تحقیقات آب و خاک ایران
سال:1389 | دوره:41 | شماره:1 |تعداد مقالات:15

سرعت آزاد شدن پتاسیم غیرتبادلی از خاکها تاثیر عمده ای بر دینامیک پتاسیم و قابلیت استفاده آن برای گیاهان در طول فصل رشد دارد. در این بررسی سینتیک آزاد شدن پتاسیم غیر تبادلی بوسیله محلول تترافنیل بران سدیم در دوازده خاک انتخابی از مناطق مختلف تحت کشت گندم مورد مطالعه قرار گرفته و قابلیت معادله های مختلف سینتیکی (مرتبه صفر، مرتبه اول، مرتبه دوم، الوویچ ساده شده، دیفیوژن پارابولیکی و تابع توانی) برای توصیف این فرآیند مورد مقایسه قرار گرفتند. نتایج نشان داد که آزاد شدن پتاسیم در ابتدا سریع بوده و با یک واکنش کند ادامه می یابد. تقریبا 80 درصد آزاد شدن پتاسیم در همان 48 ساعت اول واکنش اتقاق افتاد. درخاکهای مختلف، نسبت پتاسیم آزاد شده به پتاسیم کل در طول هشت روز واکنش با NaBPh4، دامنه ای بین 12.8% تا 55.8% را داشت. همبستگی معنی داری (P<0.001، r2=0.78) بین پتاسیم استخراج شده بوسیله NaBPh4 در 5 دقیقه و پتاسیم استخراج شده با استات آمونیم یک مولار وجود داشت. آزاد شدن پتاسیم در بیشتر خاکها بعد از 96 ساعت تقریبا کامل شد و مقایسه ضرایب تعیین (r2) و خطای معیار تخمین (SE) نشان داد که معادله تابع توانی، دیفیوژن پارابولیکی و الوویچ ساده شده بخوبی آزاد شدن پتاسیم غیر تبادلی را توصیف می کنند (r2 از 0.951 تا 1.000). درخاکهایی که آزاد شدن پتاسیم در آنها بعد از 192 ساعت تقریبا کامل شده بود، شاخص سرعت بدست آمده از حاصلضرب دو پارامتر معادله تابع توانی رابطه خیلی خوبی با پتاسیم ایلایتی (r2=0.99) داشت. برازش معادله دیفیوژن پارابولیکی بر داده ها باعث تفکیک دو رابطه خطی با شیب مجزا گردید که می تواند بیانگر وجود دو سرعت متفاوت برای دیفیوژن پتاسیم باشد.

برای افزایش اثربخشی زراعی نسبی سنگ فسفات آسفوردی یزد، این سنگ فسفات به میزان صفر، 40، 60، 80 و 100 درصد اسیدی گردید و با کود استاندارد (سوپرفسفات تریپل) در حضور تیمار شاهد در دو سطح 50 و 100 میلی گرم فسفر در کیلوگرم و کشت گیاه کلزا در دو خاک آهکی و غیرآهکی مقایسه شد.این آزمایش بصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در سه تکرار در گلخانه به اجرا درآمد. فاکتورها شامل میزان اسیدی شدن سنگ فسفات، میزان فسفر اضافه شده و نوع خاک بود. نتایج نشان داد که با افزایش میزان اسیدی نمودن، اثربخشی نسبی بر اساس وزن خشک اندام های هوایی و جذب فسفر کل اندام های هوایی افزایش معنی داری یافت (P<0.001). در استفاده مستقیم (بدون اسیدی نمودن سنگ فسفات) میزان اثربخشی نسبی بسیار کم و بر اساس وزن خشک اندام های هوایی و جذب فسفر کل اندام های هوایی به ترتیب 0.8 و 1.8 درصد بود. در 100 درصد اسیدی نمودن (معادل سوپرفسفات ساده) میزان وزن خشک نسبی و جذب فسفر نسبی اندام های هوایی به ترتیب 75.7 و 67.5 درصد بودند که نشان داد وزن خشک و جذب فسفر اندام های هوایی نسبت به کود استاندارد سوپرفسفات تریپل کم بود اما نسبت به استفاده مستقیم سنگ فسفات بسیار زیاد بوده و تفاوت معنی داری با هم داشتند (P<0.001). میزان وزن خشک نسبی اندام های هوایی در خاک آهکی (با اکسید آهن آزاد کم) به صورت معنی داری از خاک غیر آهکی (با اکسید آهن آزاد زیاد) بیشتر بود (P<0.001). همچنین میزان وزن خشک نسبی و جذب فسفر نسبی اندام های هوایی در سطح 100 میلی گرم فسفر در کیلوگرم نسبت به 50 میلی گرم فسفر در کیلوگرم به صورت معنی داری بیشتر بود (P<0.001).

