تحقیقات بذر (علوم و تکنولوژی بذر)
سال:1392 | دوره:3 | شماره:1 |تعداد مقالات:8

به منظور بررسی اثرات پرایمینگ اسمزی بر جوانه زنی بذر گندم رقم میلان، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار در آزمایشگاه دانشکده کشاورزی، دانشگاه آزاد اسلامی قائم شهر در سال 1388 اجرا گردید. تیمارها شامل پرایمینگ بذر با محلول های پلی اتیلن گلایکول (PEG6000) با غلظت های 5 و 10 درصد، نیترات پتاسیم (KNO3) با غلظت های 1 و 2 درصد، کلرید پتاسیم (KCl) با غلظت های 2 و 4 درصد، شاهد (بدون پرایمینگ) مدت زمان های 15، 30 و 45 ساعت بودند. صفات اندازه گیری شده شامل طول ریشه چه، ساقه چه و گیاهچه، سرعت و درصد جوانه زنی، وزن خشک ریشه چه و ساقه چه، نسبت وزن خشک ریشه چه به ساقه چه، نسبت طولی ریشه چه به ساقه چه و تعداد گیاهچه عادی بودند. نتایج مقایسه میانگین های اثرات ساده نشان داد که بیشترین درصد جوانه زنی در تیمار PEG 10% با (98 درصد) در طی زمان 45 ساعت و بیشترین طول ساقه چه و ریشه چه در طی زمان 45 ساعت به ترتیب برابر با 53.25، 12.11 و 13.31 میلی متر مشاهده شد. بیشترین و کمترین سرعت جوانه زنی در تیمار PEG 10% و KNO3 1% در طی مدت زمان 45 ساعت به ترتیب برابر با 32.85 و 20.15 بذر در روز حاصل گردید. و همچنین اثرات متقابل دو عاملی نشان داد که تنها طول ساقه چه از نظر آماری با هم تفاوت معنی داری را نشان داد.

سرما از مهمترین عوامل موثر در کاهش درصد جوانه زنی بذر و سبز شدن گیاهچه یونجه می باشد. پرایمینگ بذر تکنیکی است که می تواند سبب بهبود جوانه زنی و رویش گیاهچه تحت تنش های محیطی باشد. هدف این تحقیق تاثیر پرایمینگ بذر بر جوانه زنی و رشد گیاهچه یونجه دائمی تحت تاثیر 18 تیمار پرایمینگ بذر شامل جیبرلیک 20 و 40 پی پی ام، اسید سالیسیلیک 0.1 و 0.2 میلی مولار و آب مقطر 8 و 16 ساعت، کود بیوماتیس گرو (30% فسفر و 20% پتاسیم) 2 و 4 در هزار و بذرمال هیومیکس (68% هیومیک، 12% فولیک و 80% هیومیک، 15% فولیک) 2 گرم در لیتر 8 و 12 ساعت در پاسخ به سه دمای پایین، نیمه مطلوب و مطلوب به ترتیب شب و روز (0 و 10؛ 5 و 15؛ 10 و 20 درجه سانتی گراد) بر جوانه زنی و پارامترهای رشدی گیاهچه یونجه دائمی در قالب طرح کاملا تصادفی در 4 تکرار در شرایط آزمایشگاه دانشگاه آزاد واحد بجنورد بود. نتایج نشان داد که بین تیمارهای دمایی شامل دمای پایین، نیمه مطلوب و مطلوب در مورد صفت درصد جوانه زنی اختلاف معنی دار مشاهده شد. اسیدسالیسیلیک 0.2 میلی مولار 16 ساعت برای متوسط سه دما سرعت جوانه زنی را نسبت به شاهد 42% افزایش داد. این تیمار مدت زمان تا 50% جوانه زنی را 59% کاهش داد. بیشترین تاثیر بر صفات مربوط به رشد گیاهچه را در بین تیمارهای پرایمینگ بذر، تیمار آب مقطر 8 ساعت بر طول ریشه چه داشت که این صفت را نسبت به شاهد %27.3 افزایش داد. صفات مربوط به اجزاء گیاهچه در دمای مطلوب جوانه زنی نسبت به دمای پایین 100% افزایش نشان داد. در مجموع تیمار جیبرلیک 40 پی پی ام به مدت 8 ساعت بیشترین تاثیر را بر بهبود اجزای گیاهچه در دماهای مختلف نشان داد.

