تحقیقات کیفی در علوم سلامت
سال:1395 | دوره:5 | شماره:4 |تعداد مقالات:9

مقدمه: یکی از اهداف مهم حرفه ای پرستاران در مراقبت از سالمندان، افزایش تاب آوری می باشد. تحقیقات کمی مختلفی بر روی تاب آوری سالمندان مبتلا به بیماری مزمن در دنیا انجام شده، اما در کشور ما هیچ مطالعه ای (چه کمی و چه کیفی) در این زمینه صورت نگرفته است. هدف از انجام تحقیق حاضر، تبیین ساختار تاب آوری در سالمندان مبتلا به بیماری مزمن بود. روش: این پژوهش به روش کیفی و با رویکرد پدیدارشناسی توصیفی انجام گردید. شرکت کنندگان با روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. بدین منظور، با 22 سالمند مبتلا به بیماری مزمن، طی 24 جلسه مصاحبه صورت گرفت. حداقل و حداکثر زمان مصاحبه 25 و 75 دقیقه بود. داده ها با استفاده از مصاحبه نیمه ساختار یافته جمع آوری گردید و با روش پیشنهادی Colaizzi مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: چهار درون مایه شامل «منابع پشتیبانی، وضعیت رفاهی، کاهش بهره مندی و نگرش به سالمند بیمار» از یافته ها استخراج شد که می توانند دیدگاه سالمندان مبتلا به بیماری مزمن پیرامون ساختار تاب آوری در بستر فرهنگی-اجتماعی خاص جامعه ایران را به تصویر بکشند. نتیجه گیری: نتایج پژوهش حاضر مفاهیم مهمی از ساختار تاب آوری در سالمندان مبتلا به بیماری مزمن را آشکار ساخت که می تواند به ارایه دهندگان مراقبت های بهداشتی جهت درک منابع موثر بر تاب آوری و برنامه ریزی های مراقبتی جامع برای رشد و افزایش تاب آوری سالمندان کمک نماید.

مقدمه: پدیده تن فروشی در زنان به عنوان یکی از زمینه های گسترش Human immunodeficiency virus (HIV) و بیماری های منتقل شونده از طریق جنسی، در سالیان اخیر مورد توجه مسوولان بهداشتی کشور قرار گرفته است. از سال 1389 و در راستای نظام مراقبت HIV، مراکزی با عنوان مراکز ویژه زنان آسیب پذیر توسط سیستم بهداشتی کشور برای انجام برنامه های کاهش آسیب در زنان راه اندازی شده است. در مطالعه حاضر تجربیات، رفتارهای پرخطر و علل بروز این رفتارها در زنان تن فروش مراجعه کننده به مرکز مشاوره زنان آسیب پذیر سنندج طی سال های 94-1393 مورد بررسی قرار گرفت. روش: در این مطالعه کیفی، از روش های مصاحبه فردی نیمه ساختار یافته و بحث گروهی متمرکز برای جمع آوری داده ها استفاده شد. مصاحبه های فردی با کارکنان ارایه دهنده خدمات مرکز مشاوره زنان آسیب پذیر شامل مدیر مرکز، ماما، مشاور و مددکار بود و 3 جلسه بحث گروهی متمرکز نیز با زنان مراجعه کننده به این مرکز انجام شد. یافته ها: عدم تمایل شرکای جنسی به استفاده از وسایل کاهش آسیب، عدم پایبندی مردان به پرداخت هزینه های تن فروشی، خشونت، آسیب های جسمی و جنسی، درخواست تماس های جنسی غیر متعارف، سوء استفاده و وادار شدن به استفاده از مواد مخدر و مشروبات، از جمله عمده ترین تجربیات و رفتارهای پرخطری بود که زنان تن فروش با آن مواجه شده بودند. عدم پایبندی به آموزه های دینی، فقر، اعتیاد، طلاق، انحرافات اخلاقی و اجتماعی و عدم داشتن روابط صحیح و سالم خانوادگی نیز مهم ترین عوامل تاثیرگذار در رخداد تن فروشی زنان بیان شد. نتیجه گیری: هرچند پیامدهای سلامتی و اجتماعی پدیده تن فروشی زنان و رفتارهای پرخطر مرتبط با آن متاثر از عوامل متعددی (چند عاملی) می باشد، اما برای مقابله با این معضل اجتماعی و بهداشتی، توجه به عوامل اجتماعی موثر بر سلامت اهمیت ویژه ای دارد و هر کدام از متغیرهای تاثیرگذار شناخته شده در این بررسی می تواند هدفی برای انجام برنامه های مداخله ای کشور به ویژه در مراکز مشاوره زنان آسیب پذیر باشد.

