برنامه ریزی فضایی
سال:1392 | دوره:3 | شماره:1 (پیاپی 8) |تعداد مقالات:7

سلامت انسان ها به عنوان حقی اساسی و یک دارایی و سرمایه ارزشمند برای تمامی سطوح و طبقات اجتماع مطرح است. امروزه دیدگاه های سلامت چشم انداز وسیع تری یافته و به عوامل تعیین کننده غیر طبی سلامت هم چون عوامل روانی، اجتماعی توجه ویژه ای معطوف شده است. بررسی ابعاد مختلف سلامت در روستا و تلاش برای ارتقای آن نقش موثری در پایداری نواحی روستایی دارد. هدف پژوهش حاضر، سنجش سطح سلامت روستاییان و عوامل فردی (جنسیت، سن، تحصیلات، بعد خانوار، وضعیت تاهل، درآمد و وضعیت شغلی) موثر بر آن در شهرستان میبد واقع در استان یزد است. روش تحقیق در این مطالعه، از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش، توصیفی تحلیلی و همبستگی است که بخش عمده ای از داده های آن بر اساس مطالعات میدانی و با روش نمونه گیری (کوکران) از سطح 6 روستا و 177 خانوار نمونه منطقه جمع آوری شده است و با استفاده از آزمون های آماری تحلیل واریانس، فی و وی کرامر، آزمون مقایسه میانگین دو نمونه مستقل و ضریب همبستگی پیرسون تحلیل شد. یافته های تحقیق نشان داد که میانگین سطح سلامت در بین روستاییان برابر 3.11 است و میانگین سلامت اقتصادی، اجتماعی، زیست پزشکی و محیطی به ترتیب2.3 ، 3.15 ، 3.75و 3.25 است. بنابراین، نزدیک به 70 درصد روستاییان در سطح سلامت متوسط قرار دارند. بر پایه یافته های تحقیق، در مورد ویژگی های فردی موثر بر سطح سلامت روستاییان تنها بعد خانوار و وضعیت تاهل رابطه معناداری با سلامت نداشته اند، اما بین جنسیت، سن، تحصیلات، درآمد و وضعیت شغلی رابطه معناداری با سطح سلامت روستاییان برقرار بود. در توزیع فضایی سطح سلامت در سطح روستاهای مورد مطالعه، میانگین سطح سلامت از حداقل 3.14 در روستای بفروئید تا حداکثر 3.66 در روستای بیده در نوسان بوده است.

شهرسازی و مدنیت دو دستاورد گرانبهای بشر در طول تاریخ بوده اند. با این حال، همزمان با رشد و گسترش شهرها در طول زمان، قسمت هایی از آنها همانند اجزای یک دستگاه دچار فرسودگی شده و به ترمیم و رسیدگی نیاز پیدا می کنند. بافت های فرسوده شهرها علاوه بر، تحمل بار مسایل کالبدی و فیزیکی، از لحاظ اجتماعی و فرهنگی هم دچار مشکل اند و در واقع از چرخه اقتصادی شهر خارج شده اند. شهر اسلام آباد غرب با جمعیتی حدود 92000 نفر هم اکنون با مشکل بافت فرسوده ای به مساحت حدود 58 هکتار در قسمت های مرکزی و شمالی، که جمعیتی حدود 37000 نفر را در خود جای داده روبروست. این مقاله در پی یافتن پاسخ برای الف چگونگی پراکنش فضایی بافت فرسوده در شهر اسلام آبادغرب و ب کشف روابط میان ساختارهای اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و مدیریتی با کالبد فرسوده شهر است. در این پژوهش، جامعه آماری شامل 8541 خانوار است که با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی سادهو فرمول کوکران تعداد 160 نمونه از بین انها برای تکمیل پرسشنامه انتخاب شدند. برای مشخص کردن روایی سوالات از آلفای کرانباخ و برای آزمون سوالات پرسشنامه ها هم از دو روش آماری آزمون T تک نمونه ای (T-Test) و روش همبستگی پیرسن استفاده شده است. با استفاده از دو روش مذکور به آزمون رابطه بین متغیر وابسته فرسودگی بافت در شهر اسلام آباد غرب با 4 متغیر مستقل: الف) اقتصادی ب) فرهنگی پ) اجتماعی و ت) مدیریتی پرداخته شد. برای آزمون های آماری از نرم افزار SPSS و برای ایجاد بانک اطلاعاتی و ایجاد لایه های موردنیاز و ترسیم نقشه ها از نرم افزار ArcGIS استفاده شده است. ازیافته های تحقیق می توان به الگوی پراکندگی فضایی بافت در قسمت های مرکزی شهر اشاره کرد که از نظر جغرافیایی منطبق با قسمت های قدیمی و متراکم تر شهر است. همچنین نشان دادن رابطه بین ساختارهای اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و عدم مدیریت موجود در بافت با فرسودگی بافت و کالبد آن از دیگر یافته های این تحقیق است که با ضریب اطمینان %95 و بالاترین سطح معناداری 0.000 تایید شده است.

