نامه هنرهای تجسمی و کاربردی
سال:1397 | دوره:11 | شماره:21 |تعداد مقالات:7

بر سرلوحه ی دست نویس مونس الاحرار فی دقایق الاشعار (741 هجری) جلوس زوجی سلطنتی بازنمایی شده که پژوهشگران آن را به پیروی از تفسیر معمول از مجالس مصور در افتتاحیه ی نسخ به عنوان بازنمایی حامی ناشناس این نسخه تفسیر کرده اند. در این مقاله با روش شمایل نگاشتی و با تمرکز بر مجاورت این مجلس با بزم شکار به واکاوی محتو ای سرلوحه ی مونس الاحرار در بستر تاریخی خلق آن و چرایی ظهور آن به عنوان مجلس سرلوحه در ابتدای این نسخه پرداخته ایم. داده های به دست آمده از متون تاریخی و ادبی و بررسی محتوای بصری آثار برجای مانده تا سده ی هشتم هجری، سرلوحه ی مونس الاحرار را به گستره ای از مفاهیم و مضامین متداول در فرهنگ درباری و ادبیات فارسی پیوند می دهد که نِمود آن در هنر های تصویری «زنجیره ی شاهانه» نامیده شده است و به نمایش شاه و اعمال شاهانه ی وی تحت عنوان کلی بزم و رزم اختصاص دارد. بدین ترتیب مشاهده می شود که سرلوحه های مصور بیان بصری سنت مدح و ثنای شاهان در ابتدای کتب به شمار می روند و در سرلوحه ی مونس الاحرار این کارکرد با جزئیات شمایل نگاشتی متداول در تبریزِ عهد ایلخانی، ترکیب بندی های مجالس بر تخت نشستن در دوره ی سلجوقی و سنت ایرانیِ بازنمایی زنجیره های شاهانه به عنوان جان مایه ی هنر درباری درهم آمیخته است.

فهم اینکه بازارهای هنر چگونه پدید می¬آیند، برای محققان بازاریابی یک چالش اساسی باقی مانده است. بازار هنر، از یک سو به ارتقا و شناخت هرچه بیشتر آثار هنری و هنرمندان کمترشناخته شده منجر می¬شود و از سوی دیگر، تجارت را در فرهنگ و هنر ترغیب می¬کند. سوال اینجاست که چه کسانی، طی چه فرایندی بازار هنرهای تجسمی و تجارت آثار را هدایت می¬کنند و چه نقش¬هایی برعهده دارند. این مقاله به مکانیسم ورود افراد به جامعه هنری و مشروعیت یافتن آنها به عنوان هنرمند در طول فرایند تایید می¬پردازد. به این منظور، از متدولوژی کیفی فراترکیب استفاده شده است. نتایج نشان می¬دهد که بازار هنر متشکل از اعضای شبکه نهادی کسب و کار شامل چهارده عضو یا نهاد هنر است که هنر را تعریف کرده و با برعهده گرفتن نقش¬های مختلف در دو سطح بازار اولیه و ثانویه و طی چهار مرحله ایجاد، معرفی، رشد و بلوغ، دوره عمر هنری یک هنرمند را تا زمان تثبیت او در بازار هنر، هدایت می¬کنند. درنهایت چارچوبی به عنوان شبکه کنش¬های متقابل دنیای هنر ارائه شد که این سه بعد در کنار هم نشان داده است و در آن، حضور شبکه¬ای از متخصصان تعیین می-کند چه کسی در دنیای هنر ماندگار شود.