مقدمه: بخشایشگری نسبت به دیگران به عنوان یکی از فضیلت های اخلاقی مورد تاکید اسلام است. در راستای تقویت حفظ شان و کرامت انسانی و نوع دوستی و همدلی مورد تاکید در کدهای اخلاقی تدوین شده برای پرستاری، در حرفه پرستاری، بخشایشگری از جایگاه ویژه ای برخوردار است. هدف از انجام مطالعه حاضر، بررسی تجربیات زیسته پرستاران از بخشایشگری نسبت به دیگران در محیط کار بود. روش: پژوهش از نوع رویکرد کیفی و به روش پدیدارشناسی تفسیری صورت گرفت که هدف آن کشف پیامدهای بخشایشگری بر اساس تجربیات زیسته پرستاران بود. شرکت کنندگان در پژوهش 25 نفر از پرستاران بیمارستان های تبریز بودند که به صورت نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. داده ها با توجه به مصاحبه های عمیق، فردی و نیمه ساختاریافته جمع آوری شد و تا زمان اشباع داده ها، مصاحبه ها تداوم پیدا کرد. پس از پیاده سازی مکتوب مصاحبه، بر اساس رویکرد هرمنیوتیک و بر اساس روش Diekelmann، Allen و Tanner مصاحبه ها مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. مضامین استخراج شده در پژوهش عبارت از آرامش روان، معنویت، حرفه و شغل بود. یافته ها: پرستاران در تجربه بخشایشگری خود نسبت به دیگران از لحاظ روانی، معنوی، حرفه ای و شغلی به تجربیات و پیامدهای ارزشمندی دست یافتند. نتیجه گیری: بخشش به عنوان یک عمل مهم اخلاقی و یکی از ملزومات مورد تاکید کدهای اخلاقی می تواند در اعطای احساس آرامش، تقرب به خدا و تعامل مثبت در محیط کار نقش اساسی ایفا کند.

مقدمه: ترومای شکم یکی از علل عمده مرگ و میر به شمار می رود و شیوع آن روز به روز در حال افزایش است. با وجود پژوهش های صورت گرفته در زمینه کیفیت مراقبت، مرور متون نشان می دهد که تاکنون مطالعه ای در زمینه کیفیت مراقبت در ترومای شکم و لگن انجام نشده است. هدف از انجام پژوهش حاضر، تبیین کیفیت مراقبت در ترومای شکم و لگن از دیدگاه مدیران پرستاری بود. روش: این مطالعه به صورت کیفی-توصیفی انجام شد و در آن، 14 نفر از مدیران پرستاری شاغل در بخش اورژانس یکی از مراکز آموزشی-درمانی منتخب شهر رشت به صورت هدفمند انتخاب شدند. جهت جمع آوری داده ها، از مصاحبه نیمه ساختار یافته استفاده گردید. نمونه گیری تا اشباع داده ها ادامه یافت. داده ها با استفاده از تحلیل محتوای کیفی مرسوم در نرم افزار MAXQDA مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: از تحلیل داده ها، 321 کد اولیه، 8 زیرطبقه، 3 طبقه و یک درون مایه اصلی حاصل گردید. «همگرایی خدمات جامع مراقبتی» به عنوان درون مایه اصلی در نظر گرفته شد که مشتمل بر سه طبقه «مراقبت نجات بخش، مراقبت ضروری و مبانی کیفی خدمات» بود. نتیجه گیری: با وجود اجرای جنبه اختصاصی از مراقبت بیماران ترومای شکم و لگن تحت عنوان «مراقبت نجات بخش»، اما هنوز در رابطه با جنبه های خاصی از «مراقبت ضروری» به ویژه در زمینه ارتباط با بیماران، نقایص قابل توجهی مشاهده می شود که نیازمند اقدامات لازم از سوی دست اندرکاران ذی ربط جهت تعدیل یا رفع آن ها می باشد.

مقدمه: نظام بودجه ریزی عملیاتی به دنبال ایجاد پیوند میان شاخص های عملکرد و تخصیص منابع است. مطالعه حاضر، با هدف بررسی و شناسایی موانع استقرار بودجه ریزی عملیاتی در دانشگاه های علوم پزشکی کشور انجام گرفت. روش: در این مطالعه کیفی با رویکرد تحلیل چارچوب، مصاحبه های نیمه ساختار یافته با استفاده از نمونه گیری هدفمند و گلوله برفی با 14 نفر از استادان دانشگاه های پیام نور، علوم پزشکی تبریز، تهران، ایران و نیز مدیران وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی انجام شد. جهت مدیریت داده ها و استخراج کدها از نرم افزار تحلیل کیفی (MAXQDA) استفاده شد. در مطالعه حاضر جهت استخراج کدها روش استقرایی و قیاسی مورد استفاده قرار گرفت. یافته ها: موانع استقرار بودجه ریزی عملیاتی در قالب سه طبقه شامل عوامل محیطی، سازمانی و انسانی و 14 زیرطبقه سازمان یافت. نتیجه گیری: داشتن درک عمیق و مبتنی بر شواهد از موانع اجرای بودجه ریزی عملیاتی می تواند مدیران و سیاستگذاران را در برنامه ریزی دقیق، عالمانه و اجرای موفق بودجه ریزی عملیاتی یاری نماید. برای استقرار موفق بودجه ریزی عملیاتی در دانشگاه های علوم پزشکی توجه به زیرساخت های محیطی، انسانی و سازمانی ضرورتی اجتناب ناپذیر است.