این تحقیق به صورت آزمایش کرت های خرد شده بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار در سال 1385 در دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری به منظور مطالعه صفات کمی و کیفی ارقام مختلف سویا تحت تاثیر کاربرد انواع و مقادیر مختلف کودهای آلی انجام شد. کرت های اصلی عبارت بودند از هشت تیمار کودی شامل سطوح 20 و 40 تن در هکتار کمپوست زباله شهری، ورمی کمپوست و لجن فاضلاب، تیمار فقط کود شیمیایی (75 کیلوگرم در هکتار سولفات پتاسیم و فسفات آمونیوم) و شاهد (بدون مصرف کمپوست یا کود شیمیایی). کرت های فرعی شامل سه رقم سویا (033، 032 و JK) بود. نتایج نشان داد که سطوح 20 و 40 تن در هکتار لجن فاضلاب (به ترتیب 2663.1 و 2842.1 کیلوگرم در هکتار)، 40 تن کمپوست در هکتار (2791.4 کیلوگرم در هکتار) و تیمار کود شیمیایی (72676.7 کیلوگرم در هکتار) بالاترین عملکرد دانه را نشان دادند. تیمارهای 40 تن کمپوست زباله شهری، ورمی کمپوست و لجن فاضلاب در هکتار موجب افزایش معنی دار (P<0.05) محتوی نیتروژن، فسفر، مس و آهن در برگ ارقام سویا گردید. در بین ارقام مورد کشت بالاترین عملکرد دانه، درصد نیتروژن و محتوی فسفر برگ در ژنوتیپ های Jk (به ترتیب 2535 کیلوگرم در هکتار، 3.9 درصد و 0.25 درصد) و 033 (به ترتیب با 2667.4 کیلوگرم در هکتار، 3.7 درصد و 0.26 درصد) مشاهده شد. نتایج مقایسه میانگین ها نشان داد اثر متقابل کود و رقم بر میزان مس برگ سویا تاثیر معنی داری داشت به طوری که بیشترین محتوی مس برگ در لاین های 032 و 033 و در تیمار 40 تن کمپوست در هکتار مشاهده شد. عملکرد دانه از همبستگی مثبت و معنی داری با درصد نیتروژن، فسفر و پتاسیم (به ترتیب r=0.35** و r=0.59** و r=0.46**) برگ برخوردار بود.

شور و قلیایی شدن خاک ها یکی از فرایندهای غالب تخریب خاک در مناطق خشک و نیمه خشک می باشد. تحقیق حاضر به منظور ارزیابی قابلیت داده های ماهواره IRS در شناسایی و تفکیک خاکهای شور و قلیلیی با استفاده از مطالعات صحرایی و نتایج آزمایشگاهی خاکها، در دشت قزوین صورت گرفت. کلاسهای طیفی منطقه مورد مطالعه در تصویر استخراج و سپس با کمک اطلاعات جانبی و مطالعات صحرایی به کلاسهای شوری تبدیل و در نهایت نقشه های EC و SAR بدست آمد. نمونه برداری صحرایی با روش نمونه برداری طبقه بندی شده تصادفی انجام گرفت. با استفاده از نقشه خاک موجود، در هر واحد نقشه خاک حداقل یک پروفیل به منظور بررسی تغییرات عمقی شوری و قلیائیت مورد مطالعه قرار گرفت. پارامترهای هدایت الکتریکی، pH، Na+، Mg2+، Ca2+ و بافت در نمونه های خاک اندازه گیری شد. از اطلاعات کمکی مانند نقشه مدل رقومی ارتفاع برای افزایش دقت طبقه بندی استفاده گردید. همچنین از شاخصها (NDVI، SRVI، PVI، SAVI، SI، BI و NDSI) و مولفه های اصلی جهت طبقه بندی استفاده گردید. از شاخص مطلوب برای انتخاب بهترین ترکیب باندی جهت طبقه بندی استفاده گردید. نتایج نشان داد الگوریتم حداکثر احتمال دارای صحت بالاتری از حداقل فاصله از میانگین و روش متوازی السطوح می باشد، لذا جهت طبقه بندی از این الگوریتم استفاده گردید. نتایج طبقه بندی نشان می دهد برای شناسایی همه کلاسهای طیفی در تصویر نیاز به تمامی باندهای سنجنده می باشد. تلفیق مدل رقومی ارتفاع و تمامی باندهای سنجنده دارای بالاترین صحت بود. در بین تکنیکهای پردازش تصویر، شاخصها صحت کلی بالاتری داشتند. و شاخصهای SI و BI دارای بیشترین همبستگی با EC بودند و بهتر توانستند خاکهای شور را از خاکهای غیرشور تفکیک نمایند. مولفه های اصلی دارای صحت پایینی در تفکیک خاکهای شور بودند. شاخص مطلوب دارای صحت کلی کمی بود، به نظر می رسد استفاده از تمامی اطلاعات طیفی و مکانی عامل مهمتری نسبت به استفاده از شاخص مطلوب برای انتخاب بهترین ترکیب باندی در منطقه مطالعاتی باشد. نتایج نشان می دهد که پوسته های صاف و با رنگ روشن، خصوصا پوسته های بدون درز و شکاف موجب افزایش بازتابها می شوند، به طوری که این اراضی در تصویر دارای بالاترین بازتابها بوده و با صحت بالایی از سایر کلاسها تفکیک گردیدند. دقت طبقه بندی نقشه قلیائیت کمتر از نقشه شوری بود و در نقشه قلیائیت دقت طبقه بندی کلاسها با قلیائیت متوسط کمتر از کلاسهای با قلیائیت کم و زیاد بود.

