مهندسی صنایع و مدیریت شریف
سال:1398 | دوره:35-1 | شماره:2/2 |تعداد مقالات:14

حمل ونقل دریایی، از مقرون به صرفه ترین راه های انتقال کالاها تلقی می شود. با وجود این، سوانح دریایی این موضوع را تحت تاثیر قرار می دهد. یکی از مسایل پراهمیت در کاهش خسارت های ناشی از وقوع سوانح دریایی، برنامه ریزی نحوه ی به کارگیری ناوگان شناورهای در دسترس مراکز نجات دریایی است. در این پژوهش، با به کارگیری مفاهیم عمومی مسیله یی با نام تعیین ترکیب ناوگان دریایی، یک مدل ریاضی دوهدفه، از نوع برنامه ریزی اعداد مختلط ارایه شده است که به تعیین ترکیب، استقرار و تعدیل ناوگان شناورهای یک مرکز نجات دریایی می پردازد. این مسیله، به صورت آزمایشی بر روی اطلاعات مرتبط با مراکز نجات دریایی جنوب ایران به کار گرفته شده است و توسط تلفیقی از یک الگوریتم ابتکاری و الگوریتم فراابتکاری راهبردهای تکاملی گروهی، بهینه سازی شده است. نتایج به گونه یی بوده که علاوه بر پوشش دهی حداکثری تقاضا) از جنس سوانح دریایی(و تعدیل ناوگان به بهترین شکل ممکن، هزینه ی بهره برداری مناسبی از ناوگان شناورها حاصل شده است.

اورژانس پیش بیمارستانی یکی از مهم ترین ارکان نظام سلامت و درمان یک کشور به شمار می آید. آگاهی از وقوع حادثه، اعزام گروه های نجات به محل، انجام اقدامات پزشکی اولیه و انتقال حادثه دیدگان به مراکز درمانی در کوتاه ترین زمان و در سطح کیفی مطلوب از اهم وظایف و اهداف اوراژانس پیش بیمارستانی است. تحقق این اهداف مستلزم برآورد صحیح از میزان و نوع حوادث، استقرار مناسب پایگاه های اورژانس، وجود تجهیزات کافی و افراد متخصص در پایگاه ها، مدیریت جامع و متمرکز بخشی و منطقه یی و ارتباط اطلاعاتی به روز با مراکز درمانی است. در این مقاله یک مدل برنامه ریزی عددصحیح غیرخطی، برای مکان یابی پایگاه های اورژانس با هدف کمینه سازی میانگین و انحراف معیار زمان خدمت دهی اورژانس، در یک منطقه ی مشخص و با لحاظ محدودیت های مربوط ارایه شده است. برای اعتبارسنجی و نحوه ی استفاده از مدل پیشنهادی، مدل مذکور برای بخشی از شهر تهران استفاده و نتایج آن شامل تعیین مکان پایگاه های اورژانس آورده شده است.

با رشد سریع صنعت، روزبه روز به تعداد وسایل مصرف کننده ی انرژی در دنیا افزوده می شود. با این که این وسایل با ماشینی کردن زندگی انسان ها از یک سو اسباب راحتی آنها را فراهم کرده اند، مصرف بی رویه ی انرژی این محصولات آسیب های جدی به محیط زیست وارد کرده است که عواقب این آسیب ها سبب شده است عموم انسان ها نسبت به مسایل زیست محیطی حساسیت بیشتری نشان دهند؛ به همین دلیل در این مقاله یک زنجیره ی تامین شامل دو تولیدکننده در نظر گرفته شده است که یکی از مشخصه های عملکردی برای محصولات این تولیدکنندگان مصرف انرژی است. هدف از انجام این مطالعه تحلیل رفتار این تولیدکنندگان در شرایط رقابت و پاسخ به این سوال است که در شرایطی که مشتریان نسبت به هزینه ی انرژی و مسایل زیست محیطی حساسیت دارند، تولیدکنندگان چقدر باید برای بهبود مصرف انرژی هزینه کنند و قیمت محصول نهایی را چگونه تعیین کنند تا بیشترین سود ممکن را به دست آورند؟

