و خور سورو) در فصل بهار، سه گونه ماهی گل خورک با نام های Periophthalmous waltoni Boleophthalmus dussumeri, و Scartelaos tenuis شناسایی شدند. مطالعات بافت شناسی در این ماهیان بنابر رویکرد رنگ آمیزی عمومی (روش هماتوکسیلین-ائوزین) و اختصاصی (پریودیک اسید شیف (PAS)-آلسین بلو (AB)) بر اپیدرم پوست متمرکز گردید. نتایج نشان داد که اپیدرم ضخیم از ویژگی های مشترک در هر سه گونه ماهی گل خورک بوده و عموماً ناشی از تورم سلول های میانی پوست، توسعه عروق مویرگی درون اپیتلیالی و برآمدگی های پوستی (به جز گونه (P. waltoni است. سلول های موکوسی تنها در دو گونه B. dussumeri و S. tenuis مشاهده شد. در گونه P. waltoni که ساکن نواحی فراجزرومدی است به جز باله ها، سراسر بدن پوشیده از فلس بوده ولی در گونه پائین جزرومدی B. dussumeri، فلس ها محدود به ناحیه بالاسر، پشتی، سینه ای و ساقه دمی بوده است و در سطح پوست گونه بین جزرومدی S. tenuis، هیچ گونه فلسی مشاهده نگردید. این نتایج نشان دهنده الگویی از اختصاصات گونه ای ماهیان گل خورک در تمایز زیستگاه های جزرومدی، مبتنی بر تظاهرات اپیدرمی فلس ها به عنوان یک شاخص بوم بافت شناسی است.

به منظور مقایسه ریختی گونه سوف رودخانه ای Perca fluviatilis L., 1758 دو جمعیت تالاب انزلی و مصب رودخانه چمخاله استان گیلان، تعداد 20 قطعه از هر منطقه در طی سال 1385 نمونه برداری شد. تعداد 38 صفت اندازشی و 13 صفت شمارشی ثبت و شمارش شدند. به منظور حذف اثرات ناشی از الگوی رشد آلومتریک، صفات اندازشی استانداردسازی شدند. نتایج نشان داد که دو جمعیت مورد مطالعه تفاوت معنی داری در برخی صفات اندازشی و شمارشی دارند (05/0P<). در بررسی صفات اندازشی، جمعیت های تالاب انزلی و رودخانه چمخاله در صفات قطر چشم، طول سر، پیش باله پشتی و پس پشتی-شکمی و در صفات شمارشی نیز در صفات فلس روی خط جانبی، تعداد شعاع غیرمنشعب باله پشتی 2، تعداد شعاع منشعب باله مخرجی، تعداد شعاع منشعب باله سینه ای و تعداد خارهای آبششی بالا تفاوت معنی داری با یکدیگر داشتند (05/0P<). نتایج نشان داد که دو جمعیت مورد مطالعه به واسطه برخی خصوصیات اندازشی و شمارشی قابل تفکیک هستند؛ بنابراین، در برنامه های مدیریت شیلاتی آتی باید به عنوان جمعیت های مجزا مدنظر قرار بگیرند.

در مطالعه حاضر، حذف رادیکال آزاد DPPH، کلاته کردن یون آهن، قدرت کاهندگی، محتوای کل فنول، رنگ دانه و پروفیل اسیدهای چرب ریزجلبک دونالیلا سالینا مورد بررسی قرار گرفت. حلال های متانول، هگزان و کلروفرم در غلظت های 01/0، 1/0 و 1 میکروگرم بر میلی لیتر استفاده شد. نتایج به دست آمده نشان داد که متانول بیشترین اثر را بر فعالیت حذف رادیکال آزاد داشت و کم ترین مقدار نیز در تیمار 01/0 هگزان دیده شد (p<0. 05). بیشترین فنول کل در غلظت یک میکروگرم متانول و کم ترین مقدار در تیمار 01/0 هگزان و بیشترین میزان قدرت کاهندگی در متانول و کلروفرم در غلظت یک میکروگرم بر میلی لیتر و کمترین میزان در غلظت 01/0 میکروگرم بر میلی لیتر هگزان مشاهده شد (p<0. 05). بالاترین میزان کلاته کردن نیز در غلظت یک میکروگرم بر میلی لیتر محلول هگزان و کم ترین مقدار مربوط به تیمار 01/0 متانول بود (p<0. 05). کاروتنوئیدها بیشترین مقدار و کلروفیل b دارای کمترین مقدار بودند. بیشترین میزان اسیدهای چرب اشباع پالمیتیک اسید، اسیدهای چرب تک غیراشباع پالمیتولئیک اسید و اسیدهای چرب چند غیراشباع آلفالینولئیک اسید بودند. نتایج به دست آمده از این تحقیق ثابت کرد فاکتور غلظت اثر معنی داری بر خواص آنتی اکسیدانی جلبک دونالیلا سالینا دارد و محلول متانول بهترین راندمان جهت استخراج عصاره آلی میکروجلبک دونالیلا سالینا را دارا می باشد.

