مجله علوم و مهندسی آبخیزداری ایران
سال:1398 | دوره:13 | شماره:45 |تعداد مقالات:14

بر هم خوردن تعادل سامانه اقلیمی ناشی از انتشار گازهای گلخانه ای بر اهمیت مطالعه اثر تغییر اقلیم بر روی متغیرهای هیدرولوژیکی از جمله رواناب می افزاید. لذا در این پژوهش ابتدا تغییرات ناگهانی و روند متغیرهای هیدرو – اقلیمی با استفاده از رویکرد داده کاوی و داده های ماهانه و سالانه 18 ایستگاه آبسنجی و بارانسجی با طول دوره آماری 40 سال (1390-1351) مطالعه شد و در گام دوم، برای مطالعه اثرات تغییر اقلیم بر رواناب حوزه آبخیز، خروجی دمای حداکثر و دمای حداقل و بارش مدل گردش عمومی HadCM3 تحت دو سناریو تغییر اقلیم A2 و B2با استفاده از مدل SDSM ریز مقیاس گردیدند. در گام نهایی از پنج مدل داده کاوی و هوشمند شامل M5، M5Rules، MLP، SVM و ANFIS جهت مدل سازی بارش – رواناب استفاده گردید. نتایج پژوهش نشان داد که متغیرهای اقلیمی در طول چهار دهه گذشته دارای تغییرات ناگهانی و روند بوده و مطالعه اثر تغییر اقلیم و استفاده از سناریوی تغییر اقلیم در منطقه مطالعاتی بر جریان آب رودخانه آجی چای ضروری می باشد. همچنین نتایج نشان داد که دمای حداکثر در طول دوره (2050-2010) تحت سناریوهای A2 و B2 به ترتیب دو و چهار صدم و دو و چهار دهم درجه سانتی گراد و طی دوره (2091-2050) به ترتیب سه و هشتاد و هفت صدم و پنج و یازده صدم درجه سانتی گراد افزایش خواهد یافت. همچنین دمای حداقل سالانه در طول دوره (2050-2010) تحت سناریوهای A2 و B2 به ترتیب یک و شصت و سه صدم و یک و نود صدم درجه سانتی گراد و طی دوره (2091-2050) به ترتیب سه و هفتاد سه صدم و سه درجه سانتی گراد افزایش خواهد یافت. نتایج پیش بینی بارش ماهانه برای دوره های آتی نیز نشان داد که بارش روند مشخصی نداشته و در بعضی ماه ها افزایش و در بعضی از ماه ها کاهش می یابد. نتایج حاصل از ارزیابی کارایی مدل ها نشان داد که مدل های M5 و شبکه عصبی مصنوعی کمترین خطا را در بین مدل ها داشتند. در حالت کلی نتایج مدلسازی بارش – رواناب نشان داد که هر کدام از مدل های انتخاب شده، دارای عدم قطعیت بوده و در بعضی فصل ها رواناب افزایشی و در بعضی فصل ها کاهشی خواهد بود.

با توسعه و پیشرفت امکانات و ابزار سسیتم های اطلاعات جغرافیایی در سال های اخیر، مدل سازی و شبیه سازی نیز به تبع آن گسترش یافته است. دسترسی به نقشه های پایه و دقیق، اساس تعیین اندازه سلولی و تهیه مدل رقومی هیدرولوژیک حوضه می باشد. رفع خطاها و به حداقل رسانی عوامل نا اطمینانی مدل رقومی ارتفاع نقش اساسی را در این میان بازی می کند. هدف از مطالعه حاضر تهیه و تولید لایه های GIS برای حوضه رودخانه شهرچای واقع در استان آذربایجان غربی از روی نقشه های پایه و استاندارد قابل دسترس کشور و تعیین دقت آن ها است. در این تحقیق پارامترهای فیزیوگرافی حوزه آبخیز شهرچای و همچنین برخی نمودارهای هیپسومتری، برای حوضه در محیط GIS برآورد و رسم شد. نتایج نشان داد که با افزایش اندازه سلولی، متوسط، حداکثر و انحراف معیار شیب کاسته شده است. مقادیر حداکثر شیب به شدت متأثر از اندازه سلولی می باشند. ولی متوسط و انحراف معیار تغییر چندانی را نشان ندادند. برای محاسبه شیب، در مقیاس 1: 25000، اندازه سلولی15 متر و در مقیاس 1: 50000، اندازه سلولی40متر و در مقیاس 1: 250000، اندازه سلولی90 متر مناسب تشخیص داده شد. با محاسبه شیب متوسط واقعی پروفیل رودخانه و مقایسه آن با شیب های حاصل از هراندازه سلولی و هر مقیاس، این نتیجه حاصل شد که برای رسم پروفیل طولی رودخانه در مقیاس 1: 25000، اندازه سلولی 15 متر مناسب می باشد. درصد خطای گودال ها و چاله ها در مقیاس 1: 25000، تا اندازه سلولی 15 متر، با شیب کم و از 15 متر به بعد با شیب بیشتری افزایش یافته است.