به منظور نگهداشت تولید نفت در مناطق دریایی، شرکت ملی نفت ایران با به کارگیری شناورهای پشتیبان و شناورهای سرچاهی متحرک، به صورت دوره یی خدمات عمومی و خدمات چاه ها را به تجهیزات مستقر در سکوهای سرچاهی نفت ارایه می کند. اما در این میان، شناورهای سرچاهی متحرک، خود نیازمند دریافت خدمات از شناورهای پشتیبان در دوره های مشخص و پنجره های زمانی معین هستند. شناورها در مقایسه با نیاز خدماتی تعداد کمی دارند؛ اما دارای هزینه ی جابه جایی بالایی هستند. به منظور مسیریابی دوره یی شناورهای خدماتی، یک مدل برنامه ریزی عدد صحیح مختلط با هدف کمینه سازی هزینه های جابه جایی و کمبود خدمات معرفی شده است. همچنین یک الگوریتم ابتکاری برای حل مسیله معرفی شده و عملکرد آن با اعمال روی داده های واقعی ارزیابی شده است. نتایج عددی حاکی از سرعت عمل الگوریتم در دست یابی به جواب های مناسب در زمان بسیار کم در مقایسه با الگوریتم های موجود است.

مدل های کلاسیک کنترل موجودی معمولا شرایط رقابتی دنیای واقعی و تمایل مدیران برای بهبود سیستم و همچنین پارامترهای اقتصادی تورم و ارزش زمانی پول را در نظر نمی گیرند. مقاله ی حاضر مدل مقدار اقتصادی تولید(EPQ) را با لحاظ کردن تورم و ارزش زمانی پول، در شرایطی مورد بررسی قرار داده است که امکان سرمایه گذاری به منظور افزایش ظرفیت تولید وجود دارد. هدف مدل، تعیین مقدار اقتصادی تولید به همراه مقدار بهینه ی سرمایه گذاری بر روی ظرفیت تولید در سیستم موجودی EPQ است به نحوی که تابع سود کل سیستم بهینه شود. به دلیل رفتار پیچیده ی مدل، الگوریتم عددی جستجوی شبکه برای حل پیشنهاد شده است. روند حل این الگوریتم با استفاده از یک مثال عددی مورد بررسی قرار گرفته است. تحلیل حساسیت مثال با تغییر پارامترهای مختلف مدل و الگوریتم انجام گرفت که در نهایت رابطه ی صعودی میان تابع سود و مقدار فاکتور و تعداد تکرار الگوریتم، نرخ تقاضا، قیمت و نرخ تورم فروش و همچنین رابطه ی نزولی میان تابع سود و هزینه ی سفارش دهی، نرخ تنزیل و تورم هزینه ها و هزینه ی خرید به دست آمد.

در این مقاله، مسیله ی مکان یابی بیمارستان های جدید و مقاوم سازی تعدادی از بیمارستان های موجود با توجه به بودجه ی محدود در دسترس مطرح شده است. ابتدا با به کارگیری ترکیبی رویکرد AHP و سیستم اطلاعات جغرافیایی)GIS(، مکان های بالقوه برای احداث بیمارستان های جدید تعیین شده است. در ادامه، با استفاده از مدل ریاضی ارایه شده، مکان های بهینه برای احداث بیمارستان های جدید تعیین شده و همچنین تصمیمات مربوط به مقاوم سازی تعدادی از بیمارستان های موجود گرفته شده است. به منظور حل مدل با توجه به دوهدفه بودن آن، روش محدودیت اپسیلون تقویت شده(II) استفاده شده است. برای سنجش اعتبار مدل، یک مطالعه ی موردی بر اساس اطلاعات جمعیتی و جغرافیایی شهر یزد بررسی و تحلیل شده است. با توجه به امکان به کارگیری مدل در مسایل کاربردی و عملیاتی با ابعاد بزرگ و همچنین NP-Hard بودن مدل، یک الگوریتم ابتکاری دومرحله یی چندهدفه آزموده شده و بر اساس برخی مثال های عددی ارزیابی شده است.

استفاده از سیاست نظارت تاخیری برای نظارت بر فرایندها از جدیدترین پژوهش های انجام شده در زمینه ی کنترل فرایند آماری و نگهداری و تعمیرات مبتنی بر وضعیت است. در این پژوهش یک مدل یکپارچه ی کنترل فرایند آماری و نگهداری و تعمیرات مبتنی بر نظارت تاخیری در فرایندهای دومرحله یی طراحی شده است. نظارت تاخیری بدین معناست که فرایندها در ابتدای شروع به کار تحت کنترل هستند و نمونه گیری را می توان تا یک زمان برنامه ریزی شده به تعویق انداخت. ابزار نظارت بر فرایند، نمودارهای کنترل-\overlineX باقی مانده است. برای یکپارچه نمودن دو مدل کنترل فرآیند آماری و سیاست های نگهداری و تعمیرات، یک مدل ریاضی طراحی شده است که هزینه های مورد انتظار تولید در واحد زمان را از طریق به کارگیری الگوریتم فراابتکاری کمینه می کند. برای نشان دادن کارایی مدل پیشنهادی، یک مثال عددی ارایه شده که نتایج آن بیان گر عملکرد مطلوب مدل است.