مطالعه لایسیمتری بر اساس این فرضیه که عمق خاک قابل استفاده جهت جذب رطوبت محدود به عمق ریشه گیاه نمی شود، در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تیمار آبیاری و در سه تکرار بر روی گیاه سویا انجام شد. درتیمار شاهد MAD=55% و مقدار آبیاری در حد جبران کمبود رطوبتی خاک، در تیمار تنش مقدار آبیاری برابر تیمار شاهد ولی MAD=65% و در تیمارآبیاری مازاد با وجود MAD=65% مقدار آبیاری 30% مازاد برمقدار لازم جهت جبران کمبود رطویتی خاک تعیین شد. تیمار تنش به دلیل درصد تخلیه بیشتر رطوبتی دچار تنش کم آبی شده و عملکرد آن کمتر از تیمار شاهد، اما تیمار آبیاری مازاد، با وجود به تعویق افتادن دورآبیاری، اثر تنش کم آبی در گیاه مشاهده نشده و عملکردمشابه با تیمار شاهد داشت ولی راندمان آبیاری 11.2% بیشترمی باشد. این مساله تاثیر وجود ذخیره رطوبتی در زیر منطقه ریشه را در تامین نیاز آبی گیاه نشان می دهد.

این پژوهش به منظور بررسی تاثیر کاربرد مایه تلقیح ازتوباکتر کروکوکوم و قارچ میکوریزی گلوموس اینترارادیسز و فسفر بر پاسخ های ذرت علوفه ای در یک آزمایش فاکتوریل وطرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه مرکز تحقیقات کشاورزی اراک درسال 84 انجام شد. نتایج تجزیه واریانس نشان دادند در شرایط این آزمایش قارچ میکوریزی سبب افزایش میزان جذب فسفر، کلنیزاسیون ریشه شد. همچنین ازتوباکتر سبب افزایش میزان جذب نیتروژن گردید. سطوح مختلف فسفر سبب افزایش غلظت فسفر و کاهش غلظت پتاسیم در اندام های هوایی، افزایش میزان جذب فسفر و کاهش کلنیزاسیون ریشه به نحو معنی دار شد. اثرات سینرژیستی کاربرد همزمان قارچ میکوریزی و ازتوباکتر نیز سبب افزایش میزان جذب فسفر و نیتروژن و کاهش کلنیزاسیون ریشه شد. کاربرد قارچ میکوریزی به همراه مصرف 100 کیلو گرم فسفر در هکتار بیشترین تاثیر را بر غلظت عناصر فسفر و نیتروژن و میزان جذب فسفر و نیتروژن داشت.