بحث درباره ی زیبایی در هنرهای تجسمی و نیز معماری، همواره از دغدغه های هنرمندان، معماران و حتی فلاسفه بوده است، و نظرات متفاوتی نیز در این زمینه وجود دارد. در اوایل قرن بیستم و در پی جنبش های هنری پیش آمده در جهان، هنرمندان زیادی برای تعریف اصول زیبایی در هنرهای تجسمی تلاش کردند که ما امروزه این دانش را با نام مبانی هنرهای تجسمی می شناسیم. این پژوهش با انتخاب خانه ی بروجردی ها که در سال 2015 توسط گردشگران، به عنوان نمونه ی برتر یونسکو معرفی شده است و تحلیل بصری آن بر اساس اصول نُه گانه ی چارلز جنسن برای بالندگی بصری که عبارتند از: 1-تناسب، 2-تباین (کنتراست)، 3-تعادل، 4-هماهنگی (کمپوزیسیون)، 5-تنوع، 6-ریتم، 7-تنوع در ریتم، 8-حرکت و 9-غالب بودن نقطه ی تمرکز، سعی دارد به صورت تصویری رعایت این اصول را در بنای مورد نظر اثبات نماید تا به دلیل انتخاب آن برسد. به این منظور تصاویر بر اساس اصول گفته شده و به روش توصیفی تحلیلی آنالیز شده اند و برای اثبات اصل تناسب نیز از نرم افزار ریاضی PhiMatrix که یابنده ی نسبت زرین می باشد؛ استفاده شده است. بر مبنای تحلیل های به دست آمده، اصول مورد نظر به شکل نیرومندی در طراحی بنا رعایت شده اند.

نگارش خط نستعلیق به لحاظ ارتباط تنگاتنگ با ادبیات و همچنین نمود جلوه های بصری ویژه، قرن ها استمرار پیدا کرده است. این خط می تواند به عناصر اولیه تجزیه شود که اولین و مه مترین عنصر آن «نقطه » است. نقطه علاوه بر نیاز کلمه در خواندن، نقش مهمی در هماهنگی و تقابل بین انرژی های تصویری در کلمه و سطر دارد؛ لذا اهمیت نقش بصری نقطه بسیار مشهود است. هدف اصلی این مقاله عبارت است از بررسی نقش نقطه از منظر اصول و مبانی هنرهای تجسمی در مقایسه ی آثار خط میرعمادالحسنی )هنرمند دوره صفوی) و غلامحسین امیرخانی )شیوه غالب معاصر(، با توجه به مؤلفه هایی از قبیل( محور نقطه 2( شیب نقطه )در دونقطه و س هنقطه( 3( وزن بصری نقطه. در این راستا به سؤالاتی نظیر: چگونگی توجه بیشتر در نحوه نقطه گذاری با توجه به اصول و مبانی بصری در هریک از شیوه های مذکور، محور نقطه و همچنین چگونگی رعایت شیب نقطه و وزن بصری نقطه و تفاوت های آن در دو شیو هی میرعمادالحسنی و غلامحسین امیرخانی پاسخ داده شده است. روش به کار گرفته شده در این مقاله توصیفی-تحلیلی، از نوع مقایسه ای و از نظر هدف کاربردی است. گردآوری داده ها به صورت کتابخانه ای و تحلیل نگارندگان با مقایسه تصویری آثار دو هنرمند نامبرده صورت پذیرفته است. نتایج بررسی های پژوهش حاضر نشان می دهد که نحوه قرار گرفتن محور نقطه ها، میزان شیب دونقطه و سه نقطه و همچنین وزن تصویری آن ها در شیوه میرعماد کاملاً منطبق بر اصول و مبانی زیباشناسی بصری است که همین امر باعث افزایش حضور و تأثیر نقطه ها بین کلمات و حروف نسبت به شیو ه امیرخانی می گردد؛ به بیان دیگر نقطه ها در خطوط میرعماد از شأن و منزلتی هم تراز با حروف و کلمات برخوردارند.

این مقاله به بررسی چگونگی شکل گیری مفرغ های لرستان و تاثیر گیلگمش، اسطوره بین النهرینی برآنها می پردازد. بررسیها از این آثار نشان می دهد که این قوم در این حرفه بسیار ماهر بوده و توانسته است با تاثیرپذیری از هنر هسایگانش، با هنرمندی و ظرافتی خاص در کار خود آنها را عرضه کنند. این پژوهش به روش توصیفی-تحلیلی با رویکرد تاریخ هنری، و به شیوه گردآوری کتابخانه ای و میدانی به ارتباط مفرغ های لرستان با فرهنگ و اسطوره های بین النهرین پرداخته و دوران شکوفایی هنر لرستان را مورد بررسی قرار می دهد. هدف از این پژوهش جست و جوی نقش گیلگمش و میزان تاثیر آن بر مفرغ های لرستان است. یافته ها حاکی از این است که اجداد قوم لر یعنی کاسی ها، با توجه به ویژگی های نژادیشان و مدت زمانی که بر بخشهایی از سرزمین های بین النهرین حکومت کرده اند، این هنر را به اوج زیبایی خود رسانده اند. نتایج این تحقیق ارتباط دیرینه کاسی ها با بابلی ها، سومریان و آشوریان را نشان می دهد. و آثار به دست آمده بیانگر آن است که نقش گیلگمش از ارکان اصلی هنر مفرغ کاری لرستان محسوب می شود.

