روابط خاک و گیاه (علوم و فنون کشت های گلخانه ای)
سال:1397 | دوره:9 | شماره:2 (پیاپی 34) |تعداد مقالات:7

میوه توت فرنگی، بهدلیل برخورداری از بافتی نرم، عمر پس از برداشت کوتاهی دارد. منظور بررسی اثر کاربرد اسیدهای امینه بر عمر پس از برداشت میوه توت فرنگی، پژوهشی بهصورت فاکتوریل، در قالب طرح کاملاً تصادفی، در گلخانه پژوهشی دانشگاه فردوسی مشهد انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل سه اسید آمینه (گلوتامین، آلانین و آرژنین) در سه سطح (صفر، 500 و 1000 میکرومولار) و دو رقم توت فرنگی (کاماروسا و گاویتا) بودند. میوه های توت فرنگی، در مرحله رسیدن تجاری، برداشت شده و به آزمایشگاه منتقل شدند. سپس، میوه ها در ظروف پلاستیکی بستهبندی و در یخچال با دمای 4 درجه سلسیوس قرار گرفتند. بعد از 15 روز، میزان مواد جامد محلول (TSS)، اسید قابل تیتراسیون، شاخص طعم (TSS/TA)، آنتوسیانین کل، فنل کل، فلاوُنوئید، ظرفیت آنتیاکسیدانی کل و درصد کاهش وزن میوه اندازهگیری شدند. نتایج نشان داد که تیمار آلانین 1000-رقم گاویتا بهترین شاخص طعم (41/18) را دارد. همچنین، کمترین کاهش وزن مربوط به تیمارهای آلانین 500-رقم گاویتا (18%) و آرژنین 500-رقم گاویتا (5/14 درصد) بود که از نظر آماری با هم تفاوت معنیداری نداشتند. بیشترین کاهش وزن نیز در تیمار گلوتامین 500-رقم گاویتا (5/65 درصد) مشاهده گردید. همچنین، تیمار گلوتامین 500 در رقم گاویتا بیشترین مقدار آنتوسیانین را داشت. از این آزمایش میتوان نتیجه گرفت که با کاربرد اسیدهای آمینه آلانین و آرژنین در قبل از برداشت میوه های توت فرنگی میتوان عمر پس از برداشت و کیفیت آنها را افزایش داد.

منیزیم نقش کلیدی در فتوسنتز، اختصاص کربوهیدرات ها، انتقال ساکارز در آوند آبکش، اکسایش نوری و کلروز برگ گیاهان ایفا می کند. به منظور ارزیابی تأثیر غلظت های مختلف منیزیم (صفر (شاهد)، 2 و 4 میلی مولار) و دمای محیط ریشه (15، 25 و 35) بر رشد، عملکرد و خصوصیات فیزیولوژیک خیار گلخانه ای (رقم 792 Nagen)، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در سال 1393 در سیستم آبکشت، اجرا گردید. نتایج نشان داد که تیمار شاهد به طور معنی داری وزن تر و خشک برگ، تعداد برگ، سطح برگ و شاخص کلروفیل را کاهش داد؛ ولی، نسبت شاخساره به ریشه به طور قابل توجهی افزایش یافت. در این شرایط، زمانی که تیمار شاهد در محلول غذایی همراه با دمای º С 35 در محیط ریشه استفاده گردید این اثرها شدیدتر بود. بیشترین عملکرد (578 گرم در بوته) در تیمار 4 میلی مولار منیزیم و دمایº С 15 مشاهده گردید. کمترین عملکرد (276 گرم در بوته) در غلظت 2 میلی مولار منیزیم و دمای محیط ریشه º С 35 به دست آمد. نسبت Fv/Fm با افزایش غلظت منیزیم در محلول غذایی و با کاهش دمای محیط ریشه، افزایش یافت. با افزایش غلظت منیزیم در محلول غذایی، غلظت منیزیم و فسفر ریشه نیز افزایش یافت. غلظت فسفر برگ با افزایش دمای محیط ریشه افزایش یافت در حالی که غلظت فسفر ریشه با افزایش دمای محیط ریشه کاهش یافت. از نتایج این آزمایش می توان نتیجه گیری کرد که با افزایش غلظت منیزیم در محلول غذایی، اثر نامطلوب دمای º С 35 محیط ریشه کاهش می یابد. بنابراین، غلظت 4 میلی مولار منیزیم در محلول غذایی و دمای محیط ریشه º С 15 می تواند بهترین تیمار برای پرورش خیار گلخانه ای در فصل سرما پیشنهاد گردد.

