آموزش بهداشت و ارتقاء سلامت ایران
سال:1393 | دوره:2 | شماره:3 |تعداد مقالات:8

زمینه و هدف: برنامه ریزی آموزشی، به عنوان ارکان آموزش بهداشت، به صرفه بوده و جزء اولویت های سازمان جهانی بهداشت و سیاستگذاران منطقه ای بهداشت جامعه است. هدف این پژوهش، مقایسه در ارتقاء آگاهی، نگرش و رفتار تغذیه ای کودکان «چندرسانه ای» و «لحظه ای» تاثیر دو روش آموزشی دبستانی است.مواد و روش ها: این پژوهش یک مطالعه نیمه تجربی است. پژوهش در دو گروه 84 نفری از دانش آموزان 11-8 ساله بخش جاجرود منطقه 8 تهران به صورت تصادفی از دو دبستان انتخاب و تحت آموزش قرار گرفتند انجام شد. مداخله آموزشی در گروه اول به شیوه آموزش لحظه ای توسط معلم و در گروه دوم با استفاده از بسته آموزشی چندرسانه ای صورت گرفت. متغیرهای موردنظر (سطح آگاهی، نگرش و رفتار تغذیه ای) در سه مرحله (قبل، بلافاصله و سه ماه بعد از مداخله) توسط پرسشنامه محقق ساخته، اندازه گیری شد و داده ها با استفاده از آزمون های آماری تی مستقل و آزمون اندازه های تکراری با نرم افزار SPSS16 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: قبل از مداخله، بین دو گروه لحظه ای و چندرسانه ای تفاوت معناداری در میانگین نمرات آگاهی، نگرش و رفتار تغذیه ای دیده نمی شد (p=0.93 و p=0.52 و p=0.67). پس از مداخله آموزشی، نمرات افزایش آگاهی در هر دو گروه به طور معنادار افزایش یافت (p>0.001) درحالی که نمرات بهبود نگرش در دو گروه به ترتیب p<0.001 و p>0.17 و بهبود رفتار به ترتیب p<0.001 و p>0.04 بود.نتیجه گیری: به نظر می رسد در بعضی شرایط، آموزش لحظه ای در دسترس تر، کم هزینه تر و درعین حال اثربخش تر از آموزش چندرسانه ای باشد؛ و می توان از فرصت های بی شماری که در طول سال تحصیلی در اختیار معلمان قراردارد با حداقل هزینه استفاده بهینه کرد.

زمینه و هدف: اختلال بینایی، بار اقتصادی و اجتماعی قابل توجهی در سراسر جهان تحمیل می کند. اولین قدم در جهت پیشگیری و مهار نابینایی، شناخت وضعیت کنونی و علل اصلی نابینایی است. روستای چهاربرج در شمال شرقی ایران است که شیوع نابینایی در آن %1.1 گزارش شده است. این پژوهش با هدف شناسایی عوامل رفتاری پیشگیری کننده از نابینایی در روستای چهاربرج شهرستان اسفراین مبتنی بر الگوی بزنف طراحی و اجرا شد. مواد و روش ها: در این مطالعه توصیفی- تحلیلی از نوع مقطعی، تعداد 330 نفر از خانواده های ساکن روستای چهاربرج، در گروه سنی 15 تا 64 سال با روش نمونه گیری چندمرحله ای انتخاب شدند. شرکت کنندگان به سه گروه دسته بندی شدند: افراد مجرد، افراد ازدواج کرده بعد از آزمایش تشخیص ژن نابینایی و افرادی که قبل از آزمایش تشخیص ژن نابینایی ازدواج کرده بودند. ابزار پژوهش پرسشنامه محقق ساخته ای بود که بر اساس مدل بزنف تنظیم و روایی و پایایی آن تائید شده بود. پرسشنامه از طریق مصاحبه تکمیل شدند. داده هابا نرم افزار SPSS16 و با آزمون های آماری همبستگی پیرسون، کای اسکوئر، تی مستقل و آنالیز واریانس با سطح معناداری p<0.05 تجزیه وتحلیل شدند. یافته ها: نمره آگاهی و دیگر سازه های الگوی مدل بزنف در زمینه پیشگیری از نابینایی درحد مطلوبی نبود. دوری آزمایشگاه و عدم تمایل ازدواج افراد خارج از منطقه با ساکنین چهاربرج به علت ترس از نابینایی فرزند از عوامل ممانعت کننده در پیشگیری از نابینایی بودند. تاثیرگذارترین هنجارهای انتزاعی توصیه پزشکان و کارکنان بهداشتی به انجام آزمایش بود. آگاهی با نگرش و عوامل قادرکننده و نگرش با عوامل قادرکننده در سه گروه موردبررسی همبستگی مستقیم و معنادار داشتند. در گروه اول، آگاهی و نگرش با قصد رفتار، همبستگی مستقیم و معنادار داشت. در گروه دوم، آگاهی و عوامل قادرکننده با رفتار همبستگی مستقیم و معنادار داشت.نتیجه گیری: با آموزش چگونگی رخداد نابینایی و راه های پیشگیری از آن، بایستی هنجارها و به دنبال آن نگرش و قصد رفتاری مناسببا توجه به بینش قابل پیشگیری بودن بیماری را در ساکنین روستا و بعضا کل شهرستان ایجاد نمود. البته با توجه به اهمیت فراهم بودن امکانات در ایجاد یک رفتار، باید در برنامه ریزی و سیاست های کلان کشوری، امکانات و شرایطی جهت انجام هر چه راحت تر آزمایش های دقیق در زمینه پیشگیری از نابینایی در منطقه مورد بررسی فراهم شود.