حمل رسوب از شاخصهای مهم رودخانهها در شرایط طبیعی است که به تبعیت از تغییر مشخصههای هندسی و خصوصیات جریان به صورت ترازافزایی یا رسوبگذاری در بازههای مختلف مسیر رودخانه خودنمایی میکند. لذا ارائه راهکارهای مناسب به منظور اصلاح و تثبیت شیب طولی بستر و جلوگیری از انتقال رسوب از نواحی بالادست با شیب تند به داخل مخازن سدها در پایین دست که از دلایل عمده کاهش عمر مفید آنها می باشد، لزوم انجام آزمایش در این زمینه را توجیه پذیر می نماید. این تحقیق رسوبگذاری و نحوه کنترل آن با استفاده از مدل فیزیکی سدهای متوالی کوتاه از جنس پلکسی گلاس در سه ارتفاع و سه فاصله مختلف را هنگامی که شیب بستر و دبی تغییر می کند، بررسی می نماید. آنالیز ابعادی به روش باکینگهام برای تعیین متغیرهایی مانند نسبت بدون بعد عمق به ارتفاع (y/H) و نسبت بدون بعد عمق به فاصله (y/L) به عنوان فاکتورهای موثر درتعیین درصد تله اندازی رسوب تجمعی (Teg) انجام پذیرفته است. براین اساس ارتباط میان نسبت های فوق الذکر با درصد تله اندازی رسوب با استفاده از فاکتور بی بعد عدد فرود به عنوان متغیرمستقل در حالات مختلف بررسی ودیوارهای مورد آزمایش برای شیب های مختلف پیشنهاد شده است.

به واسطه برداشت بی رویه آب زیرزمینی در سال های اخیر آبخوان دشت ملکان با خطر افزایش میزان شوری مواجه گردیده است. با بررسی رژیم جریان آب زیرزمینی و برآورد دقیق پارامترهای هیدرولیکی به کمک روش های مختلفی از جمله بررسی های زمین شناسی، روش های توموگرافی، هیدروژئوشیمیایی و شبیه-سازی مدل مفهومی آبخوان، مدل جریان آب زیرزمینی به کمک بسته نرم افزاری اینترفاز GMS 10. 1. 4 طراحی گردید. سپس با استفاده از کد عددی MT3DMS، مدل انتقال جرم، جهت شبیه سازی حرکت شوری و غلظت املاح (یون کلر) در آبخوان، تهیه شده است. نتایج نشان دهنده آن است که مدل توانسته رفتار سیستم واقعی را به خوبی توصیف کند و تطبیق خوبی بین نتایج شبیه سازی مدل با داده های مشاهداتی برقرار شده است. برداشت بی رویه از منابع آب زیرزمینی در حالیکه موجب افت سطح ایستابی شده است، گسترش نفوذ آب شور را در قسمت شمال غربی دشت تسریع و در نتیجه باعث افت کمی و کیفی در این بخش از آبخوان گردیده است.

