پژوهش های زعفران
سال:1392 | دوره:1 | شماره:2 |تعداد مقالات:8

این تحقیق به منظور ارزیابی تاثیر کودهای زیستی، دامی و شیمیایی و وزن بنه بر عملکرد و اجزای عملکرد زعفران در شهرستان مه ولات در سال زراعی 91-1390 در قالب طرح اسپلیت پلات فاکتوریل با چهار تکرار انجام شد که در آن کود شیمیایی و دامی مرسوم در سه سطح (100 درصد، 50 درصد و عدم مصرف کود دامی و شیمیایی) به عنوان عامل کرت اصلی و عامل کرت فرعی شامل: ترکیب فاکتوریل از کود بیولوژیک در سه سطح (کود نیتروکسین، بیوسوپرفسفات و بدون کود) و اندازه بنه در سه سطح (بنه های با وزن 4 تا 6، 8 تا 10 و 12 تا 14 گرم) در نظر گرفته شد. نتایج سال اول آزمایش نشان داد که تاثیر کود دامی و شیمیایی بر وزن گل تازه زعفران، طول کلاله و خامه و تعداد گل در واحد سطح معنی دار بوده و با افزایش سطوح مصرف کود، مقدار آنها افزایش یافت. همچنین با افزایش اندازه بنه زعفران وزن گل تازه، تعداد گل در واحد سطح و طول کلاله و خامه به طور معنی داری افزایش یافت. بررسی اثر مصرف کودهای بیولوژیک در کشت زعفران نشان داد که بیشترین تعداد گل در واحد سطح (میانگین 5.4 گل در مترمربع) به ترتیب از تیمار مصرف کود نیتروکسین، بیوسوپرفسفات و عدم مصرف کود بیولوژیک بدست آمد. استفاده از کود نیتروکسین باعث افزایش 27.8 درصدی وزن تر گل شد؛ در حالیکه مصرف کود بیوسوپرفسفات تاثیر معنی داری بر مقدار این صفت نداشت. طول کلاله و خامه زعفران تحت تاثیر مصرف کودهای بیولوژیک قرار نگرفت.

برای کشت گیاه در هر منطقه، شرایط اقلیمی و آب و هوای مناسب لازم است تا بتوان اقدام به کشت محصول نمود. پارامترهای اقلیمی مانند بارندگی، رطوبت و درجه حرارت نقش تعیین کننده ای در رشد گیاه و میزان تولید محصول در یک منطقه دارد؛ لذا شناخت اقلیم و بررسی نیازهای اکوفیزیولوژی گیاهان زراعی از مهمترین عوامل موثر در تولید است. زعفران یکی از گیاهان سودآور در الگوی کشت نواحی جنوبی و مرکزی خراسان می باشد. در ایران اهمیت زعفران کاری از جنبه های گوناگون نظیر بهره وری بالای آب در مقایسه با سایر محصولات کشاورزی، اشتغال روستائیان و درآمدزایی قابل توجه می باشد. با بررسی پارامترهای هواشناسی بر عملکرد زعفران و تعیین مناطق مساعد کشت زعفران بر اساس آن می توان در راستای توسعه کشاورزی و اقتصادی در این مناطق پیشرفت زیادی نمود. آمار 20 ساله ایستگاه های هواشناسی منطقه و عملکرد زعفران، در یک دوره 10 ساله، گردآوری و استفاده شد. آنالیز رگرسیونی و ایجاد معادلات بر روی پارامترهای بارندگی و رطوبت نسبی و رابطه این پارامترها بر عملکرد بوسیله نرم افزار JMP 4 و سپس ترسیم نقشه های رقومی پهنه بندی با استفاده از نرم افزار Arc GIS 9.2 انجام گرفت. نتایج نشان داد که پارامتر بارندگی در ماه های آذر، بهمن، اسفند و فروردین بر عملکرد نسبت به سایر ماه ها تاثیرگذارتر بود. از نظر رطوبت نسبی، ماه های آبان لغایت اسفند موثرتر می باشند. همچنین با بررسی معادلات و نقشه های پهنه بندی مشخص شد که اکثر مناطق استان در شرایط مناسب یا نیمه مناسب قرار دارند. مناطق شمال و شمال شرقی استان دارای بهترین موقعیت از لحاظ بارندگی و رطوبت نسبی برای کشت زعفران می باشد مناطق مرکزی نیمه مستعد و جنوب استان نامستعد می باشد.

