اقیانوس شناسی
سال:1399 | دوره:11 | شماره:42 |تعداد مقالات:14

موج شکن های توده سنگی از جمله متداول ترین سازه های حفاظت ساحل بوده و یکی از مهم ترین مسائل در طراحی این نوع موج شکن ها، بررسی پایداری هیدرولیکی لایه آرمور در مقابل برخورد امواج است. در این پژوهش، احتمال گسیختگی موج-شکن های توده سنگی در اثر ناپایداری هیدرولیکی لایه آرمور با استفاده از تئوری متغیرهای تصادفی فازی و تحلیل قابلیت اعتماد مطالعه شده و عوامل تأثیرگذار در این ناپایداری شناسایی و سهم عدم قطعیت هر کدام از این عوامل در تعیین احتمال گسیختگی و شاخص قابلیت اعتماد مورد بررسی قرار می گیرد. در مقاله حاضر، مطالعه روی موج شکن توده سنگی با آرمور سنگی متمرکز شده و اطلاعات فیزیکی و محیطی مسئله، مربوط به شاخه غربی موج شکن جدید بندر انزلی است. برای اطلاعات مربوط به عدم قطعیت بار و مقاومت از تحقیقات آکادمیک موجود استفاده گردیده است. به منظور تعیین تابع حالت حدی، از روابط پایداری پیشنهادی توسط van Gent و همکارانش در دو حالت شکست شیرجه ای و غلتشی موج استفاده شده است. بعد از تعیین تابع حالت حدی و خواص آماری متغیرها، تحلیل قابلیت اعتماد به روش مرتبه دوم (SORM) برای شرایط امواج برخوردی شیرجه ای و غلتشی انجام و نتایج با هم مقایسه شده است. در نهایت، میزان اهمیت و تأثیر هر یک از متغیر های بار و مقاومت روی شاخص قابلیت اعتماد و احتمال شکست مورد بحث و بررسی قرار می گیرد.

فلزات سنگین یکی از مهم ترین ترکیبات آلی آلوده کننده محیط زیست هستند که به دلیل فعالیت های انسانی در محیط زیست وارد شده اند. این مطالعه به منظور بررسی فلزات سنگین در بهار 1397 و در 7 ایستگاه تالاب هورالعظیم انجام شده است. جامعه آماری برای سنجش فلزات سنگین نیکل، سرب و وانادیوم با 3 تکرار شامل 21 نمونه رسوب، 21 نمونه آب، 21 نمونه گیاه نی و 21 نمونه ماهی بنی (Mesopotamichthys sharpeyi) بود. در رسوبات، عنصر نیکل با میانگین 18/9± 56/28 میلی گرم در کیلوگرم بالاترین غلظت و وانادیوم و سرب با مقادیر 35/8± 57/21 میلی گرم در کیلوگرم و 82/1± 74/2 میلی گرم در کیلوگرم در رتبه های بعدی قرار داشتند(05/0P< ). در آب، غلظت فلزات سرب و نیکل به ترتیب محدوده ای بین 13/0-11/0 و 12/0-11/0 میلی گرم بر لیتر و وانادیوم موجود در آب در ایستگاه 7 با 08/1 میلی گرم بر لیتر بالاترین غلظت را داشت(05/0P< ) و وانادیوم از غلظت نیکل و سرب بالاتر بود (05/0P< ). وانادیوم با میانگین غلظت 26/1 (محدوده 50/2-90/0) میلی گرم بر کیلوگرم بالاترین غلظت را در گیاه نی داشت(05/0P<) و بجز در گیاه نی دو ایستگاه 2 و 3 که به ترتیب نیکل و سرب غلظت بالاتری داشتند، در سایر ایستگاه ها وانادیوم بالاترین غلظت را داشت(05/0P< ). در عضله ماهی بنی صید شده از ایستگاه 7، فلز سرب و وانادیوم با مقادیر 08/0± 52/1 و 07/0± 71/0 میلی گرم بر کیلوگرم و نیکل با مقدار 04/0± 54/0 میلی گرم بر کیلوگرم در ایستگاه 5 بالاترین مقدار را داشت(05/0P<). رسوبات تالاب هورالعظیم از نظر مقادیر شاخص آلودگی اکولوژیکی، ریسک اکولوژیکی کم را نشان دادند. مقایسه میانگین غلظت فلزات در عضله ماهی بنی با استانداردها WHO و NHMRC، ناسالم بودن عضله ماهی را از نظر تغذیه نشان داد. بین غلظت فلزات سنگین در زنجیره رسوب، آب، گیاه نی و ماهی همبستگی وجود داشت و رسوب و گیاه نی ذخیره گاه اصلی فلزات سنگین در تالاب بودند.