مقدمه: از دیرباز تا به امروز مساله تربیت فرزندان مهم ترین دل مشغولی پدران و مادران بوده است. از این رو، مطالعه حاضر با هدف تبیین فرایند اجتماعی شدن فرزندان در تجارب والدین صورت گرفت. روش: پژوهش به روش نظریه مبنایی انجام یافت. شرکت کنندگان 30 تن از والدین ساکن تهران بودند که به دو روش نمونه گیری مبتنی بر هدف و نظری انتخاب شدند. گرد آوری داده ها با مصاحبه های عمیق و نیمه ساختارمند طی سال های 93-1392 صورت گرفت. داده ها با استفاده از روش Corbin و Strauss تحلیل شد. یافته ها: چهار فرایند «گفت و شنود»، «کنترل»، «فضاسازی و مدیریت روابط» و «کسب آمادگی» به عنوان فرایندهای اصلی شناسایی شد؛ در حالی که در تعدادی از خانواده ها الگوهای با کیفیت گفت و شنود مورد استفاده قرار می گرفت، برخی اعتقاد چندانی به کارایی گفتار نداشتند. در مواردی هم واژه دوم گفت و شنود حذف شد و حالت تک گویی به خود گرفت. همچنین، کنترل به اشکال مختلف انجام یافت و معطوف به حفظ فرزندان از مخاطرات اجتماعی بود. خلق فضاهای مدیریت شده توسط والدین فرایندی بود که برای ایجاد، حفظ و ارتقای رفتارهای مطلوب و نیز تغییر یا حذف رفتارهای نامطلوب استفاده شد. در نهایت، با توجه به این که اکثر والدین آمادگی کافی برای پرورش فرزندان نداشتند، در مواجهه با مشکلات به صورت های مختلف به کسب آمادگی پرداختند. نتیجه گیری: در فرایند اجتماعی کردن فرزند مهم ترین تاکید والدین، حفظ فرزندان از خطرات است و در عین حال می کوشند تا زمینه پیشرفت آنان را با کنترل و مدیریت شرایط فراهم کنند.

مقدمه: آموزش سلامت با هدف تامین و ارتقای سلامت جامعه فرایند پیچیده و چندبعدی است که عوامل متعددی در اثربخشی آن تاثیرگذار است. هدف از مطالعه حاضر، تبیین دیدگاه کارکنان مراکز بهداشتی درمانی شهرستان خمیر در مورد موانع و تسهیل کننده های آموزش سلامت به مردم بود. روش: در این مطالعه کیفی، اطلاعات از طریق مصاحبه نیمه ساختار یافته با 15 نفر از کارکنان شاغل در مراکز بهداشتی درمانی با حداقل 3 سال سابقه کار، که به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند، جمع آوری شد. جهت تحلیل داده ها از رویکرد تحلیل محتوا استفاده شد. برای اطمینان از مقبولیت داده ها از نظرسنجی مشارکت کنندگان استفاده گردید. قابلیت تایید یافته ها با بازنگری ناظران مشخص شد. یافته ها: از نتایج حاصل از تحلیل محتوا در خصوص موانع آموزش سلامت به مردم، 2 درون مایه (موانع انسانی و موانع غیرانسانی) استخراج شد. درون مایه موانع انسانی شامل 3 طبقه اصلی (مدیریت سیستم بهداشتی درمانی، ضعف پرسنل بهداشتی درمانی و عوامل مربوط به مراجعه کنندگان به مراکز بهداشتی درمانی) بود. طبقه مدیریت سیستم بهداشتی درمانی به 2 زیرطبقه (نگرش منفی مدیران و عملکرد نامناسب مدیران) گروه بندی شد. درون مایه موانع غیر انسانی شامل 2 طبقه اصلی (عوامل مربوط به محیط فیزیکی و عوامل مربوط به شرایط کار) بود. از نتایج به دست آمده از تحلیل محتوا در خصوص تسهیل کننده های آموزش سلامت به مردم 2 درون مایه (عوامل انگیزشی و عوامل کمک کننده) استخراج گردید. درون مایه عوامل انگیزشی شامل 2 طبقه اصلی (حمایت مدیران بهداشتی درمانی و حمایت مراجعه کنندگان) بود. درون مایه عوامل کمک کننده به 3 طبقه اصلی (شرایط مراجعه کنندگان به مراکز بهداشتی درمانی، عملکرد مدیران بهداشتی درمانی و خصوصیات پرسنل بهداشتی درمانی) گروه بندی گردید. نتیجه گیری: بهبود مدیریت آموزشی از سوی مدیران در سیستم های بهداشتی درمانی، جهت ارتقای کمیت و کیفیت آموزش سلامت به مردم در مراکز بهداشتی با اجرای اقداماتی چون نظارت و ارزشیابی صحیح از فعالیت آموزشی کارکنان، حمایت از کارکنان فعال آموزشی، تامین نیروی کافی و برگزاری کلاس های آموزشی مفید، پیشنهاد می گردد.

