توسعه آبزی پروری (علوم زیستی)
سال:1391 | دوره:6 | شماره:1 |تعداد مقالات:8

در این بررسی محلول های متفاوت (رس، گچ، تالک و کائولن) در رفع چسبندگی تخم ها به کار گرفته شد و شاخص های اصلی تکثیر همچون درصد لقاح، وزن تخمک و لارو، درصد قارچ زدگی، درصد تفریخ، تلفات و بازماندگی در تیمارهای مختلف با تاثیر محلول گل رس مقایسه شدند و نتایج اختلاف معنادار آماری را در سطح p³0.05 خطا نشان دادند. محلول گچ جهت رفع چسبندگی تخمک مناسب نبود و نتایج حاصل از استفاده تالک نشان داد که بازماندگی کلی تخمک ها در تیمار محلول تالک 9.3 درصد کمتر از محول رس می باشد. اما استفاده از محلول کائولن سبب افزایش چشمگیر در همه شاخص های دوره انکوباسیون شد و آنالیز آماری نتایج همه تکرارهای این تیمار نسبت به تیمار های دیگر و محلول گل رس، اختلاف معنادار آماری را نشان داد و در نهایت سبب تلفات کمتر و افزایش 19.6 درصدی بازماندگی نسبت به تیمار محلول رس گردید که جایگزینی و به کارگیری آن در کارگاه ها سبب افزایش راندمان تولید در تکثیر این ماهیان خواهد شد. نتایج نشان داد که استفاده از محلول کائولن با غلظت 10 گرم در لیتر و به مدت 40 دقیقه می تواند چسبندگی تخم های تاسماهیان را به خوبی برطرف نماید.

ماهیان خاویاری با ارزش اقتصادی بالا به یکی از قدیمی ترین گروه های ماهیان غضروفی - استخوانی تعلق دارند. متراکم ترین جمعیت های ماهیان خاویاری در دریاچه خزر، ازوف و سیاه دیده می شوند که ذخایر دریاچه خزر منحصر به فرد می باشد. به منظور حفظ تنوع گونه ای ماهیان خاویاری و ذخایر آن ها به تکثیر مصنوعی روی آورده شد. یکی از موارد مهم در تکثیر، شرایط محیطی مانند دما، اکسیژن، شدت جریان و غیره است. در این مطالعه در بهار 1386، 4 حوضچه و نیرو انتخاب گردید و تعداد 53600 لارو به وزن کل 800 گرم در آن ها رهاسازی گردید به عبارتی در هر حوضچه 13400 قطعه لارو با وزن میانگین 0.01 گرم موجود بود و از شدت جریان های مختلفی معادل 3، 4.5، 6 و 9 لیتر در دقیقه تنظیم شد. در طی یک هفته طول و وزن لاروها، دما، میزان اکسیژن موجود در حوضچه ها ثبت گردید. از بررسی داده های حاصل بهترین شدت جریان در لارو تاس ماهی ایرانی 6 لیتر در دقیقه تعیین گردید.

بیماری نکروز عصبی ویروسی یک بیماری مهلک به ویژه در ماهیان با ارزش اقتصادی است. این بیماری بیش از چهل گونه از ماهیان را تحت تاثیر قرار می دهد و حدود هفتاد گونه نیز به صورت حامل، فاقد علایم بالینی ولی دارای ویروس عامل این بیماری هستند. ماهیان مبتلا علایم بالینی از قبیل شنای مارپیچی، شنای نیزه ای، کم اشتهایی، تغییر در رنگدانه ها، تورم کیسه شنا، برگشتن بر روی پشت وشنای خوابیده بر پشت و خونریزی های زیرجلدی را نشان می دهند. در مطالعات میکروسکوپیک علایم اصلی یعنی واکوئولاسیون مغز، چشم و نخاع مشاهده می گردد در واقع سیستم عصبی مرکزی هدف اصلی این ویروس است. عامل ایجاد کننده این بیماری ویروسی از نوع بتانوداویروس و از خانواده نوداویریده می باشد. این خانواده شامل دو جنس است، جنس آلفانوداویروس که نوداویروس خاص حشرات می باشد و در حشرات ایجاد بیماری می کند. آلفانوداویروس همچنین می تواند بچه موش و بچه ها مسترهای شیرخوار را مبتلا کند و سبب فلج و مرگ در این جانوران شود. جنس بتانوداویروس نیزماهیان را تحت تاثیر قرار می دهد. عوامل متعلق به جنس بتانوداویروس ذراتی کوچک به قطر حدود 25 تا 30 نانومتر بدون پوشش و دارای شکل بیست وجهی بوده و ژنوم آن ها شامل دو RNA تک رشته ای است. این بیماری از سراسر جهان به استثنای قاره آفریقا گزارش شده است. نکروز عصبی ویروسی عمدتا از طریق انتقال افقی گسترش می یابد اما انتقال عمودی آن نیز مطرح است. تاکنون هیچ واکسن تجاری موثری برای مقابله با این بیماری تهیه نشده و عملا راهی برای درمان آن وجود ندارد ولی آشنایی بیشتر با خصوصیات این بیماری می تواند در پیشگیری از انتفال آن موثر باشد.