این پژوهش جهت معرفی و دیرینه بوم شناسی رودیست های کرتاسه پیشین در اقیانوس تتیس میانی، برش چینه شناسی کله پهنو از سازند شاه کوه در ایران مرکزی (منطقه خور و بیابانک) انتخاب شده است. برش موردمطالعه شامل 120 متر آهک لایه نازک تا توده ای می باشد. مطالعات انجام شده بر روی 106 نمونه جمع آوری و آماده شده از برش مذکور منجر به شناسایی نمونه هایی از راسته Hippuritoid شده است. درمجموع 2 جنس و 5 گونه از خانواده Radiolitidae و 1 جنس و 1 گونه از خانواده Requienidae شناسایی شده اند. بر اساس مطالعات انجام شده سن رسوبات برش کله پهنو آپتین-آلبین پیشنهادشده است. مطالعات دیرینه بوم شناسی بر روی فرم رشد و اشکال اجتماعات رودیست ها نشان دهنده محیط نسبتاً گرم با شوری پایین برای رشد آن ها در این منطقه بوده است. مورفولوژی افراشته ی رودیست ها نیز حاکی از محیط نسبتاً آرام و با رسوب گذاری پیوسته می باشد.

به منظور بررسی بافت رسوبی، تنوع و تراکم نرم تنان ساکن بستر دریا دردهانه خلیج نایبند، نمونه برداری از 55 ایستگاه واقع بر 9 ترانسکت عمود بر ساحل با استفاده از گرب ون وین با مساحت 0. 022 مترمربع و در هر ایستگاه با 3 تکرار انجام گرفت. بر اساس داده های به دست آمده بخش اعظم منطقه موردمطالعه از ماسه پوشیده شده است. بررسی های دقیق تر با استفاده از دستگاه Particle Size Analyzer حضور 7 نوع کلاس رسوبی را در منطقه موردنظر مشخص کرد. اکثریت نرم تنان شناسایی و شمارش شده به خانواده های Tellinidae، Veneridae، Semelidae از رده دوکفه ای ها تعلق داشت. در منطقه موردبررسی، اندازه ذرات رسوبی و تغییرات عمق، بر پراکنش، تنوع، غنای گونه ای و ترازی زیستی تأثیرات مهم و معنی داری داشت. تنوع، غنای گونه ای و فراوانی کل نرم تنان با افزایش عمق، افزایش پیدا کرد. مقدار میانگین شاخص های مارگالف و شانون محدوده موردبررسی را آلوده و شاخص ترازی زیستی محیط موردمطالعه را بدون تنش توصیف کرد.

