فرآیند و کارکرد گیاهی
سال:1396 | دوره:6 | شماره:20 |تعداد مقالات:8

بادرنجبویه به عنوان یکی از گیاهان تیره نعناعیان، گیاه دارویی مهم بوده و دارای مصارف عدیده ای است. عناصر ریزمغذی در مقادیر اندک جهت رشد و نمو گیاهان، ضروری می باشند. در این تحقیق تاثیر دو ریزمغذی مس و منگنز بر صفات مورفوفیزیولوژیکی گیاه و اسانس در اندام های هوایی بادرنجبویه (Melissa officinalis L.) مورد بررسی قرار گرفت. این تحقیق در سال زراعی 1395 در شهرکرد با مختصات جغرافیایی 50 درجه و 56 دقیقه شرقی و 32 درجه و 18 دقیقه شمالی در جنوب غرب ایران انجام شد. این طرح به صورت فاکتوریل دو عامله و در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار انجام شد. تیمارهای آزمایش (مس و منگنز) هر کدام در سه سطح صفر، 150 و 300 میلی گرم در لیتر از زمان کاشت تا گلدهی، مورد اعمال واقع شدند. از بین دو ریزمغذی، مس موثرتر از منگنز در تجمع کاریوفیلن بی، سیترونلال، ژرانیال، ژرانیول، ژرانیل استات، لینالول و استات بود. در غلظت 150 میلی گرم در لیتر از ریزمغذی ها، تولید سیترونلال و کاویکول افزایش یافت. هر چند ترکیب مس و منگنز در غلظت 300 میلی گرم در لیتر، تعدادی از مواد موثره اسانس از جمله نرال، ای کاریوفیلن، کاریوفیلن اکساید و 12-هیدروکسی-زد کاریوفیلن را بیشتر از غلظت 150 میلی گرم در لیتر، افزایش داد، اما بیشترین مقادیر تولید مواد موثره اسانس در غلظت 150 میلی گرم در لیتر از ترکیب هر دو ریزمغذی بوجود آمد. ترانس پیپریتون اکساید، در غلظت 300 میلی گرم در لیتراز منگنز بدست آمد ولی در بسیاری از تیمارهای اعمال شده، این ترکیب بدست نیامد. ژرانیال، ژرانیول، ای کاریوفیلن، کاریوفیلن اکساید و نرال به عنوان عمده ترکیبات موجود در تمام نمونه ها، مشاهده شدند.

اثرات سلنیوم بر رشد و فعالیت آنتی اکسیدانی اسپیرولینا پلاتنسیس مورد ارزیابی قرار گرفت. اسپیرولینا پلاتنسیس در محیط کشت زاروک به مدت 7 روز در معرض سه غلظت متفاوت سلنات (Na2SO4) (0 (شاهد)، 5 و 10 میلی گرم در لیتر) قرار گرفت. غلظت 5میلی گرم در لیتر سلنات منجر به رشد اسپیرولینا پلاتنسیس شد، اگرچه در غلظت 10 میلی گرم در لیتر، سلنیوم سمی بود. سلنیوم در غلظت 5 میلی گرم در لیتر، فعالیت آنتی اکسیدان های آنزیمی (پراکسیداز و کاتالاز) و غیر آنزیمی (کاروتنوئید) را افزایش داد. فنل محلول به طور معنی داری در نمونه های تیمار شده با سلنیوم افزایش یافت. محتوای کلروفیل a و کاروتنوئید در اسپیرولینای تیمار شده با سلنیوم در مقایسه با شاهد تغییر نکرد. آنالیز FTIR نشان داد که طیف های سلول های تحت تیمارهای مختلف سلنیوم نسبت به شاهد تغییر معنی داری نداشت. به علاوه ترکیبات متنوعی مانند اروماتیک، فسفین، الکل ها و کربوکسیلیک اسید ها در تمام نمونه ها سنتز شد. این نتایج پیشنهاد می کند که سلنیوم در غلظت های کم اثرات مفیدی روی فیزیولوژی اسپیرولینا پلاتنسیس دارد.

