پژوهش علف های هرز
سال:1388 | دوره:1 | شماره:2 |تعداد مقالات:8

به منظور بررسی تاثیر محیط گیاه مادری بر مقاومت به تنش شوری و خشکی در مرحله جوانه زنی و سبز شدن علف هرز شیرتیغک، بذور دو توده شیرتیغک از دو منطقه اهواز و بیرجند با خصوصیات اقلیمی کاملا متفاوت جمع آوری شده و دو آزمایش جداگانه به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با 3 تکرار در آزمایشگاه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند اجرا گردید. سطوح شوری شامل غلظت های 0، 10، 20، 40، 80، 160، 240 و 320 میلی مولار کلرید سدیم و سطوح خشکی شامل پتانسیل های اسمزی 0، -0.1، -0.2، -0.4، -0.6، -0.8 و 1- مگاپاسگال بود. نتایج این تحقیق نشان داد که در تنش های شدید شوری و خشکی صفات مورد بررسی شامل: درصد جوانه زنی، سرعت جوانه زنی، طول ریشه چه، طول ساقه چه و بنیه گیاهچه کاهش بسیار معنی داری (P≤0.01) پیدا کردند. بر اساس مدل لجستیک برازش داده شده، غلظتی از نمک و همچنین سطحی از تنش خشکی که برای ممانعت 50 درصدی حداکثر جوانه زنی در توده اهواز لازم بود، به مراتب بیشتر از توده بیرجند بود. نتایج این آزمایش حاکی از مقاومت بیشتر توده اهواز به تنش شوری و خشکی نسبت به توده بیرجند بود و لذا مشخص گردید که محیط گیاه مادری اثر قابل ملاحظه ای بر خصوصیات جوانه زنی بذور شیرتیغک داشته و بایستی در برنامه ریزی های مدیریت و کنترل این علف هرز مد نظر قرار بگیرد.

به منظور تعیین اثرات دگرآسیب عصاره آبی بقایای گیاهی کلزا روی خصوصیات جوانه زنی بذور گندم، جو و علف هرز ترب وحشی آزمایشی در سال 1385 در دانشکده کشاورزی همدان به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملا تصادفی با سه تکرار به اجرا درآمد. تیمارهای آزمایش شامل سطوح مختلف عصاره بخش های مختلف کلزا (اندام هوایی، ریشه و مخلوط اندام هوایی و ریشه) و غلظت های 0، 25، 50، 75 و 100 درصد عصاره بود. از محلول پلی اتیلن گلایکول (PEG)، برای تفکیک بین اثرات اسمتیک و آللوپتیک عصاره آبی بقایای گیاهی کلزا استفاده شد. نتایج آزمایش نشان داد که عصاره آبی بقایای گیاهی کلزا روی خصوصیات جوانه زنی و رویش علف هرز ترب وحشی دارای اثرات بازدارنده دگرآسیب است، بطوری که با افزایش غلظت عصاره بقایای گیاهی کلزا، درصد جوانه زنی، نسبت وزن خشک ساقه چه به ریشه چه، طول ریشه چه و وزن خشک کل گیاهچه علف هرز ترب وحشی کاهش یافت. طول ریشه چه و وزن خشک کل گیاهچه ترب وحشی در مجاورت عصاره کلزا بیشترین حساسیت را از خود نشان داد و شدیدترین اثرات دگر آسیب به عصاره ریشه و ضعیف ترین آن به اندام هوایی کلزا مربوط بود. در مقابل، عصاره آبی بقایای گیاهی کلزا روی خصوصیات جوانه زنی گندم برخلاف جو، دارای اثرات دگرآسیب نبود. عصاره کلزا از طریق کاهش درصد جوانه زنی، طول ریشه چه و وزن خشک کل گیاهچه جو باعث ایجاد اثرات منفی بر جوانه زنی و رشد گیاهچه های آن شد. طول ریشه چه و وزن خشک کل گیاهچه جو حساس ترین صفات مورد بررسی بودند. غلظت های مختلف PEG، اثر معنی داری روی خصوصیات جوانه زنی مورد بررسی نداشت، بنابراین تمامی اثرات بازدارندگی مشاهده شده در عصاره ها، مربوط به مواد آللوکمیکال موجود در آنها می باشد.

