جامعه پژوهی فرهنگی
سال:1397 | دوره:9 | شماره:4 |تعداد مقالات:6

ساحت وجودیِ هنرمندان و شاعران، کانون تناقض بین نومیدی و خوش بینی و سایرِ متغیّرهای روحی است. به لحاظ جامعه-شناختی و پدیداری، نومیدی و بدبینی التهابی است روحی و روانی ناشی از بحران ها و شکست هایی که عمدتاً از جانب محیط و اجتماع بر ذهن و ضمیرِ انسان عارض می شود. از منظر جامعه شناسیِ ادبیات، در کانسِپت شعر معاصر فارسی، آثار و اشعار اخوان ثالث (م. امید) بیش از اشعار دیگر اقرانش دارای درون مایه های غم، نومیدی و بدبینی است. زمینه های جامعه-شناختیِ این بدبینی و یأس را علاوه بر شرایط شخصیِ شاعر، باید در تحوّلاتِ اجتماعیِ دهه ی سیِ جامعه ی ایران، جستجو کرد. آثار این دهه ی از فعالیّت هنریِ اخوان، علاوه بر بازتاب مشکلات شخصیِ او، مصائب و شکست های سیاسی، اجتماعی و فرهنگیِ جامعه ی ایران را آینگی می کند. اخوان در فاصله ی سال های پیش و پس از کودتای 28 مُرداد و در سه دفتر نخست اشعارش؛ مانندِ پاندول میان یأس و امید در نوسان است و تا واپسین روزهای زندگی هرگز از چنبره ی این سندرُم رهایی نیافت. این گفتار می کوشد زمینه های جامعه شناختیِ یأس و امید و نوسانِ آن را در سپهرِ شعر اخوان بر پایه ی اوضاعِ فرهنگی و سیاسیِ جامعه و با تمرکز بر سه دفترِ «ارغنون»، «زمستان» و «آخر شاهنامه» بررسی نماید.

در گذشته به دلیل عدم دسترسی به پزشک، طبابت در بین مردم به صورت عامیانه و غیر حرفه ای رایج بود. هدف این پژوهش بررسی تحصیلات دانشگاهی در کاهش میزان خرافات در شیوه های بهداشتی و درمانی می باشد. این مطالعه از نوع توصیفی، مقایسه ای است که در استان کهگیلویه و بویراحمد انجام گرفته است. شرکت کنندگان شامل 500 نفر بودند که شامل: عامه مردم که شامل تحصیلات بالاتر از ششم ابتدائی تا دیپلم (159 نفر)، دانشجویان مقطع کارشناسی (189 نفر) و دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد (152 نفر) هستند. دانشجویان (کارشناسی و کارشناسی ارشد) به صورت تصادفی مرحله ای انتخاب شدند اما افراد عادی از نزدیکان دانشجویانی بودند که به عنوان نمونه همکاری کردند ولی با شرط اینکه تحصیلات دانشگاهی را تجربه نکرده باشند. یافته ها نشان می دهد عامه مردم بیشتر از تحصیل کرده های، دانشگاهی و افراد متاهل بیشتر از افراد مجرد، افرادی که سن بالاتر از 50 سال دارند بیشتر از افرادی که کمتر از 50 سال سن دارند، به خرافات اعتقاد داشتند. زنان در گروه عامه مردم بیشتر از مردان همین گروه به خرافات معتقدند. اما میزان خرافات در زنان و مردان تحصیل کرده دانشگاهی تفاوتی وجود نداشت. تحصیلات دانشگاهی به کاهش خرافات در افراد منجر می شود.

در زندگی اجتماعی تعامل و ارتباط سبب گسترش اندیشه ها ی اجتماعی می شود. تداوم زندگی اجتماعی در میان تحولات دنیای امروز جز با مدد از مفاهیم سرمایه اجتماعی و به ویژه اعتماد دشوار است. سرمایه ی اجتماعی روابط اجتماعی را سرمایه ی یک جامعه می داند. این رویکرد دارای سه مؤلّفه ی هنجار، اعتماد و مشارکت است. جریان توجه به مفاهیم سرمایه ی اجتماعی پیوسته تداوم داشته و مصادیق آن را در ذهن و زبان اندیشمندان گذشته و از جمله سعدی می توان یافت. سعدی به واسطه سفرهای متعدد و همراهی با اقشار مختلف با مبانی اندیشه های اجتماعی روزگار خویش آشنا و به آن ها پرداخته است. این مقاله برای آشنایی با دیدگاه اجتماعی سعدی، مؤلّفه ی اعتماد را درکتاب گلستان به شیوه ی اسنادی همراه با تحلیل کمّی و کیفی بررسی نموده است. بر این اساس بیشترین تأکید سعدی بعد از مؤلّفه ی هنجارگرایی به اعتماد بوده و از بین شاخص های اعتماد، احساس امنیّت بالاترین بسامد را داشته و آن را می توان با توجه به اوضاع قرن هفتم شاخص مورد توجّه جامعه ی عصر سعدی دانست. بعد از آن اعتماد رسمی، غیر رسمی و تعمیم یافته قرار گرفته اند. اعتماد در گلستان به گونه ی معناداری در باب های آن نمود دارد و بین عنوان و مفاهیم باب و مؤلّفه ی اعتماد رابطه ای مستقیم وجود دارد.