مقدمه: بر طبق شواهد و قراین و آمارهای غیر رسمی، امروزه بی وفایی زناشویی مردان و زنان به صورت نگران کننده ای به یکی از آسیب های اجتماعی پنهان جامعه تبدیل شده است. در مطالعه حاضر، علل بی وفایی زناشویی مورد مقایسه قرار گرفت و سپس بر مبنای آن، راهکارها و پیشنهادهای کاربردی در خصوص پیشگیری و کاهش بی وفایی و استحکام نهاد خانواده ارایه گردید. روش: در این مطالعه، از روش تحلیل محتوای کیفی (Qualitative content analysis) که یک شیوه پژوهش کیفی به شمار می رود، استفاده شد. بر اساس روش نمونه گیری هدفمند و معیار اشباع نظری، 40 نفر از مردان و 32 نفر از زنان بی وفا در روابط زناشویی در مطالعه شرکت نمودند. جهت جمع آوری اطلاعات، روش مصاحبه نیمه ساختار یافته عمیق مورد استفاده قرار گرفت. یافته ها: تحلیل محتوای اطلاعات به دست آمده از مصاحبه ها، 5 درون مایه اصلی شامل «مشکلات عاطفی و رفتاری در روابط زناشویی، نارضایتی جنسی، ویژگی ها و خصوصیات فردی، مشکلات خانواده خاستگاه و عوامل اجتماعی» را آشکار ساخت. نتیجه گیری: با وجود این که بیشتر مردان مورد مطالعه، عدم ارضای نیازهای جنسی و اغلب زنان مشارکت کننده، برآورده نشدن نیازهای عاطفی در روابط زناشویی را دلیل اصلی بی وفایی خود بیان نمودند، اما نباید از تاثیر خصوصیات، نگرش ها و ویژگی های فردی، خانواده خاستگاه و عوامل کلان اجتماعی و تسهیل کننده در این زمینه غافل ماند.

مقدمه: توسعه برنامه درسی پرستاری با راهکارهای مناسب آموزشی به منظور توسعه مهارت ها و وظایف حرفه ای از ضروریات برنامه ریزی است. یادگیری در هم تنیده بر پایه مدل ها و تئوری های پرستاری، استراتژی اصیل و کاربردی در آموزش پرستاری است. مطالعه حاضر با هدف تبیین تجربیات مشارکت کنندگان در مورد درس آموزش بیمار طراحی شد. روش: این مطالعه بخشی از یک مطالعه کیفی با رویکرد گراندد تئوری (Grounded theory approach) است که با روش Glasser تجزیه و تحلیل شد و با هدف تبیین تجربیات و درک دانشجویان، مدرسان و مربیان پرستاری با استفاده از مصاحبه عمیق (In depth interview) و نیمه ساختار در سال 1393 در خصوص فرایند آموزش بیماران انجام شد. داده های جمع آوری شده همزمان از متن مصاحبه های استخراج شده مورد تحلیل قرار گرفت. کدهای مفهومی استخراج شده به سه مفهوم اصلی و زیرمفهوم های مربوط دسته بندی گردید. یافته ها: محتوای مصاحبه دانشجویان بیانگر تجربیات مثبت و منفی طی اجرای عملی برنامه درسی آموزش مددجویان بود که مضامین نقش حرفه ای آموزش بیمار، کاربرد نظریه های پرستاری در کار بالینی و برنامه درسی ادغام یافته را پیش رو قرار داد. نتیجه گیری: مطالعه حاضر مدیریت و سازماندهی برنامه درسی اصول آموزش بیمار با استراتژی در هم تنیده مدل پرستاری Orem را پیشنهاد نموده است که می تواند به عنوان راهنمایی کاربردی در برنامه های درسی پرستاری منظور شود.