تحلیل پوششی داده ها مبتنی بر سنجش کارایی واحدهای تصمیم گیرنده ی مشابه است. نتایج این تحلیل به دلیل شرایط متفاوت و غیرقابل کنترل برای هر واحد تصمیم گیرنده، چندان واقع بینانه نیست. بنابراین، خود ارزیابی)مقایسه ی عملکرد یک واحد با خودش در بازه های زمانی متفاوت(بهترین نوع ارزیابی است که در آن بیشینه ثبات شرایط در نظر گرفته شده است. از آن جاکه ماهیت بعضی از متغیرهای ورودی یا خروجی در شرایط عدم اطمینان صورت می پذیرد، می توان معیارهای کلامی را براساس اطلاعات فازی شهودی مورد ارزیابی قرار داد. مدل تحلیل پوششی داده های شبکه یی فازی شهودی مدل پیشنهادی است که در این تحقیق برای خود ارزیابی شرکت سیم و کابل مغان که یک سیستم شبکه یی است، به کار رفته است. نتایج نشان می دهد که در رتبه بندی بازه های زمانی، سه دوره 4 (زمستان 1394)، 3 (پاییز 1394) و 8 (زمستان 1395) به ترتیب در رتبه های اول تا سوم قرار گرفته اند.

سامانه ی توزیع در صنعت خودروساز پیچیدگی زیادی دارد و ملاحظات بسیاری باید در نظر گرفته شود. از جمله حجم و وزن پالت ها، ظرفیت حجمی و وزنی خودروها، پنجره های زمانی و سازگاری محموله ها. مدل سازی ریاضی سامانه ی توزیع در نظر گرفته شده در این مقاله، این گونه ملاحظات دنیای واقعی را با هدف کمینه کردن هزینه ی کل حمل ونقل در نظر گرفته است. در شبکه ی حمل ونقل، روش های ارسال می تواند به صورت ارسال مستقیم و توزیع میلک ران باشد. محموله های بزرگ به محموله های کوچک تر شکسته می شوند و به صورت مستقیم ارسال می شوند، و بقیه ی محموله ها می توانند در توزیع میلک ران شرکت کنند. حل مدل ریاضی ارایه شده برای مسایل کوچک، منتج به جواب بهینه می شود. برای مسایل بزرگ، الگوریتمی ابتکاری موسوم بر الگوریتم اولین برازش ارایه شده است. الگوریتم ارایه شده با استفاده از نمونه مسایل تصادفی و داده های واقعی در صنعت خودرو ارزیابی شده است و نشان می دهد این الگوریتم توانایی ارایه ی جواب های باکیفیت را در زمان کوتاه داراست.

یکی از موضوعات بسیار مهم در بهینه سازی مسایل زنجیره ی تامین، مسایل تولید-توزیع است. در این مقاله یک مسیله ی تولید-توزیع برای یک شبکه ی زنجیره ی تامین دوسطحی شامل تولیدکنندگان و توزیع کنندگان ارایه شده است. مدل پیشنهادی یک برنامه ریزی غیرخطی پیوسته است که محدودیت های ظرفیت انبار و ظرفیت تولید کالاها را شامل می شود. در این مسیله ی پیشنهادی سعی می شود که مقدار محصول ارسالی و حمل توسط هر وسیله ی نقلیه با توجه به بیشینه کردن میانگین سود کالاهای ارسالی از تولیدکنندگان به توزیع کنندگان به دست آید. در این پژوهش ثابت می شود که این مسیله یک برنامه ریزی غیرخطی محدب است؛ زیرا تابع هدف مدل محدب است و محدودیت های آن نیز خطی اند. در ادامه این مسیله ی غیرخطی پیشنهادی با دو روش الگوریتم ژنتیک و روش کمینه کردن بدون محدودیت ترتیبی با رویکرد تندترین شیب حل شده است.