علف هرز بادبر یکی از گونه های علف هرز مساله ساز و سمج در دیم زارهای گندم، جو، عدس و نخود شمال خراسان است. به منظور تعیین اثرات نور، درجه حرارت، تنش شوری و خشکی و عمق دفن بذر بر قابلیت جوانه زنی بذر و سبز شدن این علف هرز، آزمایش هایی در آزمایشگاه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی بیرجند انجام گرفت. بذور بادبر در شرایط روشنایی/ تاریکی و تاریکی مداوم، جوانه زنی یکسانی داشت که نشانگر غیرفتوبلاستیک بودن این گونه است. بذور بادبر در دامنه دمایی متناوب روز/ شب آزمایش شده (20.10، 25.15 و 30.20 درجه سانتی گراد) بیش از 85% جوانه زدند و حداکثر جوانه زنی (96%) در دمای 25.15 درجه سانتی گراد مشاهده شد. بذور بادبر قابلیت جوانه زنی خود را در سطوح بالای تنش خشکی و شوری حفظ کردند، به طوری که میزان جوانه زنی آن در غلظت 800 میلی مولار کلرید سدیم و پتانسیل اسمزی 1- مگاپاسکال به ترتیب 20 و 25% بود که نشان می دهد این علف هرز به تنش خشکی و شوری مقاوم است. گیاهچه های بادبر در یک دامنه اعماق دفن از صفر تا 8 سانتی متر قادر به سبزشدن بوده و حداکثر سبزشدن (94%) در بذوری که در سطح خاک با سه لایه کاغذ صافی پوشانده شده بودند مشاهده شد. این نشان می دهد که سیستم های شخم حداقل و بدون شخم که بقایای گیاهی را در سطح خاک حفظ می کنند سبزشدن این علف هرز را افزایش خواهند داد.

به منظور بررسی اثر تراکم های مختلف کشت مخلوط ذرت و لوبیا بر جمعیت علف های هرز، آزمایشی در سال1387 اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل: کشت مخلوط تراکم معمول ذرت (65000 بوته در هکتار) با تراکم معمول لوبیا به اضافه 10، 20، 30 درصد، کشت مخلوط تراکم معمول لوبیا (167000 بوته در هکتار) با تراکم معمول ذرت به اضافه 10، 20، 30 درصد، کشت خالص ذرت و کشت خالص لوبیا بودند. آزمایش در یک سیستم کم نهاده اجرا شد. نتایج نشان داد که تیمارهای مختلف کشت مخلوط در مقایسه با تک کشتی منجر به کاهش خسارت علف های هرز شد. افزایش تراکم گیاه زراعی موجب کاهش زیست توده علف های هرز گردید. بیشترین وزن خشک علف های هرز پهن برگ در تیمار ذرت خالص با 29.17 گرم و کمترین آن در تیمار کشت مخلوط لوبیا با ذرت به اضافه 30 درصد با 4.97 گرم به دست آمد. بیشترین میزان عملکرد بیولوژیکی و اقتصادی لوبیا در تیمار کشت خالص، به ترتیب با 5.3 و 1.6 تن در هکتار و کمترین مقادیر در کشت مخلوط لوبیا با تراکم معمول ذرت به اضافه 30%، به ترتیب با 2.7 و 0.7 تن در هکتار مشاهده شد و بیشترین میزان عملکرد بیولوژیکی و اقتصادی ذرت در تیمار کشت خالص ذرت، به ترتیب با 14.7 و 7.3 تن در هکتار مشاهده شد. همچنین بیشترین (1.56) و کمترین (0.77) نسبت برابری زمین نیز به ترتیب در تیمارهای کشت مخلوط تراکم معمول ذرت با تراکم معمول لوبیا به اضافه 10% و کشت مخلوط تراکم معمول لوبیا با تراکم معمول ذرت به اضافه 30% بدست آمد.