پدیده فرونشست زمین که ناشی از عوامل طبیعی و انسانی است، در طی سال های اخیر آثار تخریبی فاجعه باری در مناطق مسکونی، کشاورزی و صنعتی به دنبال داشته است. لذا در این پژوهش به منظور کنترل و مدیریت این پدیده در دشت اردبیل به شناسایی مناطق محتمل فرونشست در این دشت پرداخته شده است. بدین صورت که با استفاده از هفت پارامتر مؤثر بر فرونشست نقشه آسیپ پذیری منطقه و بعد از رتبه دهی و وزن دهی با استفاده از روش PSCM شاخص آسیب پذیری فرونشست دشت محاسبه شد، که این مقدار برای دشت اردبیل بین 80 تا 154 به دست آمد. سپس نتایج حاصل از این روش با مقدار فرونشست رخ داده که حاصل از بررسی تصاویر راداری INSAR ماهواره سینتل 1 است صحت سنجی شد. در ادامه با توجه به اینکه رتبه ها و وزن های به کار برده شده در روش PSCM بر اساس نظر کارشناسی است لذا به منظور بهینه سازی این روش از مدل فازی سوگنو استفاده شد تا از این طریق به نتایج دقیق تری از آسیب پذیری دست یافت. بدین صورت که هفت پارامتر موثر بر فرونشست به عنوان ورودی مدل و مقدار شاخص آسیب پذیری تصحیح شده با فرونشست حاصل از تصاویر راداری به عنوان خروجی مدل تعریف شد. نتایج حاصل از این روش نشان داد که قسمت های جنوب و جنوب شرقی دشت دارای پتانسیل آسیب پذیری فرونشست بالایی است.

طرح های آبخیزداری نقش مهمی را در حفاظت منابع خاک و آب ایفا می کنند. در بسیاری از کشورهای در حال توسعه، برنامه ریزی و اجرای پروژه های آبخیزداری بدون مشارکت آبخیزنشینان انجام می شود. در این تحقیق به منظور بررسی اثرات اجتماعی-اقتصادی پروژه های آبخیزداری اجرا شده از دیدگاه آبخیزنشینان، پارامترهای سرمایه اجتماعی، سرمایه مالی و سرمایه طبیعی مطالعه شد. این پژوهش به روش توصیفی و تحلیلی انجام گرفت. حوزه آبخیز حسن ابدال در شهرستان زنجان به عنوان منطقه مورد مطالعه انتخاب شد. برای جمع آوری اطلاعات میدانی، از پرسشنامه استفاده گردید. جامعه آماری این تحقیق کلیه سرپرستان خانوارهای بهره بردار و ساکن این حوزه بودند. از میان آنان با استفاده از جدول مورگان، 160 نفر با روش تصادفی ساده مورد پرسشگری مستقیم قرار گرفتند و پرسشنامه را تکمیل نمودند. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون های کای اسکوئر و مقایسه میانگین ها استفاده شد. نتایج نشان داد اجرای پروژه های آبخیزداری مشارکت ذینفعان را افزایش داده و موجب کنترل سیلاب و کاهش مهاجرت شده است. همچنین نتایج نشان داد که طرح های اجرا شده نتوانسته سبب افزایش قابل قبولی در درآمدزایی و اشتغال زایی ایجاد کند. به طور کلی نگرش مردم به اجرای عملیات مثبت ارزیابی شد و اجرای طرح ها بر ارتقاء دانش ذینفعان موثر بوده است.

تغییراقلیم از جمله تغییرات بی سابقه ای است که در حال وقوع است. مدل های گردش عمومی جو مناسب ترین ابزار برای مطالعه اثرات ناشی از تغییر اقلیم شناخته شده اند، اما خروجی آن ها به منظور کاربرد در مدل های هیدرولوژیکی، بیش از حد بزرگ مقیاس است. بنابراین روش های مختلف ریز مقیاس نمایی به کار گرفته می شود تا خروجی این مدل ها با تفکیک زمانی و مکانی مناسب تری فراهم شوند. میزان تغییرات پارامترهای هواشناسی بارش، دمای حداقل و حداکثر دستخوش تغییرات این پدیده است. از آنجایی که پیش بینی این سه پارامتر اقلیمی حائز اهمیت است، در این مطالعه عملکرد یک مدل رگرسیونی چند متغیره و یک مدل مولد آب و هوایی در ریزمقیاس نمایی پارامترهای بارش و دما مورد بررسی قرار گرفته است. بدین منظور میانگین تغییرات این عوامل برای دوره ی 2065-2046 نسبت به دوره پایه 2013-1983 در ایستگاه سینوپتیک اردبیل تحت مدل HadCM3 و سناریوی A2پیش بینی شدند. نتایج حاصل از شاخص های خطاسنجی نشان داد که در این منطقه مطالعاتی، مولد آب و هوایی نسبت به مدل رگرسیونی چند متغیره از دقت بیش تری برخوردار است.

