مطالعات مدیریت راهبردی دفاع ملی
سال:1400 | دوره:5 | شماره:17 |تعداد مقالات:9

پیچیدگی شرایط حاکم بر اقتصاد کشور و فشارهای روزافزون خارجی، تغییراتی را در سیاست های اقتصادی کشور طلب می کند تا بتوان علاوه بر فایق آمدن بر فشارهای خارجی، موجبات رشد و نمو و توسعه کشور را نیز فراهم آورد. بنابراین، مقام معظم رهبری موضوع اقتصاد مقاومتی را مطرح و سیاست های کلی آن را ابلاغ فرمودند که در بندهای آن به موضوع بهره وری نیز اشاره شده است. با توجه به اهمیت ویژه نیروی انسانی در سازمان ها و اقتصاد کشور، پژوهش حاضر بر آن است تا به تحلیل بهره وری نیروی انسانی در بخش صنعت با رویکرد اقتصاد مقاومتی بپردازد. شهرک صنعتی سمنان به عنوان جامعه آماری پژوهش انتخاب و پرسشنامه در بین نمونه آماری که بر طبق فرمول کوکران و به روش طبقه بندی غیرنسبی انتخاب شده اند، توزیع شد. تجزیه و تحلیل داده ها حاکی از آن است که از نظر جامعه مورد بررسی، شهرک صنعتی سمنان از وضعیت مناسبی در هر یک از شاخص های بهره وری نیروی انسانی، یعنی «عوامل فردی»، «عوامل فنی»، «عوامل مدیریتی» و «عوامل ساختاری» برخوردار است و وضعیت کلی بهره وری منابع انسانی در اقتصاد مقاومتی نیز مناسب برآورد می شود. با این وجود، نتایج پژوهش حاکی از آن است که از نظر نمونه آماری، شاخص های «عوامل مدیریتی» و «عوامل ساختاری» همچنان با وضعیت آرمانی فاصله دارند و توجه ویژه مدیران سازمان ها را می طلبد. علاوه بر این، از نظر نمونه آماری، عوامل مدیریتی و عوامل فردی به ترتیب بیشترین ارتباط را با بهره وری منابع انسانی در اقتصاد مقاومتی مبتنی بر بیانیه های راهبردی مقام معظم رهبری دارند.

انعطاف پذیری به عنوان یک راهبرد برای بهبود پاسخگویی به تغییرات تلقی می شود. مقاله حاضر با هدف اولویت بندی مولفه های انعطاف پذیری در آماد و پشتیبانی به رشته تحریر درآمده است. این پژوهش با روش توصیفی-پیمایشی صورت گرفته است. جامعه آماری تحقیق یک سازمان نظامی بوده است که با استفاده از نمونه گیری در دسترس، تعداد 52 نفر برای تکمیل پرسشنامه انتخاب شده اند. برای تجزیه و تحلیل داده ها از تحلیل شبکه ای فازی[1] جهت رتبه بندی مولفه های انعطاف پذیری زنجیره آماد و پشتیبانی استفاده شده است. نتایج آماری تحقیق نشان دهنده این است که در بین مولفه های انعطاف پذیری بر اساس منطق نظامی (ورودی-فرآیند-خروجی)، در ورودی ها (کالا)، به ترتیب مولفه های «تحویل»، «دسترسی به کالا» و «حجم» با وزن های مشخص، در رتبه اول تا سوم اهمیت قرار دارند. در بین مولفه های ورودی (منابع)، به ترتیب مولفه های «دسترسی به منابع»، «سفارشی سازی» و «تامین فیزیکی» با وزن های مشخص، در رتبه اول تا سوم قرار دارند. همچنین در مولفه های مربوط به فرآیندها (تدارک)، به ترتیب مولفه های «منبع یابی»، «انبارداری» و «آماد و پشتیبانی» با وزن های مشخص، در رتبه اول تا سوم اهمیت قرار دارند و در بین مولفه های فرآیندها (حمل و نقل) به ترتیب مولفه های «شبکه حمل و نقل»، «بسته بندی» و «تحویل» در رتبه های اول تا سوم و در بین مولفه های انعطاف پذیری بر اساس منطق نظامی-خروجی (کالا)، مولفه «دسترسی به کالا» بیشترین اهمیت را در انعطاف پذیری دارد و مولفه های «تحویل» و «حجم» در رتبه های دوم و سوم قرار دارند. همچنین در بین مولفه های انعطاف پذیری بر اساس منطق نظامی-خروجی (خدمات)، مولفه «دسترسی به خدمات» با بیشترین اهمیت و بعد از آن مولفه های «حجم و پاسخگویی» در رتبه های دوم و سوم قرار دارند.

