مدیریت نوآوری
سال:1397 | دوره:7 | شماره:1 |تعداد مقالات:6

با توجه به رقابتی شدن محیط کسب وکار در طی چند دهه اخیر، شرکت های بزرگ با وجود دسترسی به منابع مالی و کانال های توزیع با دیوان سالاری، لَختی و عدم انعطاف پذیری روبرو هستند، در مقابل شرکت های کوچک فناوری محور با وجود انعطاف پذیری و توانمندی نوآوری بالا با کمبود منابع و عدم دسترسی به بازار روبرو هستند. بنابراین هر دو دسته شرکت های فوق برای حفظ موقعیت خود در فضای رقابتی و ادامه حیات نیاز دارند که با همدیگر همکاری کنند. با این حال همکاری فناورانه بین شرکت ها موضوعی پیچیده است که بررسی جامع آن نیازمند نگرشی نظام مند و کل نگر است. در این راستا میتوان از رویکرد اکوسیستمی برای تحلیل و تبیین فرآیند همکاری فناورانه بین دو دسته شرکت های مذکور استفاده کرد. به همین منظور در راستای تدوین چارچوب مناسب برای تحلیل اکوسیستم همکاری فناورانه از روش مرور نظام مند استفاده و با جستجو در پایگاه های معتبر تعداد 605 سند استخراج شد که پس از بررسی های لازم 63 مورد از آن ها به عنوان اسناد مرتبط و معتبر شناسایی و در ادامه نیز با استفاده از روش فراترکیب، اسناد منتخب بررسی و کدگذاری شدند. در نهایت کدهای استخراج شده در ذیل 5 مقوله قرار گرفتند که یک مقوله در مورد ویژگی های اکوسیستم بود و 4 مورد دیگر به مقوله هایی اشاره داشتند که در تحلیل اکوسیستم باید به آن ها توجه شود این مقوله ها عبارتند: چرخه عمر، ابعاد تحلیل، نقش ها و نهادهای حاضر در اکوسیستم همکاری فناورانه.

هدف این مقاله تحلیل وضعیت کنونی نظام نوآوری فناورانه بالگرد در ایران و شناسایی نقاط ضعف و مسایل آن است. برای این منظور از رویکرد ساختاری-کارکردی در ارزیابی نظامهای نوآوری، استفاده شده است. پیکره بندی ساختاری نظام با مطالعه اسناد و بهره گیری از نظر 6 نفر از خبرگان بالگرد، در چهار بعد بازیگران، تعاملات آنها، نهادها و فناوری (زیرساختهای آن) شناسایی و بررسی گردید. وجود شبکه قوی در بخش عرضه و تقاضای دولتی-دفاعی و شبکه ضعیف در تعاملات بخش خصوصی، مبادی سیاست گذاری و تسهیل گری و تقاضای غیرنظامی از ویژگیهای ساختار نظام نوآوری بالگرد در ایران تشخیص داده شد. برای ارزیابی وضعیت کارکردهای نظام از ابزار پیمایش بهره گرفته شد و مشخص گردید که وضعیت کلی کارکردها در شرایط رو به ضعف قرار دارد و البته کارکردهای «انتشار دانش» و «بسیج منابع» ضعیفترین کارکردهای این نظام هستند. ضعف کارکرد انتشار دانش ناشی از مولفه هایی چون سطح مشارکت و رقابت پایین بازیگران و فضای انتشار دانش و فناوری محدود است. درباره بسیج منابع نیز مواردی چون عدم کفایت و توزیع نامناسب منابع مالی در تناسب با نیازها و اهداف نظام، به عنوان مهمترین علل ضعف این کارکرد، شناسایی شد.

تحقیق حاضر در پی به کارگیری فرایند درس آموزی برای تحلیل سیاست های توسعه صنعت هوافضا در نه منطقه جهان و یادگیری از آن ها است. این تحلیل با به کارگیری روش متن کاوی روی اسناد سیاستی صنعت هوافضا و دو زیرحوزه سیاستی مرتبط یعنی علم، فناوری و نوآوری و دفاع انجام شده است و قلمرو آن مناطق اتحادیه اروپا، انگلستان، امریکا، برزیل، ترکیه، رژیم صهیونیستی، روسیه، ژاپن-کره جنوبی، و هند-پاکستان بوده است. پس از تحلیل فراوانی واژه ها، ترسیم شبکه هم رخدادی کلمات و خوشه بندی این شبکه برای مجموع اسناد سیاستی گردآوری شده، شبکه های هم رخدادی برای هریک از مناطق نه گانه به طور مجزا ترسیم و تحلیل شده اند و مهم ترین نکات سیاستی استخراج شده است. در نهایت مهم ترین درس آموخته ها برای سیاست گذاری در صنعت هوافضای جمهوری اسلامی ایران ارائه شده است. جهت گیری به سمت تحقیقات کاربردی و کاربردی کردن تحقیقات؛ ارتباط دولت، صنعت و دانشگاه؛ یکپارچه سازی سیاست ها و برنامه ها؛ استفاده از ظرفیت های دیپلماسی علم و فناوری؛ استفاده بهینه از منابع؛ برنامه ریزی دقیق و زمان مند برای نوآوری ها و فناوری های آینده؛ توسعه برنامه های مهارت آموزی؛ توجه ویژه و فراگیر به کاربردها و خدمات مشاهده زمین؛ ایجاد خوشه های تخصصی هوافضا و استفاده از ظرفیت های مناطق؛ تنوع بخشی به منابع تأمین مالی؛ تلاش برای بومی سازی محصولات و سامانه های هوافضا در کشورهای در حال توسعه؛ و نگاه سیستمی به سیاست گذاری علم، فناوری و نوآوری درس هایی هستند که از اسناد سیاستی تحلیل شده در این تحقیق می توان آموخت.

