فن آوری تولیدات گیاهی
سال:1390 | دوره:11 | شماره:2 |تعداد مقالات:7

استفاده از ترکیبات طبیعی گیاهان با ویژگی ضد قارچی، ضد باکتریایی و آنتی اکسیدانی در کنترل ضایعات پس از برداشت محصولات باغی به ویژه کنترل پوسیدگی آن ها رو به پیشرفت است. در این مطالعه، عصاره اکلیل کوهی و میخک با استفاده از حلال اتانول و اسانس گیاهان مذکور با استفاده از دستگاه کلونجر استخراج شد. تاثیر عصاره ها روی رشد قارچ بیماری زای Botrytis cinerea به روش غذای مسموم و اسانس ها در حالت تماسی (غذای مسموم) و نیز تدخینی در غلظت های مختلف از صفر تا 600 پی پی ام بررسی شد. عصاره اتانولی هر دو گیاه به کلی فاقد اثر قارچ ایستایی بود. اسانس میخک در روش غذای مسموم در غلظت 300 پی پی ام و در روش تدخینی در غلظت 450 و 600 پی پی ام فعالیت قارچ کشی از خود نشان داد. اسانس اکلیل کوهی در روش تدخینی در غلظت های 300، 450 و 600 پی پی ام فعالیت قارچ ایستایی داشت. در غلظت های مشابه، اسانس نسبت به عصاره، روش تدخینی نسبت به تماسی و فرآورده های گیاه میخک نسبت به اکلیل کوهی فعالیت ضد قارچی بالاتری نشان داد.

این پژوهش به منظور بررسی اثر عوامل مختلف محیطی بر پراکنش و تراکم علف های هرز باریک برگ غالب در مزارع گندم آبی کشور انجام گرفت. پنج علف هرز مورد مطالعهPhalaris minor ، Avena fatua، Avena ludoviciana، Secale cereal و Lolium rigidum بودند. عوامل مورد مطالعه نیز عبارت بودند از ارتفاع از سطح دریا، میانگین دمای سالیانه خاک، میانگین بارندگی و تبخیر سالیانه، که همگی از نقشه های از پیش تهیه شده، استخراج شدند. هم چنین درصد ظهور علف های هرز باریک برگ غالب در مزارع گندم آبی واقع در هر یک از 7 نوع اقلیم (بر اساس روش سیلیانینف) و 10 نوع خاک موجود در کشور تعیین گردید. بر اساس نتایج از بین چهار عامل محیطی، ارتفاع از سطح دریا و میانگین دمای سالیانه خاک بر تراکم علف هرز Phalaris minor، سه عامل ارتفاع از سطح دریا، بارندگی سالیانه و میانگین دمای سالیانه خاک بر تراکم دو علف هرز Lolium rigidum و Avena fatua، سه عامل بارندگی سالیانه، میانگین دمای سالیانه خاک و تبخیر سالیانه بر تراکم Avena ludoviciana و دمای سالیانه خاک بر تراکم علف هرز Secale cereal بیش ترین تاثیر را داشتند. بررسی پراکنش علف های هرز مذکور در اقلیم های مختلف نشان داد که علف های هرز Avena ludoviciana و Avena fatua به ترتیب بالاترین (28 درصد) و پایین ترین (6 درصد) وفور را در اقلیم های موجود در ایران دارند. هم چنین Avena ludoviciana و Lolium rigidum نیز به ترتیب بالاترین و پایین ترین میانگین وفور (به ترتیب 30 و 9 درصد) و سازگاری را به انواع خاک های موجود در کشور نشان دادند.

