پژوهش های تولید گیاهی
سال:1400 | دوره:28 | شماره:1 |تعداد مقالات:14

سابقه و هدف: آماره های تبدیل برنج شامل راندمان تبدیل، درصد دانه خرده، میزان گچی و سفیدی به دلیل تاثیرگذاری بر میزان ضایعات، قیمت، بازارپسندی و درآمد نهایی تولید از جایگاه ویژه ای برخوردار است. کاهش کیفیت تبدیل دانه برنج در اثرتغییرات اقلیم و افزایش جهانی دما هوا یکی از چالش های مهم در بسیاری از مناطق برنج خیز دنیا از جمله کشور ما محسوب می شود و تغییرات راندمان تبدیل صرف نظر از مدیریت زراعی به خصوصیات رقم و شرایط محیطی هر منطقه به خصوص دمای هوا در مرحله پر شدن دانه وابسته است. بنابراین، این مطالعه با هدف بررسی تاثیر منطقه محل کشت بر پارامترهای مرتبط با تبدیل دانه در دو رقم برنج (’ طارم هاشمی‘ و ’ شیرودی‘ ) و رابطه بین این پارامترها با میانگین دمای هوا در طول دوره پر شدن دانه در سه منطقه آمل، بابلسر و پل سفید از استان مازندران اجرا شد. . مواد و روش ها: سه آزمایش به طور مجزا در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در سه منطقه شامل بابلسر(با ارتفاع 21 متر پایین تر از سطح آب های آزاد)، آمل (با ارتفاع 24 متر بالاتر از سطح آب های آزاد) و پل سفید (با ارتفاع 625 متر بالاتر از سطح آب های آزاد) بر روی دو رقم برنج ’ طارم هاشمی‘ و ’ شیرودی‘ در سال 1393 اجرا گردید. عملیات کاشت، داشت و برداشت در هر یک از مناطق مطابق با عرف همان منطقه و در شرایط مطلوب مدیریتی انجام شد. همچنین، کلیه صفات مورد مطالعه سه ماه بعد از برداشت در آزمایشگاه کیفیت بذر موسسه تحقیقات برنج آمل اندازه گیری گردید. یافته ها: نتایج نشان داد که اثر اقلیم های متفاوت محلی بر برخی از صفات همچون درصد راندمان تبدیل، دانه سالم، خرده و میزان گچی در سطح احتمال یک درصد معنی دار گردید. دانه برنج تولید شده در مزارع پل سفید از نظر کلیه صفات کیفی اندازه گیری شده نسبت به مزارع آمل و بابلسر از کیفیت تبدیل بالاتری برخوردار بودند. که علت آن را می توان به وقوع میانگین دمای هوا پایین تر در طول مرحله پر شدن دانه نسبت داد. به طور کلی، به ازای افزایش هر یک درجه سانتی گراد در میانگین دما هوا در ارقام ’ طارم هاشمی‘ و ’ شیرودی‘ راندمان تبدیل (46/1 و 03/1 درصد)، میزان دانه کامل (58/3 و 11/3 درصد) و درجه سفیدی (25/1 و 42/1 واحد) کاهش یافت. در مقابل، میزان خرده دانه به ترتیب 63/2 و 51/2 درصد و میزان گچی به ترتیب 65/1 و 24/4 درصد افرایش نشان دادند. سود اقتصادی تبدیل به ازای هر یک درجه سانتی گراد افزایش دما، برای رقم ’ شیرودی ‘ و ’ طارم هاشمی‘ به ترتیب 000/000/12 و 000/8000 ریال در هر هکتار کاهش یافت. نتیجه گیری: از نتایج مطالعه حاضر می توان برای پیش بینی میزان ضایعات تبدیل دانه برنج و برآورد اثرات دما بر سود اقتصادی در شرایط اقلیمی مازندران استفاده نمود. بر اساس یافته های این مطالعه می توان تغییرات کیفیت دانه برنج به دما را در هر دو رقم ’ طارم هاشمی‘ و ’ شیرودی‘ ، تحت شرایط اقلیم های متفاوت محلی مازندران برآورد نمود.

سابقه و هدف: بیماری بادزدگی سنبله ناشی از قارچL. Fusarium graminearum، یکی از مهمترین بیماری های گندم است که آسیب قابل توجهی به کیفیت و مقدار گندم تولید شده در سراسر جهان وارد می کند. منطقه شمال ایران به علت شرایط ویژه رطوبت و گرما مناسب نسبت به بیماری فوزاریوم سنبله گندم همه گیر است. یکی از روش های مقرون به صرفه برای کنترل این بیماری استفاده از مقاومت ژنتیکی است. غربالگری سالانه ارقام گیاهی می تواند اطلاعات مفیدی در مورد مقاومت ارقام به بیماری Fusarium در گونه های موجود در هر منطقه برای محققین به ارمغان آورد. مواد و روش ها: در این مطالعه 21 رقم گندم نان مشتمل بر ارقام آبی و دیم در حال کشت به همراه سه رقم استاندارد بسیار مقاوم و بسیار حساس با طرح بلوک کامل تصادفی در سه تکرار در دو شرایط محیطی در قالب طرح بلوک کامل در مزرعه آموزشی دانشگاه علوم کشاورزی گرگان در سال 1395 کشت شد. یک محیط دارای تنش بیماری و یک محیط فاقد تنش بیماری بود. در محیط دارای تنش بیماری، آلودگی مصنوعی با اسپورپاشی سنبله گندم با سوسپانسیون اسپور قارچ صورت گرفت و در محیط فاقد تنش از قارچ کش فالکون برای کنترل بیماری استفاده شد. هر رقم گندم بر روی یک خط چهار و نیم متری کشت شد. فاصله خطوط از همدیگر 20 سانتی متر و فاصله بذور پنج سانتی متر در نظر گرفته شد. در این آزمایش، از سوسپانسیون تازه قارچ با غلظت 108×1 ماکروکنیدی در هر میلی لیتر استفاده شد. اسپور پاشی سوسپانسیون اسپور قارچ فوزاریوم روی سنبله ها در اوایل مرحله گلدهی زمان در شروع بیرون آمدن بساک ها انجام گرفت. پس از اسپور پاشی شاخص های بیماری شامل درصد وقوع بیماری شدت بیماری و شاخص بیماری و پس از برداشت درصد دانه آلوده و شاخص های مربوط به عملکرد اندازه گیری شدند. یافته ها: بر اساس نتایج تجزیه واریانس، بین ارقام مورد آزمایش در سطح احتمال یک درصد برای میزان بروز، شدت بیماری و درصد دانه های آلوده تفاوت معنی داری وجود داشت. تحلیل داده های عملکرد با استفاده از تجزیه مرکب نشان داد که از بین ارقام دیم مورد بررسی به ترتیب رقم قابوس، آفتاب و لاین17 و در بین ارقام آبی رقم مروارید بهترین ارقام در واکنش به بادزدگی فوزاریومی سنبله بودند. در بین ارقام مورد مطالعه رقم های قابوس و آفتاب کمترین خسارت عملکردی را داشتند و مناسب کشت در مناطق با اپیدمی بادزدگی فوزاریومی سنبله است. نتیجه گیری: نتایج این مطالعه نشان داد که بروز یک تنش زنده مانند بیماری بادزدگی فوزاریومی سنبله اثر منفی بر عملکرد دانه دارد که ارقام مقاوم تر میزان خسارت عملکردی پایین تر است. نتایج این تحقیق می تواند به عنوان منبع ژنوتیپ های مقاوم برای انجام اقدامات اصلاحی مورد استفاده قرار گیرد. ارقام قابوس و آفتاب مناسب در مناطقی با خطر بالای بیماری Fusarium سنبله معرفی می شوند. رقم احسان دانه درشت است و عملکرد خوبی در یک محیط بدون بیماری دارد شاید بتوان آن را مناسب برای کشت در مناطقی یافت که رطوبت کمتر باشد.