برای بررسی اثر تنش شوری بر صفات مورفولوژیک و میزان اسانس چند ژنوتیپ از بومادران هزاربرگ ایرانی و خارجی، آزمایشی گلدانی در سال 1393 در گلخانه تحقیقاتی دانشگاه صنعتی اصفهان انجام شد. آزمایش فاکتوریل در قالب بلوک های کامل تصادفی با چهار سطح تنش شوری (صفر، 5، 10 و 15 دسی زیمنس بر متر) و 10 ژنوتیب از بومادران هزاربرگ در سه تکرار اجرا شد. طبق نتایج، تنش شوری 15 دسی زیمنس بر متر میزان ارتفاع بوته، سطح و عرض برگ، طول گل های زبانه ای، قطر گل، تعداد گلچه در گل آذین اصلی، تعداد روز تا شروع گل دهی، تعداد روز تا 100% گل دهی و وزن خشک اندام هوایی را به طور معنی داری نسبت به تیمار شاهد کاهش داد. سطح شوری 15 دسی زیمنس بر متر میزان اسانس را 75/18 درصد نسبت به تیمار شاهد افزایش داد. ژنوتیپ های انگلیس، اسلونی، اسپانیا، ژاپن، کندوان ایران و لرستان ایران در شوری زیاد نتوانستند به گل دهی کامل برسند. اثر متقابل شوری در ژنوتیپ نیز برای تمامی صفات، به غیر از عرض برگ و طول گل های زبانه ای، معنی دار شد. ژنوتیپ های آمریکا و کانادا با داشتن درصد اسانس و وزن خشک زیاد، از ژنوتیپ های مناسب برای استخراج اسانس می باشند. ژنوتیپ های آمریکا و انگلیس با داشتن ارتفاع بوته کمتر و قطر گل های بیشتر نسبت به سایر ژنوتیپ ها، می توانند گزینه های مناسبی برای فضای سبز در شرایط تنش شوری باشند. اکثر صفات مورد بررسی در سطوح تنش شوری 5 و 10 دسی زیمنس بر متر تفاوت معنی داری نشان ندادند. گیاهان نسبت به تنش 10 دسی زیمنس بر متر مقاومت خوبی داشتند. به علاوه، صفات مورد ارزیابی گیاهان در سطح 15 دسی زیمنس بر متر تفاوت معنی داری داشتند. براساس نتایج به دست آمده، شاید بتوان مناسب ترین سطح شوری برای کاشت این گیاه را 10 دسی زیمنس بر متر معرفی کرد.

تولید گیاهان در شرایط درون شیشهای یکی از روشهای سریع و ارزان در تولید محصولات باغبانی است. ولی گیاهچههای حاصل از این روش نسبت به سایر گیاهان حساسیت بیشتری داشته و نیاز به سازگاری بیشتری با عوامل اقلیمی دارند. به منظور بررسی اثر همزیستی دو گونه قارچ میکوریز بر سازگاری، رشد و عملکرد فلفل دلمه ای (Capsicum annum. L) رقم Inspiration در شرایط تنش خشکی، دو آزمایش اجرا شد. آزمایش اول، تأثیر تلقیح گیاهچههای حاصل از کشت بافت با قارچ میکوریزا (گونههای Glomus fasciculatum و Glomus intraradicese) بهصورت مایهکوبی مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که رشد گیاهان تلقیح شده نسبت به شاهد بیشتر بود. در آزمایش دوم، گیاهچههای تلقیح شده با قارچ میکوریزا و شاهد در معرض سه سطح تنش خشکی (100، 75 و 50 درصد رطوبت ظرفیت مزرعه) قرار گرفتند. نتایج نشان داد که با افزایش تنش خشکی، تعداد انشعابات، سطح برگ، میزان کلروفیل، هدایت روزنهای، درصد کلونیزاسیون و میزان فسفر کاهش و مقادیر پتاسیم و تجمع پرولین برگ افزایش یافت. تلقیح با قارچ میکوریز G. intraradicese تعداد برگ، کلروفیل و وزن تر و خشک میوه را در شرایط تنش خشکی افزایش و میزان پرولین را کاهش داد. به طور کلی، نتایج این پژوهش، همزیستی با قارچ میکوریز در شرایط آبیاری 75 % نیاز آبی گیاه را برای دستیابی به عملکرد مناسب و صرفهجویی در آب مصرفی در تولید گیاه فلفل دلمه ای مناسب دانست.

استفاده از اصلاح کننده های خاک در کشتهای گلخانه ای کاربرد زیادی پیدا کرده است. خیار به عنوان یکی از محصولات صیفی، بیشترین سطح زیر کشت را در گلخانه های کشور دارد. از این رو، در این تحقیق، به بررسی تأثیر کاربرد زئولیت و تنش آبی بر شاخصهای رشد خیار و پارامترهای میوه (تعداد، وزن، طول و قطر میوه خیار) در آزمایشی به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح کاملاً تصادفی با 9 تیمار و 3 تکرار در گلخانه ای واقع در آرین شهر خراسان جنوبی پرداخته شد. در این آزمایش، زئولیت در سه سطح (صفر، 5 و 10 گرم در هر کیلوگرم خاک) و تنش خشکی در سه سطح (صفر، 25 و50 درصد نیاز آبی) در طول دوره رشد گیاه اعمال شد. بررسیها نشان داد که کاربرد زئولیت تنها بر تعداد میوه تأثیر معنی داری نداشته است؛ ولی تأثیر آن بر سایر پارامترهای عملکرد (وزن محصول، طول میوه و قطر میوه) در سطح 5 % معنی دار بوده است. اثر متقابل زئولیت و تنش خشکی معنی دار بود. با مصرف 10 گرم زئولیت در یک کیلوگرم خاک، بیشترین عملکرد، تعداد میوه و طول میوه حاصل شد. با افزایش مقدار زئولیت، میزان عملکرد محصول نیز افزایش یافته است.

