مطالعات توسعه اجتماعی - فرهنگی
سال:1394 | دوره:4 | شماره:1 |تعداد مقالات:8

قلدری در مدارس موضوعی روان شناختی- اجتماعی است که از دهه 1980 توجه محققان و محافل علمی را برانگیخته است. این پژوهش با هدف بررسی تبیین پذیری این آسیب بر اساس نظریه های خودکنترلی (نظریه عمومی جرم)، هم نشینی افتراقی و فشار عمومی، نوشته شده است. روش تحقیق در پژوهش حاضر، پیمایشی و مقطعی است و جمع آوری اطلاعات از طریق پرسش نامه صورت گرفته است. جامعه آماری این تحقیق نیز همه دانش آموزان دبیرستانی پایه اول تا سوم در منطقه شهری ساری هستند. در مجموع تعداد 410 نفر افراد مورد مطالعه با روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای متناسب با حجم انتخاب شدند. نتایج تحقیق نشان می دهد که 7.6 درصد از پاسخ گویان اصلا قلدری ندارند. هم چنین قلدری 65.4 درصد از افراد در حد کم، 22.2 درصد در حد متوسط و 4.9 درصد در حد زیاد است. علاوه بر این، قلدری دانش آموزان پسر، به طرز معناداری بیش تر از دانش آموزان دختر است. نتایج مدل رگرسیونی نیز حاکی از آن است که خودکنترلی پایین، پیوند افتراقی و فشار عمومی به ترتیب قوی ترین پیش بینی کننده های قلدری هستند.

در سال های اخیر مطالعات فراوانی در زمینه توسعه انجام شده که همه آن ها بر محور توسعه اقتصادی نیست، بلکه ایده نقش فرهنگ در توسعه- یا به عنوان یکی از مباحث توسعه- مطرح گردیده است. پژوهش حاضر از نوع تحقیقات تحلیلی- کاربردی است که در آن بر اساس مدل های تاکسونومی عددی و تاپسیس به تحلیل یافته های مورد نظر اقدام شده است. اطلاعات مورد نیاز به شیوه میدانی و کتابخانه ای جمع آوری گردیده و بر اساس 48 شاخص مختلف که در این تحقیق برای سنجش توسعه یافتگی فرهنگی استان هرمزگان در نظر گرفته شده، تحلیل شده اند. نتایج یافته ها نشان دهنده آن است که بر اساس روش تاپسیس، شهرستان ابوموسی با ضریب توسعه یافتگی 0.54 و کسب رتبه اول به عنوان توسعه یافته ترین شهرستان و خمیر با ضریب توسعه یافتگی 0.03 و کسب رتبه یازدهم به عنوان محروم ترین شهرستان در مقایسه با دیگر شهرستان های استان شناخته شده اند. هم چنین طبق رتبه بندی با استفاده از مدل تاکسونومی عددی، بندرعباس با ضریب توسعه یافتگی 0.66 برخوردارترین شهرستان و خمیر با ضریب توسعه یافتگی 1.07 محروم ترین شهرستان معرفی شده است. آن چه کاملا مشهود است وجود نابرابری فاحش میان شهرستان های استان از نظر درجه توسعه یافتگی فرهنگی است.

هدف تحقیق حاضر، تحلیل روابط ساده و چندگانه میان هوش اخلاقی و سرمایه اجتماعی با میزان مسوولیت پذیری دانشجویان دانشگاه است. نوع پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر اجرا، توصیفی هم بستگی است. جامعه آماری پژوهش شامل همه دانشجویان دانشگاه کاشان در سال تحصیلی 94-1393 مشتمل بر 7132 نفر است که با استفاده از فرمول حجم نمونه، 258 نفر به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای به دست آمده است. ابزار گردآوری اطلاعات در این تحقیق، سه پرسش نامه هوش اخلاقی در قالب 40 گویه در سه مولفه (راستگویی، بخشش و دل سوزی)، پرسش نامه سرمایه اجتماعی در قالب 24 سوال در چهار مولفه (مشارکت اجتماعی، انسجام اجتماعی، تعلق اجتماعی و اعتماد اجتماعی) و پرسش نامه مسوولیت پذیری در قالب 42 سوال در پنج مولفه (خودمدیریتی، امانت داری، وظیفه شناسی، سازمان یافتگی و پیشرفت گرایی) برحسب طیف پنج درجه ای لیکرت بوده است. روایی محتوایی هر سه پرسش نامه مورد تایید کارشناسان قرار گرفته و پایایی پرسش نامه ها از طریق ضریب آلفای کرونباخ برای هوش اخلاقی 0.83، سرمایه اجتماعی 0.87 و مسوولیت پذیری 0.91 برآورد شده است. تجزیه و تحلیل داده ها نیز در سطح استنباطی (ضریب هم بستگی پیرسون، رگرسیون و آزمون t) با استفاده از نرم افزار آماری spss انجام گرفته است. یافته ها نشان می دهد که میانگین هر یک از مولفه های هوش اخلاقی، سرمایه اجتماعی و مسوولیت پذیری از میانگین فرضی بیش تر است و بین هر یک از مولفه های هوش اخلاقی و سرمایه اجتماعی با مسوولیت پذیری رابطه مثبت و معنادار وجود دارد.