بیانیه گام دوم انقلاب با توجه به اهمیت صادرکننده و اهمیت زمانی صدور آن، در جهت مفاهمه حداکثری بین امام و امت، نیازمند مطالعه بسیار دقیق است. با توجه به پیچیدگی و عظمت مفهو می بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی، ضروری است که از زوایای مختلف به آن نگریسته شود تا بتوان با جمع این دیدگاه ها به فهم جامع آن نزدیک شد. یکی از منظرهایی که می توان جهت بررسی بیانیه مورداستفاده قرار داد، تحلیل و بررسی بیانیه از منظر و دیدگاه راهبردی است و به عبارتی بهتر، بیانیه را محصول تحلیل راهبردی دانستن است. این بررسی در پی پاسخ به این سوال محوری است که شواهد و گزاره های دال بر نگاه راهبردی در بیانیه گام دوم چیست؟ در این پژوهش با استفاده از روش تحلیل مضمون به بررسی محتوای بیانیه گام دوم و احصا نشانه های سند طرح ریزی راهبردی بودن آن پرداخته شده است. با توجه به مطالعه دقیق متن بیانیه و بیانات منتخب و مرتبط مقام معظم رهبری (مدظله العالی) به روش تحلیل مضمون، 287 گزاره کلیدی، 295 مضمون پایه، 80 مضمون سازمان دهنده و 9 مضمون فراگیر شناسایی شده است. در پژوهش حاضر گزاره های تحلیل وضع موجود انقلاب، سلسله مراتب اهداف انقلاب، مبانی و اصول حاکم، سیاست ها و راهبردهای حرکت انقلاب اسلا می در گام دوم، احصا و ارایه شده است.

اقتصاد دانش بنیان از جمله مفاهیم مهم و اساسی تلقی می شود که در اسناد فرادست قانونی جمهوری اسلامی ایران، از جمله سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی، مورد توجه خاص واقع شده است. اقتصاد دانش بنیان نه تنها به عنوان یک نیاز اساسی برای کشورهای در حال توسعه نظیر ایران به شمار می آید، بلکه اجتناب از حرکت به سمت چنین اقتصادی، توان رقابتی را به شدت کاهش می دهد. نظر به اهمیت اقتصاد دانش بنیان در توسعه کشور، هدف از نگارش این تحقیق «بررسی وضعیت موجود و مطلوب اقتصاد ایران بر اساس اقتصاد دانش بنیان-اقتصاد مقاومتی» است. تحقیق حاضر از نظر هدف کاربردی-توسعه ای است. جهت بررسی شکاف بین وضعیت موجود و مطلوب اقتصاد ایران بر اساس اقتصاد دانش بنیان-اقتصاد مقاومتی، با کمک گرفتن از ابزار پرسشنامه و نیز با بهره گیری از نرم افزار SPSS و فنون آمار استنباطی داده های حاصل تحلیل شد. نتایج نشان داد که وضعیت متغیرهای «مشوق های اقتصادی و رژیم نهادی»، «زیرساخت اطلاعاتی و ارتباطی» و «اقتصاد مقاومتی» در ایران در مجموع از متوسط مطلوب برخوردار نیست. اما نتایج تحقیق حاکی از آن است که متغیرهای «آموزش و منابع انسانی» و «نظام کارای نوآوری و ابداعات» در ایران از متوسط مطلوب برخوردار است. همچنین جهت بررسی میزان شکاف بین وضعیت موجود و مطلوب متغیرهای اقتصاد دانش بنیان-اقتصاد مقاومتی در ایران از آزمون t دو نمونه ای استفاده شد که نتایج نشان داد، بین وضعیت موجود و مطلوب همه متغیرها، تفاوت معناداری وجود دارد.

