مطالعات توسعه اجتماعی ایران
سال:1391 | دوره:5 | شماره:1 (مسلسل 17) |تعداد مقالات:8

روش شناسی توسعه به معنی برجسته ساختن نوع مواجه است که نسبت به توسعه صورت گرفته است. در روش شناسی توسعه، رویکرد و نگاههای که به توسعه وجود دارد، مورد بازخوانی قرار می گیرد. حداقل سه نوع روش نسبت به توسعه وجود دارد، قدیمی ترین مواجه و متدلوژی که نسبت به توسعه وجود دارد، روش سنتی نسبت به توسعه است. مکتب نوسازی کلاسیک، جزو مکاتبی است که با رویکرد سنتی نسبت به توسعه برخورد کرده اند. در این روش، دوگانه انگاری میان مولفه های سنتی و مدرن و اعتقاد به گسست به منظور توسعه یافتگی از مختصات اصلی به حساب می آید. دومین روش، روشهای علوم رفتاری است. در این روش که همه چیز و از جمله مباحث توسعه تحت تاثیر هژمونی اثبات گرایی بوجود طرح می شود، توجه به مسایل عینی در بحث توسعه تبدیل به یک امر کانونی می شود. عینیت گرایی در توسعه به همان نسبت الزامات اثبات گرایی را برجسته می سازد، در بحث توسعه نگاههای دوگانه انگاری متدلوژی سنتی را نیز کمرنگ می سازد. مکتب نوسازی جدید جزو مکاتبی است که مباحث خود را با استفاده از روشهای علوم رفتاری به بحث می گذارد. سومین روش، روش علوم پسا رفتاری است. در این روش هرگونه قطعیت گرایی سنتی و هم چنین عینیت گرایی علوم رفتاری کمرنگ شده و مولفه های باطنی توسعه نیز در متن قرار می گیرد. در روش علوم پسا رفتاری زمینه برای طرح مباحث چون الگوهای متکثر در باب توسعه فراهم میشود. سخن گفتن از الگوهای متکثر و دخیل کردن عناصرهای محیطی در باب توسعه جزو الزامات است که در روش شناسی پسارفتاری وجود دارد. مکاتب توسعه و خصوصا کثرت گرایی در باب توسعه جزو برایندهای روش پسارفتاری است.

علم پدیده ای اجتماعی است و در ارتباط متقابل با سایر پدیده های اجتماعی قرار دارد. علم دارای نظام ارزشی است که برای بروز کنش علمی، اخلاقیات خاصی را تعیین می کند. برای پیشرفت علمی لازم است ارزش های علم، شناسایی و به اعضای جامعه انتقال یابند. در بین افرادی که در فرایند انتقال ارزش های علم قرار می گیرند، دو دسته متمایزند: آنها که مایلند آینده خود را با علم پیوند بزنند و آنها که یک دوره محیط دانشگاهی را تجربه کرده و تاثیر پذیرفته اند. از بررسی نظریه ها و اندیشه های صاحبنظران، ارزش های علم در دو دسته عام و خاص مشخص شده است. میزان پذیرش ارزش های علم در جامعه آماری آزمون و مشخص گردید متغیرهای جنس، سن، میزان تحصیلات، مطالعه جراید، عضویت در انجمن علمی، وضعیت اشتغال، محیط علمی، انگیزه به تفاهم ارتباطی و گونه شناسی علم گرایی بر میزان پذیرش ارزش ها موثر بوده است.

منازعات منطقه ای به عنوان نماد تصاعد بحران در سیاست امنیتی کشورهای مختلف محسوب می شود. کشورهایی که در مناطق ژئوپلیتیکی قرار دارند، با چنین واقعیت هایی روبرو می شوند. در روند جنگ ایران و عراق می توان نشانه های مدیریت بحران را مورد ملاحظه قرار داد. مدیریت بحران از سوی قدرت های بزرگ، کشورهای منطقه ای و همچنین بازیگرانی انجام می-گیرد که می توانند نقش موثری در کنترل منازعات منطقه ای ایفا نمایند.در روند دفاع مقدس می توان نشانه هایی از مدیریت بحران را مورد ملاحظه قرار داد. الگوی مدیریت بحران را باید پاسخی نسبت به تهدیدات امنیتی دانست. در هر مرحله از معادله قدرت، جلوه های متفاوتی از مدیریت بحران وجود خواهد داشت. به عبارت دیگر در هر مرحله از تحول جنگ، بازیگران متنوعی ایفای نقش نمودند، از ابزارهای جدیدی استفاده شده و به این ترتیب، زمینه برای ظهور فرایندهایی ایجاد شد که می توان بخشی از آن را ناشی از ویژگی های ساختار نظام دوقطبی دانست.در روند مدیریت بحران منازعات منطقه ای، بازیگران به کنش تعارضی، همکاری جویانه و یا اقدامات مسلحانه علیه یکدیگر مبادرت می نمایند. در شرایطی که ساختار بین المللی قابلیت کنترل بازیگران و حوادث را داشته باشد، بحران ها کمتر گسترش دارند و منازعات جنگی از قابلیت کنترل فراگیرتری برخوردار می شود. فرایندهای جنگ ایران- عراق نشان داد که مقاومت ایران، برخی از فشارهای ساختاری نظام بین الملل را بی اثر ساخته است. از جمله این موارد می توان به قطعنامه های شورای امنیت و تلاش برای تحریم تسلیحاتی ایران اشاره داشت. هریک از اقدامات یاد شده را می توان یکی از الگوها و نشانه های مدیریت بحران در منازعات منطقه ای دانست. روندهای مدیریت بحران، جلوه هایی از سیاست حمایتی، مقابله جویانه و موازنه ساز را اجتناب ناپذیر می سازد.