باتوجه به اهمیت نوآوری، امروزه سازمان ها در تلاش اند با ارتقای آن به مزیت رقابتی و سهم بیشتر بازار دست پیدا کنند. در چنین شرایطی، افزایش قابلیت های یادگیری سازمان می تواند بهترین راه برای دستیابی به این موفقیت و همچنین بهره برداری از فرصت ها و انواع مختلف نوآوری باشد. بدین منظور شناسایی سبک های مختلف یادگیری و نوآوری کمک بسزایی در این امر دارد لذا در تحقیقات پیشین دو سبک نوآوری و یادگیری از طریق علم، فناوری و نوآوری (STI)و یادگیری از طریق انجام، استفاده و تعامل (DUI) مورد بررسی قرارگرفته شده اند. در این تحقیق نیز سعی شده است با شناخت الگوهای یادگیری و نوآوری در728 شرکت فعال در دوحوزه با سطح فناوری بالا (صنعت فناوری اطلاعات و ارتباطات) و متوسط(صنعت نفت و گاز و قطعه سازی خودرو) در ایران به عنوان یک کشوردرحال توسعه زمینه ای در راستای اتخاذ سیاست های توسعه و ارتقای توانمندی نوآوری را فراهم نماید. لذا با تبیین شاخص های مناسب ارزیابی الگوهای یادگیری با روش تحلیل کلاس پنهان، چهار خوشه 1-سبک یادگیری تلفیقیDUI متوسط+ STI خوب، 2-سبک یادگیری DUI، 3-سبک یادگیری تلفیقی(STI+DUI) قوی، 4-سبک یادگیری STI متوسط شناسایی شده است. در آخر تاثیر الگوهای فوق بر عملکرد شرکت ها با روش رگرسیون لجستیک، مورد آزمون قرار گرفته و مشخص می شود سازمان هایی که از سبک یادگیری تلفیقی STI+DUI تبعیت می کنند از موفقیت بیشتری در رشدمالی، گستردگی عرضه کالا و نوآوری برخوردارند.

در دنیای امروز که سهم خدمات در اقتصاد کشورها همواره در حال افزایش است، نوآوری در خدمات و توسعه خدمت جدید (NSD)، برای بنگاه های خدماتی بسیار مهم و حیاتی شده است. اما علی رغم این اهمیت، مطالعات کافی در مورد الگوهای توسعه خدمت جدید در برخی از صنایع خدماتی (مانند اپراتوری تلفن همراه) در کشورمان انجام نشده است. پژوهش حاضر با هدف پرکردن این شکاف تحقیقاتی و با رویکردی کیفی مبتنی بر مطالعه موردی (از نوع چندموردی) به بررسی الگوی توسعه خدمت جدید در اپراتوری تلفن همراه ایران پرداخته است. در گام اول این پژوهش، الگوهای توسعه خدمت جدید در ادبیات موضوع بررسی و تحلیل شده و الگوی مفهومی توسعه خدمت جدید استخراج شد. در گام بعدی، از آنجا که الگوی توسعه خدمت جدید در هر بخش و یا کشوری تحت شرایط خاص آن بخش و کشور مورد مطالعه تفاوت می کند، مطالعه چندموردی انجام شده و الگوی اولیه توسعه خدمت جدید با تحلیل بین موردیِ مطالعات انجام شده ارائه شد. در پایان نیز الگوی پیشنهادی توسعه خدمت جدید در اپراتوری تلفن همراه ایران با مقایسه و تحلیل الگوهای مفهومی و اولیه ارائه شده است.

سازمان های دفاعیِ مبتنی بر فناوری برتر به دلیل ویژگی های خاص، نیازمند توجه بیشتر به قابلیت های متناسب با شرایط خود، از جمله نوآوری فناورانه (نوآوری محصول و نوآوری فرایند) می باشند. به همین دلیل در این پژوهش، به بررسی تاثیر ویژگی های صنایع مبتنی بر فناوری برتر بر قابلیت نوآوری محصول و فرایند پرداخته شده است. همچنین با توجه به اهمیت بالای عملکرد محصول در صنعت دفاعی، این متغیر به عنوان متغیر وابسته در مدل لحاظ شده است. روش تحقیق از منظر هدف، اکتشافی و توصیفی و از منظر دستاورد، کاربردی است. به منظور طراحی مدل و استخراج برخی از شاخص های ابعاد مدل در سازمان های دفاعی مبتنی بر فناوری برتر ایران، از مصاحبه و برای تایید مدل از روش دلفی استفاده شده است. به منظورآزمون مدل، اطلاعات مورد نیاز در قالب پرسشنامه از 58 سازمان صنعت الکترونیک دفاعی در شیراز در سال 1396 جمع آوری شده است. تحلیل داده های حاصل با کمک مدلسازی معادلات ساختاری مبتنی بر حداقل مربعات جزئی نشان داده که ویژگی های این صنایع دارای تاثیر مثبت بر قابلیت نوآوری محصول، نوآوری فرایند و عملکرد محصول دفاعی است. بنابراین یافته های تحقیق، به بهره مندی از ویژگی های این صنعت در دفاع به عنوان یک فرصت و نه یک تهدید، با هدف توانمندسازی سازمان در حوزه نوآوری محصول و فرایند توصیه می نماید.