فرونشست زمین یکی ازمخاطرات ژئومورفیک محسوب می شود، که دارای حرکتی کند و بطئی بوده و در بلند مدت آثار مخرب خود را نشان می دهد. وقوع این مخاطره می تواند عاملی درایجاد و تشدید آسیب پذیری کانون فعالیت های انسانی واقع دربستر هایی با زیرساخت مخاطره آمیزطبیعی باشد. درچنین شرایطی شناخت کافی ازدرجه و میزان آسیب پذیری وتحلیل وتبیین ویژگی ها و شرایط گروه های انسانی،تاسیسات ومکان های درمعرض خطر می تواند مجال برنامه ریزی وآمایش محیطی فضا را در جهت تعدیل خطر پذیری وبه تبع آن دوری ازبحران رافراهم آورد. بدین منظور برای سنجش خطر پذیری سکونتگاه های شهری منطقه 18 شهر تهران ناشی از پدیده فرونشست زمین از داده های ماهواره ای راداری و به کمک تکنیک تداخل سنجی رادار دهانه ترکیبی (InSAR) میزان فرونشست زمین در طی دوره یک ساله مورد بررسی قرار گرفت. روش مورداستفاده برای انجام این تحقیق پیمایشی توصیفی تحلیلی است بدین منظور منابع داده ای مختلف مورد نیاز به همراه دادهای میدانی وپیمایشی تهیه وپس از رقومی سازی،پردازش اولیه،درجهت ایجادپایگاه داده های مکانی درمحیط GIS بر روی آن صورت گرفت. درمرحله بعدبه کمک تکنیک تداخل سنجی راداری اقدام به استخراج نرخ ودامنه فرونشست شده است. نتایج حاصل از پردازش تصاویر راداری سنجنده PALSAR ماهواره ALOS در سال 2009-2010 نشان می دهد که پدیده نشست در منطقه 18 و مناطق اطراف آن از الگوی پهنه ای برخوردار است.نقشه الگوی توزیع فضایی نواحی مسکون نشان دهنده استقرار بخش قابل توجهی از مساکن این منطقه در عرصه درگیر با پدیده نشست است. مساحت کلی منطقه در حدود 380 هکتار برآورد شده که 150 هکتار (40%) از این مساحت واقع در سه ناحیه (1-2 و 3) در حال فرونشینی به نرخ 1-25 سانتیمتر است. فروریزش ناگهانی زمین و تخریب و ریزش سازه های آسیب پذیر از سوانح محتمل ناشی از عوارض فرونشست است که در منطقه مورد مطالعه به سبب تراکم زیاد جمعیت می تواند با ایجاد تلفات انسانی زیاد، فاجعه آفرین باشد. فاجعه بارترین وضعیت محتمل برای این منطقه هم زمانی سانحه نشست با زمین لرزه است. زمین لرزه می تواند به عنوان عامل ماشه ای برای رویداد سانحه فروریزش در این اراضی به شمار آید. چنین فاجعه ای در منطقه به خاطر دارا بودن پتانسیل لرزه خیزی منطقه به دلیل همجوار بودن با گسل فعال ری دور از انتظار نیست.

رشد و توسعه سیستم حمل و نقل عمومی مناسب خدمتی بزرگ در راستای ارتقای سطح کیفی زندگی شهروندان است سیستم BRT یکی از جدیدترین انواع سیستم حمل ونقل عمومی است و امروزه ایجاد و استفاده از آن به شیوه فزاینده ای افزایش یافته است. شهر تهران همانند بسیاری از شهر های جهان، با هدف گام برداشتن در مسیر توسعه و بهبود شیوه های حمل و نقلی اقدام به ایجاد مسیر ویژه اتوبوس های BRT نموده است. با وجود مشکلات فراوانی که امروزه شهر تهران با آن رو به رو است کیفیت خدمات رسانی این سیستم حمل و نقلی می تواند نقش کلیدی در کاهش مشکلات موجود داشته باشد. هدف این مقاله، بررسی سطح رضایت مندی مسافران از عملکرد سیستم BRT در مسیر (پایانه علم و صنعت-خاوران) است. روش تحقیق از نوع توصیفی تحلیلی با تاکید بر پیمایش میدانی و تهیه و تکمیل پرسشنامه است. اطلاعات جمع آوری شده با استفاه از نرم افزار SPSS مورد پردازش قرار گرفته است. بررسی نشان می دهد بیشترین افراد استفاده کننده از این سیستم شاغلان با سطح درآمدی متفاوت هستند و ارزیابی عملکرد این سامانه در مجموع بیانگر رضایت نسبی و متوسط شهروندان از این سامانه حمل و نقلی است، هر چند در برخی از مواردچون زمان دسترسی به مقصد و کاهش ترافیک رضایت مندی شهروندان بالاست و از بین بردن موانعی چون گره های ترافیکی در طول مسیر، افزایش امنیت و ارتقای کیفیت داخل اتوبوس از نظر شهروندان می تواند عواملی مهم در جذب مسافران بیشتر و کاهش جذابیت اتومبیل شخصی باشد.