زنان در فرایند توسعه همه کشورها نقشی مهم و تاثیر گذار دارندو زنان روستایی قالیباف افشار شهرستان تکاب نیز به مشابه سایر زنان روستایی کشور توانمندی اقتصادی دارند که می تواند کمک موثری در توسعه روستایی واقتصاد کشور و خانوار نماید این زنان در کنارکارهای کشاورزی، دامداری، فعالیتهای خانه داری مشغول بافتن قالی هستند که در جهت اشتغالزایی، افزایش درآمد خانوار و جلوگیری از روند بی رویه مهاجرت روستایی به شهرها و همچنین کمک موثر به اقتصاد کشور در راستای صادرات غیر نفتی دارد که از نظر بافت ونقشه در سطح جهانی برای خودش جای پای باز کرده است. مهمترین هدفی که در این مقاله مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است بررسی توانمندی اقتصادی زنان و تاثیر آن بر توسعه روستایی و اقتصاد خانوار در ایران است. توانمندی زنان خود شامل شاخصهای متعددی از نظر اقتصادی و تولیدی می باشد. روش تحقیق در این پژوهش از نوع پیمایشی، توصیفی واسنادی بوده و ابزار گرد آوری اطلاعات بصورت پرسشنامه و همگام با مصاحبه بوده است. جامعه آماری در این تحقیق عبارت است از زنان متاهل مناطق روستایی شهرستان تکاب از توابع استان آذربایجانغربی می باشد. با توجه به آزمون آماری کوکران، نتایج این مطالعه نشان می دهد هر چه زنان توانمندیهای زنان بالاتر رودتر، موجب افزایشقدرت اقتصادی خانواده گردیده واز طرفی نیز قدرت اجتماعی آنان در سطح جامعه و خانواده بیشتر گردد، تحقق این امر مستلزم بالا بردن سطح آموزش حرفه ای و تحصیلات آنان است که نیاز به مدیریتی با جهت گیری مثبت در مورد ارتقاء جایگاه واقعی آنان است.

هدف اصلی مقاله حاضر بررسی ابعاد هویتی سه گانه(محلی، ملی و جهانی) در بین جوانان و نقش آن در توسعه فرهنگی استان آذربایجان شرقی در سال 1391 می باشد. روش تحقیق پیمایشی و شیوه تحقیق همبستگی می باشد. جامعه آماری کلیه جوانان 18 الی 25 ساله ساکن استان می باشد که با استفاده از فرمول کوکران حجم نمونه 430 نفر به شیوه نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای انتخاب گردیدند. ابزار اندازه گیری پرسشنامه محقق ساخته است که اعتبار آن از طریق اعتبار صوری با استفاده از نظرات اساتید و متخصصین حوزه هویت و پایایی آن با آلفای کرونباخ اندازه گیری شد و نتایج قابل قبولی بدست آمد. تحقیق نشان می دهد که هویت محلی و ملی هر کدام در شش شاخص و هویت جهانی در پنج شاخص دسته بندی گردید. تحلیل داده ها با استفاده از بسته آماری SPSS نسخه 19 تحلیل گردید و آزمون های تحلیل واریانس یکطرفه، ضریب همبستگی پیرسون، آزمون T و آزمون فریدمن استفاده گردید. نتایج نشان داد که هویت غالب در نزد جوانان هویت قومی بوده و هویت های ملی و جهانی بترتیب در اولویت های بعدی قرار دارند. بین هویت قومی با هویت های ملی و جهانی همبستگی مستقیم، ولی بین هویت ملی و جهانی همبستگی معکوس وجود داشت.