امروزه استفاده از مدل های مولد داده های تصادفی آب و هوایی به شکل وسیعی در زمینه های مختلف علمی، شامل مطالعات هیدرولوژیکی، مدیریت زیست محیطی و ارزیابی خطرکشاورزی توسعه یافته است. در این مطالعه، به منظور بررسی توانمندی مدل ها، یکی از متداولترین مولدهای هواشناسی، برای اقلیم کرمانشاه ارزیابی گردید. شرایط اقلیمی از قبیل، دوره های خشک و تر و دوره های بسیارسرد و بسیارگرم نیز جهت ارزیابی عملکرد مدل، استفاده شد. نتایج حاصل از این پژوهش بیانگر آن بود که LARS-WG عملکرد مناسبی در شبیه سازی توزیع روزانه، میانگین ماهانه و توزیع فصلی داده های مشاهداتی دارد با این وجود توانمندی مدل در شبیه سازی انحراف معیار میانگین ماهانه پارامترهای اقلیمی در حد متوسط بود.

جریان محیط زیستی رودخانه توصیفی از زمان، کیفیت و دبی مورد نیاز برای حفظ آب شیرین و اکوسیستم رودخانه و رفاه انسان است. هدف مقاله حاضر مقایسه ی روش های هیدرولوژیکی تنانت، دبی پایه آبزیان، تسمن، تحلیل منحنی تداوم جریان و انتقال منحنی تداوم جریان در برآورد جریان محیط زیستی دو رودخانه ی معرف از دو حوضه ی درجه ی یک مختلف کشور شامل رودخانه های کرج و تالار مازندران و به ترتیب با دوره های آماری 59 و 63 ساله می باشد. بر اساس نتایج حاصل، روش انتقال منحنی تداوم جریان به دلیل در نظر گرفتن کلاس های مختلف اکولوژیکی، توجه به تغییر پذیری طبیعی جریان و سعی به حفظ این تغییر پذیری در جریان های محیط زیستی پیشنهادی خود، نسبت به روش های دیگر ارجحیت دارد و از دقت بالاتری برخوردار است. لذا بر اساس روش مذکور نیاز محیط زیستی رودخانه های کرج و تالار در طبقه مدیریت زیستی C(حفظ حداقل شرایط زیستی رودخانه) به ترتیب برابر 77/4 متر مکعب در ثانیه، معادل 38 درصد دبی متوسط سالانه و 81/1 متر مکعب در ثانیه، معادل 24 درصد دبی متوسط سالانه برآورد شد.

اولویت بندی حوزه های آبخیز در مدیریت منابع طبیعی و به ویژه مدیریت حوزه های آبخیر نقش موثری دارد. در این پژوهش به اولویت بندی 11 زیرحوزه آبخیز آسمان گر در استان چهارمحال بختیاری با استفاده از 13 پارامتر مورفومتریک شکلی، خطی و توپوگرافیک و مدل ترکیبی تاپسیس-رگرسیون خطی چندمتغیره پرداخته شده است. به منظور تعیین وزن پارامترهای مورفومتریک از مدل رگرسیون چندمتغیره خطی و به منظور اولویت بندی زیرحوزه های آبخیز از روش تصمیم گیری چندمعیاره تاپسیس استفاده گردیده است. نتایج وزن دهی پارامترها نشان داد که پارامترهای نسبت انشعاب، ضریب شکل و عدد ناهمواری، به ترتیب با کسب 612/0، 221/0، 212/0 امتیاز بیش ترین تاثیر را در سیل خیزی و فرسایش پذیری خاک در منطقه مورد مطالعه داشته اند. طبق نتایج اولویت بندی، زیرحوضه های 4، 6 و 9 به ترتیب با کم ترین فاصله از ایده آل مثبت (0480/0، 0516/0062، 0/0) و بیش ترین فاصله از ایده آل منفی (1746/0، 1809/0، 1734/0) و با کسب بیش ترین امتیاز (7841/0، 7777/0، 7365/0) در رتبه های اول تا سوم قرار گرفته اند و باید برای انجام اقدامات مدیریتی و آبخیزداری در اولویت قرار گیرند. به منظور اعتبارسنجی مدل، مقادیر رسوب ویژه و نسبت تولید رسوب (SDR) برای هر زیرحوضه با روش PSIAC با استفاده از 9 پارامتر زمین شناسی، خاک، اقلیم، رواناب، توپوگرافی، پوشش زمین، کاربری اراضی، فرسایش سطحی و فرسایش رودخانه ای محاسبه گردید. نتایج اعتبارسنجی نشان داد که پارامترهای مورفومتریک و مدل ترکیبی دارای دقت بالایی در شناسایی زیرحوضه های با پتانسیل سیل خیزی و فرسایش پذیری بالا می باشد، به طوری که زیرحوضه های 4، 6 و 9 به ترتیب دارای بیش ترین مقادیر رسوب ویژه (1/97، 2/80، 1/70) تن در هکتار در سال و نسبت تولید رسوب (57، 55، 59) درصد می باشند. نتایج حاصل از این پژوهش در مدیریت حوزه های آبخیز در منطقه مورد مطالعه می تواند مورد استفاده قرار گیرد.