گیاه شاهبیزک (Atropa belladonna L.) از جمله گیاهانی است که به طور وسیع در طب سنتی ایران استفاده می شود. کاربرد تکنیک هیدروپونیک برای افزایش تولید متابولیت های ثانویه در داتوره با موفقیت انجام شده است. به منظور کاربرد این تکنیک در شاهبیزک، ابتدا این گیاهان قبل از اضافه نمودن توین 20 در شرایط هیدروپونیک کشت شدند. پس از 30 روز از رشد، گیاهچه ها به محیط های رشد هیدروپونیک محتوی غلظت های مختلف از توین 20 انتقال یافتند. در تیمار توین 7 درصد بیش ترین میزان آلکالوئیدهای تروپان در محلول غذایی انتشار یافت در حالی که کم ترین مقدار در تیمار شاهد (بدون توین 20) مشاهده گردید. بعد از اعمال تیمارها همه گیاهان نمونه توانستند پس از شستشوی ریشه آن ها با آب شهری به رشد خود ادامه دهند. نتایج این پژوهش نشان داد که در استفاده از روش هیدروپونیک جهت انتشار متابولیت های ثانویه گیاه شاهبیزک از طریق ریشه در محلول هیدروپونیک، اثر مثبت کاربرد توین 20 تا میزان 7 درصد قابل انتظار می باشد.

در این پژوهش، تاثیر اسانس های گیاهان آویشن باغی، مورد و مرزه خوزستانی بر میزان فعالیت آنزیم پراکسیداز در عصاره برخی میوه ها مورد مطالعه قرار گرفت. فعالیت آنزیم پراکسیداز با استفاده از آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه فاکتور شامل مرحله کاربرد آنتی اکسیدان، منبع آنتی اکسیدان و غلظت آنتی اکسیدان مورد بررسی قرار گرفت. غلظت های صفر (شاهد)، 50، 75، 100 و 200 میکرولیتر در صد میلی لیتر از هر اسانس استفاده شد. عصاره میوه های موز، شلیل، گلابی، انگور، آلو، هلو، سیب لبنانی زرد و سیب لبنانی قرمز به عنوان منبع آنزیم پراکسیداز به کار برده شدند. نتایج نشان داد که اختلاف معنی داری در فعالیت آنزیم پراکسیداز در میوه های مورد مطالعه در هر دو مرحله وجود دارد (P<0.01). در پژوهش حاضر، به طور کلی غلظت های بالاتر اسانس مرزه خوزستانی نسبت به اسانس آویشن باغی و مورد، فعالیت ضد اکسایشی بالاتری را در مراحل قبل و بعد از عصاره گیری نشان داد که احتمالا به دلیل وجود کارواکرول به عنوان مهم ترین ترکیب فعال بیولوژیکی موجود در اسانس مرزه خوزستانی است که دارای فعالیت آنتی اکسیدانی قابل توجهی است.

جهت تعیین کاربرد میکروارگانیسم های موثر (EM) بر کارایی کودهای شیمیایی و آلی در کشت ذرت علوفه ای و تاثیر آن بر عملکرد این گیاه، آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی مرکز تحقیقات کشاورزی اراک، به صورت فاکتوریل و در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی، با چهار تکرار اجرا شد. دو تیمار غلظت EM در سه سطح شامل صفر، غلظت 1:20 و غلظت 1:50 و نوع کود شامل سه سطح عدم مصرف کود، کود شیمیایی شامل نیتروژن، فسفر و پتاسیم (NPK) به ترتیب به میزان 300، 135 و 100 کیلوگرم در هکتار و کود دامی (20 تن در هکتار) در کشت ذرت سینگل کراس 704 استفاده شد. بر اساس نتایج، تاثیر نوع کود بر کلیه صفات و تاثیر غلظت EMبر کلیه صفات به غیر از طول دوره رسیدگی معنی دار گردید. تاثیر متقابل نوع کود و غلظت EM بر صفات ارتفاع بوته، شاخص سطح برگ، غلظت نیتروژن و فسفر و پتاسیم اندام هوایی و درصد پروتئین دانه و عملکرد علوفه خشک و علوفه تر معنی دار گردید. بر اساس نتایج، استفاده از EM تنها در صورت استفاده هم زمان با کود دامی قادر به افزایش جذب عناصر مورد نیاز گیاه شده و به دنبال آن با بهبود شرایط رشدی گیاه، عملکرد علوفه تر و خشک را افزایش داد. اختلاف بین کود دامی و کود شیمیایی NPK از لحاظ جذب مواد غذایی و عملکرد علوفه، که در شرایط عدم استفاده از EM بسیار بالا و معنی دار بود، در شرایط استفاده از EM با غلظت 1:20 بسیار کم و در مورد غلظت فسفر و پتاسیم، هم چنین عملکرد غیر معنی دار بود. بر اساس نتایج، استفاده از میکروارگانیسم های موثر منجر به افزایش کارایی کود دامی شده که علاوه بر افزایش عملکرد، از آلودگی شیمیایی حاصل از استفاده از کود شیمیایی جلوگیری کرد.