سابقه و هدف: بهنژادگران همواره به دنبال منابع ایجاد تنوع در گیاهان مختلف هستند. از آنجا که جهش های خود به خودی در گیاهان به ندرت اتفاق می افتد، تولید جهش یافته های القایی روش مناسب تری برای ایجاد تنوع در گیاهان محسوب می شود. لذا دستورزی سطح پلوییدی از طریق موتاژنها به ویژه موتاژن های شیمیایی در سلول های سوماتیکی امکان بهنژادی به منظور تولید واریته-های جدید و با صفات برتر و مطلوب در بسیاری از گونه های گیاهی را موفقیت آمیزتر نموده است. گونه های گیاهی با بیش از دو سری کروموزومی (پلی پلویید) به علت افزایش تنوع ژنتیکی در سلسله گیاهان در سازگار کردن بهتر آنها در محیط های جدید، تکامل طبیعی و بهنژادی گیاهان از اهمیت ویژه ای برخوردار هستند. بر همین اساس پژوهشی به منظور القای پلی پلوییدی از طریق کلشی سین بصورت درون شیشه ای در یکی از گونه های جدید هیبرید آسیایی گل سوسن (Lilium dandie) انجام گرفت که دارای پتانسیل بالای زینتی و دارویی می باشد. مواد و روش ها: در این آزمایش فلس های سوخک درون شیشه ای در قالب طرح کاملا تصادفی به صورت فاکتوریل در غلظت-های مختلف محلول کلشی سین (01/0، 05/0 و 1/0 درصد) به مدت 6، 12 و 24 ساعت تیمار گردید سپس نمونه های فلسی جهت باززایی و رشد عادی در محیط کشت بدون تنظیم کننده های رشدی واکشت شدند. پس از بررسی میزان زنده مانی، سطح پلوییدی گیاهچه های باززایی شده از طریق شمارش مستقیم تعداد کروموزوم های مریستمی نوک ریشه ها تعیین گردید. طول، عرض و تراکم روزنه برگ با استفاده از تکنیک لاک بی رنگ و شمارش مستقیم تعداد کلروپلاست سلولهای محافظ روزنه در برگ های بالغ و توسعه یافته به عنوان فاکتورهای سیتولوژیکی و بین گیاهچه های شاهد (دیپلویید) و پلی پلویید (تریپلویید) مورد مقایسه قرار گرفت وزن تر گیاهچه ها با استفاده از ترازو و شاخص های مورفولوژیکی طول و عرض برگ و طول ریشه نیز از طریق خط کش دقیق اندازه گیری شد. یافته ها: بررسی نتایج نشان داد که با افزایش غلظت و مدت زمان تیمار ریزنمونه های فلسی با کلشی سین میزان زنده مانی آن ها کاهش یافت، کلشی سین در القاء پلی پلوییدی (تریپلوییدی) گل سوسن کاملا کارآمد و موثر بوده و بیشترین میزان پلی پلوییدی (%55/24) در مدت زمان 12 ساعت اتفاق افتاد و بالاترین ضریب بهره وری نیز در این مدت زمان از تیمار %01/0 کلشی سین به دست آمد. در گیاهچه های پلی پلویید نسبت به شاهد (دیپلویید) تراکم روزنه بطور معنی داری کاهش یافت در حالی طول روزنه و تعداد کلروپلاست های موجود در سلول محافظ روزنه همبستگی مثبتی با افزایش سطح پلوییدی نشان داد. شاخص های وزن تر و ویژگی های مورفولوژیکی طول و عرض برگ و همچنین طول ریشه در گیاهچه های پلی پلویید در مقایسه با گیاهچه های شاهد بطور معنی داری افزایش نشان داد. نتیجه گیری: کاربرد کلشی سین در القاء پلی پلوییدی در گل سوسن کاملا موفقیت آمیز بوده و بیشترین بهره وری پلی پلوییدی (%85/42) در مدت زمان 12 ساعت تیمار بهینه شد. تراکم پایین و طول بیشتر روزنه و همچنین تعداد کلروپلاست بالای سلولهای محافظ روزنه در گیاهچه های پلی پلویید نسبت به دیپلویید، شاخص خوبی برای غربال گری گیاهچه های پلی پلویید می باشد. شاخص های وزن تر و ویژگی های مورفولوژیکی طول و عرض برگ و طول ریشه گیاهچه ها با افزایش سطح پلوییدی افزایش می یابد.

سابقه و هدف: محتوای نیتروژن دانه در گیاه جو متاثر از مقدار انتقال مجدد نیتروژن ذخیره شده در اندام های رویشی به دانه در طول دوره پر شدن دانه است. مقدار انتقال مجدد نیتروژن بطور منفی تحت تاثیر عوامل مختلف محیطی از جمله تنش شدید آبی پس از گلدهی قرار می گیرد. استفاده از باکتری آزوسپیریلوم به عنوان کود زیستی و افزایش ماده آلی خاک، از روش های کاهش سطح تنش شدید آبی در مزارع می باشد. بنابراین، این پژوهش به بررسی اثرات کاربرد بقایای گیاه گندم و منابع مختلف نیتروژن (زیستی و شیمیایی) بر انتقال مجدد نیتروژن و محتوای نیتروژن دانه گیاه جو پرداخته است. مواد و روش ها: این پژوهش به صورت اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی داراب-دانشگاه شیراز در سال زراعی 97-1396 بر روی گیاه جو انجام شد. تیمار ها در این پژوهش شامل: دو سطح آبیاری به عنوان عامل اصلی [1-آبیاری مطلوب (بدون تنش آبی): آبیاری بر اساس نیاز آبی گیاه تا مرحله رسیدگی فیزیولوژیک و 2-کم آبیاری (تنش آبی): آبیاری بر اساس نیاز آبی گیاه تا انتهای مرحله ی گلدهی (قطع آبیاری پس از مرحله گلدهی)] بود. همچنین، عامل های فرعی شامل دو سطح بقایای گیاهی [1-حذف بقایا و 2-برگرداندن 30 درصد بقایای گیاهی (کاه گندم) به خاک] و چهار تیمار کودی [1-صفر کیلوگرم نیتروژن در هکتار (شاهد)، 2-کود نیتروژن: کاربرد 100 کیلو گرم نیتروژن در هکتار به صورت اوره (46 درصد نیتروژن) با توجه به آزمون خاک 3-کود تلفیقی: استفاده تلفیقی از باکتری آزوسپیریلوم (Azospirillum brasilense) و نیتروژن به مقدار نصف نیاز نیتروژنی گیاه (50 کیلو گرم نیتروژن در هکتار به صورت اوره) و 4-کود زیستی: تلقیح بذر ها با باکتری آزوسپیریلوم] بود. یافته ها: کاربرد کود نیتروژن و تیمار تلفیقی (باکتری بعلاوه کود نیتروژن) سبب افزایش معنی دار کارایی انتقال مجدد نیتروژن به ترتیب به میزان 36 و 34 درصد نسبت به شاهد نیتروژن در شرایط مطلوب رطوبتی شد. در مقابل، در شرایط تنش آبی، تمامی تیمارهای کودی با منابع نیتروژن سبب کاهش کارایی انتقال مجدد نیتروژن در مقایسه با شاهد شدند. اما، مقدار کاهش در تیمار تلفیقی و زیستی (به ترتیب 10 و 11 درصد) کمتر از کود نیتروژن (21 درصد) بود. روندی مشابه کارایی انتقال مجدد در مورد شاخص برداشت نیتروژن نیز در شرایط مطلوب و تنش رطوبتی وجود داشت. از اینرو، شاخص برداشت نیتروژن رابطه خطی و مثبت با کارایی انتقال مجدد در هر دو شرایط رطوبتی نشان داد. اما، میزان تغییرات توجیه شده ی شاخص برداشت به وسیله ی کارایی انتقال مجدد در شرایط تنش رطوبتی به مقدار 25 درصد بیشتر از شرایط مطلوب رطوبتی بود (R2 = 0. 