بخش عمده ای از کشور ایران جزء مناطق خشک و نیمه خشک محسوب می شود و آب عاملی محدودکننده برای فعالیت های انسان در این مناطق به شمار می آید. یکی از راه های برطرف کردن کمبودهای فصلی آب، استفاده از آب های زیرزمینی است. از شیوه های ذخیره سازی و استفاده از آب های زیرزمینی، می توان به سد زیرزمینی اشاره داشت که ازجمله سازه هایی است که به کمک آن می توان مدیریت منابع آبی موجود را بهبود بخشیده و بهره وری از این منابع را افزایش داد. در این مطالعه در مرحله اول با استفاده از معیارهای حذفی، به روش منطق بولین و شامل زمین شناسی، کاربری اراضی، شیب و گسل و با کاربرد منطق بولینی مناطق مناسب برای احداث سد زیرزمینی شناسایی شد. در مرحله دوم با استفاده از روش های فرآیند تحلیل شبکه ای ANP و با روش پرسشگری از خبرگان نسبت به وزن دهی سایر معیارهای موثر در انتخاب مناسب ترین مناطق جهت احداث سدهای زیرزمینی از جمله فاصله از جاده، فاصله از روستا و. . . اقدام گردید. در بحث سد زیرزمینی، جریان زیرسطحی از اهمیت بالایی برخوردار است بنابراین در این تحقیق از مدلSWAT برای شبیه سازی بیلان آب و جریان زیرسطحی حوزه جامیشان استفاده شد و برای اولویت بندی مناطق بدست آمده با استفاده از آن مناطقی که دارای جریان زیرسطحی مناسب هستند شناسایی گردید. پس از محاسبه وزن های هر یک از پارامترها در محیط نرم افزار Super decision برای مکان یابی و اولویت بندی مناطق مستعد استفاده شد، در نهایت نه نقطه مساعد به عنوان مناطق بهینه جهت احداث سد زیرزمینی مشخص گردید.

برای مدیریت و برنامه ریزی صحیح منابع آب باید اطلاع دقیقی از دبی خروجی حوزه داشت. در بسیاری از حوزه های آبخیز ایستگاه هیدرومتری وجود ندارد، بنابراین از مدل های مختلف برای شبیه سازی دبی در حوزه های فاقد آمار استفاده می شود. انتخاب مدل مناسب برای شبیه سازی بارش – رواناب بستگی به هدف مدل سازی و اطلاعات موجود دارد. در این تحقیق از مدل های مفهومی AWBM و SimHyd و مدل های شبکه ی عصبی MLP وRBF (با توجه به نیاز کمتر به داده های اندازه گیری شده) جهت شبیه سازی فرایند بارش – رواناب در حوزه بار اریه نیشابور استفاده شد. طول دوره آماری مورد استفاده 30 سال (1391-1362) و طول دوره واسنجی و اعتبار سنجی به ترتیب 5 و 7 سال انتخاب شد. برای شبیه سازی رواناب از نرم افزارهای RRL و SPSS استفاده شد. برای ارزیابی کارآیی مدل ها از ضریب نش– ساتکلیف (ENS)، ضریب تبیین(R2) و ریشه میانگین مربعات خطا (RMSE) استفاده شد. نتایج نشان داد مدل های هیدرولوژیکی بهتر از مدل های شبکه عصبی فرآیند بارش-رواناب حوزه بار اریه را شبیه سازی می کنند. از بین مدل های ذکر شده، مدل SimHydبا ضریب نش-ساتکلیف، ضریب تبیین و ریشه میانگین مربعات خطا به ترتیب 63/0، 8/0 و 02/0 در دوره واسنجی و 54/0، 74/0 و 08/0 در دوره اعتبار سنجی نسبت به سایر مدل های مورد استفاده در این تحقیق کارآیی بهتری داشته است. نتایج نشان داد بهینه ساز چند آغازه روزنبروک در مدل های هیدرولوژیکی و تابع تانژانت هیپربولیک در شبکه عصبی نسبت به سایر بهینه سازها عملکرد دقیق تری دارند. همچنین مدل های مورد استفاده، مقادیر کمینه و متوسط جریان را با دقت قابل قبولی شبیه سازی کردند. اما شبیه سازی مقادیر اوج جریان به خوبی صورت نگرفت. زیرا این مدل ها نوع و شدت بارش، زمان تاخیر ناشی از ذوب برف و زمان تمرکز حوزه را در نظر نمی گیرند.

