پژوهش نامه اخلاق
سال:1392 | دوره:6 | شماره:20 |تعداد مقالات:10

چکیده فارسی:تاثیر موسیقی بر اخلاق انسان با توجه به قدمت تاریخی کاربرد اخلاقی و تربیتی آن، امری انکارناپذیر است. دیدگاه اخلاق غیردینی با استقبال از موسیقی، از آن به عنوان ابزاری برای تربیت روح و کسب خصال خوب انسانی بهره گرفته است. البته در این دیدگاه، جایی برای موسیقی های غیرمعتدل و معارض با خصال اخلاقی و انسانی وجود ندارد و تنها به آن نوع از موسیقی توجه شده که از نظر فرم و محتوا در جهت اعتدال و ارزش های اخلاقی قرار داشته است. گرچه به لحاظ منطقی، نسبت بین موسیقی و غنا عموم و خصوص مطلق است، در دیدگاه اخلاق اسلامی، حساسیت های شدید در باب غنا جایگاه موسیقی های ارزشی را نیز متزلزل کرده است. این مقاله درصدد بررسی کیفیت تاثیرگذاری موسیقی بر خلقیات نفسانی انسان و تبیین جایگاه ابزاری موسیقی در کسب اوصاف اخلاقی انسان در دانش اخلاق است.   چکیده عربی:نظرا الی القدم التاریخی لاستعمال الموسیقی فی الاغراض الأخلاقیة والتربویة، فان للموسیقی تأثیر لا ینکر فی أخلاق الانسان. والأخلاق غیر الدینیة لها رؤیتها المنفتحة علی الموسیقی، وتستفید منها کأداة لتربیة الروح والتحلی بالخصال الإنسانیة الحسنة. وفی هذه الرؤیة لا مکان طبعا للموسیقی غیر المتزنة والتی تتعارض مع الخصال الأخلاقیة والانسانیة، وهی ترمی فقط إلی ذلک النوع من الموسیقی الذی یصب من حیث الشکل والمحتوی فی مصب الاتزان والقیم الأخلاقیة. ومن الناحیة المنطقیة رغم انه هناک بین الموسیقی والغناء علاقة عموم وخصوص مطلق، ولکن فی الرؤیة الأخلاقیة الإسلامیة، نظرا إلی الحساسیة الشدیدة ازاء الغناء، فقد أدی ذلک حتی إلی تدنیس الموسیقی القیمیة. هذه المقالة تبحث کیفیة تأثیر الموسیقی فی الأخلاق النفسیة للانسان، کما انها تبین وتسلط الضوء علی المکانة الأداتیة للموسیقی فی کسب الأخلاقیة للانسان فی علم الأخلاق.

چکیده فارسی:مساله «دوپینگ» یا استفاده از مواد و روش های نادرست نیروزا یکی از چالشی ترین مباحث اخلاق ورزش است. در مقاله پیش رو به منظور دستیابی به نتیجه ای معتبر، ادله موافقان و مخالفان دوپینگ از سایت های اینترنتی، مقالات مختلف و منابع اسلامی جمع آوری و ارزیابی شده اند. برآیند این سنجش آن است که ادله موافقان دوپینگ، با وجود تاملی که در ذهن ایجاد می کنند، نمی توانند در برابر ادله مخالفان مقاومت کنند. دوپینگ از دیدگاه اخلاق کاربردی و از منظر اسلام، روشی نادرست برای افزایش کارآیی ورزشکاران است. دیدگاه اخلاقی اسلام را می توان با توجه به منابع اسلامی و بر اساس اصول مشخص تصویر نمود که این مقاله عهده دار آن است.   چکیده عربی:بحث تناول المنشطات أو الاستفادة من الاسالیب غیر السلیمة فی ایجاد النشاط والطاقة، واحد من أهم التحدیات التی تواجه مباحث الأخلاق الریاضیة. ولأجل التوصل إلی نتیجة معتبرة تعرض هذه المقالة التی بین أیدیکم الاستدلالات التی یطرحها المؤیدون لتناول المنشطات والمعارضون لها و استخرجت من مواقع الانترنت، اضافة إلی ما کتب حولها من مقالات و ما جاء بشأنها فی المصادر الإسلامیة. ثم عرض ذلک کله علی بساط النقد والتقییم. و کانت النتیجة التی توصلت إلیها هذه المقالة هی ان استدلالات المؤیدین، علی الرغم من کونها جدیرة بالنظر والتأمل، إلا انها لا تصمد أمام الاستدلالات التی یطرحها المعارضون لتناول المنشطات. فتناول المنشطات من وجهة نظر الأخلاق المهنیة و من وجهة نظر الإسلام اسلوب غیر صحیح لزیادة کفاءة الر یاضیین و أدائهم. و یمکن تصویر وجهة نظر الأخلاق الإسلامیة فی هذا المجال استنادا إلی ما جاء فی المصادر الإسلامیة و علی أساس المبادئ المقررة. و هذا ما تتکفل هذه المقالة ببیانه.