با ابلاغ سند الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، افق 50 ساله جمهوری اسلامی ایران ترسیم شد. بنابراین، تمامی دستگاه های اجرایی و علمی کشور باید درجهت تحقق اهداف این سند تلاش کنند. دراین راستا، یکی از نهادهای مهم، بسیج است که برای تحقق اهداف سندالگو درحوزه اقتصاد، دارای نقش قابل توجهی است. رهبر انقلاب اسلامی فرموده اند: در میدان اقتصادی هم تا آنجایی که می توانید، شما [بسیجیان] باید پیشقدم باشید (08/05/1372). بنابراین، در این مقاله با روش پژوهش اسنادی از طریق تحلیل تبیینی-توصیفی از بیانات مقام معظم رهبری، به بررسی رویکرد اقتصادی بسیج در سند الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت با توجه به شاخص های انقلابی گری پرداخته شده است. با توجه به اینکه تمدن سازی نوین اسلامی دارای دو بخش ابزاری و حقیقی است، اقتصاد در بخش ابزاری دارای اهمیت فراوانی است. در این مقاله 18 تدبیر اقتصادی که مرتبط با نقش آفرینی بسیج می تواند باشد؛ استخراج شده است و بسیج برای نقش آفرینی در این حوزه باید دو کار انجام دهد: یکی مطالبه گری و دیگری اینکه دستگاه های مسیول را در جهت دهی و هدف گذاری یاری رساند و در بخش های تخصصی خود از طریق اقشار، مدل های اجرایی-عملیاتی مبتنی بر رویکرد اسلامی-بومی ارایه کند.

تشکل مردم نهاد، در حال حاضر به عنوان یک کنشگر تاثیرگذار در حال ایفای نقش است. عوامل گوناگونی هستند که ممکن است روند آرام و کم تغییر حوزه تشکل های مردم نهاد را متغیر کرده و کفه آسیب ها و تهدیدات تشکل های مردم نهاد را به شدت سنگین کنند. این درحالی است که با شناخت صحیح از احتمالات آینده و ایجاد آمادگی لازم برای هرگونه تغییر در این حوزه، نه تنها به میزان زیادی از آسیب ها و تهدیدات آن کاسته می شود، که به کنشگری تبدیل می گردد که جایگاه مهمی در حل مشکلات مردم و حاکمیت خواهد داشت. از این رو تحقیق حاضر با عنوان «شناسایی پیشر ان های تشکل های مردم نهاد ایران در افق ده ساله آینده» با هدف کمک به مدیران تصمیم ساز انجام شد. برای پاسخ به پرسش اصلی پژوهش « پیشر ان های موثر تشکل های مردم نهاد ایران تا دهه آینده کدامند؟ » سوالات فرعی ذیل طراحی شد: «کنشگران فعال حوزه تشکل های مردم نهاد کدامند؟؛ چه عواملی بر تشکل های مردم نهاد تا ده سال آینده تاثیر خواهند گذاشت؟ » این پژوهش از نوع کیفی و به لحاظ هدف، کاربردی است و برای جمع آوری داده ها از هر دو روش کتابخانه ای و میدانی بهره برداری و در گام های مختلف شناسایی و تحلیل پیشر ان ها، از نشست های خبرگی (پانل) استفاده شد. در نهایت شانزده پیشران موثر در دسته بندی پیشر ان های توانمندساز، همگراساز، ناتوان ساز و واگراساز تشکل های مردم نهاد شناسایی و پیشنهادات تقویت کننده پیشر ان های مطلوب و تضعیف کننده پیشر ان های نامطلوب ارایه شد.

یک سازمان موفق، سازمانی است متشکل از نیروی انسانی با فرهنگ سازمانی، اندیشه و اهداف مشترک که تجارب و دانش خود را در اختیار سازمان قرار می دهند. تحت این شرایط، هر فرایندی که موجب ارتقای توانمندی نیروی انسانی شود، فرایندی سرمایه افزا است که نتیجه آن به طور مستقیم در کیفیت و کمیت خدمات نمودار می شود. هدف از انجام این پژوهش، جستجوی راه هایی برای افزایش توانمندسازی کارکنان با رویکرد معنوی در جهت تحقق هدف های سازمانی و تبیین چارچوب علمی و کاربردی برای توسعه توانمندسازی کارکنان مبتنی بر معنویت است. پژوهش حاضرکه در یکی از سازمان های وابسته به نیروهای مسلح صورت گرفت، به از لحاظ هدف، کاربردی و از لحاظ نحوه گردآوری داده ها از نوع پژوهش های توصیفی-همبستگی است. 70 پرسشنامه، به روش تمام شمار جمع آوری شده است و مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفته است. با توجه به نتایج تحقیق، ورودی های مدل بر فرایند به مقدار 83 درصد تاثیر مثبت و معناداری دارد. فرایند بر خروجی ها به مقدار 87 درصد تاثیر مثبت و معناداری دارد. همچنین با توجه به نتایج ضریب تعیین (R2) فرایندها به مقدار 68 درصد ورودی ها را پیش بینی می کنند. خروجی ها نیز به مقدار 75 درصد ورودی و فرایند را پیش بینی می کند. نتایج پژوهش در خصوص توانمندسازی معنوی بیانگر آن است که توسعه توانایی ها، بیشترین تاثیر را بر روی توانمندی معنوی دارد و سپس بر روی توانمندی شناختی و فکری اثرگذار است.

