تولید گیاهان زراعی در شرایط تنش های محیطی (علوم زراعی)
سال:1391 | دوره:4 | شماره:3 (پیاپی 10) |تعداد مقالات:6

این آزمایش به صورت کرت های دو بار خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار در سال 1389 انجام شد. تیمارها شامل دو تیمار عدم قطع آبیاری، قطع آب در مرحله 41 BBCH به عنوان عامل اصلی و دو رقم جو کویر و نصرت به عنوان عامل فرعی و محلولپاشی در چهار سطح شاهد، هیومکس، بیومین، هیومکس و بیومین 50:50 به عنوان عامل فرعی فرعی، بودند. نتایج مقایسه میانگین نشان داد تنش قطع آب روی محتوای نیتروژن، فسفر، پتاسیم دانه جو تاثیرگذار بوده و باعث کاهش آنها گردید. اثر متقابل تنش و رقم و نیز محلولپاشی و رقم تنها در محتوای فسفر در سطح آماری یک درصد معنی دار شد و همچنین اثر متقابل تنش و محلولپاشی در هر سه صفت محتوای نیتروژن، فسفر، پتاسیم دانه در سطح آماری پنج درصد معنی دار شد. در شرایط تنش کارایی جذب عناصر غذایی توسط ریشه ها کاهش می یابد در این شرایط محلولپاشی برگی روش مناسبی برای در اختیار گذاشتن عناصر غذایی برای گیاه می باشد با انجام این روش کوددهی علاوه بر جنبه های اقتصادی و اثر بخشی سریع، محیط زیست حفظ شده که این امر در راستای نیل به کشاورزی پایدار نیز بسیار موثر و مفید می باشد.

به منظور بررسی تاثیر سطوح مختلف نیتروژن و فسفر بر خصوصیات مرفولوژی و عملکرد کمی وکیفی تریتیکاله رقم جوانیرو، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در اراضی شالیزاری موسسه تحقیقات برنج کشور در رشت در سال زراعی 90-1389 اجرا گردید. عامل اول شامل مقادیر کود نیتروژن خالص در پنج سطح صفر، 50، 150، 100 و 200 کیلوگرم در هکتار از منبع اوره و عامل دوم مقادیر کود فسفر خالص در چهار سطح صفر، 50، 100 و 150 کیلوگرم در هکتار از منبع سوپر فسفات معمولی به عنوان تیمارهای مورد بررسی منظور شدند. نتایج تجزیه واریانس بیانگر تفاوت معنی داری بین مقادیر مختلف کود نیتروژن و فسفر وهمچنین اثر متقابل آنها از نظر عملکرد علوفه تر و خشک، تعداد پنجه، ارتفاع و پروتئین خام بود. بین مقادیر نیتروژن، میزان 200 کیلوگرم در هکتار بیشترین ارتفاع با میانگین 104.9 سانتی متر، تعداد پنجه 11.2، عملکرد علوفه تر 22166.7 کیلوگرم در هکتار و عملکرد علوفه خشک 5604.3 کیلوگرم در هکتار را دارا بود. در بین مقادیر فسفر، میزان 100 و 150 کیلوگرم در هکتار تفاوت معنی داری نبود. بیشترین ارتفاع با میانگین 91.7 سانتی متر، تعداد پنجه 8.4، عملکرد علوفه تر 17153.3 کیلوگرم در هکتار مربوط به 150 کیلوگرم در هکتار فسفر و میزان 100 کیلوگرم در هکتار عملکرد علوفه خشک با میانگین 4312.9 کیلوگرم در هکتار را به خود اختصاص دادند. مقدار 200 کیلوگرم در هکتار نیتروژن با میانگین 17.39% بیشترین میزان پروتئین خام را به خود اختصاص داد . در بین مقادیر کود فسفر نیز، مصرف 100 و150 کیلوگرم در هکتار به ترتیب با میانگین های 14.39 و 14.78% بیشترین میزان پروتئین خام را داشتند که اختلاف معنی داری با یکدیگر نداشتند. با توجه به نتایج حاصل، مقدار 200 کیلوگرم نیتروژن در هکتار به دلیل افزایش عملکرد علوفه و پروتئین خام و مقدار 100 کیلوگرم فسفر به دلیل افزایش عملکرد علوفه تر و خشک و پروتئین خام علوفه و صرفه جویی در مصرف کود برای کشت تریتیکاله رقم جوانیرو در اراضی شالیزاری رشت مناسب به نظر می رسد.

