مجله علمی کشاورزی
سال:1380 | دوره:24 | شماره:2 |تعداد مقالات:7

در این بررسی که به منظور تعیین توارث پذیری عمومی و اثرات تعداد پنجه بر عملکرد دانه و اجزای عملکرد دانه ژنوتیپ های مختلف گندم نان بهاره طی سالهای 1376-1374 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی گچساران انجام گرفت 16 ژنوتیپ مختلف گندم بهاره در 7 محیط متفاوت از لحاظ رژیم های حرارتی و رطوبتی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج تجزیه واریانس تعداد پنجه در بوته در محیط های مختلف، واریانس ها و ضرایب تغییرات ژنوتیپی و فنوتیپی توارث پذیری عمومی و میزان همبستگی صفت تعداد پنجه با عملکرد دانه و اجزای آن نشان داد که در بین ژنوتیپ های مورد بررسی، صفت تعداد پنجه در بوته بیشتر تحت تاثیر عوامل و شرایط محیط کشت قرارداد تا کنترل ژنتیکی، با وجود اینکه در شرایط مناسب از لحاظ زمان کاشت و میزان رطوبت، تعداد پنجه در بوته همبستگی ضعیف و معنی داری با عملکرد دانه نشان داد لیکن در اغلب محیط ها همبستگی تعداد پنجه با عملکرد دانه و اجزای آن معنی دار نبود. در یک جمع بندی کلی صفت تعداد پنجه در بوته بویژه در محیط های برخوردار از تنش های خشکی و گرما نمی تواند به عنوان معیار مستقیمی در گزینش ژنوتیپ های گندم نان بهاره برای عملکرد دانه بالا محسوب گردد.

جهت مطالعه اثر فاکتورهای تیغه و مقدار ورودی برنج در کیفیت برنج، ابتدا سفید کن آزمایشگاهی از نوع اصطکاکی طراحی و ساخته شد. در این دستگاه ضمن امکان نصب دو تیغه می توان فاصله آنها را از همزن و نیز مقدار ورودی برنج به دستگاه را تنظیم نمود. فاکتورهای تغییر داده شده جهت آزمایش دستگاه، عبارت بودند از: مقدار برنج ورودی به سفیدکن در سه سطح (150، 200 و 250 کیلوگرم در ساعت)، ترکیب تیغه در سه حالت (تیغه چپ، تیغه راست و دو تیغه ای) و فاصله تیغه از همزن در چهار اندازه (5، 8، 11 و 15 میلی متر). جهت ارزیابی کیفیت دستگاه سفید کن از طرح آزمایش فاکتوریل در پایه کاملا تصادفی استفاده گردید. در این آزمایش، درصد سفیدشدگی و درصد شکستگی برنج، با شلتوک برنج رقم سازندگی لاین 213، اندازه گیری شد. اثر اصلی تمامی فاکتورها بر مقدار درصد سفیدشدگی و درصد شکستگی برنج در سطح آماری 1% معنی دار بود. به منظور ارزیابی دستگاه جهت انتخاب بهترین حالت کاری تیغه، شاخص سفیدشدگی برنج مورد استفاده قرار گرفت. نتایج نشان داد که بهترین حالت کاری دستگاه، 250 کیلوگرم در ساعت برنج ورودی با تیغه چپ و فاصله 5 میلی متر از همزن می باشد. همچنین طی آزمایش مقدماتی نشان داده شد که نسبت سفید شدگی به شکستگی برنج در دستگاه سفید کن تیغه ای ساخته شده بیشتر از سفیدکن تیغه ای رایج بوده است.