کشورهای بهره مند از منابع دریایی و آبی در سرتاسر جهان سعی دارند که با فراهم نمودن زیرساخت های مناسب، از فرصت های اقتصادی بی شمار موجود در این مناطق منتفع گردند. بنادر بدون شک از جمله زیرساخت های اولیه و ضروری هر کشور در شکوفایی اقتصادی آنها در حوزه دریایی بوده و سالیانه هزینه های زیادی در زمینه های طراحی، ساخت و نگه داری از آن ها متوجه دولت ها بوده است. بنا بر گزارش های ثبت شده و مشاهدات میدانی، طوفان شدیدی در روزهای منتهی به دی ماه سال 1397 در دریای خزر حادث گردید که منجر به تخریب بخش هایی از موجشکن های در حال احداث مجتمع بندری کاسپین شده است. این تحقیق در پی تعیین علل خرابی های مذکور، پس از بررسی و تحلیل مدل های موجودِ پیش بینی داده های مشخصه دریایی در منطقه مورد مطالعه، با استفاده از مدل محلی انتشار امواج (SW) اقدام به مدلسازی عددی این طوفان نمود. نتایج حاکی از آن بود که اگرچه ارتفاع موج مشخصه در نظر گرفته شده برای طراحی مقاطع دست پایین محاسبه شده-اند، اما با این حال ارتفاع موج در طوفان مذکور از میزان مورد طراحی تجاوز ننموده و در نتیجه روگذری امواج و عدم تکمیل اجرای پوشش نهایی مقاطع در هنگام طوفان علت خرابی موضعی بخش هایی از آن بوده است.

هدف اصلی این پژوهش، صورت بندی مدلی در زمینه شناسایی ویژگی های مدیریتی موثر بر توسعه صادرات غیر نفتی بوده و در صدد است ضمن آزمون این مدل در شرکت های صادرکننده ایرانی فعال درصنعت آبزیان با روش آمیخته (کیفی– کمی) و با بررسی تعداد 38 بنگاه صادرکننده آزمون شده است. برای جمع آوری داده ها از مصاحبه و پرسشنامه استفاده شده و با روش تحلیل تم، تکنیک دلفی فازی، مدلسازی ساختاری-تفسیری و تکنیک حداقل مجذورات جزیی تحلیل گردیده است. نمونه گیری در بخش کیفی از نوع هدفمند و در بخش کمی پژوهش به روش تصادفی طبقه بندی شده انجام گرفت و از بین شرکت های صادر کننده استان های تهران، بوشهر، هرمزگان، مازندران، گلستان و گیلان به عنوان نمونه آماری در بخش کمی انتخاب شد. یافته های تحقیق در بخش کیفی منجر به شناسایی 6 فاکتور مدیریتی اصلی شده و در بخش کمی نیز به تایید یافته های مذکور و همچنین اولویت بندی ویژگی های مدیریتی موثر بر توسعه صادرات پایدار پرداخته شد. نتایج هم چنین حاکی از آن است که دربین عوامل شناسایی، متغیرهای؛ نگرش مدیریت به رویکردهای نوین بازاریابی ، نگرش مدیریت به راهبردهای های جدید و نگرش مدیریت به روابط بین بنگاهی نسبت به سایر متغیرها از اثرگذاری بیشتری بر عملکرد صادراتی درشرکت های صادرکننده برخوردار بوده است. نهایتاً براساس یافته های پژوهش، چارچوب نهایی در این زمینه ارائه شده که به ارائه یک گونه شناسی از فاکتورهای مدیریتی موثر بر توسعه صادرات در صنعت مذکور، منجر شده است.