یکی از راه های موثردر بهسازی محیط پرورش و ارتقای کیفیت تولید، استفاده از مواد ضدعفونی کننده بدون اثرات سو بر محیط زیست می باشد. این بررسی با هدف ارزیابی اثرات داروی ضدعفونی کننده هالامید بر روی فلور باکتریایی پوست و آبشش بچه تاسماهی ایرانی انجام شد. تعداد 450 عدد تاسماهی ایرانی با وزن متوسط 7.3±1.6 گرم و طول کل متوسط 13.7±1.1 سانتی متر در 9 حوضچه فایبرگلاس با ابعاد 1´1´0.5 متر، به طور یکسان و تصادفی توزیع گردید. تعداد بچه تاسماهی ایرانی در هر حوضچه 50 عدد بود. تیمارها با سه تکرار شامل گروه شاهد (بدون ماده ضدعفونی)، تیمار هالامید با دوز 20 میلی گرم در لیتر و تیمار هالامید با دوز 60 میلی گرم در لیتر بودند. ضدعفونی به صورت حمام دهی برای مدت 30 دقیقه در طی 5 روز متوالی و کشت باکتری ها در سه مرحله به صورت یک روز در میان انجام شد. فاکتورهای کیفی آب شامل درجه حرارت، pH، اکسیژن محلول، آمونیوم، نیتریت، CO2، سختی کل، قلیائیت و EC قبل و بعد از استفاده از داروی ضدعفونی کننده اندازه گیری شدند. جهت ارزیابی تعداد کل فلور باکتریایی بر حسب (Colony Forming Unit) CFU پس از انتقال بچه تاسماهیان به آزمایشگاه، در شرایط کاملا استریل نمونه برداری از پوست و آبشش انجام شد. نتایج بررسی های آماری حاصل از سه مرحله کشت باکتری نشان می دهد که ماده ضدعفونی کننده هالامید با دوزهای تعیین شده تاثیر معنی دار آماری بر کاهش فلور باکتریایی پوست و آبشش در مقایسه با تیمار شاهد داشته است (P<0.05). در کاهش فلور باکتریایی آبشش ها، هالامید با دوز 60 میلی گرم در لیتر (3.9±0.8 log CFU/g) موثرتر از دوز 20 میلی گرم در لیتر بوده است هر چند اختلاف معنی داری بین دوزهای انتخابی دیده نشد. حداکثر فلور باکتریایی در آبشش گروه شاهد به مقدار (5.2±0.3 log CFU/g) مشاهده شد. کاهش فلور باکتریایی پوست تاسماهی ایرانی با هالامید دوز 60 میلی گرم در لیتر در مقایسه با دوز کمتر ازآن چشمگیرتر بوده است (3.6±0.5 log CFU/cm2)، اگرچه هیچگونه اختلاف معنی دار آماری در بین دوزهای مورد بررسی دیده نشد. حداکثر فلور باکتریایی در پوست گروه شاهد به مقدار (5.5±0.5 log CFU/cm2) مشاهده شد.