70 و R2 = 0. 45). محتوای نیتروژن دانه نیز در هر دو شرایط رطوبتی با افزایش انتقال مجدد به صورت خطی افزایش یافت. کاربرد بقایا سبب کاهش معنی دار کارایی انتقال مجدد و محتوای نیتروژن دانه در تیمارهای تلفیقی و زیستی نسبت به شرایط عدم کاربرد آن شد. همچنین، در شرایط استفاده از کود نیتروژن، تفاوت معنی داری بین تیمارهای بابقایا و بدون بقایا در کارایی انتقال مجدد و محتوای نیتروژن دانه وجود نداشت. نتیجه گیری: بر اساس یافته ها، تیمار کود تلفیقی با توجه به ملاحظات زیست محیطی و اقتصادی برای شرایط مطلوب رطوبتی به-منظور دستیابی به حداکثر پروتیین دانه مناسب است. در مقابل، در شرایط قطع آبیاری پس از گلدهی، تیمارهای زیستی سبب کاهش کمتر کارایی انتقال مجدد نسبت به تیمار کود نیتروژن در مقایسه با شاهد شدند. بنابراین، تیمارهای زیستی در مناطق جنوبی ایران که احتمال بروز تنش آبی انتهایی وجود دارد به منظور دستیابی به سطح بالای پروتیین دانه، قابل توصیه هستند. همچنین، کاربرد بقایای گندم برای افزودن کارایی انتقال مجدد و نهایتا محتوای نیتروژن دانه، در رژیم های مختلف کودی و آبی مورد مطالعه توصیه نمی شود.

سابقه و هدف: زیتون یکی از مهم ترین گونه های محصولات باغی ایران بوده که به طور وسیعی در مناطق نیمه گرمسیری کشور کشت می-شود. در بسیاری از این مناطق دمای هوا به ویژه در فصول تابستان تا حد ایجاد تنش حرارتی برای این گونه گیاهی بالا می رود. اطلاعات اندکی در خصوص تحمل ارقام و راهکارهای فیزیولوژیکی و زیست-شیمیایی موثر در پاسخ به تنش حرارتی در زیتون وجود دارد. لذا شناخت این راهکارها و نیز کشت ارقامی با دامنه تحمل بالا به چنین شرایطی از اهداف اصلاحی زیتون می باشد. مواد و روش ها: به منظور مطالعه تاثیر تنش حرارتی بر تغییرات صفات فیزیولوژیکی، زیست-شیمیایی و الگوی بیان ژن های فنیل آلانین آمونیالیاز (PAL) و پلی فنول اکسیداز (PPO)، در سال 1396 آزمایشی به صورت فاکتوریل بر پایه طرح کاملا تصادفی اجرا شد. نهال های یکساله حاصل از قلمه ریشه دار شده ارقام زیتون زرد و دیره، بعد از انتقال به اتاقک رشد مصنوعی و سازگار شدن در سه مرحله دمایی مختلف، با تیمارهای دمایی 32 (مرحله قبل از تنش، به مدت سه ماه)، 45 (مرحله تنش، به مدت یک ماه) و 36 (مرحله بعد از تنش، به مدت پنج روز) درجه سانتی گراد مورد ارزیابی قرار گرفتند. صفات اندازه گیری شده شامل میزان رشد طولی تجمعی و وزن خشک شاخساره، رطوبت نسبی برگ ها، میزان نشت یونی، محتوی مالون دی آلدیید، حداکثر عملکرد فتوسیستم II (Fv/Fm)، حداقل فلورسنس کلروفیل (Fo)، میزان فعالیت آنزیم های PAL و PPO و الگوی بیان ژن های مربوط به این دو آنزیم بودند. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار SAS 9. 1 انجام و مقایسه میانگین داده ها به روش LSD در سطح احتمال یک درصد انجام شد. یافته ها: نتایج مربوط به شاخص های رشد تجمعی و وزن خشک شاخساره، برتری نسبی رقم زرد را در مواجهه با تنش حرارتی و در مقایسه با رقم دیره نشان داد. تنش درجه حرارت بالا میزان رطوبت نسبی برگ هر دو رقم را نسبت به دوره قبل از تنش به طور معنی داری کاهش داد، اما این کاهش در رقم دیره با اختلاف معنی داری نسبت به رقم زرد محسوس تر بود. میزان آسیب تنش حرارتی به ساختارهای غشای سلولی که از طریق اندازه گیری متغیرهای نشت یونی و شاخص پراکسیداسیون چربی های غشاء (مالون دی آلدیید) تعیین شده بود، نشان داد تحت تنش درجه حرارت بالا، رقم زرد هم آسیب کمتری دیده بود و هم بازیافت سریع تری را در دوره بعد از تنش داشت. تنش حرارتی شاخص Fv/Fm را به طور معنی داری در دیره نسبت به زرد کاهش داد، در حالی که شاخص Fo در رقم دیره بطور معنی داری بیشتر از رقم زرد بود. میزان فعالیت آنزیم های PPO و PAL تحت شرایط تنش حرارتی افزایش بیشتری در رقم زرد نسبت به دیره نشان داد. میزان فعالیت PPO هر دو رقم در دوره بعد از تنش نسبت به دوره تنش کاهش یافت. بررسی الگوی تظاهر ژن های PPO و PAL نیز افزایش بیان این ژن ها را در پاسخ به تنش حرراتی در هر دو رقم نشان داد. میزان بیان ژن مربوط به این آنزیم PPO و PAL در مرحله تنش در رقم زرد نسبت به دیره به ترتیب 3 و 5/1 برابر افزایش داشت. نتیجه گیری: نتایج نشان داد که رقم زرد در مقایسه با رقم دیره تحمل نسبتا بالایی به تنش حرارتی دارد. هم چنین، این رقم به دنبال رفع تنش، توانایی بالایی را در بازیافت خصوصیات فیزیولوژیکی و زیست-شیمیایی دارد.