در مناطق خشک و نیمه خشک، شوری خاک عامل اصلی محدود کننده توسعه کشاورزی و تولید گیاهان زراعی و باغی به شمار می رود. به منظور بررسی تاثیر تغییرات کاربری اراضی بر افزایش شوری خاک و اثر تنش های شوری بر عملکرد محصولات زراعی مهم، مطالعه ای در دشت قزوین با طرح آماری بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار انجام گردید، تصاویر ماهواره ای مربوط به سال های 1987 و 2002 مورد استفاده قرار گرفتند. سپس تغییرات میزان شوری خاک پس از گذشت 15 سال با هم مقایسه گردید و مشاهده شد شوری خاک در اراضی مورد مطالعه در اثر تغییر کیفیت آب آبیاری و افت سطح ایستابی منابع آب های زیرزمینی به شدت افزایش یافته و وسعت اراضی شور در منطقه حدود 8 درصد افزوده شده است. چهار سطح شوری خاک در چهار منطقه به عنوان شاهد، برای بررسی تاثیر افزایش شوری بر میزان عملکرد محصولات گندم، جو، گوجه فرنگی، یونجه و سیب زمینی در سالهای زراعی 1366-1365 و 1382-1381 انتخاب شد. نتایج نشان داد تغییرات شوری تاثیر معنی داری بر عملکرد محصولات زراعی داشت. در هر دو دوره، افزایش شوری عملکرد محصولات زراعی را کاهش داد. به طور کلی تاثیر شوری بر عملکرد محصولات گفته شده در سطح 1% معنی دار بوده و باعث کاهش عملکرد محصولات زراعی شامل گندم، جو، یونجه، سیب زمینی و گوجه فرنگی به میزان 22،‏ 20، 40، 50 و 27 درصد گردیده است. بنابراین تغییر کاربری و مدیریت طی سالهای گذشته موجب شوری بیشتر خاکها شده و این عامل موجب کاهش عملکرد محصول گردیده است.

این آزمایش به منظور بررسی اثر تنش خشکی بر انباشت اسمولیت های سازگار کننده در ژنوتیپ های کنجد بصورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در 3 تکرار در مرکز تحقیقات کشاورزی جیرفت و کهنوج اجرا شد. عامل اول سطوح مختلف تنش خشکی در چهار سطح شامل: 1- قطع آبیاری از مرحله 6- 4 برگی تا قبل از شروع گلدهی، 2- قطع آبیاری از مرحله 6- 4 برگی تا گلدهی کامل، 3- قطع آبیاری از مرحله خاتمه گلدهی تا پایان فصل رشد، 4- آبیاری کامل در تمام مراحل رشد گیاه بر اساس 100 میلی متر تبخیر از سطح تشتک کلاس A و عامل دوم شامل ارقام متحمل به خشکی در دو سطح: لاین JL13 و رقم محلی جیرفت بود. در طول دوره رشد و نمو گیاه، برخی صفات فیزیولوژیک از قبیل: میزان پرولین برگ، میزان کربوهیدارت های محلول در برگ، میزان جذب عناصر پتاسیم، روی و کلسیم اندازه گیری شدند. نتایج حاصله نشان داد که اثر رقم بر میزان پرولین و کربوهیدارت های محلول و اثر تنش خشکی در مراحل مختلف رشد بر میزان پرولین و کربوهیدارت های محلول برگ و هم چنین میزان جذب عناصر پتاسیم و روی در برگ معنی دار شد. اثر متقابل تنش خشکی و رقم بر میزان کربوهیدرات های محلول در برگ معنی دار بود. میزان جذب کلسیم تحت تاثیر تیمارهای تنش خشکی و رقم قرار نگرفت. تنش خشکی در مراحل مختلف رشد باعث افزایش انباشت پرولین و کربوهیدارت های محلول در برگ و جذب یون های پتاسیم و روی در برگ شد. بیشترین میزان انباشت پرولین، کربوهیدارت های محلول و جذب یون های پتاسیم و روی در تیمار حذف آبیاری از مرحله 6-4 برگی تا گلدهی کامل مشاهده شد. انباشت کربوهیدرات های محلول، در شرایط حذف آبیاری از مرحله 6-4 برگی تا گلدهی کامل در لاین JL-13 به طور معنی داری بیشتر از سایر تیمارها بود.

