پژوهش های زبانشناختی در زبان های خارجی (پژوهش زبان های خارجی)
سال:1392 | دوره:3 | شماره:2 |تعداد مقالات:9

توضیح برخی پدیده های زبانی گاهی بسیار دشوار و پیچیده می شود، از جمله اینکه چرا در یک زبان، برخی واژگان یا ترکیب خاصی از واژگان وجود دارد یا چرا یک زبان دارای ساختار دستوری، صرفی یا نحوی ویژه خود است. تمامی این پدیده ها حاصل فرایند درازمدت رشد و گسترش زبان است. هر فردی بی آنکه راجع به آنچه می خواهد بگوید تفکر کند، واژگان را در ساختار جمله های کامل به کار می برد. به همین ترتیب، در گفتار خود از ترکیبات مختلف واژگان نیز استفاده می کند. این ترکیبات ممکن است ترکیب آزاد واژگان یا ترکیب پایدار آن باشد. ترکیبات پایدار واژگان بخش جداناپذیر در هر زبانی است. به همین دلیل، بر آن شدیم تا در این مقاله به بررسی و مقایسه ویژگی های ساختاری و معنایی باهمایی ترکیبات پایدار فعلی- اسمی در زبان روسی بپردازیم که از نظر علم عبارت شناسی (Fразеология) پربسامدترین نوع ترکیبات پایدار در زبان روسی است. همچنین، به نحوه ترجمه این گونه ترکیبات به زبان فارسی بپردازیم. در این باره، در مقایسه با زبان فارسی، بررسی دقیقی نشده است. این بررسی نقش مهمی در تدریس و یادگیری این نوع ترکیبات در زبان روسی به منزله زبان خارجی دارد.

مطالعات یادگیری زبان دوم همواره به نقش و تاثیر زبان مادری توجه داشته است. از آنجا که دانش یادگیرنده از زبان اول، اساسی را برای مقایسه با زبان دوم فراهم می کند، آگاهی از دانش و تجربه پیشین یادگیرنده، در آموزش زبان، از جمله طراحی مواد آموزشی، نقش بسزایی دارد که یکی از مولفه های اصلی در امر آموزش است. در این پژوهش ضمایر شخصی در زبان های فارسی و ژاپنی از نظر ویژگی های نحوی، ساختواژی و معنایی توصیف و مقایسه شده است. بررسی مقایسه ای بین دو زبان نشان می دهد که ضمایر در فارسی و ژاپنی از نظر مشخصه های کلی نظیر شخص و شمار مشابه است و از نظر انتخاب مرجع در جمله، به شکل یکسان عمل می کند. علی رغم این شباهت ها، وجود تفاوت های صوری و کاربردی و استفاده گسترده از ضمیر «تهی» در ژاپنی، دشواری هایی را در یادگیری این مقوله فراهم می آورد. اصلی ترین اختلاف بین فارسی و ژاپنی، صورت های نشان دهنده مشخصه هایی است که ضمایر رمزگذاری می کند. در فارسی این مشخصه ها را تکواژهای ضمیری نشان می دهد، در حالی که در ژاپنی بروز آوایی ندارد و از بافت گفتمان، تشخیص پذیر است.

این پژوهش با هدف بررسی جایگاه زبان فارسی در یادگیری و به کارگیری زبان انگلیسی در ایران، به روش پیمایشی انجام شده است. جامعه آماری پژوهش را 150 دانشجوی کارشناسی رشته مترجمی زبان انگلیسی تشکیل می دهند که به روش غیراحتمالی انتخاب شدند. ابزار جمع آوری داده در این پژوهش پرسشنامه ای است که محققان طراحی و اعتبارسنجی کرده اند. روایی محتوایی پرسشنامه را متخصصان فن تایید کردند و پایایی آن با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ 0.74 و قابل قبول تشخیص داده شد. روایی سازه پرسشنامه نیز با انجام تحلیل عاملی بررسی شد و 22 گویه پرسشنامه تحت شش عامل بارگذاری شد که در مجموع 61.66 درصد از واریانس کل را به خود اختصاص داد. عامل نخست که باور فراگیران بر تاثیر منفی استفاده از زبان فارسی بر کیفیت و سرعت یادگیری زبان و آموزش مهارت صحبت کردن و تلفظ را دربرگرفت در مجموع 20.311 درصد از واریانس کل را تبیین کرد. پس از بررسی اولویت شرکت کنندگان در خصوص عامل ها و گویه های پرسشنامه، در نهایت پیشنهادهایی به منظور انجام پژوهش هایی جامع تر ارائه شده است.