زعفران (Crocus sativus L.) یکی از باارزش ترین گیاهان دارویی و ادویه ای در جهان محسوب می شود. این محصول استراتژیک یکی از مهم ترین محصولات کشاورزی در استان خراسان جنوبی می باشد. اگرچه تحقیقات بسیاری بر روی کشت این محصول در مناطق مختلف کشور با شرایط اقلیمی متفاوت انجام شده ولی مطالعات اندکی روی سبز شدن گیاه به عنوان مهم ترین مرحله رشدی آن انجام شده است. در این تحقیق تاثیر استفاده از زئولیت های پتاسیک، کلسیک و خاک ترکیبی با مقدارهای (Q1) 20 و (Q2) 60 گرم در هر کیلوگرم خاک، بر مدت زمان و درصد سبز شدن زعفران بررسی شد. این آزمایش در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی بیرجند در سال 1391 با هفت تیمار و نه تکرار در قالب طرح کاملا تصادفی انجام شد. نتایج حاصل از آزمایش نشان داد که نوع زئولیت تاثیر معنی داری در سطح احتمال یک درصد بر مدت زمان سبز شدن و در سطح احتمال پنج درصد بر درصد سبز شدن زعفران داشت. استفاده از مقادیر مختلف زئولیت هیچگونه تاثیر معنی داری بر مدت زمان و درصد سبز شدن نداشت. اثر متقابل نوع و مقدار زئولیت در سطح احتمال 0.1 درصد بر مدت زمان سبز شدن پیازهای زعفران تاثیر مثبت معنی دار داشت. کاربرد زئولیت نسبت به عدم استفاده از آن (تیمار شاهد)، مدت زمان سبز شدن را در همه تیمارها به جز خاک ترکیبی در سطح Q1 کاهش داد، ولی درصد سبز شدن تنها در تیمارهای شامل زئولیت پتاسیک و خاک ترکیبی در سطح Q2 به صورت معنی داری افزایش یافت. بنابراین، استفاده از زئولیت پتاسیک می تواند سبب افزایش درصد سبز شدن و کاهش مدت زمان سبز شدن بنه های زعفران گردد.

به منظور بررسی کشت و خصوصیات کمی زعفران در شهرستان خرم آباد، آزمایشی با استفاده از طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار و طی شش سال طی سال های 1385 لغایت 1390 در شرایط دیم و آبی به مرحله اجرا در آمد. نتایج تجزیه و تحلیل طرح نشان داد که سال های چهارم و پنجم با عملکرد کل 12.8 و 12.2 کیلوگرم در هکتار زعفران خشک نسبت به بقیه سال ها برتر بودند و سال های دوم، سوم و ششم به ترتیب با عملکرد 5.3، 5.99 و 7.04 کیلوگرم در هکتار در گروه میانی و سال اول با عملکرد 0.4 کیلوگرم در هکتار در گروه پایین قرار گرفت. در مجموع، شش سال آزمایش، بین کشت آبی و دیم با متوسط عملکرد به ترتیب با 7.5 و 7.1 کیلوگرم تفاوت معنی دار وجود نداشت. عملکرد بنه زعفران در سال پایانی طرح در شرایط آبی و دیم به ترتیب 23.9 و 22.9 تن در هکتار حاصل گردید که از لحاظ آماری بین عملکرد آنها نیز تفاوت معنی دار وجود نداشت.

به منظور بررسی اثر بافت خاک و سطوح پلیمر سوپر جاذب بر عملکرد گل، بنه و کلاله و سایر خصوصیات رشدی زعفران، آزمایشی در محوطه باز گلخانه تحقیقاتی گروه باغبانی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در دو سال 1389 و 1390 به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. تیمارهای آزمایش سه نوع بافت خاک در دامنه سبک تا نیمه سنگین شامل لوم شنی، لوم و لوم رسی و سطوح ماده پلیمر سوپر جاذب شامل صفر، 0.1، 0.2، 0.4 و 0.8 درصد وزنی بر اساس وزن خاک خشک بودند. صفات مورد مطالعه شامل سرعت ظهور برگ، سرعت گلدهی، وزن خشک بنه، تعداد و وزن تر گل و وزن خشک کلاله زعفران بودند. نتایج نشان داد که اثر ساده بافت خاک و سطوح پلیمر سوپر جاذب بر سرعت ظهور برگ، سرعت گلدهی، وزن خشک بنه، تعداد و وزن تر گل و وزن خشک کلاله زعفران معنی دار (p£0.01) بود. بالاترین وزن خشک کلاله برابر با 0.94 گرم بر مترمربع برای بافت لوم شنی حاصل گردید که به ترتیب برابر با 30 و 49 درصد بالاتر از بافت های لوم و لوم رسی بود. افزایش مصرف پلیمر سوپر جاذب موجب بهبود وزن خشک کلاله شد. بنابراین، از آنجا که در مناطق کاشت زعفران خاک دارای بافت سنگین با محتوی رطوبتی نسبتا پایین است، لذا می توان کاربرد پلیمر سوپر جاذب را برای دسترسی به بهبود رشد و عملکرد زعفران مدنظر قرار داد که این امر از طریق تسریع در شروع دوره بهره برداری از مزرعه، افزایش عملکرد اقتصادی را به دنبال دارد.