سابقه و هدف: طی دهه های گذشته منافع اقتصادی، کشاورزان را به سمت کشت کلزا سوق داده است. درنتیجه، تولید جهانی کلزا به میزان قابل توجهی افزایش یافته و امروزه این محصول در تناوب های کوتاه تر از گذشته رشد می کند. کلزا معمولا در صورت رشد بعد از گیاهان دیگر نسبت به کشت متوالی، عملکرد بیشتری تولید می کند. تناوب توالی گیاهان زراعی است که در همان زمین رشد می کنند. حبوبات در تناوب زراعی می توانند به دلیل افزایش نیتروژن در دسترس خاک و سایر مزایای زراعی، بهره وری محصولات زراعی بعدی را بهبود بخشند. همچنین حبوبات می توانند با تقویت تشکیل و تثبیت خاکدانه های خاک که از کربن آلی خاک در برابر کانی سازی محافظت می کنند، موجب افزایش ذخیره کربن شوند. لذا، به منظور بررسی رشد و عملکرد کلزا تحت تاثیر کود نیتروژنه در تناوب با ذرت و نخود، این آزمایش انجام شد. مواد و روش ها: به منظور بررسی رشد و عملکرد کلزا تحت تاثیر کود نیتروژنه در تناوب با ذرت و نخود، آزمایشی دوساله طی سال-های 93-91 به صورت فاکتوریل و بر پایه بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه بوعلی سینا اجرا شد. فاکتور اول تناوب در دو سطح (نخود و ذرت) و فاکتور دوم سطوح مختلف کود اوره در 6 سطح (0، 40، 80، 120، 160 و 200 کیلوگرم در هکتار) بود. نمونه های تصادفی از دو مترمربع با برش ساقه ها در نزدیکی سطح زمین برای تعیین عملکرد برداشت شد. صفات ارزیابی شده شامل ارتفاع بوته، اجزای عملکرد (تعداد خورجین در مترمربع، تعداد دانه در خورجین و وزن هزار دانه)، عملکرد زیستی و دانه، شاخص برداشت، شاخص کلروفیل و درصد پروتیین و روغن دانه است. تجزیه واریانس داده ها توسط نرم افزار آماری SAS نسخه 2/9 صورت گرفت. یافته ها: نتایج نشان داد که تقریبا تمام صفات ارزیابی شده کلزا تحت تاثیر تیمارهای تناوب و کود نیتروژن قرار گرفتند. ولی، هیچ یک از صفات کلزا تحت تاثیر اثر متقابل تناوب × کود اوره نبودند. بیشترین عملکرد زیستی، عملکرد دانه و درصد پروتیین دانه کلزا در تناوب با نخود مشاهده شد (به ترتیب حدود 924 و 263 گرم در مترمربع و 29/22 درصد). پیش کاشت نخود عملکرد زیستی و دانه و درصد پروتیین کلزا را در مقایسه با پیش کاشت ذرت حدود 14، 13 و 15 درصد افزایش داد. با توجه به بهبود شرایط فیزیکو-شیمیایی خاک بعد از کاشت لگوم مثل نخود این بهبود رشد و شاخص های عملکرد محصول بعد (کلزا، در این مطالعه) طبیعی است. در بین سطوح کودی کمترین عملکرد زیستی و دانه و درصد پروتیین (به ترتیب حدود 576، 125 گرم در مترمربع و 05/19 درصد) در تیمار عدم مصرف کود به دست آمد. همچنین، بیشترین میزان عملکرد زیستی، اجزای عملکرد دانه و عملکرد دانه و نیز درصد پروتیین (به-ترتیب حدود 1311، 342 گرم در مترمربع و 06/21 درصد) در مصرف 200 کیلوگرم در هکتار اوره مشاهده شد ولی مقادیر بدست آمده در این تیمار با تیمار مصرف 160 کیلوگرم در هکتار اوره اختلاف معنی داری نداشت. یکی از شناخته شده ترین اثرات کود نیتروژن افزایش شاخص های رشد و عملکرد محصولات زراعی است. در این مطالعه مشخصه های رشد و عملکرد کلزا مثل ارتفاع بوته، شاخص کلروفیل، اجزای عملکرد دانه، عملکرد زیستی و دانه، شاخص برداشت و درصد پروتیین و عملکرد روغن دانه به سبب کاربرد اوره افزایش یافتند. نتیجه گیری: به نظر می رسد پیش کاشت نخود راه حل مناسبی برای کاهش استفاده از کود نیتروژنه و کمک به سلامت محیط زیست است. همچنین توجه به سطح بهینه کود و عدم استفاده بیش از حد کودها به پایداری کشاورزی کمک خواهد کرد.

سابقه و هدف: گل گاوزبان اروپایی (Borago officinalis L. ) گیاهی علفی و یک ساله است که در مناطق معتدل و نیمه گرمسیر و به ویژه مدیترانه ای پراکنش دارد. امروزه استفاده از محلول پاشی سالسیلیک اسید به عنوان یکی از تنظیم کننده های رشد گیاهی در افزایش تحمل گیاهان به تنش هایی همچون خشکی افزایش یافته است. بیوچار ماده غنی از کربن است که مزایای کودهای آلی را دارا می باشد و در جهت اصلاح خاک های غیر حاصلخیزبه کار می رود. با توجه به اهمیت پرورش گیاهان دارویی در مناطق خشک، بررسی و شناخت اثرات دور آبیاری بر گیاه گل گاوزبان از اهمیت ویژه ای برخوردار است و با توجه به تاثیر مثبت سالسیلیک اسید و بیوچار در تقلیل اثرات منفی خشکی و نیز بهبود روابط آبی خاک در گیاهان، این تحقیق با هدف بررسی بیوچار و سالسیلیک اسید بر برخی از خصوصیات گیاه گل گاوزبان اروپایی در دورهای آبیاری مختلف انجام گرفت. مواد و روش ها: این آزمایش در سال زراعی 95-96 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی شاهرود به صورت اسپلیت پلات فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. کرت های اصلی شامل سطوح دور آبیاری در سه سطح (5 روز یک بار که تحت عنوان شرایط نرمال آبیاری در نظر گرفته شد، و آبیاری 10روز یکبار و 15 روز یکبار) و کرت-های فرعی درجه اول شامل بیوچار در سه سطح (0، 5 و 10 تن در هکتار) و کرت های فرعی درجه دوم شامل محلول پاشی سالسیلیک اسید در دو سطح (0 و 5/0 میلی مولار) بود. یافته ها: نتایج نشان داد که در تمامی سطوح بیوچار با افزایش دور آبیاری، محتوی نسبی آب برگ بطور چشمگیری کاهش یافت و کاربرد بیوچار تاثیر چشمگیری در تنش ناشی از خشکی نداشت. اسید سالیسیلیک در هر دو دور آبیاری 10 و 15روز محتوی نسبی آب برگ را نسبت به تیمار عدم مصرف آن افزایش داد، ولی تاثیر مثبتی بر کاهش تنش ناشی از افزایش دور آبیاری نداشت. با افزایش دور آبیاری میزان فلاونویید نیز به شدت کاهش یافت، که کاربرد سالسیلیک اسید تا حدودی در تعدیل آن نقش داشت، اما کاربرد بیوچار بسته به دور آبیاری، اثرات متفاوتی بر روی میزان فلاونویید داشت. افزایش دور آبیاری تا 10 روز میزان آنتوسیانین را افزایش داد، اما با افزایش دور آبیاری به 15 روز مقدار آن به شدت کاهش یافت. کاربرد بیوچار اثر معنی داری بر روی میزان آنتوسیانین نداشت (هم در شرایط کاربرد سالسیلیک اسید و هم عدم مصرف آن)، اما با افزایش دور آبیاری به 10 روز کاربرد بیوچار به تنهایی و بدون استفاده از سالسیلیک اسید، موجب افزایش آن شد. درصد نیتروژن برگ گل گاوزبان با کاربرد 5 تن در هکتار بیوچار در دور آبیاری 5 روز و همچنین کاربرد 10 تن در هکتار بیوچار در دور آبیاری 15 روز، بطور چشمگیری نسبت به تیمار شاهد (عدم مصرف بیوچار) افزایش یافت. همچنین نتایج نشان داد که کاربرد 10 تن در هکتار بیوچار در دور آبیاری 10 روز و 15 روز، تنش ناشی از افزایش دور آبیاری را در خصوص میزان نیتروژن برگ تعدیل نمود. افزایش دور آبیاری همچنین موجب کاهش تعداد ساقه گل دهنده شد که مصرف بیوچار و سالسیلیک اسید آن را بهبود بخشید. نتیجه گیری کلی: به طور کلی کاربرد بیوچار در بهبود برخی از شاخص های فیزیولوژیکی و کیفی گیاه گاوزبان در شرایط تنش خشکی اثر مثبتی داشت، گرچه بین سطوح مختلف بیوچار از لحاظ اثرات مثبت در تقلیل اثرات تنش ناشی از دورآبیاری در برخی صفات تفاوت معنی داری وجود نداشت. علاوه بر آن، کاربرد همزمان بیوچار و سالسیلیک اسید در بیشتر صفات موجب افزایش کارایی آن ها در تقلیل اثرات خشکی شد.