به منظور بررسی اثرات جایگزینی پروتئین پودر خون به جای پودر ماهی در جیره غذایی ازون برون در مرحله انگشت قد بر شاخص های رشد و ترکیب لاشه و یافتن حد بهینه جایگزینی، آزمایشی در قالب طرح کاملا تصادفی با سطوح جایگزینی 0، 20، 40، 60 و 80 و 100 درصد به مدت 8 هفته در نظر گرفته شد. افزایش جایگزینی به بیش از 40 درصد موجب کاهش درصد افزایش وزن بدن (BWI)، وزن نهایی (FW)، ضریب رشد ویژه (SGR)، ضریب تبدیل غذا  (FCR)و نسبت بازده پروتئین (PER) گردید (P<0.05). جایگزینی کامل منجر به بی اشتهایی و تلفات در ماهیان شد. همچنین عدم تمایل به غذا و کم اشتهایی در تیمارهای 60، 80 و 100 درصد جایگزینی مشاهده گردید. ماهیان تیمارهای 20 و 40 درصد به خوبی از جیره تغذیه نمودند. شاخص های وزن نهایی، درصد افزایش وزن بدن، ضریب تبدیل غذا، ضریب رشد ویژه در ماهیان تیمارهای 20 و 40 درصد با ماهیان تغذیه شده از جیره بدون جایگزینی اختلاف معنی دار نداشت (P>0.05). افزایش پودر خون در جیره غذایی بجای پودر ماهی از سطح 40 درصد به بالاتر موجب گردید که پروتئین لاشه کاهش و چربی در لاشه ماهیان رسوب نماید (P<0.05). مقدار پروتئین در لاشه ماهیان تیمار 20 و 40 درصد تفاوت معنی دار آماری با تیمار شاهد نداشت (P>0.05). نتایج به دست آمده نشان می دهد که امکان جایگزینی 20 تا 40 درصد پودر خون به جای پودر ماهی بدون بروز عوارض جانبی در جیره غذایی ازون برون انگشت قد امکان پذیر است.

عفونت های قارچی در هچری ماهیان به عنوان یک بیماری مهم به خوبی شناخته شده است. هدف از این بررسی شناسایی عوامل قارچی مسبب بروز تلفات در هچری ماهیان سفید استان مازندران و نیز تاثیر برخی از فاکتورهای فیزیکوشیمیایی آب بر فراوانی آن ها بود. طی فصول تکثیر سال های 1385 تا 1387 از تخم های آلوده به هایف قارچی و نیز آب هچری این ماهیان نمونه برداری به عمل آمد. نمونه برداری در هر فصل تکثیر در سه مرحله انجام و در نهایت 1350 عدد تخم قارچ زده و 45 نمونه آب در هر فصل تکثیر (در مجموع 4050 عدد تخم و 135 نمونه آب) مورد بررسی قرار گرفت. تخم ها در محیط های YGC آگار و SD آگار کشت داده شده و در دمای منطبق با دمای هچری گرمخانه گذاری شدند. فاکتورهای فیزیکوشیمیایی مورد بررسی آب نیز شامل اکسیژن محلول، دما، pH، نیترات، نیتریت و یون آمونیوم بودند. نتایج نشان داد تنها قارچ آبزی آلوده کننده تخم ماهی سفید طی سه سال بررسی فقط از جنس ساپرولگنیا بوده است. همچنین مهمترین نمونه های قارچ های ساپروفیت جداسازی شده به ترتیب فراوانی مربوط به جنس های فوزاریوم، پنی سلیوم، آسپرژیلوس، موکور، پسیلومایسس و آلترناریا بوده اند. همچنین بیشترین درصد فراوانی جنس ساپرولگنیا در سال 1386 و کمترین آن در سال 1387 بوده است. این در حالی است که درصد فراوانی قارچ های ساپروفیت کاملا عکس این نتیجه بود. در بررسی نتایج فاکتورهای فیزیکوشیمیایی آب نیز تفاوت معنی داری (P<0.05) بین دما، اکسیژن محلول، نیترات، نیتریت، یون آمونیوم و pH سال 86 و دو سال دیگر مشاهده شد. بر اساس نتایج به دست آمده به نظر می رسد که فراوانی قارچ های آبزی و ساپروفیت ها می تواند ارتباط مستقیمی با فاکتورهای فیزیکوشیمیایی آب داشته باشد.

