روابط خاک و گیاه (علوم و فنون کشت های گلخانه ای)
سال:1397 | دوره:9 | شماره:1 (پیاپی 33) |تعداد مقالات:7

سیلیسیم یکی از عناصر مفید در رشد گیاهان بوده و اثرهای مثبت آن در مقاومت به تنشهای غیر زیستی، از جمله شوری و خشکی، در برخیمطالعات به اثبات رسیده است. پژوهش حاضر با هدف ارزیابی اثرهای سیلیسیم و تنش آبی بر صفات کیفی و بیوشیمیایی گل رُز بریدنی رقمکلاب نیکا، با سه غلظت سیلیکات پتاسیم (صفر، 5/0 و 1 میلی مولار) و سه سطح تنش آبی (100 (شاهد)، 75 و 50% نیاز آبی گیاه) به صورت آزمایش فاکتوریل، در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرار، در شرایط گلخانه انجام شد. در این پژوهش، شاخص های کیفیهمچون تعداد شاخه های ممتاز، قطر شاخه و قطر گل و همچنین پارامترهای بیوشیمیایی نظیر محتوای کلروفیل و پرولین برگ ها اندازه گیریشدند. نتایج نشان داد که گیاهان پرورش یافته در تیمار آبیاری 100%، قطر شاخه، تعداد شاخههای ممتاز، وزن تر و خشک شاخه گلدهنده، قطرگل، سطح برگ و محتوای نسبی آب بیشتری نسبت به گیاهان واقع در شرایط تنش آبی داشتند. زمان لازم برای جوانهزنی جوانه ها در تیمار100% نیاز آبی در مقایسه با گیاهان تحت شرایط تنش، سریعتر (حدود 83/6 روز) اتفاق افتاد. این در حالی است که تیمارهای تنش آبی (50 و75 درصد نیاز آبی) تأثیر معنیداری بر تعداد کل شاخه های برداشت شده، محتوای کلروفیل و میزان پرولین برگ ها نشان ندادند. در این پژوهش، اگرچه کاربرد سیلیکات پتاسیم در غلظت یک میلی مولار توانست بیشتر صفات کیفی رُزهای شاخه بریدنی را بهبود بخشد، این تفاوت از لحاظآماری معنیدار نبود. به نظر میرسد که عدم معنیداری تیمارهای سیلیسیمی، مرتبط با نحوه توزیع سیلیسیم در برگ ها و عدم کارایی این تیمارهابر تعرق کوتیکولی و هدایت روزنهای باشد. به طور کلی، نتایج بیانگر این واقعیت است که فرایند سازگاری رُزهای شاخه بریدنی به تنش آبی ازطریق مکانیزمهای مورفولوژیک اتفاق افتاده و فرایندهای اسمزی نظیر سنتز اسید آمینه پرولین و کاربرد سیلیسیم دخالتی نخواهند داشت.

تغذیه بهینه یکی از مؤثرترین راهکارها برای بهبود کیفیت نشا در صنعت گل کاری است. در این راستا، پژوهشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار روی گل حنای گینه نو در محیط گلخانه انجام گرفت. تیمارها شامل کود کُندرهای یارامیلا کمپلکس با فرمول کودی S8-MgO7/2-18-11-12 در پنج سطح (صفر، 5/1، 3، 5/4 و 6 کیلوگرم بر متر مکعب) و اسید هیومیک در سه سطح (صفر، 2 و 4 کیلوگرم بر متر مکعب) در ترکیب با بستر کاشت بودند. بذرهای نسل اول گل حنای گینه نو در سینی های نشا و در بستری شامل 50% پیت ماس، 40% پرلیت و 10% پوسته برنج (به صورت حجمی) کشت شدند. هفتاد روز پس از کاشت بذرها، صفات ارتفاع نشا، تعداد برگ، قطر ساقه، وزن تر و خشک کل اندام هوایی و ریشه، میزان کلروفیل و غلظت عناصر برگ ارزیابی شدند. نتایج نشان داد که بیشترین ارتفاع نشا (38/4 سانتی متر) در کاربرد 3 کیلوگرم بر متر مکعب کود کُندرها، به همراه 4کیلوگرم بر متر مکعب اسید هیومیک، بیشترین قطر ساقه (3 میلی متر) با کاربرد 5/4 کیلوگرم بر متر مکعب کود کندرها و بیشترین تعداد برگ (9/18) در تیمار 3 کیلوگرم بر متر مکعب کود کندرها مشاهده شد. به نظر می رسد که کود کندرها سبب افزایش کارایی مصرف عناصر غذایی و کاهش آب شویی آنها شده و همچنین اسید هیومیک سبب افزایش جذب عناصر در مرحله تولید نشای توپی شده است. با توجه به نتایج، سطوح کودی 3 تا 5/4 کیلوگرم بر متر مکعب کود کندرها و 2 تا 4 کیلوگرم بر متر مکعب اسید هیومیک برای پرورش نشای گل حنای گینه نو توصیه می شود.