کلسترول به عنوان یک ماده مغذی ضروری برای سخت پوستان است، اما تاکنون در خصوص نیاز غذایی شاه میگوی آب شیرین به کلسترول گزارشی ارائه نشده است. بنابراین مطالعه حاضر با هدف تعیین نیاز غذایی شاه میگوهای جوان به کلسترول در شرایط پرورش متراکم به مدت 12 هفته انجام پذیرفت. بدین منظور، شاه میگوهای جوان (میانگین وزنی 1 ± 8/13 گرم) در سیستم پرورش متراکم مداربسته و در 12 مخزن پرورشی با 10% تعویض آب روزانه، هوادهی و پناهگاه ذخیره سازی شدند. همچنین تصفیه آب توسط فیلترهای مکانیکی و زیستی انجام پذیرفت. چهار جیره خالص حاوی 30 % پروتئین و 10 % چربی به همراه چهار سطح مکمل تجاری کلسترول (شامل صفر، 25/0، 5/0 و 75/0 درصد کلسترول) تنظیم شد. کازئین و ژلاتین به عنوان منابع اصلی پروتئین در جیره آزمایشی استفاده گردید. نتایج نشان داد کمترین و بیشترین شاخص های رشد، بازماندگی و فعالیت آنزیم های گوارشی پروتئاز کل، لیپاز و آمیلاز به ترتیب در شاه میگوهای تغذیه شده با جیره های غذایی فاقد و حاوی 5/0 درصد کلسترول مشاهده گردید (05/0P<). همچنین با افزایش کلسترول جیره به میزان 75/0 درصد تفاوت معنی داری در شاخص های رشد و فعالیت آنزیم های پروتئاز و آمیلاز مشاهده نگردید (05/0P>) ولی شاخص بازماندگی و فعالیت آنزیم لیپاز بطور معنی داری کاهش یافت (05/0P<). نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که افزودن 5/0 درصد کلسترول به جیره غذایی شاه میگوهای پرورشی در سیستم متراکم متکی به جیره غذایی دستی سبب بهبود شاخص های رشد و فعالیت آنزیم های گوارشی می گردد.

مدل WRF یک سیستم شبیه سازی بشدت وابسته به رایانش، I/O و شبکه است و اجرای آن در سریع ترین رایانه ها نیز یک چالش بزرگ است. اجرای بهینه و در تنگنای زمانی مقرر، موردنظر بسیاری از سازمانهای هواشناسی است. مدیریت و پیاده سازی برنامه های نیازمند رایانش با کارایی بالا عمدتاً روی زیرساخت های رایانش خوشه ای و ابری به دلیل ماهیت بسیار هماهنگ، سازگار و پردزاش موازی داده های عظیم در آن ها است. در این زیرساخت ها معمولاً از مجازی سازی برای مدیریت دسترسی به منابع استفاده می کنند. هدف این مقاله استفاده از حامل ها به عنوان مجازی سازی سبک وزن برای اجرای مدل WRF است که سربار بسیار ناچیزی برای منابع در زیرساخت های ابری را به همراه دارد. زمان بندی اجرای مدل، سازمان ها را قادر می سازد پیش بینی را به صورت دوره ای، گاهی اوقات چند بار در روز انجام دهند و اعضای مدل را افزایش دهند تا خروجی بهتری به دست بیاورند. برای محاسبه زمان اجرای مدل در مقیاس های مختلف جغرافیایی بر روی یک سکوی نرم افزاری و سخت افزاری نیز یک رابطه ریاضی پیشنهاد داده شده است.

در این تحقیق تکنیک شبکه عصبی مصنوعی در کاهش خطای مدل دینامیکی برای پیش بینی دقیق امواج دریا مورد بررسی قرار گرفته است. با اتخاذ رویکرد ترکیب مدل ها، در ابتدا مدل ایرانی PMODynamicsI به تنهایی برای پیش بینی موج آب عمیق بوشهر اجرا شد و پس از اعمال تنظیمات بهینه نشان داد، مدل برای امواج با ارتفاع کمتر از یک متر دقت بالایی (73 درصد) داشته و در مواقع طوفان های سمت شرق و جنوب شرقی در منطقه، به دلیل کمتر بودن مقدار سرعت باد (داده های GFS) در مقایسه با واقعیت، ارتفاع امواج تا 75 سانتی متر دست پایین برآورد شده است. به منظور افزایش دقت مدل سازی ها، سیستم شبکه عصبی مصنوعی بر اساس یک ساختمان MLP سه لایه تعریف گردید که نقش آن پیش بینی مقدار خطای مدل دینامیکی و اعمال آن بر روی نتایج مدل عددی است. در این زمینه انتخاب درستِ تعداد و نوع نرون های ورودی از میان عوامل موثر بر تولید موج، کمک شایانی به یافتن رابطه ی نهفته ی میان داده ها نموده که از طریق آن خطای پیش بینی ها به حداقل رسید. بر اساس نتایج، تکنیک ترکیبی مدل دینامیکی و شبکه عصبی مصنوعی علاوه بر افزایش دقت نتایج به90 درصد، کاهش جذر میانگین مربع خطا از 0. 31 در مدل عددیِ تنها به0. 22 در مدل ترکیبی را موجب گردید به طوری که در حدی ترین شرایط، ارتفاع موج تا 60 سانتی متر به واقعیت نزدیک تر شده است. به عبارت دیگر، ترکیب نتایج دو مدل، بهبود پیش بینی های موج را موجب شده است.