به منظور ارزیابی اثر عملیات مختلف پیش کاشت (در هشت سطح) بر عملکرد محصول گندم رقم چمران در مقایسه با سوزاندن بقایای آن در زراعت قبل (شاهد) و همچنین بدون بقایای زراعت قبل، آزمایشی بصورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سال زراعی 79-78 در مزرعه آزمایشی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز اجرا گردید. تیمارهای عملیات پیش کاشت در کرتهای اصلی در هشت سطح شامل مخلوط نمودن تمام کاه تولیدی گندم از زراعت قبل با خاک، مخلوط نمودن بقایای زراعت گندم با خاک بعد از برداشت درصدی از کاه، کشت یک گیاه بین زراعی (بعنوان کودسبز) با کاه کامل و کشت یک گیاه بین زراعی (کود سبز) بعد از حذف درصدی از کاه، در بقایای زراعت قبل بود. کرتهای فرعی شامل سه سطح کود شیمیایی برای پتانسیل بالا (تامین نیاز کودی تا پتانسیل 7 تن محصول دانه)، سطح متوسط (تامین نیاز کودی تا پتانسیل 5 تن دانه) و همچنین برای متوسط تولید در شرایط معمول منطقه (تامین نیاز کودی تا پتانسیل 3 تن دانه) بود. در اوایل پاییز سطوح پیش کاشت اعمال و کشت در آذرماه انجام گردید. نتایج نشان داد که تیمارهای مخلوط نمودن تمام کاه تولیدی گندم از زراعت قبل با خاک، مخلوط نمودن بقایای زراعت گندم با خاک بعد از برداشت درصدی از کاه، با توجه به آبیاری جهت خاک ورزی و ایجاد محیط مرطوب با درجه حرارت کافی برای تجزیه نسبی کاه (52.2 میلی متر بارندگی در پاییز 1378 و قبل از کشت گندم) در افزایش محصول گندم در شرایط این آزمایش موثر بوده است و رکود نیتروژن (کمبود نیتروژن با توجه به وجود کاه) مشاهده نشد. این وضعیت در سطح کودی پتانسیل بالا و نیز متوسط این تیمارها مشاهده گردید.

گونه Locusta migratoria دارای بیشترین سطح انتشار جغرافیایی در دنیا نسبت به بقیه ملخهای شاخک کوتاه است. تابحال 9 زیر گونه از آن در سطح دنیا شناسایی شده ولی جمعیت های دیگر آن در نقاط مختلف دنیا، از جمله خوزستان وضعیت تاکسونومی مشخصی ندارند. برای مشخص کردن وضعیت تاکسونومی وضعیت این گونه در خوزستان در طی سال های 1378-1375 در هفت منطقه از مناطق زیر کشت نیشکر و برنج مطالعاتی صورت گرفت. نتایج نشان داد که جمعیت های مناطق مورد مطالعه دارای همبستگی بالایی (%98.43-99.93) با هم بوده که می تواند دال بر حضور فقط یک زیر گونه در مزارع نیشکر و برنج خوزستان باشد. جمعیت این ملخ در خوزستان دارای 99-95% تشابه با زیرگونه لوکوستا میگراتوریا میگراتوروئیدس (ملخ مهاجر افریقایی) می باشد و نظریات قبلی مبنی بر تعلق جمعیت نواحی جنوبی کشورمان به زیر گونه لوکوستا میگراتور یا میگراتوریا (ملخ مهاجر آسیایی) تایید نمی شود. مطالعات صحرایی هم نشان داد که در خوزستان در طی سال های مورد مطالعه این گونه بر اساس نسبتهای E/F و F/C آن جمعیت در حالت انفرادی بوده که احتمالا ناشی از ریخته ارثی این ملخ و یکنواختی مزارع نیشکر و برنج از نظر پوشش گیاهی، توپوگرافی و بافت خاک می باشد.

از پاییز 1375 تا اواخر بهار 1377 مورچه های همزیست با شپشک آرد آلود جنوب از روی درختان مرکبات استان خوزستان (دزفول و اهواز) جمع آوری گردید. در این بررسی 16 گونه متعلق به 12 جنس و 3 زیر خانواده جمع آوری و شناسایی شدند. گونه ها پس از شناسایی به موزه دانشگاه کارولینای شمالی آمریکا ارسال و مورد تایید قرار گرفتند. دو گونه از مورچه های جمع آوری شده به عنوان گونه های ناشناخته (با 3 ستاره) و احتمالا جدید برای دنیا تشخیص داده شد. 2 جنس و 9 گونه برای اولین بار از ایران (با دو ستاره) و بجز Polyrhachis lacteipennis تمام گونه های شناسایی شده برای فون استان خوزستان جدید و برای اولین بار گزارش می شوند. گونه های شناخته شده بقرار زیر می باشند:الف- زیر خانواده Myrmicinae 1- Crematogaster antaris Forel, 1894**2- Teramorium sp.***3-Monomorium destructor (Jerdon, 1851)**4- M.abeillei Ander, 1881**5- Pheidole teneriffana Forel, 18936- Ph. Pallidula Nylander, 18897- Aphaenogaster syriacus Emery, 1908** ب- زیر خانواده Dolichoderinae 8- Tapinoma simrothi Krausse, 1911 ج- زیر خانواده Formicidae 9- Polyrhachis lacteipennis Smith, 183910- Camponotus xerexes Forel, 1904**11- C.oasium Forel, 1890**12- Plagiolepis pallescens Forel, 1889**13- Paratrechina flavipes (Smith, 1874)**14- Lasius sp. Near platythorax**15- Cataglyphis livida (Ander, 1881)16- C. nodus (Brulle, 1832) 