سیاست نوسازی و غربی سازی که توسط رضاشاه و آتاتورک در دهه های 1920 و 1930 میلادی اجرا شد، تأثیرات عمیقی در ایران و ترکیه داشت. در پژوهش حاضر به مطالعه تطبیقی تحولات فرهنگی و هنری ایران و ترکیه در بستر رشد و توسعه مدرنیزاسیون خواهیم پرداخت. مدرنیزاسیون در قالب جریانی فراگیر، به تجربه های مشترکی در هنرآفرینی کشورهای پیرامونی منجر شده است. بر این مبنا، در مقاله حاضر این پرسش دنبال خواهد شد که: چگونه جریان های مشترکی در نقاشی ایران و ترکیه در مقطع زمانی مورد اشاره پدید آمد؟ چگونه هنرمندان دو کشور در مقاطع زمانی تقریباً مقارن، گرایش های هنری مشابهی داشت هاند؟ یافته های پژوهش نشان می دهد که در دوران توسعه مدرنیزاسیون، سه گرایش عمده در هنر نقاشی ایران و ترکیه به وجود آمده است: گرایش اول، طبیعت گرایی به شیوه آکادمیک اروپایی در قالب نقاشی چهره، منظره و طبیعت بی جان؛ گرایش دوم، نوگرایی با تأثیر از جریان هنر مدرن اروپا در قالب سبک هایی همچون اکسپرسیونیسم و کوبیسم؛ و گرایش سوم، بازگشت به هویت تاریخی و رجوع به عناصر فرمی هنرهای سنتی با بیانی مدرن در قالب انتزاعی. در نتیجه می توان گفت همان گونه که مدرنیزاسیون شک لگیری ساختاری مشترک را در عرصه سیاسی دو کشور در پی داشته، در عرصه جریان های هنری نیز تحول مشترکی را پدیدار کرده است.

مقاله ی پیش رو در صدد است با ارائه ی مفاهیم زیبای یشناسی در ساختار کفش پاشنه بلند و بررسی جایگاه هر کدام از عناصر فرم، رنگ و مواد در ایجاد و انتقال احساسی که در روند طراحی، هدف طراح محسوب می گردد، نسبت به مقوله ی طراحی کفش از دیدگاه احسا سگرایی به شناخت وسیع تری دست یابد. پس از انجام مطالعات اولیه، از دو گروه سی نفره مشتریان، دانشجویان و استادان زن رشت هی طراحی صنعتی، در ارتباط با پنج محصول از برند «چارلز اند کیت » با روش پرسشنام هی افتراق معنایی کانسی، نظرسنجی گردید. دلیل گزینش این مخاطبان، پیش فرض نگارندگان مبنی بر دقت و حساسیت آنها نسبت به این محصولات بوده است. بر اساس نتایج پرسشنامه ها در نرم افزار اس پی اس اس، احساسات مشترک با بیشترین مقدار کمّی ب هدست آمده در نمودار ETA قرار گرفت و نقش عناصر فرم، رنگ و مواد به تفکیک بررسی شد و با امتیازدهی آنها، میزان تأثیرگذاری هر یک از عوامل مزبور در انتقال احساس در طراحی هر محصول مشخص گردید. نتایج حاصله، تأکیدی بر تأثیر قابل توجه عنصر فرم نسبت به عناصر رنگ و مواد در خلق احساسی است که کاربر با مشاهده ی محصول دریافت می کند.