یکنواختی و همگنی ذرات خاک از مهمترین عوامل تاثیرگذار بر رفتار و ویژگی های طیفی خاک می باشد. درجه یکنواختی خاک با انحراف معیار هندسی ذرات خاک (Geometric standard deviation of soil particles: sg) سنجیده می شود. در این تحقیق که هدف آن مطالعه اثر sg بر بازتاب طیفی سطح خاک (با بررسی میانگین هندسی قطر ذرات (Geometric mean particle diameter or GMPD: dg) و آهک خاک) می باشد، از اطلاعات ماهواره IRS-P6 سنجنده LISS-III در 17 شهریورماه 1386 استفاده گردید. پس از دریافت و اصلاح داده های خام ماهواره ای، تصحیحات لازم بر روی آن انجام و پردازش هایی شامل: شاخص گیاهی نرمال شده، تجزیه مولفه اصلی، فاصله اقلیدسی از خط خاک و طبقه بندی نظارت نشده نیز انجام گرفت. در نهایت با استفاده از روش نمونه برداری طبقه بندی شده تصادفی و بر اساس تصویر رنگی کاذب و واحدهای همگن رنگی در تصویر اصلی منطقه و اطلاعات کمکی، 95 نقطه تعیین و از عمق 5-0 سانتی متری سطح خاک نمونه برداری انجام گردید. سپس مقادیر آهک، dg و sg برای هر نمونه محاسبه گردید. با استفاده از sg محاسبه شده، کل نمونه ها به دو گروه: sg<10 (خاک نسبتا همگن) و sg³10 (خاک نسبتا غیرهمگن) تقسیم شده و سپس روابط همبستگی داده های خاک و بازتاب های طیفی در این دو گروه مورد بررسی قرار گرفتند. مشخص گردید که در گروه اول که شامل خاک های نسبتا همگون بوده اند، میانگین هندسی قطر ذرات و آهک خاک دارای روابط همبستگی قوی و بارزتری با اطلاعات ماهواره ای بوده، در حالی که در گروه دوم که شامل خاک های ناهمگون از نظر sg بودند، دارای روابط همبستگی ضعیف تری با اطلاعات دورسنجی شده بوده اند. بنابراین مشخص گردید که انحراف معیار هندسی ذرات خاک (sg)، دارای اثر بارز و غالبی بر بازتاب طیفی از سطح خاک می باشد.

آزمایش تحکیم با نرخ کرنش ثابت (CRS) بعنوان یک روش سریع در تعیین خصوصیات تحکیم پذیری خاکها مورد استفاده قرار میگیرد. معمولا معیار انتخاب نرخ کرنش بر اساس فشار آب منفذی نسبی، یعنی نسبت فشار آب منفذی در کف نمونه به تنش کل وارد بر نمونه می باشد. در این تحقیق برای بررسی اثر سرعت فشردگی بر نحوه تغییرات فشار آب منفذی نسبی، چهار نوع خاک رسی با خصوصیات خمیرائی متفاوت تحت نرخهای مختلف کرنش بصورت آزمایشگاهی مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج آزمایشها نشان داد که الگوی تغییرات فشار آب منفذی در آزمایش تحکیم با کرنش ثابت تابعی از شرایط حاکم بر رژیم جریان زهکشی بوده و بر حسب نوع جریان (دارسی و یا غیر دارسی) دارای دو روند مختلف می باشد. همچنین نتایج آزمایشهای صورت گرفته بر روی انواع خاکهای رسی نشان داد که خصوصیات خمیرایی خاک تاثیر قابل توجهی بر روند تغییرات فشار آب منفذی ندارد.

در سازه های کنترل هیدرولیکی، اغلب از لحاظ اقتصادی به صرفه است تا عرض دریچه را به حداقل رسانده و از عرض کامل کانال برای حوضچه آرامش استفاده کرد. بنابراین برای دست یابی به این هدف می توان از مقاطع واگرای تدریجی برای حوضچه آرامش استفاده کرد. از طرفی جهش هیدرولیکی در اینگونه حوضچه ها فاقد وضعیت و مشخصات مناسب جهش کلاسیک می باشد. در این تحقیق امکان بهبود مشخصات جهش هیدرولیکی واگرا به کمک آستانه لبه پهن مورد بررسی قرار گرفته است. در مجموع 79 آزمایش در محدوده اعداد فرود اولیه 3.1 تا 10.3 در یک حوضچه آرامش واگرا انجام گرفت. از آستانه های با ارتفاع های مختلف و موقعیت های متفاوت نسبت به پنجه جهش در حوضچه هایی با زوایای واگرایی 3 و 5 درجه استفاده شد. در هر حالت مشخصات اصلی جهش هیدرولیکی شامل نسبت عمق ثانویه، طول نسبی و نیمرخ طولی جهش مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان می دهند که نصب آستانه لبه پهن اثری بر نسبت عمق ثانویه جهش ندارد ولی باعث کاهش قابل ملاحظه ای در طول جهش هیدرولیکی می شود. همچنین مشخص شد که با افزایش زاویه واگرایی، اثر آستانه در کاهش طول جهش هیدرولیکی واگرا، افزایش می یابد.