مدل ریاضی HEC-6 یکی از برنامه های نرم افزاری مهم مورد استفاده جهت شبیه سازی پدیده آبشستگی و رسوبگذاری در رودخانه ها و مخازن سدها است. در این مدل، اطلاعات مورد نیاز در قالب داده های هندسی، رسوب و هیدرولوژی معرفی می شوند. به منظور اجرای مدل و دسترسی به نتایج قابل اطمنیان نیاز به مشخص نمودن و اندازه گیری پارامترهای مختلف از جمله هندسه مخزن یا رودخانه شامل مقاطع عرضی، محدوده بستر متحرک، زبری و دانه بندی مواد کف، بار رسوب ورودی، میزان دبی، منحنی دبی- اشل، درجه حرارت آب و بالاخره انتخاب تابع انتقال رسوب است. از آنجایی که پارامترهای فوق هر کدام به نوعی روی نتایج حاصله تاثیر می گذارند، لازم است که قبل از شروع کار با مدل آثار پارامترهای موجود بر نتایج با استفاده از روش تحلیل حساسیت مورد ارزیابی قرار گیرد تا مشخص شود که برای اندازه گیری و واسنجی، کدامیک از پارامترها نیاز به دقت و توجه بیشتری وجود دارد.در این مقاله ابتدا یک ارزیابی کیفی از حساسیت مدل ارایه گردیده و سپس با استفاده از داده های صحرایی مخزن سد شهید عباسپور واقع در 490 کیلومتری مصب رودخانه کارون، پارامترهای ورودی مبنا چندین درصد متناسب با خطاهای مترتبه افزایش و یا کاهش داده شد و در ادامه اثر آنها بر متغیرهای وابسته چون تراز بستر، پروفیل سطح آب، میزان بازده تله اندازی و حجم رسوبات ته نشین شده در مخزن مورد بررسی قرار گرفت.نتایج حاصله نشان می دهد که مدل نسبت به اعمال محدوده بستر متحرک حساسیت شدیدی از خود نشان می دهد. همچنین تغییر در داده های رسوب مثل دانه بندی ذرات، بار رسوب و روش محاسبه سرعت سقوط ذرات حساسیت بالای مدل را به دنبال داشته است. رفتار مدل نسبت به تغییر در دبی جریان حساسیت متوسطی را نشان داد. بازده تله اندازی و حجم رسوبات ته نشین شده نسبت به تغییر تابع انتقال رسوب حساسیت کمی را نشان دادند، اما نسبت به تغییر روش محاسبه سرعت سقوط ذرات حساسیت بالایی را نشان دادند.

پدیده متازنیا تاثیر مستقیم گرده روی قسمت هایی از بذر و میوه در خارج از کیسه جنینی می باشد و اثر بدون واسطه گرده روی اندوسپرم زنیا نامیده می شود. این پدیده از دیرباز مورد توجه محققین قرار گرفته است. نظر به اهمیت عدم رسیدگی همزمان میوه رقم شاهانی در منطقه جهرم این آزمایش در سال 1374 اجرا گردید. از چهار نوع گرده شامل غنامی از منطقه خوزستان، گرده نر کبکاب از منطقه برازجان، مضافتی از بم و شاهانی از جهرم به عنوان شاهد استفاده شد و بر روی گل آذین ماده نخل خرمای رقم شاهانی گرده افشانی گردید. نتایج بدست آمده نشان می دهد که گرده مضافتی بیشترین تاثیر را روی وزن میوه و قطر میوه داشته است. از نظر میزان مواد جامد محلول بیشترین تاثیر را گرده کبکاب داشته و گرده های غنامی و شاهانی و مضافتی بترتیب بعد از آن قرار گرفته اند. گرده غنامی دارای بیشترین درصد تمر (خرما) و کمترین درصد خلال بوده که نسبت به سایر گرده ها موجب زودرسی محصول شده است. در خصوص اثر زنیا گرده مضافتی دارای میانگین وزن هسته بیشتری بوده است.