به منظور بررسی اثرات پرایمینگ با سالیسیلیک اسید و تاریخ کاشت بر عملکرد و اجزای عملکرد گندم رقم الوند، آزمایش مزرعه ای انجام گردید. سطوح پرایمینگ (بذر خشک یا شاهد، 400، 800، 1200، 1600، 2000 و 2400 میکرومولار) به عنوان فاکتور اول و تاریخ کاشت (اول آبان و اول آذر) به عنوان فاکتور دوم در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد که سالیسیلیک اسید به نحو موثری موجب افزایش تعداد پنجه، ارتفاع بوته، طول گردن، تعداد سنبله در بوته، تعداد دانه در سنبله، وزن هزاردانه، عملکرد بیولوژیک، عملکرد دانه و شاخص برداشت گردید. عدم وجود همبستگی بین عملکرد و وزن دانه نشان داد عملکرد بیشتر از طریق افزایش تعداد سنبله بارور و تعداد دانه در سنبله تحت تاثیر قرار گرفته تا از طریق وزن دانه ها. در میان سطوح پرایمینگ نیز غلظت 1200 میکرومولار سالیسیلیک اسید نسبت به سایر سطوح بخصوص در شرایط دیرکشتی عملکرد بهتری از خود نشان داد. از آنجاییکه تغییرات تعداد سنبله کم بود، این افزایش بطور عمده ناشی از تعداد دانه در واحد سطح می باشد. بطور کلی، پرایمینگ با سالیسیلیک اسید کاهش صفات اندازه گیری شده در شرایط دیرکاشتی را جبران نموده و حتی در اکثر صفات به بالاتر از تیمار شاهد در تاریخ کاشت اول نیز رساند.

گسترش کانوپی گیاهان زراعی (بر حسب وزن خشک و شاخص سطح برگ) در ابتدای فصل قبل از بسته شدن کانوپی را مرحله رشد نمایی می نامند، که در این مرحله سرعت رشد گیاهچه ها توسط سطح برگ و دریافت نور محدود می شود. ارقامی با قدرت اولیه و سرعت رشد نسبی بالاتر قادرند این مرحله از رشد را با سرعت بیشتری پشت سر گذارند. بنابراین در این تحقیق به بررسی اختلافات بین ارقام کانولا در مرحله رشد نمایی پرداخته شد. این آزمایش در پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار بر روی 9 رقم کانولا صورت گرفت. نتایج نشان داد که بین ارقام در قدرت اولیه و سرعت رشد نسبی تفاوت وجود داشت. رقم آپشن با وجود وزن خشک گیاهچه، تعداد برگ، سطح برگ و ارتفاع کمتر، سرعت نسبی گسترش سطح برگ و سرعت نسبی رشد گیاهچه بیشتری داشت. رقم پیس رقمی بود که دارای بیشترین تعداد برگ بود و سرعت نسبی ظهور برگ بالایی نیز داشت. ارقام پی اف و اکسل دارای وزن گیاهچه بیشتری در تمام مراحل برداشت بودند. تجزیه کلاستر نیز نشان داد که می توان این ارقام را در 5 گروه تقسیم بندی کرد. به طور کلی نتایج این تحقیق نشان داد که بین ارقام از لحاظ قدرت اولیه تنوع وجود دارد و امکان استفاده از اختلافات ژنوتیپی در جهت بهبود قدرت اولیه و بسته شدن سریع تر کانوپی در کانولا وجود دارد.

قدرت بذر اغلب با افزایش زوال کاهش می یابد. هدف از انجام این آزمایش بررسی اثر پیری تسریع شده بر رشد گیاهچه و فعالیت آنزیمی بذر کلزا رقم لیکورد تحت شرایط پیری تسریع شده بود. برای اعمال پیری تسریع شده بذرها به مدت صفر، 2، 4، 6 و 8 روز در دمای 41 درجه سانتیگراد و جعبه های پلاستیکی درب دار قرار گرفتند و تست جوانه زنی در دمای 20 درجه سانتیگراد و مدت زمان 7 روز و در 3 تکرار 50 بذری انجام شد. نتایج نشان داد که جوانه زنی بذر زوال یافته کاهش یافت. هشت روز پیری بیشترین اثر را بر شاخص های جوانه زنی داشت. بیشترین شاخص های جوانه زنی در شرایط بدون پیری بدست آمد. همچنین نتایج نشان داد که فعالیت آنزیم های کاتالاز و آسکوربات پرواکسیداز تحت شرایط پیری تسریع شده کاهش یافت.

این تحقیق بمنظور بررسی اثر تنش شوری بر مولفه های جوانه زنی 3 اکوتیپ بابونه(Matricaria chamomilla)  انجام شد. اثر 6 سطح شوری (کلرید سدیم 0، 2، 4، 6، 8، 10 دسی زیمنس بر متر) بر سه اکوتیپ بابونه (گرگان، سمنان و آلمانی) در آزمایشی بصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با چهار تکرار بررسی شد. صفات درصد و سرعت جوانه زنی، طول ریشه چه، ساقه چه و وزن خشک ریشه چه و ساقه چه و شاخص بنیه بذر و شاخص مقاومت به شوری اندازه گیری شدند. اثر شوری بر کلیه صفات معنی دار بود و با افزایش شوری کاهش معنی داری حاصل شد و اکثر صفات در سطوح اولیه شوری کاهش معنی داری نسبت به شاهد نشان دادند که نشانگر حساسیت بذور بابونه به تنش شوری می باشد. بدین صورت که درصد و سرعت جوانه زنی در تیمار شاهد به ترتیب برابر با 74.67 درصد و 4.64 بودند که این مقادیر با اعمال تنش در پایین ترین سطح شوری به طور معنی داری کاهش یافته و به 65 درصد و 3.70 تنزل یافتند و با ادامه تنش این کاهش تشدید شد. همچنین اثر اکوتیپ بر کلیه صفات غیر از طول ساقه چه و شاخص مقاومت به شوری معنی دار بود. درصد و سرعت جوانه زنی، وزن خشک ریشه چه و ساقه چه و بنیه بذر در اکوتیپ سمنان با مقادیر 75.83 درصد، 4.12، 0.617 میلی گرم، 2.088 میلی گرم و 10.91، بطور معنی داری بیشتر از 2 اکوتیپ دیگر بوده است و سرعت و درصد جوانه زنی و بنیه بذر اکوتیپ گرگان بطور معنی داری از دو اکوتیپ دیگر کمتر شد.