به منظور بررسی تاثیر کنترل شیمیایی در سیستم تناوب زراعی بر روی تراکم و ترکیب گونه ای بانک بذر علف های هرز آزمایشی در سال های زراعی 1383 و 1384در مزارع جو شهرستان پاکدشت انجام شد. بدین منظور نظام تناوب زراعی ذرت- جو، در دو حالت کنترل شیمیایی و عدم کنترل شیمیایی بر اساس شناسنامه مزارع از عملیات زراعی و روش های کنترل علف های هرز گزینش گردید.نمونه برداری ها در دو مرحله، قبل از کاشت و پس از برداشت محصول به روش سیستماتیک انجام شد. به منظور مقایسه تنوع در تناوب های زراعی، شاخص تنوع شانون برای هر مزرعه محاسبه شد. در سیستم های تحت کنترل شیمیایی در سال اول، روند تغییرات تراکم بانک بذر از ابتدا به انتهای فصل به صورت کاهشی بود و در بررسی سال دوم، روند تغییرات ثابت بود. به نظر می رسد سیکل بذردهی علف های هرز جوانه زده در مزرعه در اثر کاربرد علف کش مختل شده و علف های هرز موفق به تولید بذر نشدند و در نتیجه تراکم بانک بذر دچار افزایش نشد. در سیستم های تناوبی بدون کنترل شیمیایی، روند تغییرات تراکم بذور از ابتدا به انتهای فصل به صورت افزایشی بود و به دلیل عدم کنترل، علف های هرز در کامل کردن سیکل رشد و تولید بذر توفیق یافته و سبب افزایش فراوانی جمعیت بذور در بانک بذر شدند. بر اساس نتایج، مزارع دارای کنترل شیمیایی از میزان شاخص تنوع بالاتری برخوردار بودند. با کنترل موثر و به موقع علف های هرز، می توان به سمت تخلیه بانک بذر علف های هرز پیش رفت و سطح آلودگی در مزارع را تقلیل داد.

آزمایشی در سال 85-1384 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی بایع کلا برای تعیین اثر رقابتی خردل وحشی بر روی عملکرد و شاخص های رشد ارقام مختلف کلزا صورت گرفت. نتایج نشان داد که با افزایش تراکم علف هرز خردل سرعت تجمع و میزان ماده خشک کل کلزا کاهش یافت. بررسی روند تغییرات RGR نشان داد که مقدار این شاخص در هر 4 رقم با افزایش تراکم خردل به طور خطی کاهش یافت. تجزیه واریانس عملکرد کلزا حاکی از اثر متقابل عملکرد در تراکم های علف هرز خردل وحشی بود. با افزایش تراکم علف هرز عملکرد کاهش یافته و بین تیمارها تفاوت معنی دار بود.