زمینه و هدف: در تمام جوامع با افزایش سن، توده استخوانی کاهش می یابد. پوکی استخوان بیماری شایع دوران میان سالی و سالمندی به خصوص در زنان است. به همین دلیل، ضرورت اجرای طرح های راهبردی پیشگیری کننده از بیماری پوکی استخوان حائز اهمیت است. این پژوهش با هدف تعیین پیش بینی رفتارهای پیشگیری کننده از بیماری پوکی استخوان از طریق کاربرد الگوی اعتقاد بهداشتی انجام شده است. مواد و روش ها: این پژوهش یک مطالعه توصیفی و مقطعی بود که در میان 402 نفر از زنان شهر مشهد، با روش خوشه ای چندمرحله ای در 1393 انجام شد. ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه مبتنی بر الگوی اعتقاد بهداشتی به همراه سوالات جمعیت شناختی و پرسشنامه عملکرد فعالیت بدنی و کلسیم دریافتی بود. پس از تایید روایی و پایایی ابزار، این پرسشنامه مورد استفاده قرار گرفت. تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS16 و آزمون های توصیفی (فراوانی و درصد، میانگین و انحراف معیار) و آزمون های تحلیلی (ضریب همبستگی، رگرسیون لوجستیگ و رگرسیون خطی) در سطح معناداری 0.05 انجام شد.یافته ها: میانگین سنی زنان مورد پژوهش 36.5±8.1 سال بود. میانگین میزان کلسیم دریافتی ماهیانه آنان 14703.1±8377.5 میلی گرم بود؛ %63.7 آنان از نظر میزان فعالیت بدنی در گروه کم تحرک بودند. آزمون رگرسیون خطی نشان داد سازه موانع درک شده (p=0.008) پیش بینی کننده رفتار تغذیه ای کلسیم دریافتی است. آزمون رگرسیون لوجستیگ نیز نشان داد که سازه خودکارآمدی (p<0.001) پیش بینی کننده فعالیت بدنی است. نتیجه گیری: الگوی اعتقاد بهداشتی از پیش بینی کنندگی خوبی برای رفتارهای پیشگیری کننده از پوکی استخوان در زنان برخوردار بوده و به کارگیری از آن در برنامه های آموزشی موثر خواهد بود.

زمینه و هدف: تشخیص سرطان پستان سلامت معنوی را به خطر می اندازد و درنهایت سبب از بین رفتن امید در فرد می شود. هدف از این پژوهش تعیین اثربخشی آموزش سلامت معنوی بر میزان امیدواری بیماران مبتلا به سرطان پستان مراجعه کننده به بیمارستان امام حسین (ع) تهران بود.مواد و روش ها: این پژوهش یک مطالعه مداخله ای نیمه تجربی از نوع شاهدداراست. از بین مراجعه کنندگان به بیمارستان امام حسین (ع) تهران در سال 1392 صد نفراز زنان مبتلا به سرطان پستان انتخاب و به صورت تخصیص تصادفی در دو گروه آزمون و کنترل (هر گروه 50 نفر) قرارداده شدند. سپس پرسشنامه استاندارد سلامت معنوی پالوتزین و الیسون و پرسشنامه امید هرث قبل و یک ماه بعد از مداخله در بیماران دو گروه آزمایش و شاهد تکمیل شد.پس از انجام مداخله آموزشی برای بیماران گروه مورد داده ها با استفاده از آزمون های آماری کای اسکوئر، تی مستقل و تی زوجی و ضریب همبستگی پیرسون مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.یافته ها: میانگین نمرات سلامت معنوی و امید در بیماران گروه آزمایش به طور معناداری بیشتر از گروه شاهد بود (p>0.001). همچنین میانگین نمره سلامت معنوی و نمره امید (P>0.001) رابطه معناداری دیده شد.نتیجه گیری: آموزش سلامت معنوی در افزایش میزان امیدواری بیماران موثر است. با توجه به نقش کلیدی احیاء سلامت معنوی در بازگشت دوباره این بیماران به زندگی عادی، لازم است دست اندرکاران تیم سلامت توجه ویژه ای به این مساله بنمایند.