گیاهان در دوران رشد خود با تنش های متعدد محیطی مواجه می شوند. هر یک از این تنش ها، با توجه به میزان حساسیت و مرحله رشد گیاه، می توانند اثرهای متفاوتی بر رشد، متابولیسم و عملکرد آن داشته باشند. یکی از راه حلها برای کاهش اثرهای منفی ناشی از تنش ها، استفاده از مواد هیومیک است. مطالعه حاضر بهمنظور بررسی تأثیر اسید هیومیک و تنش خشکی بر شاخصهای مورفولوژیک و فیزیولوژیک گل جعفری صورت گرفت. این آزمایش به صورت فاکتوریل و در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار طی پائیز و زمستان سال 1394 در گروه علوم باغبانی دانشگاه اراک به اجرا درآمد. در این تحقیق، تأثیر چهار سطح اسید هیومیک (صفر، 50، 100 و 250 میلی گرم در لیتر) و سه دوره آبیاری (5، 10 و 15 روزه) بر ویژگیهای مورفولوژیک و فیزیولوژیک گل جعفری (طول ریشه، تعداد برگ و گل، میزان کلروفیل a، b و کل، کارتنوئید، فسفر، کلسیم و پرولین) مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که با افزایش شدت تنش خشکی، طول ریشه ها و میزان پرولین افزایش یافت، بهطوری که بیشترین میزان پرولین در تیمار با دور آبیاری 15 روز و بدون استفاده از اسید هیومیک و کمترین مقدار نیز در دور آبیاری 5 روزه و کاربرد 250 میلی گرم در لیتر اسید هیومیک بهدست آمد. با این حال، تنش خشکی موجب کاهش تعداد برگ ها و گل ها، رنگیزههای کلروفیل (a، b و کل)، کارتنوئید، میزان فسفر و کلسیم گردید. غلظتهای بیشتر اسید هیومیک، به ویژه 250 میلی گرم در لیتر، میزان کلروفیل a، کلروفیل b، کلروفیل کل، کارتنوئید، فسفر، طول ریشه ها، تعداد برگ در هفته ششم و تعداد گل را افزایش داد؛ ولی میزان کلسیم و پرولین را کاهش داد. تیمار 250 میلی گرم در لیتر اسید هیومیک علاوه بر اینکه اثر منفی تنش خشکی را کاهش داد، توانست ویژگیهای فیزیولوژیک و مورفولوژیک را بهبود بخشد. بهطور کلی، استفاده از اسید هیومیک، به ویژه غلظتهای زیاد آن، برای افزایش دور آبیاری گل جعفری پیشنهاد می شود.

این پژوهش با هدف بررسی امکان استفاده از ورمی کمپوست غنی شده با سویه های متحمل به شوری استرپتومایسس به عنوان کود بیولوژیک در رشد و تغذیه خیار در شرایط شور انجام شد. برای این منظور، آزمایش گلدانی در قالب طرح کاملاً تصادفی به صورت فاکتوریل با سه تکرار انجام شد. تیمارها شامل سطوح مختلف شوری (صفر، 30، 60 و 90 میلی مولار کلرید سدیم) و نوع ورمی کمپوست (شاهد، ورمی کمپوست غنی نشده، ورمی کمپوست غنی شده با استرپتومایسس ریموسوس (S. rimosus) و استرپتومایسس گریزئوس (S. griseus)) بودند. نتایج نشان داد که تنش شوری باعث کاهش معنی دار عملکرد ریشه و شاخساره، غلظت نیتروژن، پتاسیم، آهن و روی و نسبت پتاسیم به سدیم شاخساره خیار شد؛ اما غلظت سدیم و نفوذپذیری غشای ریشه افزایش یافت. در این شرایط، استفاده از ورمی کمپوست موجب حفظ ساختار غشای سلولی، بهبود تعادل عناصر غذایی و در نتیجه کاهش اثر منفی شوری بر عملکرد گیاه شد. تأثیر ورمی کمپوست غنی شده با استرپتومایسس های ریموسوس و گریزئوس بر حفظ نفوذپذیری غشای ریشه، بهبود تغذیه گیاه و افزایش تحمل به شوری گیاه بیشتر از ورمی کمپوست غنی نشده بود، به طوری که بیشترین وزن خشک ریشه و شاخساره در شوری 90 میلی مولار کلرید سدیم، در تیمار ورمی کمپوست غنی شده با استرپتومایسس ریموسوس، در مقایسه با سایر تیمارها، مشاهده شد. براساس نتایج این مطالعه، ورمی کمپوست غنیسازی شده با سویه های متحمل به شوری استرپتومایسس، علاوه بر حفظ تعادل عناصر غذایی در شرایط شور، باعث بهبود خصوصیات مورفولوژیک و فیزیولوژیک گیاه خیار شده و از این طریق می تواند به کاهش خسارت ناشی از تنش شوری کمک کند.