این مطالعه با هدف توصیف ویژگی های ریختی و بررسی جایگاه فیلوژنتیکی (تبار شناختی) گونه ی Dendrodoris fumata (Rü ppell & Leuckart, 1830) از آب های خلیج فارس (در بندر بستانه)، در سال 1398 انجام گرفت. در این مطالعه استخراج DNA به روش محلول نمک و واکنش زنجیره ای پلیمراز به کمک آغازگرهای جهانی LCO1490 و HCO2198 انجام گرفت. پس از تکثیر قطعه ی 1 ژن سیتوکروم اکسیداز میتوکندریایی و مقایسه ی آن با توالی های موجود در بانک جهانی ژن با استفاده از محاسبه فاصله ژنتیکی K2P مشخص شد که نمونه های خلیج فارس کمترین فاصله ژنتیکی را با نمونه های دریای سرخ و دریای عمان و بیشترین اختلاف درون گونه ای را با نمونه ی این گونه از استرالیا دارند. همچنین ضمن ترسیم درخت فیلوژنتیکی مربوطه، مشخص شد که گونه D. fumata کلاد خواهری گونه D. rubra می باشد. همچنین دیگر گونه گزارش شده از منطقه، D. nigra در یک کلاد مجزا و با فاصله زیاد از نمونه های D. fumata در خلیج فارس قرار گرفت.

در مطالعه حاضر برخی پارامترهای رشد و ترکیبات بیوشیمیایی ریزجلبک Chaetoceros muelleri تحت نورهای آبی، سفید و قرمز بررسی شد. تیمارهای مختلف در شرایط شوری 25 قسمت در هزار، دمای 1± 23 درجه سانتی گراد، شدت نور200± 1500 لوکس، دوره روشنایی: تاریکی 12/12، هوادهی ملایم و قلیائیت 5/7-5/8، به مدت 12 روز در اتاقک های تفکیک شده قرار گرفتند. بیشترین تراکم سلولی، نرخ رشد ویژه، کلروفیل a، وزن خشک، پروتئین، اسیدهای چرب امگا3 و اسید پالمیتولئیک (16: 1C)، تحت نور آبی مشاهده شد. همچنین، کوتاه ترین زمان دو برابر شدن جمعیت، کمترین مقدار چربی و امگا6 در این تیمار نوری مشاهده شد. کمترین تراکم سلولی، وزن خشک، کلروفیل a، پروتئین، اسیدهای چرب امگا3، اسید اولئیک (18: 1C) و بیش از 25 درصد از اسید پالمیتیک (16: 0C) تحت نور قرمز دیده شد. بیشترین زمان دو برابر شدن جمعیت، بیشترین مقدار اسیدهای چرب امگا6 و اسید اولئیک (18: 1C)، تحت نور سفید مشاهده شد. مقدار چربی کل بین سه نور تحت آزمایش اختلاف معنی داری نشان نداد (05/0

استاندارد نبودن اندازه چشمه تورهای ترال باعث افزایش میزان صید ضمنی و صید گونه های غیر هدف می گردد. با هدف استانداردسازی چشمه کیسه تور ترال کف شناورهای صیادی کوچک، تورهای ترال با چشمه های 36، 40 و 44 میلی متر در آب های بوشهر در سال 1396 به کار گرفته شد. نمونه برداری در سه طبقه عمقی کمتر از 10 متر، 10-20 متر و 20-30 متر انجام گرفت. در پایان 9 فقره ترال کشی، گونه های میگوی سفید سرتیز (Metapenaeus affinis)، میگوی ببری سبز (Penaeus semisulcatus)، میگوی کیدی یا خنجری (Parapenaeopsis stylifera)، میگوی گل باقلی یا ویولن زن (Metapenaeopsis stridulans) و میگوی تراکی (Trachypenaeus granulosus) ترکیب صید میگو را تشکیل دادند. نتایج نشان داد که میگوی ببری با 74/92 درصد بالاترین میزان صید میگو را به خود اختصاص داد. بعلاوه بالاترین حجم صید میگوی ببری در تور با چشمه 36 میلی متر که بالاترین میزان صید ضمنی نیز در این تور مشاهده شد. بررسی داده های صید همچنین نشان می دهد، طولی از میگو ببری که بیش از 50 درصد آن ها صید شده (L50) در تور 36 میلی متر 92523/5 سانتی متر، در تور 40 میلی متر 58057/6 سانتی متر و در تور 44 میلی متر 233867/7 سانتی متر محاسبه گردید.