این پژوهش با رویکرد جامعه شناختی و با روش پیمایش انجام گرفته و کوشش شده تا یعضی از متغیرهای تأثیرگذار بر گذار از هویت سنتی به هویت مدرن بررسی شوند. جامعه ی مورد مطالعه، دانشجویان دوره ی کارشناسی دانشگاه آزاد شوشتر(4300نفر) بودند که 380 نفر از آنان به عنوان نمونه انتخاب شدند. نمونه گیری نیز با روش سهمیه ای-تصادفی ساده بر مبنای تعداد دانشجویان دانشکده های دانشگاه انجام شد. اطلاعات مورد نیاز با پرسشنامه ی محقق – ساخته جمع آوری شد و با برنامه SPSS، با استفاده از آزمون های آماری متناسب روابط میان متغیرهای مستقل و متغیر وابسته ( آزمون های: معناداری تفاوت میانگین – توکی-، آزمون اسپیرمن، آزمون پیرسون و رگرسیون خطی) تجزیه و تحلیل شدند. بررسی نتایج حاصل از آزمون های آماری نشان می دهند که در مجموع، 14 متغیر وارد معادله رگرسیون شده اند. متغیرهای مستقل جنس 041/.، سن 008/.، وضعیت تأهل 18/.، تحصیلات پدر 076/.-، شغل پدر 010/.، درآمد خانواده 047/.، شغل مادر 145/.-، میزان مشارکت اجتماعی 404/.، میزان استفاده از وسایل ارتباطی 082/.، سطح ارتباط انسانی 117/.، میزان تعلق اجتماعی 113/. و سطح دینداری 088/. روی متغیر وابسته تأثیر داشته اند. ضرایب بتا نشان می دهند که روی هم رفته، این متغیرها، 5/49درصد از علل متغیر وابسته را تببین می کنند.

حافظه جمعی شامل چهار مرحله شکل گیری، ثبت، تداعی و انتقال است. نقش نقاشی های دیواری به عنوان دلالت هویتی بسیاری از بناهای تاریخی، در دو مرحله اول از اهمیت بیشتری برخوردار است. تحقیق حاضر با هدف بررسی دو مرحله قابلیت شکل گیری و ثبت حافظه جمعی در بنای تاریخی ارگ کریم خان در شیراز انجام شد. سؤال اصلی پژوهش این است که تاثیرات متقابل پاکسازی نقاشی های دیواری تاریخی و قابلیت شکل گیری و ثبت حافظه جمعی چگونه است؟ روش پژوهش ترکیبی (کیفی-کمی) است و جمع آوری اطلاعات در دو مرحله مطالعات کتابخانه ای و مطالعات میدانی صورت پذیرفته است. داده ﻫ ﺎ از طریق آزمون تحلیل واریانس چند متغیری مانوا(Manova)، ﻣ ﻮ رد ﺗ ﺠ ﺰ ﻳ ﻪ و ﺗ ﺤ ﻠ ﻴ ﻞ ﻗ ﺮ ار گرفتند. نتایج تجزیه و تحلیل داده-ها نشان می دهند که توجه به ابعاد مختلف پاکسازی در قالب توجه به هماهنگی و یکپارچگی نقاشی ها، ارزش های تاریخی، الحاقات و لایه برداری ها، قدمت و اصالت نقاشی ها، ارزش های زیبایی شناختی، نمادها و نشانه های تاریخی، زنگار یا پاتین، دوره های تاریخی مختلف نقاشی های دیواری، میزان اتصلات قوی باگذشته و میزان حفظ هویت و اصالت نقاشی دیواری و ایجاد بستری مناسب جهت استمرار در بازدید از نقاشی های دیواری و عکس برداری از نقاشی های دیواری، قابلیت شکل گیری و ثبت حافظه جمعی نسبت به یک نقاشی دیواری را تقویت می کند.

تحقیق حاضر به ارائه الگوی توسعه سرمایه اجتماعی در بنیاد شهیدوامورایثارگران می پردازد. دراین پژوهش از روش تحقیق آمیخته استفاده شده است. بخش کیفی مبتنی بر پارادایم تفسیری و به لحاظ هدف، توسعه ای است. استراتژی تحقیق، تحلیل تماتیک می باشد. درمرحله کیفی، داده ها از طریق انجام15 مصاحبه نیمه ساختار یافته با خبرگان که دارای صلاحیت های علمی، تجربی، مدیریتی و ایثارگری بودند، جمع آوری و با استفاده از نرم افزار MAXQDA12 کدگذاری بر روی آنها انجام شد. دربخش کمی از روش پیمایش و پرسشنامه استفاده شده که جامعه آماری آن شامل والدین، همسروفرزندان شهید، جانبازان بالای 25 درصد ازکارافتادگی، همسروفرزندان آنهاوآزادگان و همسرو فرزندان آنها، ساکن در تهران هستند. نمونه آماری، با استفاده از فرمول کوکران 384 نفرتعیین و برای افزایش دقت، پرسشنامه برای 400 نفرتوزیع و نهایتا389پرسشنامه عودت شد. یافته ها نشان میدهد، الگوی ارائه شده شامل 3 مضمون فراگیرِزمینه ای، محتوایی و ساختاری و9 مضمون اصلی و 24 مضمون فرعی است و براساس نتایج تحلیل عاملی تمامی مضامین فرعی تا فراگیر مورد قبول و وضعیت سرمایه اجتماعی در بنیاد شهید مطلوب ودرحد 73. 8% می باشد