تولید چغندرقند همبستگی زیادی با شرایط تولید و خصوصیات کیفی بذر در کشت چغندر بذری دارد. آزمایشی به منظور بررسی عملکرد و کیفیت چغندر بذری تحت تاثیر زمان های مختلف کاشت و برداشت در سال زراعی 82-83 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی اردبیل اجرا و کارهای آزمایشگاهی آن در دانشکده کشاورزی دانشگاه محقق اردبیلی انجام شد. طرح آزمایش به صورت اسپلیت پلات بر پایه بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار که تیمارهای مورد بررسی (تاریخ کاشت و تاریخ برداشت) دارای چهار سطح بود. تاریخ های کاشت به عنوان فاکتور اصلی با چهار سطح شامل 20 اسفند، 5 فروردین، 20 فروردین و 5 اردیبهشت و چهار مرحله برداشت به ترتیب 15، 30، 45 و 60 روز پس از گلدهی در کرت های فرعی منظور شد. نتایج نشان داد که اثر اصلی تاریخ کاشت بر روی صفات سبز کردن، ساقه روی، گلدهی، درصد بذور زنده و درصد جوانه های نرمال معنی دار بود. تاریخ برداشت اثر معنی داری بر روی صفات تعداد ساقه اصلی در بوته، وزن خشک برگ، عملکرد بذر در بوته، مجموع وزن خشک، سرعت جوانه زنی، درصد بذور زنده و درصد جوانه های نرمال داشت. همچنین مشخص شد که صفت گلدهی، به طور معنی داری تحت تاثیر اثر متقابل (کاشت×برداشت) قرار داشت. بیشترین مقدار عملکرد بذر در بوته به ترتیب در برداشت های سوم و دوم بدست آمد. از خصوصیات کیفی بذر از جمله بیشترین درصد بذور زنده، سرعت جوانه زنی، درصد جوانه های نرمال در چهارمین مرحله برداشت حاصل شد.

شناخت خصوصیات فیزیکی دانه آفتابگردان می تواند نقش مهمی در اعمال فرآیندهای مناسب در مرحله برداشت، انتقال، خشک کردن، جداسازی، پوست گیری و انبارداری ایفا کند. به منظور بررسی اثر حذف برگ و دانه در تراکم های مختلف کاشت بر خصوصیات فیزیکی و شیمیایی دانه هیبریدهای آفتابگردان آزمایشی به صورت فاکتوریل اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال 1388 در مزرعه پژوهشی پردیس ابوریحان دانشگاه تهران به اجرا درآمد. عامل اصلی شامل دو هیبرید آذرگل و هیبرید جدید ایرانی SHF81-90 و تراکم های 60، 80 و 100 هزار بوته در هکتار و عامل فرعی شامل پنج سطح تغییر اندازه منبع و مخزن (حذف 50% برگ های پایین ساقه، حذف 50% برگ های بالای ساقه، حذف 50% دانه های طبق، حذف 25% دانه های طبق) و تیمار شاهد (بدون حذف برگ و دانه) بود. از بذور حاصل از آزمایش توسط دوربین دیجیتال، عکس تهیه گردید و با استفاده از جعبه ابزار پردازش تصویر نرم افزار MATLAB برخی صفات مورفولوژیکی استخراج شد. نتایج نشان داد که هیبریدهای مورد بررسی از نظر محیط و مساحت، محور بزرگ و کوچک، کشیدگی، فشردگی، گردی، سختی دانه، وزن تک دانه و نسبت پوسته به دانه با هم تفاوت معنی داری در سطوح احتمال یک و پنج درصد داشتند. همچنین اثر تراکم و دستکاری منبع و مخزن نیز بر کلیه صفات مورد بررسی معنی دار شد. با افزایش تراکم، درصد روغن دانه افزایش یافت. درصد روغن دانه با وزن تک دانه (r=+0.53)، همبستگی مثبت و معنی دار و با نسبت پوسته به دانه (r=-0.27) همبستگی منفی و معنی دار در سطح احتمال یک درصد داشت. همچنین نتایج این مطالعه نشان داد که با کاربرد تکنیک پردازش تصویر که روشی نوین در تحقیقات کشاورزی است، می توان به شناسایی دقیق تر خصوصیات فیزیکی بذور ارقام زراعی در شرایط مختلف محیطی پرداخت که این شناسایی ما را در مدیریت مراحل مختلف کاشت، برداشت و پس از برداشت یاری خواهد کرد.