به منظور بررسی اثر علفکش های گلیفوسیت و 2, 4-D+MCPA به صورت قبل از برداشت گندم در کنترل علف هرز پیچک صحرایی، آزمایشی در قالب طرح کاملا تصادفی در سه تکرار و 7 تیمار در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان (ایستگاه شاوور) در سال های زراعی 81 -80 و 82 -81 به اجرا درآمد. تیمارهای مورد مطالعه عبارت بودند از: علفکش گلیفوسیت در مقادیر 0.410، 0.820، 1.230 و 1.640 کیلوگرم ماده موثر/ هکتار، علفکش 2, 4-D+MCPA به میزان 1350 کیلوگرم ماده موثر/ هکتار، شاهد با علف هرز و شاهد بدون علف هرز. تیمارها حدود 20 روز قبل از برداشت گندم اعمال گردیدند. در بین تیمارهای علفکشی تیمار 2, 4-D+MCPA بیشترین درصد کنترل را به خود اختصاص داد و پس از آن، تیمارهای 1.230 و 1.640 کیلوگرم/ هکتار از علفکش گلیفوسیت به ترتیب بیشترین میزان کنترل پیچک را نشان دادند. تیمارهای 0.410 و 0.820 کیلوگرم/ هکتار از علفکش گلیفوسیت نتوانستند بخوبی پیچک را کنترل نمایند و از نظر تعداد علف های هرز و وزن خشک آن تفاوت معنی داری را با میزان 1.640 کیلوگرم/ هکتار گلیفوسیت و 2, 4-D+MCPA نشان دادند. بیشترین میزان رشد مجدد پیچک پس از اعمال تیمارها در تیمارهای شاهد بدون کنترل و علفکش های رانداپ به میزان های 0.410 و 0.820 کیلوگرم/ هکتار مشاهده گردید. در سال اول آزمایش به جز تیمار شاهد بدون علف هرز که بالاترین عملکرد را داشت دیگر تیمارهای آزمایش عملکرد یکسانی را به خود اختصاص دادند که دلیل معنی دار نشدن عملکرد در این تیمارها به کنترل پیچک قبل از برداشت گندم بر می گردد زیرا در این مرحله از رشد، کنترل علف هرز تاثیری بر عملکرد دانه نخواهد داشت. در سال دوم تیمارهای شاهد با وجین علف هرز، 2, 4-D+MCPA و گلیفوسیت به میزان 1.640 کیلوگرم/ هکتار بیشترین عملکرد را داشتند که با دیگر تیمارهای آزمایش تفاوت معنی داری را نشان دادند. در این آزمایش نشان داده شد که تاثیر علفکش 2, 4-D+MCPA بسیار سریع بوده و پس از 5 روز تاثیر قاطع آن در کنترل پیچک مشخص گردید در حالی که تاثیر علفکش گلیفوسیت بر روی علف هرز حدود 15 روز بود.

از سال 1347 که اولین علف کش در ایران به ثبت رسید تا اواسط سال 1388، حدود 98 علف کش با محل عمل های مختلف در ایران به ثبت رسیده و 8 علف کش دیگر نیز در دست ثبت می باشد. بیشترین تعداد علف کش در حد فاصل سال های 1347 تا 1350 (به طور متوسط هر سال 5.5 علف کش) و کمترین تعداد در حد فاصل سال های 1356 تا 1370 (به طور متوسط هر سال یک علف کش) به ثبت رسیده است. در حال حاضر بیشترین علف کش های ثبت شده به ترتیب مربوط به بازدارنده های فتوسنتز در فتوسیستم II با 23 علف کش، بازدارنده های استیل کوآنزیم-آ-کربوکسیلاز ( ACCase) با 16 علف کش، بازدارنده های استو لاکتات سینتاز (ALS) با 14 علف کش، علف کش های مخلوط با 14 علف کش، بازدارنده های سنتز چربی و اکسین های سنتزی هر کدام 6 علف کش هستند. بررسی های انجام شده در خصوص علف های هرز مهم ایران نیز نشان داد که در مجموع تعداد علف هرز مهم موجود در محصولات زراعی مهم، باغ ها و محصولات سبزی و صیفی 214 گونه است که 105 گونه آن پهن برگ یکساله (49 درصد)، 22 گونه باریک برگ یکساله (10 درصد) و 87 گونه آن نیز علف های هرز دائمی (41 درصد) است. از این تعداد گونه علف هرز نیز 70% دارای مسیر فتوسنتزی C3، 15% دارای مسیر فتوسنتزی C4، 1% دارای مسیر فتوسنتزی CAM بوده و وضعیت 13% از گونه ها (27 گونه) مشخص نیست.