اسپانگلیسی یا اسپانگلیش ترکیبی از زبان انگلیسی و اسپانیولی است که به ویژه در میان جوانان، در مناطق خاصی از جهان محبوبیت دارد. این مقاله سعی در پاسخ به پرسش های اساسی در مورد اسپانگلیسی دارد: آیا این پدیده حاصل طبیعی هم زیستی دو فرهنگ و زبان مختلف است یا معضلی اجتماعی است که باعث تخریب زبان رسمی و چندصدساله اسپانیایی یا انگلیسی می شود؟ به علاوه، چه راهکارهایی برای حفظ زبان های مختلف در جوامع این چنینی، به خصوص در مناطق مورد بحث ما، وجود دارد؟ پس از بیان تاریخچه و تعریفی کلی از اسپانگلیسی، ابتدا سعی شده با درنظرگرفتن ویژگی های ساختاری این پدیده و قیاس آن با برخی موارد مشابه، مشخص کرد که این میوه دوزبانگی در کدام قالب زبانی می گنجد؟ سپس، دلایل عمومی، جامعه شناختی و روان شناختی ایجاد و استفاده مردم مناطق جنوبی کشور ایالات متحده آمریکا و مکزیک از آن را بررسی کرده ایم. در ادامه جمع بندی از شواهد عینی و نظرهای مخالف و موافق افراد متخصص در این زمینه، به بحث گذاشته شده است. نتیجه حاصل از مقاله پیش رو این است که اسپانگلیسی تنها میوه هم زیستی دو تمدن است و راهکار جلوگیری از آن نیز صرفا به نوعی فرهنگ سازی است.

یکی از پیامدهای اجتماعی جهانی شدن، اهمیت زبان انگلیسی به عنوان زبان بین المللی است. بر پایه نظریه نسبیت زبانی، با یادگیری زبان انگلیسی بخش عظیمی از فرهنگ انگلیسی-آمریکایی در سطح دنیا اشاعه می یابد که این خود ابعاد مثبتی همچون افزایش بیداری و هوش فرهنگی و تبعات منفی نظیر ازخودبیگانگی زبان آموزان دارد. تحقیق حاضر از نوع توصیفی-پیمایشی است و هدف از آن بررسی نقش رشته زبان انگلیسی در تعیین هویت فرهنگی دانشجویان است. پانصدوهفده دانشجو در دو زیرگروه زبان های خارجی و سایر رشته ها به ابزارهای سنجش هوش فرهنگی و بیگانگی ارزشی پاسخ گفتند. تجزیه داده ها با استفاده از تحلیل واریانس چندمتغیره نشان داد که عملکرد دانشجویان زبان از میان مولفه های هوش فرهنگی در دو مولفه فراشناختی و انگیزشی، و از میان شاخصه های انزوای ارزشی در غربگرایی و گرایش ادبی-هنری متفاوت از دیگر گروه بود. یافته ها موید نظریه های امپریالیسم زبانی، هویت فرهنگی انطباقی و هوش فرهنگی اکتسابی و در تضاد با فرضیه بی طرفی سیاسی علم آموزش زبان است. همچنین، با استناد به نتایج، پیشنهادهایی به برنامه ریزان، طراحان مطالب درسی و استادان رشته زبان شده است.

در مقاله پیش رو، به بررسی تطبیقی ماهیت آغازگر در دو ژانر علمی و ادبی فارسی از منظر نظریه نقشگرای نظام مند هلیدی پرداخته شده و وجوه اشتراک و افتراق دو ژانر یادشده، در باب مقوله آغازگر در زبان فارسی مشخص و تبیین شده است. در این پژوهش، پس از ملحوظ داشتن تفاوت های بارز متون مورد بررسی از منظر نوع آغازگر و بسامد رخداد آن، بر ساختار انواع بند و رابطه آن ها با آغازگر نیز تامل شده و ویژگی ساختاری بندها با توجه به دو ژانر علمی و ادبی بررسی و مقایسه شده است. در فرایند تحلیل داده ها، موضوع جایگاه آغازگر در درون بند و مواجهه با همپوشی آغازگرها به صورت لایه هایی درهم تنیده، سبب شده است تا اصطلاح آغازگر لایه ای برای نخستین بار معرفی و مطرح شود. این اصطلاح از نظرگاه پژوهش های مربوط به حوزه نقشگرایی درخور توجه و شایان تعمق است. گفتنی است، آغازگر لایه ای هنگامی امکان طرح می یابد که آغازگرهای موجود در بند مرکب، از منظر سطوح تشکیل دهنده، دارای همپوشی هم زمان باشد.