سابقه و هدف: کشت پاییزه چغندرقند به دلیل استفاده از بارش های فصول پاییز و زمستان و اجتناب از نیاز بیش از حد به آبیاری در هوای بسیار خشک تابستان یکی از راهکارهای افزایش تولید چغندرقند با حداقل میزان آب مصرفی است. بیماری ریزومانیا در دنیا به عنوان مخرب ترین بیماری چغندرقند شناخته شده است. هدف از این تحقیق بررسی خصوصیات کمی و کیفی و تاثیر بیماری ویروسی ریزومانیا بر ارقام حساس و متحمل اصلاح شده چغندر قند در کشت بهاره و پاییزه در شرایط خاک آلوده منطقه تربت جام می باشد. مواد و روش ها: در این تحقیق پنج رقم تجارتی داخلی و خارجی شامل ارقام تجارتی مقاوم و حساس به بیماری ریزومانیا در مزرعه آلوده به بیماری ریزومانیای کارخانه قند تربت جام به صورت بهاره و پاییزه کشت گردید. این آزمایش به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در سال زراعی 97-1396 انجام شد به طوریکه زمان کاشت به عنوان عامل اصلی در دو سطح (بهاره و پاییزه) و رقم به عنوان عامل فرعی در پنج سطح (ارقام Giada، Dorothea، SBSI002، Monatunno و Rasoul) در نظر گرفته شد. صفات مورد مطالعه در این تحقیق شامل عملکرد ریشه، درصد قند ناخالص، عملکرد قند ناخالص، درصد قند خالص، عملکرد قند خالص، سدیم، پتاسیم، نیتروژن مضره، ضریب استحصال شکر، قند ملاس، شدت وقوع بیماری و شاخص آزمون الایزا (OD) بود. تجزیه واریانس با استفاده از نرم افزار آماری SAS v. 9. 1 انجام شد. مقایسه میانگین صفات مورد مطالعه نیز با استفاده از آزمون LSD در سطح احتمال پنج و یک درصد صورت گرفت. یافته ها: نتایج تجزیه واریانس نشان داد که بین دو زمان کاشت بهاره و پاییزه از نظر عملکرد کمی و کیفی و همچنین میزان خسارت ریزومانیا اختلاف معنی داری وجود داشت. همچنین از نظر کلیه صفات مورد بررسی به استثنای میزان پتاسیم و نیتروژه مضره بین ارقام مختلف چغندرقند تفاوت معنی داری در سطح احتمال یک درصد مشاهده شد. بیشترین مقادیر از نظر صفات عملکرد ریشه، عملکرد قند ناخالص، عملکرد قند خالص و پتاسیم و کمترین مقادیر از نظر شدت وقوع بیماری و شاخص آزمون الایزا در رقم Giada و شرایط کشت پاییزه مشاهده شد. در حالیکه رقم شاهد حساس (Rasoul) در کشت بهاره دارای کمترین مقادیر از نظر صفات درصد قند ناخالص، عملکرد قند ناخالص، عملکرد قند خالص، پتاسیم و نیتروژن مضره و بیشترین مقادیر از نظر صفات شدت وقوع بیماری و شاخص آزمون الایزا بود. نتیجه گیری: به طور کلی نتایج نشان داد که کاشت پاییزه منجر به بهبود عملکرد کمی و کیفی و کاهش خسارت ریزومانیا در چغندرقند می شود. با توجه به نتایج این تحقیق کشت پاییزه رقم Giada در منطقه تربت جام مناسب می باشد.

سابقه و هدف: نعنا سبز به عنوان یک سبزی و گیاه دارویی به صورت مستقیم و غیر مستقیم در سبد غذایی افراد جامعه قرار دارد. کشت این گیاه در زمین های آلوده به فلزات سنگین و یا در مزارع سبزی با آب های نامتعارف، فاضلاب ها و پساب کارخانه ها و واحدهای صنعتی، نه تنها موجب افزایش تجمع عناصر سنگین و به ویژه آرسنیک در گیاه می شود بلکه روی خصوصیات رشدی گیاهان وسلامتی افراد مصرف کننده تاثیر دارد. بر این اساس تحقیق حاضر برای ارزیابی تاثیر کود زیستی فسفاته در کاهش سمیت فلز سنگین آرسنیک بر ویژگی های فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی در گیاه نعنا سبز انجام شد. مواد و روش ها: در این پژوهش، تاثیر کود زیستی فسفاته در افزایش تحمل به تنش آرسنیک در نعناع سبز، به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در شش تکرار در گلخانه گروه علوم باغبانی دانشگاه گیلان ارزیابی شد. فاکتورها شامل سطوح مختلف آرسنیک (صفر، 50 و 100 میلی گرم بر کیلوگرم خاک) و کود زیستی فسفاته (صفر و نیم میلی گرم از کود زیستی فسفاته) بود. داده برداری از گیاهان حدود دو ماه بعد از کاشت صورت گرفت و خصوصیات مورفولوژی گیاه (تعداد برگ، تعداد ساقه، ارتفاع بوته، وزن تر و خشک اندام هوایی و ریشه، وزن خشک ساقه و سطح برگ اندازه گیری شد. ویژگی های بیوشیمیایی از جمله محتوای کلروفیل و کاروتنوییدهای برگ، کربوهیدرات، فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانت و پرولین اندازه گیری شد. یافته ها: نتایج نشان داد که با افزایش غلظت آرسنیک از صفر تا 100 میلی گرم در کیلوگرم، مقدار وزن خشک ریشه، وزن تر گیاه، تعداد برگ، میزان کاروتنویید به ترتیب به 65/2 (گرم)، 8/2 (گرم)، 88/4 (عدد)، 05/2 (میلی گرم بر گرم وزن تر) واحد کاهش یافت. کاربرد کود زیستی فسفاته نیز باعث افزایش محتوای رطوبت نسبی، وزن تر گیاه، میزان کاروتنویید برگ شد. مقایسه میانگین اثر متقابل کود زیستی فسفاته × آرسنیک نشان داد که کمترین ارتفاع گیاه، وزن خشک گیاه و سطح برگ مربوط به سطح 100 میلی گرم در کیلوگرم آرسنیک و بدون کاربرد کود زیستی به ترتیب 28/11 (سانتی متر)، 28/8 (گرم)، 052/12 (سانتی متر مربع) بود. نتیجه گیری: کاربرد کود زیستی فسفاته در مقایسه با شاهد (گیاهانی که در آنها کود استفاده نشده است)، در سطوح مختلف آرسنیک، میزان پرولین، پلی فنل اکسیداز، پراکسیداز، کربوهیدرات، کلروفیل کل، کلروفیل a, b را افزایش و مقدار آرسنیک ریشه و شاخه را کاهش داد. نتایج نشان داد که کود زیستی فسفاته توانسته است تا حدودی باعث بهبود رشد و افزایش مقاومت گیاهان نعنا سبز نسبت به تنش آرسنیک گردد.

