مدیریت و برنامه ریزی در نظام های آموزشی
سال:1397 | دوره:11 | شماره:2 (پیاپی 21) |تعداد مقالات:9

در این مقاله به شناسایی و تحلیل آسیب های موجود در دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالی غیردولتی-غیرانتفاعی پرداخته شده است. جامعه آماری در این تحقیق شامل مسئولین دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالی غیردولتی-غیرانتفاعی سراسر کشور بوده که با استفاده از نمونه گیری تصادفی طبقه ای، 201 نفر از آنها به عنوان جامعه نمونه انتخاب شده اند. برای گردآوری داده ها از شیوه پیمایش و ابزار پرسشنامه سود جسته و تجزیه و تحلیل داده ها نیز به روش کمی انجام شده است. یافته های تحقیق حاکی از آن است که خرده نظام آموزش عالی غیردولتی-غیرانتفاعی با آسیب های مختلفی رو به رو بوده که ادامه فعالیت آن را با دشواری همراه کرده است. در میان موارد مذکور آسیب های مربوط به حوزه آموزشی از بالاترین رتبه برخوردار بوده و پس از آن به ترتیب، آسیب های مربوط به حوزه های اداری و سازمانی، علمی و پژوهشی و امور دانشجویی و فرهنگی قرار دارد.

پژوهش حاضر با هدف شناسایی موانع و چالش های مؤثر بر ناکارآمدی پژوهش در دانشگاه فرهنگیان و با استفاده از از روش کیفی نظریه داده بنیاد انجام گرفته است. شرکت کنندگان این پژوهش، سرپرستان و معاونین پردیس های دانشگاه فرهنگیان، کارشناسان پژوهش پردیس های دانشگاه فرهنگیان، دانشجویان فعال در پردیس های دانشگاه فرهنگیان، اعضای هیأت علمی و مدرسین این دانشگاه بودند که با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. از آنجا که استراتژی پژوهش، کیفی بوده و از نظریه داده بنیاد برای انجام آن بهرهگرفته شد، داده های مورد نیاز با استفاده از مصاحبه های عمیق با مشارکت کنندگان جمع آوری و در قالب سه مرحله کدگذاری آزاد یا باز، محوری و انتخابی تجزیه و تحلیل شد. نتایج نشان داد که وجود مشکلات و موانع زیرساختی، اقتصادی، آموزشی، فرهنگی، ارتباطی، ساختاری-اداری، مدیریتی-اجرایی و فردی-انگیزشی از جمله چالش هایی هستند که بر ناکارآمدی پژوهش در دانشگاه فرهنگیان مؤثراند. بر این اساس اصلاح ساختار مدیریتی-اصلاح ساختار جذب اساتید و ارتقای سطح علمی آنان-افزایش منابع مالی، امکانات و تسهیلات پژوهشی-ارتقاء و توجه به مسائل انگیزشی دانشجویان-تغییر دید و اصلاح ماهیت وجودی دانشگاه-اصلاح مدیریت و سیاستگذاری های پژوهشی از جمله راهبردهایی برای رفع موانع و مشکلات پژوهشی حاکم بر دانشگاه فرهنگیان شناسایی شدند.