پژوهش حاضر با هدف مطالعه ریخت شناسی زئوزانتلای همزیست با شقایق دریایی Stichodactyla haddoni انجام شد. نمونه برداری شقایق دریایی در تابستان 1394 از بخش شرقی جزیره هرمز در زمان جزر کامل صورت گرفت. نمونه ها در تانک ازت قرار داده شد و درکمترین زمان ممکن به ازمایشگاه منتقل شدند. زئوزانتلاهای همزیست با شقایق دریایی به وسیله دستگاه هموژنایزر الکتریکی تفکیک، استخراج و شمارش شد. مراحل اماده سازی و تثبیت نمونه ها به بوسیله گلوتارآلدهید 3 درصد، الکل و استون انجام شد و سپس جهت بررسی از میکروسکوپ های نوری مدل HP31 و Zeiss و میکروسکوپ الکترونی نگاره استفاده گردید. نتایج بررسی ها نشان داد، اولاً زئوزانتلاها در شرایط همزیست فقط از طریق تقسیم میتوزی تکثیر انجام می دهند و دوماًاینکه سلول ها تقریبا باید هم اندازه باشند، ولی اندازه سلول ها نسبت به یکدیگر متفاوت بود. بنابراین احتمال بیش از یک گونه ی زئوزانتلای همزیست در شقایق Stichodactyla haddoni از سواحل جزیره هرمز وجود دارد.

دریای خزر به عنوان بزرگترین دریاچه جهان همواره یکی از مناطق حائز اهمیت محسوب می شده است. پیشرفت فن آوری و در نتیجه امکان دسترسی هرچه بیشتر کشورهای ساحلی به منابع زنده و غیرزنده ی آن، بر اهمیت اقتصادی و راهبردی آن افزوده است. پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و افزایش تعداد کشورهای ساحلی خزر از دو کشور به پنج کشور، موضوع دسترسی به دریای خزر و بهره برداری از منابع موجود در آن ابعاد جدیدی یافته است. امروزه مهمترین مساله ی دریای خزر، رژیم حقوقی حاکم بر آن و مساله ی تحدید حدود آن است که مقدم بر سایر مسائل آن است. نوشتار پیش رو با توسل به روش توصیفی-تحلیلی و به شیوه کتابخانه ای درصدد بررسی تحولات رژیم حقوقی تحدید حدود دریا ی خزر از کنوانسیون های 1921 و 1940 تا جدیدترین آن ها یعنی کنوانسیون 2018 آکتائو می باشد. با توجه به مناطق نسبتاً متفاوتی که کنوانسیون آکتائو نسبت به کنوانسیون 1982 حقوق دریاها تعریف نموده و برخی واژگان و اصطلاحات به کار رفته، مقاله ی حاضر با لحاظ رویه ی قضائی بین المللی و اصول و قواعد حاکم بر رژیم حقوقی دریاها، به تبیین آن ها اقدام و تحلیل هایی را ارائه داده است.