از زمان های بسیار دور، رنگ های طبیعی بخش جداناپذیری از زندگی بشر و جامعه بوده است. مواد رنگزای طبیعی دسته ای از رنگینه هایی با ثبات عالی و متوسط هستند که ریشه گیاهی و حیوانی دارند و بیشتر در رنگرزی سنتی نقش موثری دارند. برخی از مزیت های رنگ های طبیعی از جمله سازگاری با محیط زیست، فام های رنگی زیبا و جذاب و مسائل اقتصادی باعث شده است تا از اهمیت استفاده از رنگ های طبیعی، علی رغم تولید رنگ های شیمیایی متنوع کاسته نشود. در این پروژه از ضایعات زعفران رنگینه تهیه شد و الیاف پشمی به کمک دندانه های مختلف، دندانه داده و در حضور رنگینه مذکور، رنگرزی شدند و سپس به بررسی ثبات های نوری و شستشویی این الیاف پرداخته شد. نتایج نشان می دهد که الیاف در حضور دندانه های مختلف، شیدهای رنگی متنوعی داشتند و در مجموع ثبات های شستشویی و نوری الیاف در حد مطلوب بود.

به منظور بررسی سطوح کشت پرتراکم و کاربرد کود دامی بر ویژگی های زراعی و رفتار بنه های زعفران (Crocus sativus L.) در سال دوم، آزمایشی در دو سال زراعی 90-1389 و 91-1390 به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 20 تیمار و سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه فردوسی مشهد به اجرا در آمد. تیمارهای مورد بررسی در آزمایش شامل سطوح کشت پرتراکم (100، 200، 300 و 400 بنه در مترمربع) و پنج سطح کود دامی (صفر، 40، 60، 80 و 100 تن در هکتار) بودند. بر اساس نتایج حاصل از تجزیه واریانس، سطوح کشت پرتراکم بنه و کاربرد کود دامی تاثیر معنی داری بر تمامی شاخص های کمی گل زعفران (تعداد گل، عملکرد گل تر و خشک، عملکرد کلاله و کلاله + خامه زعفران) داشتند. اثرات متقابل کشت پر تراکم بنه ´ کاربرد کود دامی نیز بر شاخص های ذکر شده معنی دار بود؛ به طوری که در تمامی سطوح کاربرد کود دامی (صفر تا 100 تن در هکتار)، بیشترین تعداد گل و همچنین عملکرد گل تر و خشک در تراکم کاشت 400 بنه در مترمربع مشاهده شد. بیشترین تعداد و عملکرد بنه های دختری زعفران نیز در نتیجه کشت 300 بنه در مترمربع به دست آمد.

به منظور بررسی اثر کود آهن با بنیان های متفاوت نانو و میکرو بر عملکرد کمی و تخصیص مواد فتوسنتزی زعفران آزمایشی به صورت فاکتوریل در مزرعه آموزشی و تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شاهد در سال زراعی 90-1389 انجام گرفت. فاکتور های آزمایش شامل دو نوع کود کلات آهن معمولی و نانو در سه سطح صفر، 5 و 10 کیلوگرم در هکتار بود. صفات مورد بررسی از قبیل طول برگ، تعداد برگ، تعداد گل، وزن کل پداژه، وزن تر گل، وزن پداژه اصلی، تعداد پداژه، عملکرد خشک کلاله، غلظت آهن در اندام هوایی و قطر پداژه اصلی به طور معنی داری (در سطح 1 تا 5 درصد) تحت تاثیر تیمارها قرار گرفت. با افزایش مقدار هر دو نوع کود، عملکرد زعفران افزایش یافت و کاربرد 10 کیلوگرم نانو کلات سبب افزایش وزن خشک کلاله (59 درصد)، وزن تر گل (69 درصد)، تعداد گل (51 درصد)، تعداد برگ (62 درصد)، طول برگ (14 درصد)، قطر پداژه اصلی (33 درصد) و وزن کل پداژه (42 درصد) نسبت به شاهد گردید. تیمار کاربرد 5 کیلوگرم نانو کلات منجر به افزایش 56 درصدی تعداد پداژه نسبت به شاهد گردید. بررسی غلظت آهن در اندام هوایی تحت تاثیر نوع کود قرار نگرفت، اما با افزایش مقدار کود آهن، غلظت آهن در اندام هوایی کاهش یافت. جذب آهن کل در اندام هوایی در تیمار کود نانو 11 درصد نسبت به کود میکرو افزایش معنی دار نشان داد. به طور کلی، نتایج نشان داد که کود آهن با بنیان نانو نسبت به میکرو موثرتر می باشد به نحوی که در بیشتر صفات تیمار پنج کیلوگرم نانو کلات معادل 10 کیلوگرم کود کلات معمولی می باشد.