نوآوری از اصلی ترین عوامل موفقیت شرکت های دانش بنیان در اقتصاد امروز است. شرکت های مشاوره مدیریت برای موفقیت در فضای رقابتی نیاز دارند تا با ایجاد قابلیت ها و اتخاذ راهبرد های مناسب، نوآوری را در شرکت های خود توسعه دهند. نظریه های قابلیت های پویا و کارآفرینی راهبردی از جمله نظریه هایی هستند که امکان تبیین منابع خلق ارزش نوآورانه را فراهم کرده اند. در تحقیق حاضر با اتکا به این دیدگاه ها تلاش شد تا قابلیت ها و راهبرد های موجد نوآوری در شرکت های مشاوره مدیریتی و اقتصادی تشریح شود. تحقیق حاضر رویکردی کیفی دارد و مبتنی بر مطالعه موردی چندگانه است. برای تجزیه وتحلیل داده ها از تحلیل تم نظری استفاده شد. نمونه مورد مطالعه شامل پنج شرکت نوآور مشاوره مدیریت در کشور ایران بود. نتایج تحقیق نشان داد شرکت های مشاوره، قابلیت های فرصت جویانه ای را در شش زمینه ایجاد و تقویت می کنند که عبارتند از همکاری و شبکه سازی، استخدام دانشگران، برنامه های آموزشی، استفاده از تکنیک های جدید، ورود به صنایع درحال ظهور و رشد و یادگیری حین پروژه؛ همچنین قابلیت های مزیت جویانه ای را در شش حوزه شامل فرموله کردن و اجرای پویای راهبرد ها، پیگیری تحقق اهداف راهبردی، مدیریت محدوده کسب وکار، مدیریت پروژه ها، مدیریت هزینه ها و مدیریت نیروهای پاره وقت شکل می دهند. راهبرد های موکل گرایی و حرفه ای گرایی نیز نقش تعادل بخش را ایفا می کنند تا دستیابی به نوآوری های مستمر ارزش آفرین امکان پذیر شود.

فضای مجازی با گسترش روزافزون خود بر حوزه های بسیاری اثرگذاشته و تاثیرات عمیقی بر حوزه های مختلف از جمله امنیت ملی گذاشته است. نظر به گستردگی ابعاد فضای مجازی، در این پژوهش در تلاش برای شناسایی روندهای آینده شبکه های اجتماعی تاثیر آن بر امنیت ملی هستیم. این پژوهش کیفی با استفاده از روش های اصلی آینده پژوهی نظیر تحلیل اثرات متقابل و سناریوپردازی برای جامعه آماری شهر تهران و مبتنی بر نظر خبرگان تدوین شده است. بدین منظور احتمال وقوع رویدادها با نیروهای پیشران بررسی شده و همچنین تاثیر متقابل رویدادها بررسی شده اند. پیشران های اصلی شامل «عوامل زیرساختی» و «مدیریت فنی» و «مدیریت بخشی خصوصی» هستند که عدم قطعیت های آینده را نیز تبیین می کنند. باتوجه به یافته های پژوهش که برآیند سه عدم قطعیت مزبور و هشت سناریوی ممکن بوده است، شبکه های ارتباطی جدید معادلات روابط اجتماعی و همه عرصه های زندگی و کار را دگرگون ساخته و به دنبال خود حوزه های مختلف فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و مهم تر از همه امنیتی را به شدت تحت الشعاع قرار داده است. دست اندرکاران فرهنگی اجتماعی، ناگزیر به خلق فضای جدید تعاملی با هنجارها و قواعد درون زا و مقابله ای در برابر شکل گیری هویت اجتماعی جدید و در تضاد با ساختارها، هنجارها و ارزش های اجتماعی پذیرفته شده، خواهند بود. در میان این سناریوها، «مطلوب ترین آینده محتمل» مربوط به فضایی بوده که زیرساخت توسعه یافته، مدیریت بخش خصوصی تقریبا فعال و باانگیزه بوده و نهایتا مدیریت فنی به صورت هوشمند و قوی در حال اجرای وظایف محوله باشند.