به منظور شناسایی ارقام توت فرنگی (Fragaria×ananassa Duch. ) متحمل به خشکی و بررسی برخی ویژگی های مورفولوژی، کمی و کیفی آنها در واکنش به تنش خشکی، پژوهشی به صورت کرت های یکبار خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار در شرایط گلخانه اجرا گردید. عامل اصلی، سطح تنش کم آبی (شاهد (0)، 20، 40 و 60 درصد کم آبیاری) و عامل فرعی رقم (کردستان، کاماروسا، مراک، پاروس، کوئین الیزا و سلوا) در نظر گرفته شدند. نتایج نشان داد که در تنش 60%، سطح برگ کاهش 42/41 درصد و تعداد گل و میوه، کاهش 90% نسبت به شاهد نشان دادند. مواد جامد محلول (TSS) با افزایش تنش تا 40%، افزایش نشان داد. با افزایش تنش، اسیدیته قابل تیتراسیون (TA) روند کاهشی داشت. تعداد گل و میوه، وزن میوه و TSS وراثت پذیری زیادی نشان دادند. براساس نمودار سه بعدی STI، و، ارقام کردستان و کاماروسا مناسب ترین رقم ها در شرایط تنش و بدون تنش کم آبی شناسایی شدند و می توان آنها را در جهت افزایش تحمل به تنش خشکی در برنامه های به نژادی استفاده نمود. با توجه به واکنش ارقام به تنش کم آبی، سطح برگ، تعداد گل، تعداد میوه، وزن میوه و TSS بیشتر، و اسیدیته کمتر به عنوان شاخص های انتخاب ارقام متحمل به خشکی توت فرنگی معرفی می شوند.

امروزه، در کشاورزی، محلول پاشی و تغذیه برگی به عنوان روشی کاربردی و مؤثر برای تأمین به موقع عناصر غذایی مورد نیاز گیاه و استفادهبهینه از کودها مطرح می باشد. در این پژوهش، اثر محلول پاشی غلظت های مختلف سولفات آمونیوم بر ویژگی های کمی و کیفی خیار گلخانهایمورد بررسی قرار گرفت. این پژوهش، در قالب طرح کاملاً تصادفی با شش غلظت سولفات آمونیوم (صفر (شاهد)، 25، 50، 75، 100 و 150میلیمولار) بهصورت محلول پاشی در چهار تکرار و در شرایط گلخانهای صورت گرفت. نتایج این پژوهش نشان داد که گیاهان در تیمار 25 میلیمولار و سپس در تیمار شاهد دارای بیشترین میزان سبزینگی برگ، تعداد شاخه جانبی، تعداد میوه و عملکرد میوه بودند. ویژگی های رشدرویشی مانند شاخص کلروفیل و تعداد شاخه جانبی و همچنین تعداد میوه و عملکرد گیاه در تیمارهای 100 و 150 میلیمولار سولفات آمونیومشدیداً کاهش نشان دادند. کمترین تعداد میوه و عملکرد در تیمار 150 میلیمولار به دست آمد. گیاهان در تیمار 100 میلیمولار دارای بیشتریندرصد وزن خشک برگ بودند. تیمارهای محلول پاشی، بهجز تیمار 25 میلیمولار، باعث کاهش میزان سفتی بافت میوه نسبت به شاهد شدند. از طرف دیگر، محلول پاشی غلظت های مختلف سولفات آمونیوم منجر به کاهش بیشتر وزن میوه در دمای معمولی اتاق نسبت به شاهد، پس ازبرداشت، گردید. لذا، در گیاه خیار، برای رشد و تولید مناسب، محلول پاشی 25 میلیمولار سولفات آمونیوم (غلظت های کم) توصیه میشود.

به منظور بررسی تأثیر غوطه وری سوخ مریم در زمان و غلظت های مختلف کود کامل NPK بر صفات کمی و کیفی گل مریم رقم دابل، آزمایشی به صورت فاکتوریل بر پایه طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار در شرایط گلخانه انجام شد. فاکتور اول شامل غوطه وری سوخ در سه زمان (20، 40 و 60 دقیقه) و فاکتور دوم شامل غلظت های مختلف کود کاملNPK در چهار سطح (صفر، 3، 6 و 9 گرم در لیتر) بود. صفات طول ساقه گل دهنده، طول گل آذین، قطر و طول اولین گلچه، تعداد گلچه، طول و عرض برگ، تعداد برگ و قطر ساقه گل دهنده مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که بیشترین مقادیر صفات طول ساقه گل دهنده (06/72 سانتی متر)، قطر اولین گلچه (28/4 سانتی متر) و تعداد گلچه (14/29) از تیمار 60 دقیقه غوطه وری به دست آمد. همچنین، بیشترین مقادیر صفات طول ساقه گل دهنده (58/73 سانتی متر)، طول گل آذین (91/27 سانتی متر) و قطر اولین گلچه (34/4 سانتی متر) از تیمار 3 گرم در لیتر کود کامل حاصل شد. اثرهای متقابل نشان داد که بیشترین طول گل آذین (25/29 سانتی متر) و قطر اولین گلچه (02/5 سانتی متر) از تیمار غوطه ور کردن سوخ ها به مدت 40 دقیقه در غلظت 3 گرم در لیتر کود کامل به دست آمد. نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که غوطه ور کردن سوخ های گل مریم در محلول کود کامل، قبل از کاشت، باعث بهبود معنی دار خصوصیات کمی و کیفی گل مریم شد.