خاکهای رسی متورم شونده در چرخه های تر و خشک شدن متوالی، رفتار تورمی-انقباضی از خود بروز می دهند. تغییر حجم خاک در نتیجه بروز این رفتار موجب ایجاد خسارت در ابنیه ساخته شده بر این خاکها می شود.در این مقاله بمنظور مطالعه این رفتار، یک نمونه خاک متورم شونده متراکم شده به روش استاتیکی، در یک دستگاه ادئومتر اصلاح شده در معرض چرخه های متوالی تر و خشک قرار داده شد. ثبت تغییرشکل محوری خاک و همچنین تغییرات نسبت تخلخل و درجه اشباع آن حین چرخه های تورم و انقباض نشان داد که چرخه های متوالی تر و خشک موجب کاهش پتانسیل تورم پذیری خاک می شود. همچنین بررسی تغییرات نسبت تخلخل در مقابل درصد رطوبت خاک حین چرخه های تر و خشک نشان داد که منحنی تغییرات مسیرهای تورمی- انقباضی نسبت تخلخل در مقابل درصد رطوبت، یک منحنی S شکل را نشان می دهد که بر اساس آن انقباض خاک در حین خشک شدن در سه فاز متفاوت روی می دهد که این تغییر فازهای انقباضی نیز در میزان رطوبت و درجات اشباع معینی صورت می گیرد.

برای تحلیل و مدیریت ریسک خشکسالی در یک ناحیه، اطلاعاتی لازم است که از مهمترین آنها بررسی فراوانی ویژگی شدت- مدت خشکسالی است. با توجه به همبستگی بالای این دو عامل بایستی از ابزاری استفاده شود که میزان ارتباط و تاثیراتی که در تحلیل خشکسالی دارند را نمایان سازد. در این تحقیق از طیف متنوعی از توابع مفصل برای این منظور استفاده شده است و برای ارائه روش شناسی مربوط نیز از شش ایستگاه در سطح استان تهران و شاخص بارندگی استاندارد شده (SPI) سه ماهه استفاده گردید. در ادامه ضمن برآورد ارقام شدت- مدت و فراوانی برای ایستگاه ها، مقایسه بین آنها نیز انجام گردید. نتایج نشان داد که بر اساس شاخص SPI، مقادیر شدت- مدت و فراوانی در ایستگاه های مورد مطالعه از شباهت نسبی برخوردار هستند و این امکان را فراهم آورد که بتوان آنها را بطور استانی ارائه نمود. تحلیل های فوق بر اساس آستانه های خشکسالی نیز انجام شد، که کاربردی شدن بیشتر نتایج و بخصوص امکان تولید سناریوهای خشکسالی را فراهم می آورد.

فرسایش خندقی به دلیل خصوصیات اقلیم، سنگ شناسی، خاک، پستی و بلندی، مشکل جدی در جهت کاربری اراضی در تعدادی از نقاط دنیا می باشد. در مقایسه با تلاش های دهه های گذشته در جهت بررسی فرسایش ورقه ای و شیاری، مطالعات نسبتا کمی روی فرسایش خندقی متمرکز گردیده اند.عوامل دخیل در فرسایش خندقی موجب علاقه مندی بسیاری از محققین در محیط های مختلف شده است. تحقیق حاضردر دو زیر حوضه، مجموعا به مساحت 5397.36 هکتار در حوضه آبخیز طالقان انجام شد. مرز نواحی خندقی شده از روی ارتو فتو های تهیه شده ازعکس های هوایی، ترسیم گردید، نقشه پوشش و کاربری اراضی از روی تصاویر ماهواره ای تهیه شد ونقشه های رقومی زمین شناسی، خاک، بارش، دما، اقلیم، کاربری و پوشش اراضی، ارتفاع، شیب وجهت تلفیق با نواحی خندقی شده مورد استفاده قرار گرفت، همچنین در منطقه اقدام به حفر پروفیل گردید. نتایج نشان داد خندق ها بر روی سازند نئوژن با مواد مادری مارنی، درشیب کمتر از 15 درصد، با جهت جنوبی ودر اقلیم های مرطوب و نیمه مرطوب تشکیل شده اند. کاربری اراضی و خاک ها در نواحی خندقی شده به ترتیب مرتع (Typic calcixerepts و Typic Haploxerepts) می باشند. در نواحی خندقی شده مقدار سیلت زیاد و مقدار رس با افزایش عمق خاک افرایش می یابد، میزان سطح عقب نشینی خندق ها در فاصله سالهای 1380-1370، 3.34 هکتار است.