سابقه و هدف: کیوی (Actinidia deliciosa) درختی دوپایه است، بنابراین، برای تولید میوه به دگر گرده افشانی نیاز دارد. کیوی به دلیل مقاومت به سرمای حدود 18 درجه ی سانتی گراد زیر صفر، جایگزین مناسبی برای باغ های مرکبات شمال کشور در مناطق دارای خطر سرمازدگی محسوب می شود. این پژوهش به منظور بررسی اثر هر کدام از پایه های گرده دهنده بر ویژگی های کمی و کیفی محصول ارقام گرده گیرنده و تعیین بهترین تلاقی برای هر کدام از ارقام ماده انجام شد. مواد و روش ها: این مطالعه به صورت آزمایش فاکتوریل دو عاملی؛ ارقام ماده در سه سطح (هایوارد، برونو و مانتی) و ارقام نر در دو سطح (توموری و ماتوآ) بر پایه ی طرح کاملا تصادفی با 6 تیمار، 4 تکرار، 24 واحد آزمایشی و در هر واحد آزمایشی 10 گل انجام شد. تلاقی های مختلف بین ارقام نر و ماده انجام گرفت. پس از برداشت میوه ها، اثر تیمارها روی صفات وزن تر میوه، طول میوه، قطر میوه، اسیدیته ی میوه، میزان مواد جام محلول در میوه و میزان قند فروکتوز میوه اندازه-گیری شد. یافته ها: نتایج نشان داد که نوع رقم ماده به تنهایی بر وزن، طول و قطر میوه، اسیدیته ی میوه، میزان مواد جامد محلول و قند میوه در سطح یک درصد اثر معنی دار داشت. نوع رقم نر در وزن میوه، طول میوه، اسیدیته و مواد جامد محلول در سطح یک درصد و در قند میوه در سطح 5 درصد معنی دار شد ولی روی قطر میوه اثر معنی داری نشان نداد. همچنین اثر متقابل ارقام نر و ماده روی وزن و طول میوه و مواد جامد محلول در سطح یک درصد و روی قطر میوه در سطح 5 درصد معنی دار شد، اما روی اسیدیته و قند میوه اثری نداشت. بیشترین وزن میوه (24/85 گرم)، طول میوه (82/70 میلی متر) و مواد جامد محلول (50/13 درجه ی بریکس) از تلاقی رقم های برونو و ماتوآ به دست آمد. همچنین، بیشترین قطر میوه (43/46 میلی متر) در تلاقی ارقام هایوارد و ماتوآ و بیشترین قند فروکتوز میوه (08/6 گرم بر لیتر) در تلاقی ارقام مانتی و توموری مشاهده شد. پایین ترین اسیدیته ی میوه (53/3) در تلاقی ارقام مانتی و ماتوآ به دست آمد. نتیجه گیری: گرده افشانی مصنوعی روش مناسبی برای غلبه بر انواع مشکلات ناشی از گرده افشانی و باروری است و کیفیت و بازارپسندی کیوی را افزایش می دهد. انجام گرده افشانی در زمان مناسب و روش صحیح و انتخاب درست گرده دهنده و گرده-گیرنده باعث بهبود اکثر صفات کمی و کیفی میوه ی کیوی می شود. افزایش در اندازه ی میوه به منظور افزایش بازارپسندی و افزایش در قند میوه برای ارتقای طعم و مزه ی میوه حایز اهمیت است و تمرکز اصلی مطالعات این چنینی باید روی این موضوعات باشد.

سابقه و هدف: آلودگی کادمیوم به دلیل جذب توسط گیاهان و ممانعت از رشد مناسب گیاه موجب کاهش کیفیت و کمیت محصولات زراعی شده است. گیاهان تیره شب بو از جمله خردل سیاه در شرایط آلودگی فلزات سنگین قدرت رشد بالایی دارند. برخی باکتری ها به تحرک فلزات سنگین در خاک کمک می کنند. تنظیم کننده های رشد نیز در القای واکنش گیاهان به بسیاری از تنش-های غیرزنده مانند فلزات سنگین نقش مهمی دارد. هدف از این آزمایش بررسی اثر باکتری های محرک رشد، اسید سالیسیلیک و براسینواسترویید بر کاهش اثرات تنش کادمیوم در خردل سیاه می باشد. مواد و روش ها: به منظور بررسی اثر باکتری های محرک رشد و تنظیم کننده های رشد بر خصوصیات فیزیولوژیکی خردل سیاه در شرایط تنش کادمیوم، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در گلخانه تحقیقاتی دانشگاه محقق اردبیلی اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل دو سطح کادمیوم (0 و 100 میلی گرم بر کیلوگرم خاک)، سه سطح باکتری (شاهد، آزوسپریلوم و سودوموناس) و سه سطح تنظیم کننده های رشد (شاهد، اسید سالیسیلیک و براسینواسترویید) بودند. بذرها قبل از کاشت با باکتری های مورد نظر تلقیح و تنظیم کننده های رشدی در دو مرحله طی دوره رشد، روی گیاه محلول پاشی گردیدند. پس از برداشت مقادیر مالون دی آلدیید، پرولین، قندهای محلول، رنگدانه های فتوسنتزی، شاخص پایداری غشا و متابولیت های ثانویه اندازه گیری شدند. یافته ها: نتایج مقایسه میانگین نشان داد که کاربرد کادمیوم، با اثراتی از جمله القای تنش اکسیداتیو، مقادیر مالون دی آلدیید، پرولین، قندهای محلول، فنل و فلاونویید برگ را افزایش و مقادیر کلروفیل a و b، کاروتنویید، پایداری غشای سلولی، محصول بوته و مقدار آنتوسیانین را کاهش داد. مقدارمالون دی آلدیید و پرولین تحت تاثیر کاربرد باکتری ها و تنظیم کننده های رشد به طور معنی داری کاهش و مقدار فنل، فلاونویید و محصول بوته در هر دوسطح کادمیوم تحت تاثیر باکتری های محرک رشد افزایش یافت. این در حالی است که تنظیم کننده های رشد میزان کلروفیل a و b، قندهای محلول، پایداری غشای سلولی، فنل، فلاونویید، آنتوسیانین و محصول بوته و همچنین باکتری ها نیز میزان قندهای محلول، پایداری غشای سلولی و آنتوسیانین را به طور معنی داری افزایش دادند. لازم به ذکر است که بین براسینواسترویید و اسید سالیسیلیک از نظر تمام صفات مورد بررسی تفاوت معنی داری وجود نداشت و از نظر صفاتی چون شاخص پایداری غشا و محصول بوته، تلقیح سودوموناس در مقایسه با آزوسپریلوم برتری معنی داری را نشان داد. نتیجه گیری: می توان نتیجه گرفت که تنش کادمیوم با القای تنش اکسیداتیو موجب تخریب غشای سلولی و افزایش مقدار مالون دی آلدیید گردیده و همچنین به کاهش مقدار کلروفیل می انجامد که این موضوع با افزایش سنتز پرولین در شرایط تنش ارتباط دارد. در اثر تنش کادمیوم، فعالیت آنزیم های ساخت کربوهیدرات بیشتر شد و منجر به افزایش قندهای محلول و به دنبال آن افزایش مقدار متابولیت های ثانویه گردید. با کاربرد باکتری ها و تنظیم کننده های رشد گیاه، اثرات تنش اکسیداتیو کاهش یافته و به افزایش پایداری غشا و کاهش مقدار مالون دی آلدیید منجر گردید. همچنین کاربرد این تیمارها موجب افزایش تولید کلروفیل و کاهش مقدار پرولین گردید. با افزایش مقدار کلروفیل در اثر این تیمارها مقدار تولید قندهای محلول نیز در گیاه افزایش یافت که نتیجه آن هم افزایش تولید متابولیت های ثانویه در گیاه بود. با توجه به این نتایج، کاربرد تنظیم کننده ها و باکتری های محرک رشد برای کاهش اثرات تنش کادمیوم بر خردل سیاه در خاک های آلوده به این فلز، توصیه می گردد.