سلنیم (Se) یک عنصر سودمند مهم برای گیاهان است که می تواند رشد گیاه را در شرایط معمولی و تنش بهبود بخشد. در مطالعه حاضر، تأثیر سلنیم و نانوسلنیم (N-Se) بر خصوصیات فتوسنتزی، فعالیت آنتی اکسیدانی و میزان پلی فنل کل گوجه فرنگی (Lycopersicum esculentum Mill. cv. Halil) تحت شرایط تنش دمایی در محیط کشت هیدروپونیک مورد بررسی قرار گرفت. با این هدف، به محلول غذایی، سلنیم و نانوسلنیم اضافه شد و پس از مدتی گیاهان در سه سطح دمایی قرار گرفتند که شامل دمای نرمال (25/17± 2° C روز به شب)، دمای زیاد (40 درجه سلسیوس برای 24 ساعت) و دمای کم (10 درجه سلسیوس برای 24 ساعت) بود. این آزمایش به صورت فاکتوریل شامل تیمارهای دمایی (نرمال، زیاد و کم؛ به ترتیب T1، T2 و T3)، سطوح سلنیم (صفر (شاهد)، 5/2، 5 و 8 میلی مولار؛ به ترتیب Se0، Se1، Se2و Se3) و سطوح نانوسلنیم (1، 4، 8 و 12 میکرومولار؛ به ترتیب N-Se1، N-Se2، N-se3 و N-Se4) در سه تکرار بود. سپس، در شرایط دمایی معمول به مدت 7 روز قرار گرفتند و اندازه گیری فاکتورهای فتوسنتزی و آنتی اکسیدانی انجام گرفت. براساس نتایج، تنش دمایی سرد و گرم به طور کلی تأثیر منفی بر رشد گوجه فرنگی داشت. تحت تنش دمای زیاد، نرخ فتوسنتز، هدایت مزوفیلی و کارایی مصرف آب فتوسنتزی بهبود یافت. در حالی که تنش دمای کم، تنفس گیاه را افزایش داد. اغلب شاخص های فتوسنتزی با کاربرد سلنیم و نانوسلنیم بهبود یافت. در تیمار Se1، تحت تنش دمایی، میزان فتوسنتز، تنفس و هدایت مزوفیلی بهترین نتیجه را نشان داد و مقاومت گیاه را افزایش داد. در تیمارهای نانوسلنیم، تیمارN-Se1 بهترین نتیجه را در فتوسنتز، آنتی اکسیدان و فنل نشان داد. در شرایط تنش کاربرد سلنیم، به خصوص در غلظت های 5 و 8 میلی مولار، تأثیر منفی بر نرخ فتوسنتز، دی اکسیدکربن درون روزنه ای، هدایت مزوفیلی و کارایی مصرف آب فتوسنتزی داشت که نشان دهنده غیر کارا بودن سلنیم در غلظت های زیاد بود. به طور کلی، شاخص های فیزیولوژیک گوجه فرنگی در شرایط تنش دمایی کم و زیاد در تیمار نانوسلنیم N-Se1 بهبود می یابد.

تنش شوری از مهمترین عواملی است که رشد و عملکرد گیاهان را در سطح جهان کاهش می دهد. یکی از روشهای کاهش اثرهای مخرب تنششوری، استفاده از محلولپاشی برگی برخی مواد شیمیایی مانند اسیدسالیسیلیک در جهت افزایش تحمل به شوری گیاهان است. این پژوهش درسال زراعی 95-1394 با هدف بررسی تغییرات فیزیولوژیک گوجهفرنگی تحت تنش شوری و تیمار اسیدسالیسیلیک در گلخانه تحقیقاتی دانشگاه کردستان صورت گرفت. تیمار شوری در دو سطح (صفر (شاهد) و 50 میلیمولار) و تیمار اسیدسالیسیلیک در سه غلظت (صفر، 1 و 2میلیمولار) به صورت محلولپاشی برگی اعمال شد. بر اساس نتایج بهدست آمده، بیشتر صفات فیزیولوژیک مورد مطالعه تحت تأثیر تنش شوری قرار گرفتند. در این ارتباط، اسیدسالیسیلیک باعث افزایش محتوای نسبی آب برگ، پایداری غشاء سلولی، کلروفیل کل، کربوهیدرات های محلول کل و پرولین نسبت به گیاهان تنش دیده بدون اعمال اسیدسالیسیلیک گردید. بنابراین، استفاده از اسیدسالیسیلیک برای تحریک مقاومت و بهبود خصوصیات فیزیولوژیک گوجهفرنگی تحت تنش شوری توصیه میشود.