یکی از مهم ترین مشکلات برای اجرای کشت دوم کلزا در شالیزارهای استان گیلان، غرقاب بودن این اراضی در نیمه دوم سال است. برای بررسی اثر غرقابی (زهکشی ناکافی) برعملکرد کلزا، یک مطالعه گلدانی با مدت های غرقابی 2، 5، 7 و 10 روز و اعماق ایستابی 10-، 5-، 0، 5+ سانتیمتری از سطح خاک، در سه مرحله رشد گیاه شامل مراحل گیاهچه ای، آغاز گلدهی و 50 درصد گلدهی به صورت طرح فاکتوریل در قالب بلوکهای کامل تصادفی مورد آزمایش قرار گرفتند. رقم کلزا در این مطالعه Hyola 308 بود. افزایش مدت غرقابی باعث کاهش معنی دار عملکرد، اجزای عملکرد و صفات گیاهی بجز وزن هزار دانه شد. بطوری که افزایش مدت غرقابی از 2 روز به 10 روز باعث به ترتیب 19.2% و 8% کاهش عملکرد دانه و درصد روغن گردید. هرچند که کاهش عملکرد دانه در سه روز اول چندان چشمگیر نبود ولی به طور متوسط با هر روز افزایش مدت غرقابی از 2 روز به 10 روز عملکرد دانه و درصد روغن به ترتیب 0.94 گرم و 0.44 درصد کاهش یافت. همچنین عملکرد و وزن هزار دانه با کاهش عمق ایستابی از 5+ به 10- سانتیمتری از سطح خاک افزایش معنی دار یافتند. عملکرد دانه و درصد روغن با کاهش عمق ایستابی تا 10- سانتیمتری خاک به ترتیب 11.7 و 7.4 درصد افزایش یافت. ضمن اینکه به طور متوسط هر سانتیمتر کاهش عمق ایستابی از 5+ تا 10- سانتیمتری خاک، عملکرد دانه و درصد روغن را به ترتیب 0.23 گرم و 0.15 درصد افزایش داد. بین غرقابی در دوره های مختلف رشد از نظر عملکرد و تعداد خورجین ها تفاوت معنی دار وجود نداشت. اما صفات تعداد دانه در خورجین و درصد روغن به غرقابی در مرحله سوم (50% گلدهی) و صفت وزن هزار دانه به غرقابی در مرحله اول (گیاهچه ای) حساس تر نشان داده اند.