در سال های اخیر سرقتِ علمی-ادبی، به ویژه در جوامع دانشگاهی، اهمیت چشم گیری یافته است. به رغم تلاشِ دانشگاه ها و استادان در یافتنِ راهکارهایی برای بازداشتن دانشجویان از این اقدام؛ این مشکل هم چنان به قوت خود باقی است و به عقیده ی بسیاری از پژوهشگران حتی بیشتر نیز شده است. هدف اصلی این مقاله کمک به دانشگاه های ایران برای مقابله با پدیده ی دامن گسترِ سرقتِ علمی-ادبی است. به عبارت دیگر، تلاش خواهد شد تا دانشگاه ها را از ضرورتِ دستیافتن به سیاستی روشن درباره ی سرقت علمی-ادبی، به ویژه در تارنماهای دانشگاهی آگاه سازیم. برای این منظور و هم چنین آشنایی با راهکارهای علمی و عملی دانشگاه ها در پیشگیری از سرقتِ علمی-ادبی، محتویات تارنمای 133 دانشگاه، پژوهشکده و مؤسسه ی علمی مورد تأییدِ وزارت علوم، تحقیقات و فناوری بررسی شد. نتایج بررسی بیشتر تارنماها از نبودِ محتوایی منسجم و جامع درباره ی این مفهوم حکایت دارد؛ و این بدان معناست که در بسیاری از این نهادها، دانشجویان از آموزشِ کافی درباره ی سرقتِ علمی-ادبی و اهمیت صداقت علمی بی بهره اند. پژوهش حاضر این ایده را پیش می نهد که برای انجام اقدامی مؤثّر در این زمینه، شرط نخست آن است که مسئولان دانشگاه ها آشنایی دانشجویان با مفهوم و ماهیّتِ سرقتِ علمی-ادبی و چگونگی اجتناب از آن را فرض نگیرند و بر سر این نکته که شناختِ دقیقِ و راهکارهای مقابله با این پدیده نیازمندِ آموزش و آگاهی بخشی است، به توافقی اصولی دستیابند.

پژوهش حاضر با هدف تعیین میزان اثربخشی مدارس هیأت امنایی استان همدان و مقایسه آن با مدارس عادی انجام گرفت. روش پژوهش علّی-مقایسه ای بود. جامعه ی آماری کلیه ی معلمان مدارس هیأت امنایی و عادی استان همدان بود که با روش نمونه گیری طبقه ای 62 مدرسه و 485 معلم انتخاب شدند. ابزارهای گردآوری اطلاعات شامل پرسش نامه «رضایت شغلی» بریفییلد و روث (1951) با پایایی 84/0، پرسش نامه «سلامت سازمانی مدارس» ساعتچی و همکاران (1390) با پایایی 94/0، پرسش نامه «سنجش نوآوری» اتلای و اکیف (1982) با پایایی 78/0 و پرسش نامه «کیفیت آموزشی و پرورشی مدرسه» سنجری و همکاران (1385) با پایایی 98/0 بود. با کاربرد آزمون t و تحلیل واریانس یک راهه تفاوت بین مدارس عادی و هیأت امنایی در مؤلفه های سلامت سازمانی (46/2=t؛ 05/0>p) و کیفیت امور آموزشی و پرورشی معنادار شد (27/32=t؛ 05/0>p) اما در نوآوری سازمانی (7/0=t؛ 48/0=p) و رضایت شغلی تفاوتی مشاهده نشد (4/0=t؛ 69/0=p). در مؤلفه هایی که تفاوت معنادار بود، مدارس هیأت امنایی وضعیت بهتری داشتند. بین دوره ها از نظر نوآوری سازمانی (02/6=F؛ 05/0>p)، سلامت سازمانی (51/18=F؛ 05/0>p)، رضایت شغلی (96/11=F؛ 05/0>p) و کیفیت امور آموزشی و پرورشی(08/32=F؛ 05/0>p) بر حسب مقطع تحصیلی تفاوت معناداری وجود داشت. .

هدف از پژوهش حاضر، طراحی الگوی شایستگی های مدیران گروه های آموزشی بوده است. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه دانشجویان (15724 نفر) و اعضای هیأت علمی (239) دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمان در سال تحصیلی 95-1394 می باشند. روش پژوهش به صورت آمیخته است. به طوری که در بخش کیفی، روش پژوهش نظریه داده بنیاد و در بخش کمی نیز پیمایشی بوده است. روند تحقیق مشتمل بر سه بخش کلی شامل استخراج شایستگی ها از طریق تحلیل داده بنیاد، تأیید یا تعدیل شایستگی ها از طریق استنباط آماری و اولویت بندی شایستگی ها از طریق تکنیک تحلیل سلسله مراتبی می باشد. روش نمونه گیری در بخش اول به صورت هدفمند طبقه ای و ابزار گردآوری اطلاعات مصاحبه نیمه ساختاریافته بود. در بخش دوم، روش نمونه گیری به صورت تصادفی طبقه ای و ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه بسته پاسخ بود. در بخش سوم نیز، روش نمونه گیری به صورت هدفمند و ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه مقایسه های زوجی بود. مهم ترین نتایج، دستیابی به الگویی از شایستگی های مدیران گروه های آموزشی مشتمل بر 11 شایستگی محوری و 62 شایستگی فرعی بود. شایستگی های محوری استخراج شده به ترتیب اهمیت عبارت اند از؛ شایستگی های اخلاقی؛ اداری– نظارتی؛ فردی و شخصیتی؛ انگیزشی؛ فناورانه؛ ادراکی؛ ارتباطی و میان فردی؛ فرهنگی؛ فنی، حرفه ای و تخصصی؛ سیاسی؛ و اقتصادی– کارآفرینانه.