به منظور بررسی اثر کاربرد مقادیر مختلف سولفات پتاسیم و زئولیت بر صفات کمی و کیفی گیاه کلزا، رقم زرفام در رژیم های مختلف آبیاری، آزمایشی بصورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در3 تکرار در منطقه سعیدآباد شهرستان شهریار در سال زراعی 91-1390 اجرا شد. در این آزمایش، تیمارها شامل مصرف زئولیت در 3 سطح صفر، 5، 10 تن در هکتار و پتاسیم در 3 سطح صفر، 50، 100 کیلوگرم در هکتار بصورت سولفات پتاسیم و آبیاری در 2 سطح آبیاری معمولی و قطع آبیاری از مرحله گلدهی به بعد بود. نتایج نشان داد اثر تیمار پتاسیم روی ارتفاع بوته و عملکرد دانه در سطح احتمال یک درصد اثر معنی داری داشت. در این آزمایش حداکثر عملکرد دانه با مصرف 100 کیلوگرم در هکتار سولفات پتاسیم و 10 تن در هکتار زئولیت به میزان 3786 کیلوگرم در هکتار و حداقل عملکرد دانه بدون مصرف پتاسیم و زئولیت به میزان 1852 کیلوگرم در هکتار بدست آمد. بیشترین عملکرد تحت اثر متقابل آبیاری در پتاسیم مربوط به آبیاری معمولی با مصرف 100 کیلوگرم در هکتار سولفاتپتاسیم 4958 کیلوگرم در هکتار و حداقل عملکرد دانه مربوط به تیمار قطع آبیاری از مرحله گلدهی به بعدو بدون مصرف سولفات پتاسیم به میزان 867.3 کیلوگرم در هکتار بدست آمد.

به منظور بررسی تاثیر پتاسیم و روی بر عملکرد و اجزای عملکرد ذرت در شرایط مختلف آبیاری، آزمایشی در سال زراعی 91-90 در شهرستان شیروان چرداول از توابع استان ایلام به صورت اسپلیت فاکتوریل بر پایه ی بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا گردید. سطوح مختلف آبیاری شامل آبیاری کامل، قطع آبیاری در مرحله گرده افشانی و قطع آبیاری در مرحله ی پرشدن دانه به عنوان عامل اصلی و سطوح مختلف پتاسیم از منبع سولفات پتاسیم شامل مصرف صفر ، 75 و 150 کیلوگرم در هکتار و سطوح مختلف کاربرد روی از منبع سولفات روی خاک مصرف شامل صفر ، 30 و 60 کیلوگرم در هکتار به صورت فاکتوریل در کرت های فرعی قرار گرفتند. نتایج نشان داد اثر تیمارهای مختلف آبیاری بر صفات مورد بررسی معنی دار بوده و بیشترین عملکرد دانه در آبیاری کامل و کمترین عملکرد در تیمار قطع آبیاری در مرحله گرده افشانی حاصل شده است. مقادیر مختلف پتاسیم بر همه صفات مورد بررسی معنی دار بوده و افزایش پتاسیم از صفر به 75 و 150 کیلوگرم در هکتار موجب افزایش عملکرد دانه، وزن صد دانه، تعداد دانه در بلال و شاخص برداشت گردید. همچنین اثر مقادیر مختلف روی بر صفات مورد بررسی معنی دار بوده به طوری که افزایش روی از صفر به 30 و 60 کیلوگرم در هکتار موجب افزایش عملکرد دانه، بیولوژیک، شاخص برداشت، وزن صد دانه، تعداد دانه در بلال گردید. نتایج آزمایش نشان داد افزایش پتاسیم در شرایط تنش کمبود آب می تواند اثرات ناشی از تنش را تعدیل نموده و مصرف آن بر بیشتر صفات فیزیولوژیکی موثر بر عملکرد اثر مثبت داشته باشد.