استفاده از گوگرد به منظور کاهش pH خاک (حتی بطور موضعی) یکی از روشهای افزایش حلالیت عناصر تثبیت شده در خاکهای آهکی محسوب می شود. شرط بهره گیری از توان بالقوه گوگرد، حضور ریزجانداران اکسید کننده این ماده به ویژه باکتری های جنس تیوباسیلوس در خاک می باشد.با توجه به اهمیت موضوع واهمیت کشت گیاه گندم در ایران طرح حاضر در ایستگاه تحقیقات خاک و آب کرج انجام گرفت. در یک آزمایش فاکتوریل با طرح کا ملا تصادفی تاثیر سه عامل خاک، گوگرد و مایه تلقیح تیوباسیلوس بر روی عملکرد بیولوژیک، عملکرد دانه و فسفر جذب شده گیاه مورد بررسی قرار گرفت. در این پژوهش هشت تیمار گوگرد (مقداری از گوگرد که بتواند با 0.5، 1، 2، 4، 8، 12، 16 و 20 درصد مواد خنثی شونده خاک واکنش دهد) سه تیمار خاک (خاکهایی با درصد مواد خنثی شونده 8.5، 17 و 23 درصد) و دو تیمار با وبدون باکتری تیوباسیلوس) در چهار تکرار منظور شدند و در کل در 216 گلدان گیاه گندم کشت شد. تجزیه واریانس داده ها نشان داد که اثر اصلی مایه تلقیح تیوباسیلوس، گوگرد و خاک بر عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، غلظت فسفر اندام هوایی گندم و مقدار فسفر جذب شده توسط بخش هوایی گندم در سطح یک درصد معنی دار می باشد. همچنین اثر متقابل باکتری و گوگرد بر عملکرد دانه گندم معنی دار بود، بطوریکه تیمار چهارم گوگرد (مقدار گوگردی که بتواند با 4 درصد مواد خنثی شونده واکنش دهد) همراه با مایه تلقیح تیوباسیلوس، عملکرد دانه گندم را 16.7 درصد نسبت به شاهد افزایش دادهمچنین اثر متقابل باکتری و خاک در سطح یک درصد بر غلظت فسفراندام هوایی گیاه (درصد) معنی دار گردید، بطوریکه تیمار خاک پسوه (دارای 17 درصد مواد خنثی شونده) هنگامیکه با مایه تلقیح تیوباسیلوس همراه بود با غلظت فسفر 0.21 درصد بیشترین غلظت فسفر اندام هوایی گیاه را به خود اختصاص داد، این تیمار غلظت فسفر اندام هوایی گیاه را 21/14 درصد نسبت به شاهد افزایش داد. بطور کلی مصرف مایه تلقیح تیوباسیلوس در مقایسه با شاهد تلقیح نشده عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، فسفر جذب شده و غلظت فسفر در بخش هوایی گندم را به ترتیب 14.74، 15.0، 34.40 و 12.60 درصد افزایش داد. سطوح سوم و چهارم گوگرد از لحاظ عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و فسفر جذب شده بهتر از تیمار شاهد و سایر تیمارها ظاهر شده و با آنها تفاوت معنی دار نشان دادند ولی بین این دو تیمار تفاوت معنی دار وجود نداشت.

فرسایش خاک و تخریب اراضی از مشکلات اساسی برای توسعه و حفاظت منابع محیطی هستند. بنابراین به دست آوردن اطلاعات کمی معتبر از سرعت و وسعت جهانی فرسایش خاک یک نیاز ضروری است. استفاده از سزیم -137، برای مطالعات فرسایش و رسوب خاک یکی از روش های شناخته شده جهانی است.این تحقیق به منظور تخمین فرسایش و رسوب خاک با استفاده از روش سزیم -137 و مدل های نسبی، توازن جرمی 1 و توازن جرمی 2 در منطقه اردل چهارمحال و بختیاری صورت گرفته است. نمونه برداری خاک به صورت شبکه بندی منظم در ابعاد 20x20 متر انجام شد. جهت اندازه گیری سزیم -137، 500 گرم از هر نمونه خاک داخل ظرف پلاستیکی استاندارد شمارش ریخته شد و توسط دستگاه اسپکترومتری اشعه گاما مورد اندازه گیری قرار گرفت. موجودی سزیم اندازه گیری شده در نقاط نمونه برداری شده در دامنه 245-4744 بکرل بر متر مربع متغیر بود. میزان ریزش سزیم در نقطه مرجع 2130 بکرل بر متر مربع اندازه گیری شد. میانگین فرسایش خاک در منطقه مورد مطالعه با استفاده از مدل های نسبی، توازن جرمی 1 و توازن جرمی 2 به ترتیب 20.9، 29.8 و 20.1 تن در هکتار در سال محاسبه شد. نتایج کلی این تحقیق نشان داد که اراضی تپه ماهوری منطقه اردل استان چهار محال و بختیاری دچار فرسایش خاک نسبتا بالائی هستند. مقدار نسبت تحول رسوب محاسبه شده توسط سه مدل نشان می دهد که بخش اعظمی از ذرات فرسایش یافته مجددا در منطقه مورد مطالعه رسوب می کند. مقایسه نتایج سه مدل مورد مقایسه نشان داد که مدل های توازن جرمی میزان فرسایش را بیشتر از مدل نسبی برآورد می کند. تفاوت بین این دو مدل بیشتر در جایی که سرعت فرسایش خاک بالا بوده واضح تر است و در صورتی که در نقاطی که میزان فرسایش کمتر بوده، تقریبا تفاوتی دیده نمی شود.