رخساره اقیانوسی نهشته شده در جنوب غرب ایران (نئوتتیس)، بین دو بلوک ایرانی و عربی جای گرفته است. در این مطالعه بخشی از این رخساره اقیانوسی شامل بخش فوقانی سازند گورپی و بخش تحتانی سازند پابده در برش شالو واقع در جنوب خاور ایذه مورد بررسی قرار گرفت. در این برش سازند گورپی اساسا از شیل سبز و خاکستری تیره و سازند پابده از شیل ارغوانی تشکیل شده است. به منظور معرفی گونه های شاخص، تجمعات فسیلی همراه و زیست زون ها، 82 نمونه اسلاید در این رخساره مطالعه شد که در نتیجه منجر به تشخیص 9 زیست زون گردید. در این مطالعه 41 گونه متعلق به 27 جنس از نانوفسیل های آهکی شناسایی شد. بر اساس زیست زون های به دست آمده بازه زمانی برش مورد مطالعه از اواخر ماسترشتین (late Maastrichtian) تا پالئوسن پسین (Thanetian) و مرز کرتاسه – پالئوژن پیوسته پیشنهاد می گردد. این بازه با زون های زیستی CC25 و CC26 و متعاقبا زون های زیستی NP1-NP7/ NP 8 اهمخوانی دارد.

پرتاران علاوه بر اهمیت اکولوژیک در زنجیره غذایی دریایی، جهت پایش اکوسیستم ها و ارزیابی استرس محیطی جایگاه ویژه ای دارند. از بارکدینگ DNA میتوکندریایی و توالی یابی ژن COI جهت مقایسه واگرایی های نوکلئوتیدی در این مطالعه جهت آنالیز مولکولی پرتاران جنس Perinereis (خانواده Nereididae) استفاده شد. آنالیز 50 نمونه توالی یابی شده در این تحقیق، 39 توالی ژنی جدید و 11 توالی با قرابت 100 درصد با رکوردهای ژن بانک از پرتاران Perinereis را آشکار نمود و میزان واگرایی های بین گونه ای 8/1 برابر فواصل درون گونه ای مشاهده گردید (96/1 درصد نسبت به 52/3 درصد). آنالیزهای فیلوژنتیک نشان داد که بسیاری از گونه های پرتاران Perinereis مشاهده شده سواحل خلیج فارس، قرابت ژنتیکی بالایی با گونه های مشابه در آب های مناطق دیگر جهان نداشتند. با بررسی میزان شباهت ژنتیکی مشخص گردید که پرتاران Perinereis مستقر در سواحل استان بوشهر قرابت ژنی نسبتا بالایی با یکدیگر داشته و با جنس Perinereis مستقر در بندرعباس تا حدودی متفاوت بودند ولی این تفاوت ها عمدتا در حد زیرگونه ای بوده و به لحاظ ساختار گونه ای، پرتاران Perinereis در سواحل ایستگاه های دیلم، بوشهر، دیر و بندر عباس واگرایی ژنتیکی اندکی نسبت به یکدیگر داشتند.

در پژوهش حاضر جهت معرفی نانوفسیل های آهکی کرتاسه پسین در اقیانوس تتیس میانی، برش چینه شناسی عزیزآباد از سازند فرخی در ایران مرکزی انتخاب شده است. ضخامت سازند در این برش 233 متر بوده و مشتمل بر مارن و سنگ آهک مارنی است. در این پژوهش 42 گونه متعلق به 25 جنس نانوفسیلی با حفظ شدگی خوب شناسایی شد. برمبنای گونه های نانوفسیلی شاخص و مجموعه نانوفسیلی همراه، زیست زون های CC21 تا CC26 برای سازند فرخی تعیین گردید. زیست زون های تعیین شده موید سن ابتدای کامپانین پسین تا انتهای ماستریشتین پسین برای سازند فرخی در برش عزیزآباد هستند.