چکیده فارسی:مقاله حاضر به تبیین یک تئوری نوین در حوزه تئوری های رهبری پرداخته است. بدین منظور با مرور گسترده ادبیات موضوع و شرح تئوری های رهبری اخلاقی که پیش ار این در ادبیات علمی غرب بسط پیدا کرده بود، تئوری نوینی در این حوزه بر اساس موازین اسلامی و سیر منطقی مفاهیم استخراج شده در این حوزه، با عنوان رهبری اخلاق مدار ارائه شده است. برای تبیین تئوری حاضر پس از مطالعات و بررسی گسترده در مورد تشابه و تمایز موجود در ادبیات موضوع در حوزه مدیریت اسلامی و توجه به اینکه در تئوری پردازی و بسط علوم انسانی اسلامی، توجه به خلقت و شناخت انسان بنیان کار محسوب می شود، به تبیین پارادایمی جامع در حوزه مدیریت اسلامی پردخته شده است. سپس بر اساس این پارادایم و با بهره گیری از فلسفه اخلاق اسلامی و همچنین نظر خبرگان حوزه اخلاق، به تعریف و تبیین مفهوم اخلاق کاربردی پرداخته شده است. در نهایت الگوی رهبری اخلاق مدار بر بنیاد تعریف به دست آمده استوار شده است.   چکیده عربی:تتناول هذه المقالة تبیین نظریة جدیدة فی مجال نظریات القیادة. وانطلاقا من ذلک فهی تقدم شرحا موسعا لأدبیات هذا الموضوع وتستعرض نظریات القیادة الأخلاقیة التی کانت قد طرحت فی ما سبق فی الأدبیات العلمیة فی العالم الغربی. وقد استنبطت فی هذا المجال نظریة جدیدة تقوم علی أساس الموازین الإسلامیة والمسار المنطقی للمفاهیم المنتزعة فی هذا المجال، و زعرضت تحت عنوان «القیادة الأخلاقیة» ولأجل شرح وتبیین هذه النظریة، من بعد الدراسة والبحث الموسع حول أوجه التشابه والاختلاف المطروحة فی ادبیات هذا الموضوع فی حقل الادارة الإسلامیة، والنظر إلی هذا الموضوع الذی ینظر من خلاله عند التنظیر وشرح العلوم الانسانیة الإسلامیة إلی خلق الانسان ومعرفة علی أن الأساس والاصل، تأتی علی تبیین نموذج جامع فی حقل الادارة الإسلامیة. وعلی أساس النموذج المستخلص، ومن خلال اعتماد فلسفة الأخلاق الإسلامیة وکذلک آراء ذوی الخبرة فی مجال الأخلاق، یعنی هذا الموضوع بشرح مفهوم الأخلاق المهنیة، ویطرح فی ختام الامر نموذج القیادة الأخلاقیة علی أساس ذلک التعریف الذی تم التوصل إلیه.