سابقه و هدف: سوروف مهم ترین و فراوانترین علف هرز مزارع برنج در ایران است و مبارزه شیمیایی (مصرف بوتاکلر) نقش اصلی در مدیریت آن ایفا می کند. مصرف بوتاکلر در اغلب کشورهای برنج خیز به دلیل مخاطرات بهداشتی و زیست محیطی محدود یا ممنوع بوده و در ایران نیز تولید و تجارت آن در آینده نزدیک غیرمجاز خواهد بود. امروزه به دلیل مخاطرات ناشی از کاربرد گسترده علف کش ها مدیریت تلفیقی علف های هرز با بهره گیری از ارقام با توانایی رقابتی بیشتر در برابر علف های هرز جهت کاهش وابستگی به علف کش ها مورد توجه بیشتری قرار گرفته است. این پژوهش با هدف مطالعه ی کارایی برخی علف کش های جدید جهت معرفی به عنوان جایگزین بوتاکلر برای کنترل سوروف و نیز بررسی تاثیر رقم برنج بر کارایی علف کش ها اجرا شد. مواد و روش ها: آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در موسسه تحقیقات برنج کشور-رشت در سال 1396 اجرا شد. فاکتورهای مورد بررسی شامل ژنوتیپ های برنج (هاشمی، خزر و لاین 203) و نوع علف کش (دز توصیه شده علف کش های بوتاکلر، کلومازون، پندیمتالین و فلوستوسولفورون) بود. همچنین تیمارهای آزمایشی شامل کرت های شاهد وجین دستی و شاهد عدم کنترل علف های هرز بود. یافته ها: زیست توده سوروف و عملکرد شلتوک تحت تاثیر ژنوتیپ برنج، نوع علف کش و برهم کنش بین آنها قرار گرفت. زیست توده سوروف در تیمار شاهد با علف هرز در ارقام خزر، هاشمی و لاین 203 به ترتیب 334، 246 و 7/212گرم در مترمربع بود که در ارقام خزر و هاشمی به ترتیب 57 و 16 درصد بیشتر از لاین جدید 203 بود و بیانگر توانایی متفاوت ارقام در بازدارندگی از رشد سوروف است. کاهش عملکرد شلتوک در تیمار شاهد علف هرز در ارقام خزر، هاشمی و لاین 203 به ترتیب 63، 74 و 87 درصد در مقایسه با شاهد وجین دستی بود. کاهش بیشتر عملکرد لاین 203 علی رغم بازدارندگی بیشتر برروی سوروف به دلیل دیررس بودن این رقم و دوره رقابت طولانی تر با سوروف است. هم چنین زیست توده سوروف در تیمارهای مربوط به علف کش جدید پندیمتالین مشابه یا کمتر از مقدار آن در کرت های تیمار شده با علف کش بوتاکلر، فلوستوسولفورون و کلومازون بود. عملکرد شلتوک در کلیه ژنوتیپ های برنج در کرت های تیمار شده با علف کش پندیمتالین از لحاظ آماری فاقد اختلاف با مقدار آن در کرت های تیمار شده با بوتاکلر و تیمار شاهد وجین دستی بود. کارایی خوب پندیمتالین در کنترل سوروف و عملکرد شلتوک مشابه بوتاکلر و وجین دستی، بیانگر پتانسیل این علف کش جهت جایگزینی علف کش در دست حذف از لیست سموم مجاز، بوتاکلر است. هم چنین عملکرد شلتوک لاین 203 در تیمار کلومازون و فلوستوسولفورن از لحاظ آماری مشابه با شاهد وجین دستی بود، در حالی که عملکرد شلتوک ارقام هاشمی و خزر در تیمار با دو علف کش جدید فوق به طور معنی داری کمتر از شاهد وجین دستی بود، که این نتیجه نیز بیانگر برتری رقابتی لاین 203 نسبت به ارقام هاشمی و خزر در کنترل سوروف در شرایط مزرعه ای است. نتیجه گیری: در یک دهه ی اخیر بیش از 95 درصد شالیزارهای شمال کشور با علف کش بوتاکلر جهت کنترل شیمیایی سوروف تیمار شده اند. در سال های اخیر نگرانی ها از تاثیر سوء بوتاکلر بر سلامت جامعه و محیط زیست افزایش یافته و این علف کش از لیست سموم مجاز کشور در آینده نزدیک حذف خواهد شد. باتوجه به کارایی خوب پندیمتالین در کنترل سوروف و عملکرد بالای شلتوک در کرت های تیمار شده با این علف کش می توان پندیمتالین را به عنوان جایگزین بوتاکلر جهت کنترل سوروف در مزارع برنج ایران معرفی نمود، اگرچه بهره گیری از ارقام جدید رقابتگر نیز به موفقیت در این خصوص کمک خواهند نمود.