بافت های تاریخی شهرها آثار گرانبهایی هستند که فرهنگ، تاریخ، دانش معماری و شهرسازی گذشته جامعه شهری را نشان می دهند و یا در بیان روشنتر هویت و شخصیت اجتماعی فرهنگی شهر را به نمایش می گذارند. منطقه 12 به لحاظ قرار گرفتن در محدوده هسته تاریخی تهران و وجود مراکز فرهنگی و تاریخی از جمله کاخ گلستان، آبگینه، تمبر، جواهرات ملی، سکه، صبا، ملک، مجلس شورای اسلامی، مردم شناسی، ملی ایران، هنرهای ملی و ... یکی از کانون های مهم ارزشمند بناهای تاریخی و با ارزش تهران محسوب می شود، لیکن به جهت بروز برخی مشکلات مانند فرسودگی، ضعف مرمت و انسجام مدیریت دچار چالش های مختلف شده است و علی رغم ظرفیت ها بالای فرهنگی، اقتصادی و ارزشمند گردشگری مراکز فوق، مدیریت شهری (شهرداری منطقه) در اجرای طرح ها و پروژه های شهری مربوط به حفظ آثار و احیای این بافت ها دست به گریبان معضلات پیچیده شده است. از این رو در این تحقیق سعی شده است با بهره گیری از روش تحلیلی- توصیفی به بررسی ابعاد مختلف مدیریتی، کالبدی، فرهنگی، اقتصادی آن پرداخته تا با استفاده از یافته های آن راهبرد ها، سیاست ها و برنامه های حفظ و احیاء بافت های تاریخی منطقه بیش از پیش تبیین گردد.نتایج این بررسی نشان می دهد، ضعف تشریک مساعی گروه های مختلف و ذی ربط (مدیریت یکپارچه) و فقدان برنامه های مرمتی مناسب و سایر موارد از مهم ترین دلایل بروز چالش های اساسی منطقه می باشد.

هدف کلی این پژوهش تاثیر رفتارهای اجتماعی زیست محیطی برتوسعه اجتماعی:مورد مطالعه کارکنان پارس جنوبی (عسلویه) می باشد. و اهداف فرعی این پژوهش بررسی رابطه بین شبکه های مشارکت مدنی ،هنجارهای اجتماعی و اعتماد اجتماعی با رفتارهای اجتماعی زیست محیطی کارکنان پارس جنوبی می باشد.روش تحقیق در این پزوهش بصورت پیمایشی می باشد که جامعه مورد مطالعه ما 60850 نفر از کارکنان پارس جنوبی می باشد که با کمک فرمول کوکراین حجم نمونه 381 نفر انتخاب شده که این جامعه آماری بصورت نمونه گیری خوشه ای انجام شده است. و با کمک نرم افزارهای 18SPSS وAMOS به پردازش داده ها پرداختیم.نتایج به دست آمده از محاسبات آماری نشان می دهد که با توجه مدل برازش داده شده و ضریب همبستگی پیرسون و سطح معنی داری به دست آمده از رگرسیون، چون سطح معنی داری در هرسه متغیر شبکه های مشارکت مدنی، هنجارهای اجتماعی و اعتماد اجتماعی برابر 0.00 بوده و از 0.05 کوچکتر می باشد، همچنین سطح معنی داری بدست آمده ازمعادلات ساختاری با کمک نرم افزاراموس به ترتیب 0.027، 0.024، 0.012 و چون از 0.05 کوچکتر می باشد بنابراین بین هر سه فرضیه ورفتارهای اجتماعی زیست محیطی پارس جنوبی رابطه وجود دارد و یا به عبارتی دیگر هرسه فرضیه ما در این پژوهش تایید می شوند.

عدالت از شوون و مقومات وجود و محور زندگانی انسان است که بدون آن آدمیان معنای زندگی را در نمی یابند و جامعه نیز جز با قیام به قسط و گسترش آن قوام نمی یابد. بعلاوه عدالت و قسط، عدالت خواهی و قسط طلبی شانی از شوون فطری انسان است که بدون آن انسانیت انسان معنا نمی یابد و آدمی که دارای عقل سلیم است با جذبه ای خاص به سوی عدل و داد در حرکت است. عدل و داد نه تنها عامل رشد، توسعه، رفاه و امنیت در جامعه که عامل وحدت و یکپارچگی جامعه نیز هست. عدالت و داد در وجود انسان «استقامت» و «اعتدال» می آفریند و در جامعه بشری نیز «استقامت»، «اعتدال»، «استحقاق»، «فضیلت» و «استقلال» را به بار می آورد.در بررسی دیدگاه امام خمینی در مورد مفهوم عدالت اجتماعی ابتدا واژه عدالت و قسط از لحاظ تاریخی در اندیشه اسلامی بررسی شده است. سپس در ادامه مقاله به بحث در مورد معانی و موضوعات عدالت از دیدگاه امام (ره) پرداخته شده، و نهایتا برخی از راهکارهای اساسی که ایشان برای عملی شدن عدالت اجتماعی در نظر دارد از لابه لای مکتوبات و فرمایشاتشان استنتاج و استخراج گردیده است.