در دنیای امروز کیفیت یک راهبرد تجاری برای افزایش سهم بازار است و عدم دست یابی به این مهم به مشکلاتی چون عدم رضایت مشتری و در نتیجه کاهش سهم بازار و حذف از دنیای رقابت منجر می شود. از این رو، امروزه مباحث مربوط به مهندسی کیفیت در صنعت از اهمیت به سزایی برخوردار است. در این زمینه روش های مختلفی ارایه شده است که یکی از آنها روش سطح پاسخ است؛ هنگامی که رابطه ی بین متغیرهای یک فرایند مشخص نباشد و آزمایشگر علاقه مند به یافتن تنظیمات بهینه ی متغیرهای ورودی باشد، از روش سطح پاسخ برای بهینه سازی پارامترهای فرایند استفاده می شود. در این پژوهش از روش سطح پاسخ با رویکرد طراحی استوار برای بهینه سازی مشخصه های کیفیت محصول و متغیرهای تاثیرگذار بر روی آنها استفاده شده است؛ به گونه یی که در ابتدا باید به شناسایی متغیرهای کنترلی و متغیرهای پاسخ پرداخت؛ سپس با انجام طراحی آزمایش و به دست آوردن معادلات رگرسیون مورد نظر به بهینه سازی مدل پرداخت.

معرفی و تعریف سنجه های کاربردی و مهم مثل آمیختگی مصرف کنندگان با برند در محیط مجازی برای ارزیابی ارتباطات بازاریابی در فضای مجازی (دیجیتال) بسیار حیاتی است. در این مقاله تعریفی جامع از سازه ی آمیختگی مصرف کنندگان با برندها در رسانه های مجازی ارایه شده و رابطه ی بین این سازه ی کلیدی اما نوظهور در پژوهش های بازاریابی و سازه یارزش ویژه ی برند به صورت نظری مطالعه شده است. در این تحقیق با تکیه بر نظریه ی نگرش نشان داده ایم که با افزایش آمیختگی با برند در رسانه های مجازی، ذهنیت مصرف کنندگان راجع به برند بهبود خواهد یافت. به عبارت دیگر، گزاره های علمی که در این مقاله تبیین می شود این است که ابعاد مختلف آمیختگی مشتری با برند در رسانه های مجازی بر ابعاد مختلف ارزش ویژه ی برند مشتری محور (یعنی آگاهی نسبت به برند، تصویر/تداعیات برند، کیفیت ادراک شده از برند، و وفاداری نسبت به برند) تاثیر مثبتی می گذارد.

در بسیاری از صنایع، ظرفیت تولید به دلیل زوال ماشین، کاهش می یابد. در مقابل، نت پیش گیرانه وضعیت ماشین را بهبود می بخشد؛ اما خود بخشی از ظرفیت تولید را اشغال می کند. یکی از راه های مواجهه با این مسیله، نت مبتنی بر شرایط با بازرسی های گسسته است. در این مقاله یک سیستم تولید تک محصول در شرایط زوال مارکوفی ماشین و عدم قطعیت تقاضا در نظر گرفته شده است. هدف، برنامه ریزی هم زمان بازرسی ها و نت پیش گیرانه در یک افق متناهی است که متوسط مجموع هزینه های بازرسی، نت و تولید از دست رفته را کمینه کند. بدین منظور یک مدل برنامه ریزی پویای تصادفی ارایه شده است که نتایج عددی حاصل از حل آن نشان می دهد اولا متوسط هزینه ی کل نسبت به تقاضا و وضعیت ماشین غیرنزولی است؛ ثانیا در زمان بازرسی، هر چه تقاضا بیشتر باشد یا ماشین در وضعیت بدتری قرار داشته باشد، نت پیش گیرانه باید زودتر یا در زمانی مشابه اجرا شود.

هدف این مقاله بررسی تاثیر دانش مشتری و سرمایه گذاری دانش برروی عملکرد مالی و غیرمالی شرکت های فناوری اطلاعات است. بدین منظور از روش پویایی شناسی سیستم برای تحلیل روابط استفاده شده است. با استفاده از نرم افزار ونسیم نمودار جریان ترسیم شده و با شبیه سازی در افق ده ساله نتایج بر اساس سیاست های سرمایه گذاری دانش و دانش مشتری در سه سناریو مشخص شده است. نتایج این پژوهش نشان می دهد که سرمایه گذاری دانش مشتری بر عملکرد شرکت اثر می گذارد همچنین نتایج نشان می دهند که سرمایه گذاری بیشتر دانش سبب افزایش توان مالی نخواهد شد و در برخی موارد نیز کاهش توان مالی شرکت را به دنبال خواهد داشت. بر اساس نتایج پژوهش، شرکت های فناوری اطلاعات با مقدار سرمایه گذاری مناسب بر دانش و دانش مشتری می توانند شاخص های عملکردی خود را بهبود بخشند.