هدف از پژوهش حاضر بررسی تأثیر فرهنگ مدرسه و سرمایه فرهنگی خانواده برعملکرد تحصیلی دانش آموزان است. طرح تحقیق مورد استفاده در این پژوهش نیمه آزمایشی و روش تحقیق علی مقایسه ای از نوع طرحهای عاملی بود. ابزار مورد استفاده برای گردآوری داده ها پرسشنامه و جامعه ی آماری کلیه دانش آموزان دختر پایه سوم نظری مدارس متوسطه دولتی و غیردولتی شهرستان شهریار در سال تحصیلی 92-93 بود. جامعه آماری 660 نفر بود که 244 نفر به عنوان نمونه مورد بررسی قرار گرفتند. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از روش های آماری تحلیل کواریانس و آزمون تعقیبی دانت و جیمز هاول استفاده گردید. نتایج تحقیق نشان داد فرهنگ مدرسه و سرمایه فرهنگی خانواده بر عملکرد تحصیلی دانش آموزان تأثیر مستقیم دارند. هر چه فرهنگ مدرسه بهتر ارزیابی شود عملکرد دانش آموزان بهتر است و هر چه سرمایه فرهنگی خانواده غنی تر باشد عملکرد تحصیلی دانش آموزان بهتر می شود. هم چنین اثرات متقابل متغیرهای فرهنگ مدرسه و سرمایه فرهنگی خانواده نیز بر عملکرد تحصیلی دانش آموزان تأثیر دارد.

ارزیابی کارآیی گروه های آموزشی دانشگاه ها سهم بسزایی در ارتقای عملکرد آموزشی و پژوهشی آنان دارد. یکی از روش هایی که می توان به کمک آن رتبه بندی واحدهای مورد ارزیابی را انجام داد، تحلیل پوششی داده ها می باشد. از جمله مشکلات پیش رو در استفاده از این روش، تمایز ناکافی واحدهای قرار گرفته روی مرز کارآیی است. این مقاله به منظور رفع این مشکل در رتبه بندی گروه های آموزشی دانشگاه از ترکیب تحلیل مؤلفه های اصلی و تحلیل پوششی داده ها استفاده کرده است. بدین منظور ابتدا با انجام تحلیل مؤلفه های اصلی، روابط مکنون موجود در متغیرهای مشاهده شده ارزیابی گروه ها مشخص و سپس با انجام تحلیل پوششی بر روی متغیرهای مکنون رتبه بندی گروه ها انجام می گیرد. برای بررسی کارآیی این روش از تعداد واحدهایی که بر روی مرز کارآیی در این روش قرار می گیرند استفاده شده است، نتایج نشان داد تعداد این واحدها نسبت به روش معمول تحلیل پوششی داده ها کاهش یافته است. بنابراین مزایای استفاده از این رویکرد را می توان به این شکل برشمرد: اول این که می توان متغیرهای مکنونی که در خروجی های گروه های آموزشی مستتر است را مشخص نموده و در تحلیل های بعدی مورد استفاده قرار داد و دوم آن که با ارائه رتبه بندی با درجه تمیز بالاتر کارآیی استفاده محض از تحلیل پوششی برطرف می گردد.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (pdf) مراجعه فرمایید.