چکیده فارسی:در این مقاله، رابطه میان دو مفهوم متداول در ادبیات امروزه مدیریت (ارزش های سازمانی و اخلاق سازمانی) بررسی شده است، مفاهیمی که گاه به جای یکدیگر به کار گرفته می شوند. هدف از انجام این تحقیق، شناسایی ویژگی ها، اشتراکات و افتراقات این دو مفهوم است. این پژوهش، از نوع تحلیل، اکتشافی و از حیث هدف کاربردی است. از حیث مصداقی، چهار نسبت میان این دو مفهوم متصور است که دو نسبت «تباین» و «تساوی» مردود و نسبت های «عموم و خصوص من وجه» و «عموم و خصوص مطلق» پذیرفتنی هستند. از حیث وجودی، اخلاق را می توان قرائت بسط یافته ارزش های سازمانی دانست. این بررسی نشان می دهد ارزش های سازمانی و اخلاق سازمانی در دامنه شمول و اثرگذاری، نقش و متولی ترویج و توسعه مشترک اند و در پایداری، نوع انتخاب و جهت رابطه از یکدیگر متمایز هستند.   چکیده عربی:تبحث هذه المقالة طبیعة العلاقة بین مفهومین متداولین فی الأدبیات الاداریة الیوم، وهما القیم الاداریة والأخلاق الاداریة، وهما مفهومان یستعملان بدلا من بعضهما أحیانا. والغایة التی تهدف إلیها هذه المقالة هی التعرف علی مواطن الافتراق والتوافق الواقعی بین هذین المفهومین. وهذا البحث من نمط التحلیل الاستکشافی وهو من حیث الهدف بحث تطبیقی. من حیث المصداق یمکن تصور أربعة انماط للعلاقة بین هذین المفهومین وهما علاقتی «التباین» و «التساوی» وهما بطبیعة الحال مرفوضتان. واما العلاقتان المقبولتان بینهما فهما علاقة «العموم والخصوص من وجه» و «العموم والخصوص المطلق». واما من حیث الوجود فیمکن اعتبار الأخلاق قراءة مبسوطة للقیم الاداریة. وقد اظهر هذا البحث أن القیم الاداریة والأخلاق الاداریة مشترکتان فی نطاق الفعل والتأثیر والشمول، وفی حقل النشر والترویج، وتختلفان عن بعضهما من حیث الثبات، ونوع الاختیار، وطبیعة العلاقة.

چکیده فارسی:بر اساس تحلیلی لغوی، در واژه ادب مفاهیمی چون ظرافت و تازگی، مقبولیت و جذابیت، دوام و ماندن نهفته و در اصطلاح برای آن توصیفات گوناگونی شده است که همه آنها به نوعی هیات نیکو، صورت شایسته، شکل پسندیده و حالت آراسته بازمی گردد، هرچند برخی از آنها که به صورت عادت و رسوم و قرارداد، ساخته پدیده های اجتماعی هستند، الزاما واقعیتی اخلاقی و حقیقتی ارزشی ندارند. ادب با اینکه غالبا از صفات خوب و فضائل اخلاقی برمی خیزد و نیز سبب رسوخ صفات درونی و فراهم شدن ملکات می شود، موضوع آن تنها رفتار آدمی است و صفات را دربر نمی گیرد. همچنین از جهت اینکه تنها در قالب های نیکو ارائه می شود و در شیوه به کارگیری، بیشتر دستخوش تحولات و دگرگونی ها قرار می گیرد، با اخلاق تفاوت پیدا می کند.   چکیده عربی:عند التحلیل اللغوی لکلمة الأدب نجد أنها تنطوی علی مفاهیم مثل اللطافة، والجدة، والمقبولیة، والجذابیة، والبقاء والاستمراریة، وقد وضعت له اصطلاحا توصیفات مختلفة تعود بأجمعها إلی نوع من الهیئة الحسنة والهندام الجمیل والشکل المستحسن وحالة من التزین، و رغم أن البعض منها یکتسب صفة العادات والتقالید وهی من نتاج الظواهر الاجتماعیة، فانه لیس من الضرورة أن تتسم بصفة أخلاقیة أو حقیقة قیمیة. ومع أن الأدب غالبا ما ینبثق من الصفات الحسنة والفضائل الأخلاقیة، و یؤدی أیضا إلی ترسیخ الصفات الذاتیة وحصول الملکة فی النفس، إلا أن موضوعها لا ینطبق إلا علی أفعال الانسان وسلوکه ولا یشمل صفاته. و بما انه أیضا یأتی فی صور جمیلة فقط، وکثیرا ما یخضع عند الممارسة للتغییر والتبدل، لذلک فهو یختلف عن الأخلاق.