زمینه و هدف: سرطان بدخیم پوست همواره یکی از شایع ترین سرطان ها در ایران بوده است. تابش بیش از حد پرتوی فرابنفش خورشید مهم ترین عامل خطر بالقوه (ریسک فاکتور) محیطی در ایجاد این بدخیمی است. این مطالعه با هدف بررسی کارایی الگوی اعتقاد بهداشتی در آموزش کشاورزان در خصوص رفتارهای پیشگیری کننده از سرطان پوست انجام شد.مواد و روش ها: این پژوهش مطالعه ای نیمه تجربی بود. جمعیت موردمطالعه، تعداد 200 نفر از کشاورزان تحت پوشش مراکز بهداشتی درمانی شهرستان سیرجان بودند که به طور تصادفی به دو گروه مداخله (100 نفر) و کنترل (100 نفر) تقسیم شدند. مداخله آموزشی طی دو جلسه 60 دقیقه ای انجام شد. اطلاعات از طریق تکمیل پرسشنامه (حاوی 49 سوال) طی مصاحبه مستقیم قبل از مداخله آموزشی و سه ماه بعد از آن، جمع آوری گردید. و داده ها با استفاده از کای اسکوئر، آزمون دقیق فیشر، تی مستقل و تی زوجی مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفتند.یافته ها: پس از مداخله، نمرات آگاهی در هر دو گروه مداخله و شاهد افزایش یافت. این یافته به علت اجرای برنامه های آموزشی روتین در آن مراکز بود. حساسیت درک شده، شدت درک شده ، منافع و موانع درک شده، راهنما برای عمل و خودکارآمدی نیز پس از مداخله در گروه مداخله افزایش یافت، ولی در گروه شاهد افزایشی نداشته و اختلاف معناداری مشاهده نگردید.نتیجه گیری: الگوی اعتقاد بهداشتی در آموزش کشاورزان موثر بود؛ بنابراین پیشنهاد می گردد در کنار روش های آموزش سنتی از الگوی اعتقاد بهداشتی استفاده گردد.

زمینه و هدف: پیوند اعضا به عنوان یک شیوه جدید درمانی برای جایگزین کردن اعضای بیماران با از کارافتادگی پیشرفته اعضا به کار گرفته می شود. از مهم ترین دغدغه ها در پیوند، کمبود عضو اهداکننده است. بسته به نوع بیماری حدود %25-10 از بیماران نیازمند پیوند، بدون دریافت عضو در فهرست انتظار فوت می کنند. مطالعه حاضر با هدف تعیین میزان آگاهی و نگرش ساکنین شهرستان بندرعباس به اهدای عضو انجام گرفت.مواد و روش ها:در این مطالعه توصیفی تحلیلی 900 نفر ( 487 مرد و 413 زن) از افراد بالای 20 سال شهر بندرعباس موردبررسی قرار گرفتند. روش نمونه گیری چندمرحله ایی بود. جمع آوری داده ها توسط پرسش نامه ای محقق ساخته که دارای روایی و پایایی معتبر بود صورت گرفت. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده ار SPSS16 و آزمون های توصیفی، و آزمون های استنباطی تی و آنوا و پیرسون انجام شد. از نظر آماری p>0.05 معنادار در نظر گرفته شد.یافته ها: میانگین نمره آگاهی %42.26 و نمره نگرش %70.73 بود. 260 نفر (%28.9) مخالف اهدای عضو بودند؛ که دلیل مخالفت %52.3 بازگشت به حیات بود. بین نگرش با (p=0.016). تحصیلات (p=0.022)، وضعیت اقتصادی (p=0.005) رابطه معنادار بود. همچنین بین آگاهی باتحصیلات (p<0.001) وضعیت اقتصادی (p<0.001). رابطه معنادار مشاهده گردید. تلویزیون مهم ترین منبع اطلاعاتی در خصوص اهدای عضو بود.نتیجه گیری: آموزش به مردم در جهت افزایش آگاهی نسبت به اهدای عضو و نگرش مثبت ضروری به نظر می رسد. همچنین تبلیغات و فرهنگ سازی به خصوص به وسیله صدا و سیما می تواند در افزایش سطح آگاهی های مردم نسبت به اهدای عضو نتایج مثبتی را به دنبال داشته باشد.