در پژوهش حاضر، برخی از ترکیبات فنلی پوست، فنل کل و فعالیت آنتی اکسیدانی پوست و گوشت 13 رقم سیب بومی و وارداتی پرورش یافته در کلکسیون سیب موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر واقع در کمال آباد کرج مورد مطالعه قرار گرفت. ارقام مورد مطالعه از نظر ترکیبات اندازه گیری شده اختلاف معنی داری با هم داشتند. در میان این ارقام، پوست رقم پائیزه زرد مشهد بیشترین مقدار کلروژنیک اسید و پوست رقم جین هاردی بیشترین مقدار کاتچین، فلوریدزین و کوئرستین 3-گالاکتوزید را دارا بودند. بیش ترین مقدار سیانیدین 3-گالاکتوزید در پوست رقم آیدارد یافت شد. پوست رقم دلیشز و گوشت رقم استارکان روژ بیش ترین مقدار فنل کل و فعالیت آنتی اکسیدانی را نشان دادند. ارتباط مثبت و معنی داری بین مقدار فنل کل و فعالیت آنتی اکسیدانی پوست (0.86**) و گوشت (0.93**) مشاهده شد. تجزیه خوشه ای بر اساس فعالیت آنتی اکسیدانی پوست و گوشت، ارقام مورد مطالعه را در سه گروه کاملا مجزا با فعالیت آنتی اکسیدانی زیاد، متوسط و کم دسته بندی کرد. بر اساس این دسته بندی دو رقم «استارکان روژ» و «شیشه ای تبریز»، با داشتن ظرفیت آنتی اکسیدانی زیاد در پوست و گوشت از نظر فواید سلامتی به عنوان ارقام بسیار ارزشمند معرفی شدند.

زراعت آفتابگردان رقم آرماویرسکی که تاکنون هم در شرایط دیم و هم در رژیم های مختلف آبیاری برتری خود را در مناطق مختلف نشان داده، در استان کردستان نیز رایج است. به منظور تعیین تاریخ و تراکم کاشت مناسب این رقم در منطقه، اثر 3 تاریخ کاشت (عامل اصلی) در 30 فروردین، 10 و 20 اردیبهشت و 6 سطح تراکم (عامل فرعی) به ترتیب شامل 4.7، 5.7، 6.6، 7.1، 8، 10 بوته در مترمربع مطالعه شدند. آزمایش به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار صورت گرفت. با بررسی عملکرد دانه، درصد روغن، تعداد دانه در طبق، وزن دانه در طبق، وزن هزار دانه و درصد پوکی معلوم شد که اثر متقابل دو فاکتور در وزن دانه در طبق و وزن هزار دانه موثر است. با تاخیر در تاریخ کاشت، تعداد و وزن دانه درطبق، وزن هزار دانه و عملکرد دانه به طور معنی داری کاهش، ولی درصد پوکی افزایش یافت. با کاهش تراکم بوته، صفات وزن دانه در طبق، وزن هزار دانه، درصد پوکی و عملکرد دانه افزایش یافتند اما تعداد دانه در طبق کاهش یافت. با توجه به نتایج حاصله از این آزمایش و برای دستیابی به عملکرد بالا، کاشت در 30 فروردین و اعمال تراکم 4.7 بوته در مترمربع در شرایط قروه کردستان و شرایط محیطی مشابه، پیشنهاد می شود. تکرار آزمایش در چند منطقه از استان کردستان و در چند سال قابل توصیه است.