این مطالعه القای ریشه مویین در گیاه برازمبل، یکی از گونه های مهم دارویی خانواده نعناع، در حضور سویه های مختلف از باکتری آگروباکتریوم ریزوژنز و منابع کربن متفاوت را برای اولین بار بررسی نمود. در این پژوهش، تراریخت سازی میانجی گری شده توسط آگروباکتریوم، به عنوان یک فن آوری زیستی کارآمد، برای القای ریشه های مویین در این گیاه پایه گذاری شد. به علاوه، این مقاله تاثیر استوسیرینگون و نوع منبع کربن را بر ریشه زایی و تولید زیتوده ریشه مورد بررسی قرار داد. پتانسیل ریشه های مویین برای تولید تانشینون ها نیز مورد مطالعه قرار گرفت. هر سه سویه باکتری مورد استفاده، موفق به القای ریشه مویین بر روی گره های تلقیح شده در گیاهچه های استریل شدند. بر اساس نتایج این مطالعه، بیشترین میزان تولید ریشه مویین پس از آلودگی با سویه ATCC15834 بدست آمد (33.47 درصد) و پس از آن سویه R1000 در تولید ریشه مویین نسبت به TR105 موثرتر بود. استفاده از استوسیرینگون در سویه های مختلف باکتری موجب تقویت تولید ریشه مویین گردید و در سویه ATCC15834، تولید ریشه مویین را به طرز معنی داری (p≤0.05) افزایش داد (99.60 درصد). بیش ترین مقدار وزن خشک و تر ریشه ها در هر ارلن حاوی 50 میلی لیتر محیط کشت مایع½ MS  (به ترتیب 149.0 و 996.1 گرم) و هم چنین بیش ترین طول ریشه (45.34 سانتی متر)، در ریشه های حاصل از سویه ATCC15834 و محیط کشت حاوی قند ساکارز به دست آمد. حداکثر میانگین تراکم ریشه های جانبی (1.7 انشعاب در هر سانتی متر) نیزمربوط به ریشه های تراریخت شده با سویه R1000 در محیط کشت حاوی قند گلوکز بود. بیان ژن rolC، ماهیت تراریخته ریشه های مویین را ثابت کرد. مقدار کریپتوتانشینون و تانشینون 2A در یک کلون از ریشه های مویین القاشده با سویه TR105 به ترتیب 26.0±17.53 و 30.0±48.14 میکروگرم بر گرم وزن خشک اندازه گیری شد.

کمبود عناصر ریزمغذی در شرایط تنش خشکی غالب است، بنابرین تغذیه تکمیلی با روی و بور برای مقابله گیاهان زراعی با شرایط تنش خشکی بسیار حیاتی است. این مطالعه اثر محلول پاشی روی و بور بر صفات فیزیولوزیک کنجد را تحت سطوح مختلف آبیاری ارزیابی می نماید. آزمایش به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در سال 1392 در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان فارس اجرا گردید.عامل اصلی شامل سطوح تنش خشکی به صورت آبیاری پس از 75، 110 و 145 میلی متر تبخیر از تشت تبخیر و عامل فرعی شامل محلول پاشی آب آبیاری، سولفات روی، اسید بوریک و کاربرد توام سولفات روی و اسید بوریک بود. نتایج نشان داد که محلول پاشی بور در تیمار آبیاری 75میلی متر تبخیر و محلول پاشی بور و توام روی و بور در تیمارهای 110 و 145 میلی متر تبخیر بیشترین مقدار پرولین را سبب شدند. همچنین در هر سه تیمار آبیاری، محلول پاشی روی بیشترین مقدار گلایسین بتایین را باعث شد. تیمارهای محلول پاشی باعث افزایش محتوای آب نسبی نسبت به تیمار شاهد شدند. در تیمار آبیاری 75 میلی متر تبخیر از تشت تبخیر، محلول پاشی روی و توام روی و بور بیشترین مقدار روی در دانه را باعث شد. بطور کلی نتایج ازمایش نشان داد محلول پاشی روی و بور بویژه در شرایط تنش کم آبی، موجب بهبود صفات فیزیولوزیک کنجد می گردد.