سطوح نفوذناپذیر در مناطق شهری در هنگام بارندگی باعث افزایش سرعت خروج رواناب و کاهش فرصت تبخیر و تعرق می شود. این امر موجب افزایش دبی اوج و کاهش مدت زمان تمرکز سیلاب در سیلاب شهری می شود. در این تحقیق اثر گسترش شهر مشهد بر سیلاب این شهر مورد بررسی قرار گرفته است. برای این بررسی از مدل EPA SWMM استفاده شد. بررسی ها نشان می دهد که مساحت مشهد در سال 1395 نسبت به سال 1320 31. 5 برابر شده است. در نتیجه سطوح نفوذناپذیر این شهر افزایش داشته است. این تحقیق نشان داد که دبی اوج سال 1395 نسبت به سال های 1320، 1355 و 1365 به ترتیب به میزان 307، 259 و 177 درصد افزایش داشته است. همچنین نتایج نشان داد که با وجود افزایش وسعت شهر در سال 1395 نسبت به سال 1320، زمان تمرکز سیلاب از 6 ساعت در سال 1320 به 4. 5 ساعت در سال 1395 کاهش یابد.

در پژوهش حاضر به منظور ارزیابی اقدامات زیستی و مکانیکی مهار سیل و فرسایش، دو زیرحوضه از آبخیز حیدری واقع در استان چهارمحال و بختیاری انتخاب شدند که با داشتن شرایط اقلیمی، هیدرولوژیکی، خاکی، پوشش گیاهی و کاربری اراضی تقریباً یکسان، نماینده اجرای اقدامات زیستی و مکانیکی محسوب می شوند. برای ارزیابی اقدامات انجام شده معیارهای اجتماعی شامل آموزش، مشارکت، سطح درآمد و رضایتمندی بهره برداران و معیارهای فنی شامل کاهش سیلاب، ذخیره آب، افزایش درآمد و افزایش پوشش گیاهی انتخاب شد. روابط بین معیارها، زیرمعیارها و گزینه های مورد بررسی در دو مدل فرآیند تحلیل شبکه ای (ANP) و تحلیل سلسله مراتبی (AHP) تعریف شد. سپس پرسشنامه-های مقایسات زوجی عوامل در هر دو مدل ANP و AHP در اختیار 30 تن از کارشناسان و خبرگان آبخیزداری استان چهارمحال و بختیاری قرار گرفت. نتایج نشان داد از بین زیرمعیارهای اجتماعی، زیرمعیار مشارکت در مدل AHP و زیرمعیار افزایش درآمد در مدل ANP وزن بیشتری کسب کرده اند. از بین زیرمعیارهای فنی، زیرمعیار کاهش سیل در هر دو مدل وزن بیشتری کسب کرده است. هم چنین در انتخاب روشهای زیستی معیارهای اجتماعی و نیز افزایش پوشش گیاهی مهم هستند. در حالی که در انتخاب روش های مکانیکی کاهش سیلاب و ذخیره آب تاثیرگذارند. نهایتا نتایج نشان داد اقدامات زیستی در مهار سیل و رسوب ارجحیت دارند. وزن اقدامات زیستی و مکانیکی در مدل ANP به ترتیب 60/0 و40/0 و در مدل AHP به ترتیب 51/0 و 49/0 است.