پژوهش حاضر در چارچوب تحلیل مقابله ای، به دنبال بررسی و تحلیل انواع خطاهای نحوی ناشی از تداخل در نگارش فارسی آموزان عرب زبان است. در این راستا، از بین انواع خطاها، خطاهای نگارشی نحوی و از میان خطاهای نحوی، خطاهای ناشی از تداخل بررسی شده است. در این پژوهش با بهره گیری از روش میدانی، متون نوشتاری 105 فارسی آموز عرب زبان از نظر انواع خطاهای نحوی بررسی شده است. نمونه تحقیق حاضر را زبان آموزان با میانگین سنی 22 تا 26 سال در سه سطح زبان آموزی مبتدی، متوسط و پیشرفته تشکیل می دهند که براساس روش تصادفی ساده از محل مرکز آموزش زبان فارسی مدرسه جامعه المصطفی العالمیه قم انتخاب شدند. پس از تحلیل و بررسی خطاهای زبان آموزان مشخص شد برخی خطاهای نحوی زبان آموزان ناشی از تداخل زبانی است و تحت تاثیر زبان مادری زبان آموز به وجود می آید. این نوع خطاها از نظر منشأ خطا در مقوله «بینازبانی» قرارمی گیرد. در این زمینه، شش نمونه خطا تشخیص داده شد که به ترتیب فراوانی شامل خطای ترتیب اجزای جمله (38.9 درصد)، خطای حذف حرف نشانه «را» (35.3 درصد)، خطای حذف فعل ربطی (14.01 درصد)، خطای مطابقت مسند با مسندالیه (6.9 درصد)، خطای جایگزینی حرف نشانه «را» با حرف اضافه (2.6 درصد) و خطای مطابقت صفت با اسم (2.09 درصد) است.

توجه به آثار زیانبار آموزشی- اجتماعی آزمون های سرنوشت ساز در زندگی و آینده شغلی داوطلبان و بررسی عملکرد افراد مختلف عرصه آموزش و یادگیری در جهت بازتولید یا تغییر این آثار، رویکردی نوین در آزمون سازی زبان به حساب می آید. این پژوهش سعی دارد با کنکاش در آثار زیانبار کنکور در ایران به بررسی نتایج عملکرد آموزشی افراد در جهت بازتولید یا تغییر آثار منفی منتج از این آزمون بپردازد. بدین منظور، 60 معلم زبان انگلیسی، 319 دانش آموز پیش دانشگاهی و 15 نفر از والدین ایرانی در این پژوهش شرکت کردند. ابزار پژوهش پرسشنامه، مشاهده و مصاحبه بود. نتایج نشان داد که فعالیت های آموزشی افراد، اغلب به بازتولید آثار منفی این آزمون از طریق تاکید بر محتوای آزمون به جای آموزش برقراری ارتباط از طریق زبان خارجی، تمرین مهارت تست زنی، عدم استفاده از مواد آموزشی موثر، مرور سوال های آزمون های گذشته و استفاده از آن ها در امتحانات میان ترم و پایان ترم می انجامد. در پایان، توصیه می شود که افراد با اتخاذ رویکرد انتقادی به بازنگری آثار این آزمون بر فعالیت های آموزشی- یادگیری خویش بپردازند و برای تغییر شرایط در جهت ارزیابی عادلانه تر و متعاقب آن موثرتر تلاش کنند.

ترجمه دارای نکات ظریفی است که بی توجهی به آن ها ممکن است باعث آسیب دیدن متن و مفهوم آن شود. یکی از این نکات اساسی گویش های اجتماعی است که شایسته است مانند گویش های جغرافیایی در ترجمه دیده شود. گویش های اجتماعی که گاه پیکره اصلی داستان را می سازد، معرف شخصیت ها و حاوی اطلاعاتی در ارتباط با گویشوران است. جستار حاضر به تبیین اهمیت و کارکرد این نوع گویش ها در متون ادبی می پردازد و انتقال آن ها را در ترجمه بررسی می کند، با استناد به ترجمه فرشته آبی، رمانی اجتماعی از هاینریش مان، به دست محمود حدادی از زبان آلمانی به فارسی که در سال 1373 نشر آویشن منتشر کرده است. این جستار علاوه بر تجزیه و تحلیل راهبردهای مترجم برای انتقال گویش های اجتماعی سه شخصیت داستانی این اثر، به دنبال بررسی این نکته است که باید به چه عواملی در ترجمه این نوع گویش ها توجه کرد.