مسکن به عنوان یکی از مهمترین نیازهای انسان است و تامین مسکن مناسب برای انسان همواره از مشکلات اساسی پیشروی انسان و نیازهای اوست. امروزه با گسترش سریع شهرها و افزایش تقاضا برای مسکن، تامین این نیازها با مشکلاتی روبرو است که باعث می شود عده ای از مردم با ایجاد مساکن غیر استاندارد و خارج از چارچوب قانون علاوه بر ایجاد سکونتگاه های غیر رسمی در مساکنی زندگی کنند که مطابق با اصول و استانداردهای شهرسازی نباشد. بنابراین بررسی مشکلات مربوط به مسکن در سکونتگاه های غیر رسمی و برنامه ریزی صحیح برای حل این مشکلات از مهمترین مسایل رویاروی مدیران شهری است. این پژوهش از نوع کاربردی و رویکرد حاکم بر آن توصیفی تحلیلی است و 19 شاخص، شامل شاخص های کمی و کیفی مورد بررسی قرار گرفته است. اطلاعات مورد نیاز از طریق مطالعات میدانی و پرسشنامه و همچنین به روش اسنادی و کتابخانه ای گردآوری شده است. داده ها و اطلاعات به دست آمده نیز با استفاده از نرم افزار SPSS مورد تحلیل قرار گرفته است. نتایج حاصل از پژوهش بیانگر آن است که یکی از دلایل اصلی ایجاد سکونتگاه های غیر رسمی در حریم 5 تا 10 کیلومتری نیروگاه اتمی بوشهر اسکان افراد کم درآمد و فقیری است که به دلیل عدم توانایی برای تامین مسکن به صورت قانونی و در چارچوب طرح جامع شهر، به ساخت و سازهای غیر رسمی در این محدوده اقدام نموده اند. بنابراین، با توجه به روحیه مشارکت پذیری ساکنان این سکونتگاه ها و امید به آینده بهتر این سکونتگاه ها بهترین راهکار برای کاهش مشکلات و بهبود وضعیت سکونتگاه ها ایجاد هماهنگی بین سازمان های مختلف و مسوول شبکه زیر ساختی و تشویق و ترغیب ساکنان به همکاری برای حل مشکلات این سکونتگاه هاست.

هدف اصلی این پژوهش شناخت و رتبه بندی استان های کشور از نظر شاخص های مورد مطالعه است باشد در این پژوهش ضمن بررسی شاخص ها به مقایسه سطح برخورداری مناطق مزبور پرداخته شده است. نوع پژوهش کاربردی و روش مطالعه تحلیلی و توصیفی است که از مدل های کمی نظیر تحلیل عاملی، تکنیک VIKOR و رگرسیون چند متغیره با بهره گیری از 22 شاخص استفاده شده است. یافته های پژوهش حاصل از تحلیل عاملی، بیانگر تقلیل شاخص های مورد مطالعه به پنج عامل «خدمات درمانی آموزشی»، «جمعیتی»، «خدمات فرهنگی رفاهی»، «اقتصادی» و «خدمات روستایی» است و تحلیل رگرسیون چند متغیره، بیا نگر آن است که عامل های مذکور، 99 درصد از تغییرات درجه برخورداری استان های کشور را توضیح می دهند. نتایج به دست آمده از روش ویکور جهت رتبه بندی استان های کشور بر اساس شاخص های مورد بررسی حاکی از آن است که استان تهران باضریب 0.105 رتبه اول و استان قم با ضریب 1.060 در رتبه آخر قرار دارد.

سلامت و رفاه انسان از مهم ترین اهداف اجرای برنامه های توسعه و فلسفه های بنیانی تلاش انسان در زندگی است. علاوه بر آن انسان سالم یکی از الزامات اساسی برای رشد و اعتلای جامع است. سلامت انسان در اثر عوامل گوناگونی از جمله مخاطرات محیطی تهدید می گردد. زئونوزها توسط سازمان بهداشت جهانی به بیماری ها و عفونت هایی اطلاق می شوند که به طور طبیعی بین حیوانات مهره دار و انسان انتقال می یابند. به منظور بررسی خطرات ناشی از بیماری های انسان و دام در استان خوزستان از داده های اداره کل دامپزشکی استان طی سال های 91-1389 استفاده گردیده است. سپس با کمک شاخص های آماری درصد شیوع بیماری در مناطق در معرض خطر شناسایی و با استفاده از روش تکنیک حوزه بندی متوالی پهنه بندی صورت گرفته است. بر اساس نتایج حاصله شهرستان های بهبهان، ماهشهر، شوش، هویزه، لالی و اهواز بیشترین خطر شیوع بیماری های مشترک دام و انسان شامل تب مالت، سل گاوی، تب برفکی و هاری را دارند. این پهنه بندی نشان می دهد که شهرستان های یاد شده نیازمند اقدامات فوری درخصوص انجام مراقبت های بهداشتی و دامپزشکی و برقراری پست های قرنطینه و کنترل ورود و خروج دام هستند.