چکیده فارسی:در این پژوهش به مقوله واقع گرایی اخلاقی در تفکرات اخلاقی خواجه نصیرالدین طوسی پرداخته می شود. نظام اخلاقی خواجه نصیر، نظامی فضیلت گرا می باشد که مبتنی بر نفس شناسی شکل گرفته است. تحلیل کامل نفس شناسی خواجه نحوه شکل گیری فضائل اخلاقی و تشریح کامل نظام اخلاقی عناصر واقع گرایانه نظام اخلاقی وی مشخص کرده و بر این اساس به دیدگاه ایشان یعنی دیدگاه فضیلت گرا صحه خواهیم گذاشت.   چکیده عربی:تتناول هذه المقالة بحث وتحلیل الواقعیة الأخلاقیة من وجهة نظر الخواجة نصیرالدین الطوسی. فعند تعریف الأخلاق، وبعد التعرف علی آرائه فی المباحث الأخلاقیة والنظام الأخلاقی یمکن اعتبار الخواجة نصیرالدین الطوسی من أصحاب نزعة الفضیلة المبنیة علی معرفة النفس. إن التحلیل والدراسة الشاملة للنفس عند الخواجة نصیرالدین، وکیفیة بلورة الفضائل الأخلاقیة، والشرح التام للنظام الأخلاقی الذی یتبناه، یکشف عن عناصر الواقعیة فی نظامه الأخلاقی، و عند ذلک یمکن الاقرار بصحة رؤیته وهی النزوع إلی الفضیلة.

چکیده فارسی:فیلسوفان مسلمانی که بر اساس رویکرد فضیلت محور به مباحث اخلاقی پرداخته اند، فضیلت را بر اساس قاعده حد وسط قابل شناسایی می دانند که یک یا چند رذیلت متضاد در اطراف آن واقع می شود. بر اساس قاعده یادشده، نماز فضیلتی اخلاقی است که ذیل جنس عدالت قرار می گیرد. این عمل در بردارنده مجموعه ای از فضائل است که آراسته شدن به هر فضیلتی، پالایش از رذیلت متضاد با آن را در پی خواهد داشت. در این نوشتار، تبیینی از فضیلت بودن نماز ارائه می گردد و نحوه رذیلت زدایی آن بررسی می شود.   چکیده عربی:الفلاسفة المسلمون الذین تناولوا المباحث الأخلاقیة فی ضوء نزعة الفضیلة، یرون أنه یمکن التعرف علی الفضیلة استنادا إلی قاعدة الحد الوسط حیث تقع حولها رذیلة أو عدة رذائل متضادة. و وفقا لهذه القاعدة المذکورة آنفا ان الصلاة فضیلة أخلاقیة تأتی تحت عنوان صفة العدالة. و هذا العمل یتضمن مجموعة من الفضائل التی یؤدی التحلی بأی منها إلی التخلی عن الرذیلة المضادة لها. فی هذه المقالة نبین أن الصلاة فضیلة و نبحث کیفیة محاربتها للرذائل والفواحش.

چکیده فارسی:مطلق گرایی اخلاقی در برابر نسبیت گرایی اخلاقی، دیدگاهی در فلسفه اخلاق است که بر واقع گرایی و عینیت گرایی ابتنا دارد. متفکران مسلمان عمدتا به این دیدگاه باور داشته اند. این مقاله درصدد نشان دادن این است که قاضی عبدالجبار معتزلی، در زمینه اخلاق مطلق گرا بوده و هیچ یک از انحای مختلف نسبیت گرایی را نپذیرفته و تنها معتقد به گونه ای ضعیف شده از نسبیت گرایی فرهنگی بوده است.همچنین راهکار وی برای حل تعارض قوانین مطلق اخلاقی بررسی شده است.   چکیده عربی:النزعة الأخلاقیة المطلقة فی فلسفة الأخلاق هی رؤیة تقع فی مقابل النسبیة الأخلاقیة، و هی تقوم علی النزعة الواقعیة والنزعة العینیة. و قد کان المفکرون المسلمون بشکل عام یذهبون علی هذه الرؤیة. و فی هذه المقالة نحاول أن نثبت أن القاضی عبدالجبار المعتزلی کان یقول بالأخلاق المطلقة فی مجال الأخلاق، و انه لم یقبل النسبیة الأخلاقیة بأی نحو کان، و کان یؤمن فقط بنوع ضعیف من النسبیة الثقافیة. کما تبحث هذه المقالة أیضا اسلوبه فی حل التعارض الذی یکتنف قواعد الأخلاق المطلقة.