هدف از پژوهش حاضر ایجاد توازن میان منافع ذی نفعان در صید میگو در بندر دیر از طریق رویکرد برنامه ریزی آرمانی در بازه زمانی سال 1396 می باشد. بدین منظور، بر اساس تعداد روزهای صیادی و تعداد شناورهای صیادی به عنوان دو متغیر موجود، میزان بهینه صید میگو در طول فصل صید به گونه ای که منافع گروه های مختلف ذینفع (سازمان شیلات، صیادان و تعاونی های صیادی، سازمان محیط زیست، منابع طبیعی، مراکز علمی و تحقیقاتی، صنایع وابسته و فرآوری شیلات) با یکدیگر تناسب داشته باشد، تعیین گردید. برای وزن بندی متغیرهای تأثیرگذار که شامل حفظ وضعیت موجود صید میگو، حداقل کردن حجم صید ضمنی، حداکثر کردن اشتغال فعالان صنعت میگو، افزایش امنیت شغلی فعالان صنعت میگو و حداکثرسازی سود ناشی از صید میگو را شامل می شود، از روش آنتروپی شانون و به منظور تعیین الگوی بهینه از رویکرد برنامه ریزی آرمانی موزون استفاده شد. نتایج به دست آمده نشان داد که حفظ وضعیت موجود صید میگو با 434/0 درصد بالاترین اولویت (وزن) را در میان اهداف مختلف گروه های ذینفع دارد. همچنین در صورت کاهش 4 درصدی سود اکتسابی از فرآیند صید و کاهش میزان امنیت شغلی فعالان صنعت میگو، سطح اشتغال آن ها و وضعیت موجود صید میگو به ترتیب به میزان 6، 5 و 8 درصد و حجم صید ضمنی 26 درصد کاهش خواهد یافت که درنتیجه توازن مناسبی میان گروه های ذینفع ایجاد خواهد شد.

اصول و رعایت شیمی سبز در ساخت محصولات به منظور کاهش و حذف آلاینده های زیست محیطی می تواند محصولاتی ازجمله نانوهیدروژل ها را به عنوان جاذب های دوستدار محیط زیست و زیست تخریب پذیر معرفی نماید. تأمین آب شیرین با توجه به خشک سالی های مکرر یکی از اهداف مهم در جهت بهبود و توسعه زیرساخت های صنعت و آبزی پروری است. به همین منظور تصفیه پساب ها و استفاده مجدد از آن می تواند راهکار مناسبی جهت تأمین نیازهای آبی کشور باشد. هدف از این پژوهش به کارگیری نانو ژل های گیاهی تهیه شده از ضایعات کشاورزی دورریز (باگاس) به منظور حذف فسفات از پساب مزارع پرورشی است. نانو ژل های گیاهی به روش مکانیکی تهیه شده و به منظور تشخیص بهینه های جاذب، آزمایش در یک سیستم ناپیوسته و با انجام محاسبات هم دمای جذب انجام شد. مقدار بهینه وزن جاذب، pH، غلظت، زمان به ترتیب برابر با 2/0 گرم برای ژل نانو بیوپلیمر باگاس و نانو الیاف لیگنو سلولز و برای نانو ژل فیبریل عامل دار شده 3/0 گرم، 5، 100 میلی گرم بر لیتر، 30 دقیقه تعیین شد. طبق معادله های هم دمای جذب بیشترین تطابق با مدل لانگمویر و تمکین و سنتیک مرتبه دوم در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد که نانو هیدروژل های گیاهی قادر به حذف فسفات به میزان کمتر از 5/0 میلی گرم بر لیتر می باشند.

در این تحقیق اثر عصاره آبی میوه پنیرباد (Withania coagulans) بر شاخص های رشد، آنزیم های کبدی، شاخص های خونی و ایمنی غیراختصاصی ماهی کپور معمولی مطالعه شد. تیمارها شامل غلظت های صفر، 250، 500 و 1000 میلی گرم عصاره در هر کیلوگرم غذا (3 تکرار) بوده و ماهیان به مدت 56 روز غذادهی شدند. در پایان دوره غذادهی میزان رشد، لیزوزیم، ایمنوگلوبین، فعالیت آنزیم های کبدی و شاخص های خونی سنجیده شد. شاخص های رشد در تیمارهای حاوی عصاره نسبت به شاهد افزایش معنی داری داشتند (05/0p<). همچنین میزان فعالیت آنزیم های کبدی بین همه تیمارها دارای تفاوت معنی دار بود (05/0p<) که بیشترین و کمترین مقدار آن ها به ترتیب در تیمار شاهد و 1000 میلی گرم عصاره بود. بین شاخص های خونی، تفاوت معنی داری در تعداد گلبول های سفید بین تیمارهای مختلف مشاهده نشد (05/0p>)، اما گلبول های قرمز، هماتوکریت، حجم متوسط گلبولی، لیزوزیم، ایمنوگلبولین و هموگلوبین تحت تأثیر عصاره قرار گرفتند که در همه موارد تیمار 1000 میلی گرم عصاره نسبت به تیمار شاهد افزایش معنی دار نشان داد (05/0p<). درصد نوتروفیل در تمام تیمارها نسبت به شاهد به طور معنی داری بیشتر بود (05/0p<). نتایج نشان داد که تغذیه با جیره حاوی عصاره میوه پنیرباد منجر به بهبود رشد، شاخص های خونی و ایمنی بچه ماهی کپور معمولی می گردد.