مطالعه حاضر با هدف تعیین اثر تیمارهای پلی اتیلن گلیکول با وزن مولکولی 6000 (0، %3، %6 و %9 وزن/حجم) و پاکلوبوترازول بر روی شش رقم یونجه زراعی (Medicago sativa) انجام گرفت. تیمار پلی اتیلن گلیکول در سطح معنی داری میزان شاخص جوانه زنی را در ارقام اصفهانی، همدانی، بمی، بغدادی، یزدی و قره یونجه کاهش داد و بیشترین کاهش در ارقام همدانی (حدود 44%) و قره یونجه (حدود 50%) ملاحظه شد. تیمار پلی اتیلن گلیکول شاخص های درصد جوانه زنی و سرعت جوانه زنی را در دو رقم قره یونجه (22% و20%، به ترتیب) و همدانی (28% و 27%، به ترتیب) به طور قابل توجهی کاهش داد، درحالیکه باعث افزایش متوسط زمان جوانه زنی در دو رقم مذکور گردید. طول، وزن تر و محتوی آب گیاهچه ها در همه ارقام مورد بررسی تحت تاثیر تیمار پلی اتیلن گلیکول به طور قابل توجهی کاهش یافتند. بیشترین میزان کاهش در شاخص های مذکور در ارقام قره یونجه (43%، 24% و 55%، به ترتیب) و همدانی (57%، 23% و 53%، به ترتیب) مشاهده شد، در حالیکه کمترین میزان کاهش در رقم یزدی (28%، 9% و 17%، به ترتیب) ملاحظه گردید. داده ها نشان دادند که تیمار پلی اتیلن گلیکول وزن خشک را فقط در ارقام قره یونجه و همدانی کاهش داد. میزان کلروفیل های a، b و کل، آنتوسیانین ها، فنل ها و α توکوفرول در شش رقم یونجه تحت تیمار پلی اتیلن گلیکول کاهش معنی داری نشان دادند. نتایج حاصل از مطالعات گلخانه ای حاکی از کاهش معنی دار وزن تر، وزن خشک و محتوی آب گیاهان در همه ارقام یونجه مورد مطالعه تحت تیمار پلی اتیلن گلیکول بود. به طور کلی، یافته های حاصل از مطالعات در پتری دیش و گلخانه پیشنهاد می کند که ارقام قره یونجه و همدانی را می توان به عنوان ارقام حساس به خشکی در نظر گرفت درحالیکه رقم یزدی مقاوم به خشکی است. باید توجه داشت که ارقام بمی و بغدادی نیز ارقام نسبتا مقاوم به خشکی هستند. همچنین، نتایج مطالعه تیمار پاکلوبوترازول نشان داد که پاکلوبوترازول به طور موثری اثرات منفی تنش خشکی را بر رشد ارقام یونجه کاهش داد.

در شرایط شوری مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج پیش-آزمایش نشان داد که آستانه سمیت سلنیم در گیاه مورد مطالعه، 10میلی گرم بر لیتر سلنیم بوده و این غلظت باعث افت رشد شد. استفاده از غلظت اندک سلنیم (0.1 میلی گرم بر لیتر) باعث کاهش میزان پراکسیداسیون لیپیدها و تخفیف اثرات تنش شوری گردید. کاهش میزان پراکسیداسیون لیپیدها در گیاهان تیمار شده با سلنیم، با افزایش غلظت گلوتاتیون احیاء و فعالیت آنزیم گلوتاتیون پراکسیداز مرتبط بود.این یافته ها برای اولین بارنشان داد که کاربرد غلظت اندک سلنیم از طریق کاهش میزان پراکسیداسیون لیپیدها و افزایش غلظت گلوتاتیون احیاء توانست از کاهش رشد گیاه بالنگو در شرایط شوری ممانعت کند.