زمینه و هدف: استرس اکسایشی از پیامدهای ورزش حرفه ای است که می تواند سلامت ورزشکاران را به مخاطره بیندازد. مطالعه حاضر به منظور تعیین اثر مکمل یاری ال-کارنیتین بر شاخص های سلامت مردان تمرین نکرده طی یک دوره تمرین ورزشی مقاومتی انجام گرفت.مواد و روش ها: مطالعه حاضر از نوع کارآزمایی کنترل شده تصادفی بود که به شکل دو سو ناآگاه روی بیست وچهار مرد سالم غیرورزشکار انجام گرفت. آزمودنی ها به طور تصادفی در دو گروه دوازده نفره ال-کارنیتین و دارونما قرار گرفتند. هر دو گروه به مدت 6 هفته، تمرین ورزشی مقاومتی یکسان انجام دادند. در طول مطالعه گروه ال-کارنیتین روزانه دو گرم مکمل ال-کارنیتین و گروه دارونما روزانه دو گرم دارونما (مالتودکسترین) مصرف کردند. اندازه گیری های پیکرسنجی، دریافت های غذایی و آزمایش های بیوشیمیایی خون (فراسنج های گلوتاتیون، مالون دی آلدئید، سوپر اکسید دیسموتاز و کاتالاز) در ابتدا و انتهای مطالعه انجام شد.یافته ها: در انتهای مطالعه در گروه ال-کارنیتین، میزان گلوتاتیون سرم به طور معناداری افزایش و میزان مالون دی آلدئید سرم به طور معناداری کاهش یافت. میانگین این فراسنج ها در انتهای مطالعه بین دو گروه نیز تفاوت معناداری با یکدیگر داشتند (P>0.05). فعالیت آنزیم های سوپر اکسید دیسموتاز و کاتالاز به طور معناداری در هر دو گروه ال-کارنیتین و دارونما افزایش پیدا کرد اما این افزایش در گروه ال-کارنیتین بیشتر بود (p>0.01).نتیجه گیری: در این مطالعه مصرف دو گرم در روز ال-کارنیتین به مدت هشت هفته باعث افزایش معنادار میزان گلوتاتیون سرم و فعالیت آنزیم های سوپراکسیداز دیسموتاز و کاتالاز و کاهش معنادار مالون دی آلدئید سرم در افراد موردمطالعه گردید.

زمینه و هدف: با توجه به اهمیت تغذیه کودک با شیر مادر و شکل گرفتن عادات غذایی و شروع تغذیه تکمیلی در دو سال اول زندگی، این دوره سنی مهم ترین دوران رشد و تکامل کودک محسوب می شود. هدف از این پژوهش تعیین تاثیر آموزش بر توانمندسازی مادران در مورد تغذیه صحیح در کودکان صفر تا 2 سال در خانه های سلامت منطقه 18 تهران بود.مواد و روش ها: پژوهش حاضر یک مطالعه نیمه تجربی بود. نمونه های موردمطالعه به صورت تصادفی چندمرحله ای از خانه های سلامت انتخاب شدند. برای گردآوری داده ها از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد. پس از تایید روایی و پایایی با آزمون آلفا کرونباخ (a=0.82) گروه کنترل و مداخله انتخاب و داده ها گردآوری شد. سپس 3 جلسه آموزشی، با استفاده وسایل آموزشی مثل تخته وایت برد و روش های آموزشی پرسش و پاسخ برگزار شد. 3 ماه پس از اجرای مداخله اطلاعات از گروه ها جمع آوری و با استفاده از آزمون های آماری توصیفی و تی زوجی و مستقل تجزیه وتحلیل شدیافته ها: قبل از مداخله در گروه مداخله، میانگین نمرات آگاهی 13.30، نگرش 24.99 و رفتار 13.97 بود و بعد از مداخله به ترتیب به 14.92، 27.45 و 14.39 افزایش یافته بود. همچنین میانگین نمرات آگاهی، نگرش و رفتار گروه کنترل، قبل از مداخله به ترتیب 13.02، 23.70 و 13.59 و بعد از مداخله به ترتیب 13.24، 24.47 و 13.45 بود.نتیجه گیری: با توجه به یافته های این مطالعه آموزش می تواند به عنوان ابزاری اثربخش برای ارتقاء آگاهی، نگرش و عملکرد مادران نسبت به تغذیه کودکان باشد.