چکیده فارسی:تا اواخر قرن نوزدهم، فیزیک نیوتنی حاکم بلامنازع جهان علم بود. نیوتن معتقد بود مکان، زمان، حرکت و جرم اجسام مطلقند و نسبیت در آنها راه ندارد، اما با آغاز قرن بیستم، نخستین جرقه های فیزیک نسبیت و کوانتوم، فیزیک نیوتن را مورد تردیدهای جدی قرار داد. در این میان، برخی از فیلسوفان علم و فیزیک دانان قرن بیستم که متاثر از دو انقلاب نسبیت و کوانتوم در فیزیک نوین بودند، ادعا کردند که با سقوط فیزیک کلاسیک نیوتنی که داعیه دار قطعیت و جبر در نظام طبیعت است، نه تنها اختیار و انتخاب آزاد آدمی تضمین می گردد، ارزش های اخلاقی نیز تابع زمان و مکان شده، قطعیت و شمول خود را از دست می دهند. بنابراین در این دیدگاه، اخلاق نیز همچون فیزیک جدید، نسبی می باشد. این نوشتار، ابتدا با شرح و توضیح جداگانه نسبیت در فیزیک و اخلاق، حالات ممکن میان این دو برشمرده شده و سپس این ادعا نقد شده است.   چکیده عربی: الی اواخر القرن التاسع عشر، کانت فیزیاء نیوتن هی الفیزیاء السائدة فی حقل العلم بلا منازع. فقد کان نیوتن یری أن المکان، والزمان، والحرکة، والاجسام مطلقة کلها ولا مجال للنسبیة فیها. ولکن مع بدایة القرن العشرین أدت اولی ومضات الفیزیاء النسبیة والکمیة الی اثارة الشکوک حول فیزیاء نیوتن. وفی هذا المجال ادعی بعض فلاسفة العلم وعلماء الفیزیاء فی القرن العشرین ممن تأثروا بما حدث فی ثورتی النسبیة والکمیة فی الفیزیاء الحدیثة، أنه بسقوط فیزیاء نیوتن التقلیدیة التی کانت تزعم الجبریة والحتمیة فی نظام الطبیعة، ضمنت حریة الانسان واختیاره الحر، ولیس هذا فحسب، بل حتی أن القیم الأخلاقیة فی مجال أفعال الانسان وسلوکه غدت أیضا تابعة للزمان والمکان، وفقدت ما کانت توصف به من حتمیة وشمول. وکانت نتیجة ذلک هی أن الأخلاق غدت أیضا مثلما هو الحال بالنسبة إلی الفیزیاء الجدیدة، خاضعة للنسبیة. فی هذه المقالة نأتی ابتداء علی شرح النسبیة فی الفیزیاء والأخلاق، وبیان الحالات الممکنة فی الترابط بین هذین المجالین، ثم نأتی بعد ذلک إلی تفنید الادعاء المذکور.

چکیده فارسی:تصور افراد از خود و نحوه ادراک خود، بر برداشت آنها از دیگران بسیار اثرگذار است. در مطالعه حاضر، متون رشته های روان شناسی و عصب شناسی مورد بررسی قرار گرفته و غیبت بر اساس خود طرح واره، تایید خویشتن و اثر برتر از میانگین و نقش آنها در ادراک دیگران تشریح شده است. سپس ارتباط این سازه با رفتار غیبت کردن بیان شده و غیبت با مبانی عصبی شبکه نورون های آینه ای و تقلید تبیین شده است. بر اساس یافته های این پژوهش با کمک مطالعات مداخله ای آتی می توان از طریق کسب آگاهی دقیق از نقاط قوت و ضعف خود و همچنین با استفاده از سیستم عصبی بازدارنده تقلید، از بروز غیبت پیشگیری نمود.   چکیده عربی:إن تصور وکیفیة ادراک الفرد لـ «ذاته» له وقع مؤثر جدا فی فهمه للآخرین. یثبت هذا التحقیق الذی أجری علی أساس النصوص النفسیة والعصبیة أن الغیبة، تنطلق من فکرة طرح الذات و ابرازها، و تأثیر دواعی ذلک فی طریقة النظر إلی الآخرین. علی أساس هذا التحقیق تم شرح الترابط بین هذه الاطروحة و فعل الغیبة، ثم جری بیان حقیقة الغیبة عن طریق شبکة الأعصاب الانعکاسیة والتقلید. و علی أساس معطیات هذا البحث و بمساعدة الدراسة التداخلیة المستبقلیة، یقترح انه یمکن عن طریق الاطلاع الدقیق علی نقاط قوة وضعف الذات، و کذلک عن طریق الاستفادة من النظام العصبی الرادع للتقلید، یمکن التوقی من فعل الغیبة.