در این تحقیق جهت کنترل Streptococcosis با عامل Streptococcus iniae در ماهی قزل آلای رنگین کمان از Bacillus subtilis استفاده گردید. به طوری که از 2 گروه شامل کنترل و تیمار و سه تکرار برای هر گروه استفاده شد. در گروه کنترل، پروبیوتیک تجویز نشد اما در گروه تیمار، Bacillus subtilis با دوز 107 سلول به ازای هر گرم غذا تجویز گردید. در روز چهل و پنجم تزریق داخل صفاقی Streptococcus iniae با دوز2´107 سلول در هر میلی لیتر به میزان 0.1 سی سی برای هر دو گروه انجام شد. سپس به مدت دو هفته ماهی ها تحت نظر گرفته شدند. در پایان 60 روز، از هر تکرار 5 نمونه خون جهت انجام آزمایشات هماتولوژی و بیوشیمیایی گرفته شد تا تاثیر Bacillus subtilis بر مقاومت ماهی در برابر عفونت ناشی از Streptococcus iniae بررسی گردد. تجزیه و تحلیل یافته ها نشان داد که پس از تزریق باکتری Streptococcus iniae به ماهی، گروه تیمار از تعداد کل گلبول های سفید، درصد لنفوسیت، میزان پروتئین تام سرم، آلبومین سرم،IgM  و لیزوزیم بیشتر و درصد نوتروفیل کمتری نسبت به گروه کنترل برخوردار بودند (P<0.05).

تغذیه پرهزینه ترین بخش اجرایی در پرورش آبزیان محسوب می شود. یافتن ترکیبات غذایی جایگزین و ارزان قیمت به توسعه آبزی پروری به میزان زیاد کمک می کند. پروبیوتیک ها میکروارگانیسم های زنده مطلوبی هستند که یا خود و یا متابولیت آن ها به عنوان مکمل های غذایی در مزارع پرورش حیوانات استفاده می شوند. در پرورش آبزیان مختلف به دو دلیل از پروبیوتیک ها استفاده می شود: برای بهتر کردن محیط زیست آبزی و برای معرفی میکروفلورهای مفید به لوله گوارش. پروبیوتیک ها با تولید ویتامین ها، ترکیبات مسمومیت زدا در جیره غذایی و تجزیه ذرات غیرقابل هضم موجب تحریک اشتها و بهبود تغذیه در میزبان می گردند. بدین منظور، این آزمایش به مدت 6 هفته و در مرکز تکثیر و پرورش ماهیان استخوانی مرکز سیجوال بندرترکمن در استان گلستان در 4 تیمار و 3 تکرار به صورت زیر انجام پذیرفت: تیمار 1: تیمار شاهد (فقط غذای SFK)، تیمار 2: 106 واحد تشکیل دهنده کلونی مخمر، تیمار 3: 107 واحد تشکیل دهنده کلونی مخمر، تیمار 4: 108 واحد تشکیل دهنده کلونی مخمر. نرخ غذادهی بر اساس 10 درصد وزن بدن کل بچه ماهیان هر تکرار، در روز صورت گرفت. با توجه به اهمیت فاکتورهای فیزیکوشیمیایی آب و تاثیر آن ها بر تغذیه و در نهایت رشد ماهیان، این عوامل در تمام مدت پرورش به طور دقیق کنترل گردید، به طوری که میزان اکسیژن محلول برابر5.5 - 6 ppm ، دما برابر 26±2 و pH در طول آزمایش برابر 7.5 - 8 اندازه گیری گردید. بچه ماهیان کلمه در طول دوره آزمایش با غذای SFK که دارای: رطوبت %8.7، خاکستر %11.2، پروتئین 32% و چربی %10.5 بود و مخمر ساکارومیسس سروزیا که هر گرم آن حاوی: 109 باکتری بود، تغذیه شدند. با توجه به نتایج به دست آمده از این تحقیق مشخص گردید که بین تیمارهای مورد بررسی از نظر وزن و طول بدن بچه ماهیان کلمه اختلاف معنی دار آماری مشاهده می گردد (P<0.05). به طوری که بیشترین افزایش وزن و طول را بچه ماهیان در تیمار 2 با 106 عدد کلونی مخمر، داشتند. همچنین هیچگونه اختلاف معنی داری در میزان FCR و CF در بین تیمارها مشاهده نشد (P>0.05)، ضمن این که اختلاف معنی داری در میزان GR،%BWI ,SGR  و بازماندگی مشاهده گردید (P<0.05). نتایج نشان داد که استفاده از مخمر  Saccharomyces cervisiae باعث رشد بهتر در ماهی کلمه می گردد.