سابقه و هدف: تعیین تاریخ کاشت دقیق، ابزاری مناسب در کنترل طول دوره مراحل فنولوژیک به منظور بهینه سازی شرایط اقلیمی و به حداقل رساندن عوارض تنش گرما و خشکی انتهای فصل است. شاخص های زراعی-اقلیمی جهت بررسی فنولوژی گیاهان و ارتباط آن با عملکرد دانه مورد استفاده قرار می گیرند. در شرایط تغییر اقلیم، شاخص های اقلیمی کشاورزی دستخوش تغییر می شوند. با پایش این شاخص ها می توان واکنش گیاهان زراعی به شرایط اقلیمی را در مراحل فنولوژی گیاهی مورد ارزیابی قرار داد. هدف این پژوهش واکاوی عملکرد دانه ارقام جدید گندم نان اقلیم گرم و مرطوب شمال در تاریخ کاشت های مختلف بر اساس شاخص های زراعی-اقلیمی در منطقه گنبد بود. مواد و روش ها: این آزمایش در دو سال زراعی (1398-1396) در ایستگاه تحقیقات کشاورزی گنبد به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار انجام شد. پنج تاریخ کاشت 10 آبان، 25 آبان، 10 آذر، 25 آذر و 10 دی ماه در کرت های اصلی و چهار رقم بهاره گندم نان شامل احسان، تیرگان، معراج و کلاته در کرت های فرعی قرار گرفتند. در هر مرحله فنولوژیکی، شاخص های زراعی-اقلیمی شامل مجموع طول روز (DL)، فتوپریود (PPD)، مجموع درجه روزهای رشد (GDD)، مجموع واحدهای حرارتی-نوری (PTU)، مجموع واحدهای حرارتی-آفتابی (HTU)، مجموع واحدهای حرارتی-رطوبتی (HYTU)، کارایی مصرف حرارت (HUE)، کارایی مصرف حرارتی-آفتابی (HTUE)، کارایی مصرف حرارتی-نوری (PTUE) و کارایی مصرف حرارتی-رطوبتی (HYTUE) محاسبه شدند. یافته ها: نتایج نشان داد که عملکرد دانه در تاریخ کاشت های دوم (25 آبان) و سوم (10 آذر) تفاوت معنی داری با هم نداشت (به ترتیب 3/5708 و 4/5626 کیلوگرم در هکتار) و به طور معنی داری بیشتر از سایر تاریخ های کاشت بود. طول دوره پر شدن دانه، تعداد سنلبه در متر مربع و تعداد دانه در سنبله در سه تاریخ کاشت ابتدایی تفاوت معنی داری با هم نداشتند. طی پرشدن دانه، تاریخ کاشت سوم بیشترین مقادیر را از نظر شاخص های زراعی-اقلیمی شامل مجموع درجه روزهای رشد (GDD)، مجموع طول روز (DL)، مجموع واحد حرارتی-نوری (PTU)، مجموع واحد حرارتی-رطوبتی (HYTU) را به خود اختصاص داد. در حالی که تاریخ کاشت دوم حداکثر کارایی مصرف حرارت (HUE)، کارایی مصرف حرارتی-آفتابی (HTUE)، کارایی مصرف حرارتی-نوری (PTUE) و کارایی مصرف حرارتی-رطوبتی (HYTUE) را دارا بود. عملکرد دانه رقم کلاته (8/5269 کیلوگرم در هکتار) و تعداد سنبله در متر مربع این رقم (17/330) بطور معنی داری بیشتر از سایر ارقام (تیرگان، معراج و احسان) بود. نتیجه گیری: تاریخ کاشت های دوم و سوم شرایط مطلوبی از نظر ارتفاع گیاه و مقاومت به خوابیدگی برای ارقام مختلف فراهم کرد. همچنین دو تاریخ کاشت مذکور، شرایطی بهینه از نظر مجموع پارامترهای اقلیمی شامل دما، طول روز، رطوبت نسبی وکارایی مصرف انرژی در طول دوره پر شدن دانه برای ارقام مختلف فراهم نمودند. عملکرد دانه در تاریخ کاشت اول به دلیل خوابیدگی شدید بوته ها و در تاریخ کاشت های چهارم و پنجم به دلیل مواجه شدن با تنش های گرما و خشکی انتهایی و کاهش طول دوره پر شدن دانه ها عملکرد دانه کاهش یافت. طول دوره رشد رقم کلاته کمتر از سایر ارقام بود (بدون تفاوت در طول دوره پر شدن دانه) که باعث فرار گیاه از تنش های گرما و خشکی انتهایی، افزایش کارایی مصرف انرژی و در نتیجه افزایش عملکرد دانه نسبت به سایر ارقام شد. بنابراین رقم کلاته برای کشت در مناطق کم باران شمالی استان گلستان در تاریخ کاشت های دوم و سوم بسیار مناسب و قابل توصیه است.

سابقه و هدف: آویشن باغی یکی از مهم ترین گیاهان دارویی است که دارای خواصی نظیر ضدعفونی کنندگی، ضد اسپاسم، ضد نفخ، معرق، خلط آور و آرام بخش می باشد. با توجه به شواهدی که بر بهبود کیفیت محصولات گیاهی با استفاده از محلول پاشی الکل ها در اختیار است، شناخت تاثیر این نوع تغذیه بر عملکرد کمی و کیفی گیاهان دارویی و تعیین شرایط بهینه تولید آن ها نیازمند مطالعه و تحقیق می باشد. بررسی ها نشان داده که استفاده از تیمارهای الکلی متانول و اتانول به صورت محلول پاشی سبب افزایش عملکرد، تسریع رسیدگی، افزایش متابولیت های ثانویه، کاهش اثر تنش خشکی و کاهش نیاز آبی در برخی از گیاهان زراعی و دارویی شده است. با توجه به اینکه میزان جذب این الکل ها توسط گیاه ارتباط مستقیم با میزان غلظت آنها دارد به همین دلیل دست یابی به غلظت مطلوب و نحوه ی به کارگیری آن می تواند در فرایند رشدی گیاه تاثیر به سزایی داشته باشد. بدین منظور، مطالعه حاضر جهت بررسی سطوح مختلف تیمارهای الکلی متانول و اتانول بر برخی صفات مورفولوژیکی، فیزیولوژیکی و فیتوشیمیایی گیاه دارویی آویشن باغی صورت گرفت. مواد و روش ها: این پژوهش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 4 تکرار در زمینی واقع در کلاردشت اجرا شد. پس از استقرار گیاه در خاک، چهار مرحله محلول پاشی با تیمارهای آزمایشی به فاصله ی یک هفته انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل اتانول با غلظت های صفر، 10، 20 و 30 درصد حجمی و متانول با غلظت های صفر، 10، 20 و 30 درصد حجمی بود. محلول پاشی با آب مقطر نیز به عنوان تیمار شاهد در نظر گرفته شد. صفات مورد ارزیابی شامل صفات مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی (ارتفاع بوته، تعداد میانگره، طول میانگره، قطر ساقه، قطر ریشه، ارتفاع ریشه، طول و عرض برگ و وزن خشک بوته) و فیتوشیمیایی (کلروفیل a، کلروفیل b، کاروتنویید، آنتوسیانین، فعالیت آنتی اکسیدانی، فنل کل، فلاونویید کل، قند کل و قند غیراحیا) بود. تجزیه واریانس داده ها با استفاده از نرم فزار SAS (ver 9. 1) انجام پذیرفت. یافته ها: براساس نتایج به دست آمده، استفاده از تیمارهای الکلی متانول و اتانول به صورت محلول پاشی برگی سبب افزایش تمامی صفات اندازه گیری شده نسبت به شاهد (آب مقطر) گردید. در بررسی صفات مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی مشخص شد که بیشترین قطر ریشه و طول برگ مربوط به تیمار متانول 20 درصد و اتانول 20 درصد حجمی بود. طول میانگره در تیمار 20 درصد متانول بدون کاربرد اتانول، بالاترین میزان را به خود اختصاص داد. کاربرد 30 درصد متانول بدون استفاده از اتانول نیز سبب تولید حداکثر ارتفاع ریشه شد. همچنین بیشترین وزن خشک بوته (02/9 گرم) در تیمار 30 درصد متانول به همراه 20 درصد اتانول مشاهده گردید که 8/1 برابر تیمار شاهد بود. ارزیابی صفات فیتوشیمیایی نشان داد که در تمامی صفات، افزایش سطوح متانول و اتانول بهترین نتیجه را به وجود آورد. به طوری که بیشترین میزان کلروفیل a، کلروفیل b، کاروتنویید، قند کل و قند غیراحیا در تیمار متانول 20 درصد به همراه اتانول 30 درصد حجمی به دست آمد. همچنین استفاده از متانول 30 درصد و اتانول 10 درصد حجمی سبب افزایش میزان آنتوسیانین و فعالیت آنتی اکسیدانی گیاه شد که با تیمار متانول 20 درصد و اتانول 30 درصد حجمی در یک سطح آماری قرار داشت. افزایش سطوح متانول از 20 درصد به 30 درصد حجمی در تمامی سطوح کاربرد اتانول سبب افزایش در میزان فنل کل گردید. نتیجه گیری: به منظور تولید گیاه آویشن باغی، استفاده از محلول پاشی برگی الکل هایی نظیر متانول و اتانول می تواند مفید واقع شود. در این صورت علاوه بر افزایش تولید ماده خشک در واحد سطح، می توان میزان مطلوب متابولیت های ثانویه را با کیفیت بالا و هزینه کمتر تولید نمود.