امروزه مفهوم سرمایه اجتماعی به یکی از مفاهیم با غنای نظری مناسب و ذخیره پژوهشی گسترده در جامعه شناسی تبدیل شده و به دلیل ارتباط با شاخص های متعدد توسعه در جامعه مورد توجه بسیاری از سیاست گذاران اجتماعی و سیاسی قرار گرفته است. تحقیق حاضر با درک این مساله و با هدف مطالعه رابطه مشارکت در اجتماعات دینی و سرمایه اجتماعی در میان شهروندان، با استفاده از روش پیمایش و ابزار پرسش نامه انجام شده است. جامعه آماری تحقیق همه افراد سنین میان 15 تا 59 سال شهر شیراز بوده اند که نمونه ای 410 نفره با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای و به طور تصادفی انتخاب شده است. نتایج این تحقیق حاکی از آن است که میان شرکت در اجتماعات دینی و ابعاد مختلف سرمایه اجتماعی همچون انسجام اجتماعی، اعتماد درون گروهی و اعتماد نهادی، هم بستگی مثبت و معناداری وجود دارد که در این میان بیش ترین هم بستگی با اعتماد نهادی بوده است، این بدان معناست که با افزایش مشارکت افراد در اجتماعات دینی، سرمایه اجتماعی آنان نیز افزایش می یابد. البته در این تحقیق رابطه معناداری میان مشارکت در اجتماعات دینی و مشارکت اجتماعی مشاهده نشده است. بنابراین پیشنهاد می شود محققان در تحقیقات آتی، به تحلیل محتوای پیام هایی که در اجتماعات دینی ارائه می شود و می تواند بر ابعاد مختلف سرمایه اجتماعی اثرگذار باشد، نیز توجه کنند.

هدف این پژوهش، مطالعه جامعه شناختی رابطه کارگران، کارفرمایان و دولت در تنظیم روابط کار صنعتی است. سوال اصلی تحقیق این است که وضعیت گفتگوی اجتماعی در روابط کار صنعتی کنونی ما چگونه است؟ یافته های این پژوهش بر اساس روش تحقیق کیفی چندگانه و از طریق مصاحبه عمیق فردی و گروهی متمرکز جمع آوری شده است. این یافته ها بیانگر آن است که در حال حاضر از یک سو وجود تشکل های مختلف کارگری و کارفرمایی، ضعف هماهنگی در میان آن ها، عدم تمرکز در میان تشکل های کارگری و کارفرمایی و دست نیافتن به یک دستور مشترک، عامل مهمی در عدم برقراری گفتگوی اجتماعی در محیط کار است. از طرف دیگر، با استفاده از نظریه گفتمان می توان اظهار کرد که تولید و درک مختلف معنایی از گفتگوی اجتماعی از سوی کنش گران مختلف در روابط کار صنعتی نیز سبب کنش های متفاوت و متعارضی شده که گفتگوی اجتماعی را با چالش مواجه کرده است. نگرش پدرسالارانه کارفرمایان به کارگران، وجود گفتگوی اجتماعی را به ضرر منافع جمعی می داند و تشکلات مختلف کارگری نیز قادر نیستند درباره مساله مشترک خود به اجماع برسند. همین امر موجب طرد گفتگوی اجتماعی شده است. هم چنین منفعت طلبی کارفرمایان سبب شده تا هیچ تفویض اقتداری از سوی آن ها به کارگران در محیط کار صورت نگیرد. به نظر می رسد که کنش های دو طرف بر اساس اصل کنش عقلانی و منافع جمعی انعکاس یافته و اصل گفتگوی اجتماعی را نقض کرده است و به جای آن که هر دو طرف بخشی از منافع خود را معطوف به طرف دیگر نمایند تا منافع مشترک به حداکثر برسد، درصدد به حداکثر رساندن منافع خود هستند، پدیده ای که به آن تنش و تضاد در روابط سازمانی و صنعتی گفته می شود.

هویت قومی که یکی از مهم ترین انواع هویت به شمار می رود، در هویت ملی یک گروه سرزمینی وجود دارد و از ریشه ای تاریخی در هر سرزمین و کشوری برخوردار است. به خطر افتادن هویت قومی، هویت ملی را نیز در جامعه دچار تزلزل می کند یا آن را به اضمحلال می برد. هدف اصلی این مقاله تبیین تفاوت گرایش به هویت ملی بر اساس تعلق به گروه قومی است. روش تحقیق پیمایشی و ابزار سنجش پرسش نامه بوده است. جامعه آماری پژوهش همه دانشجویان دانشگاه های دولتی و آزاد مستقر در مرکز استان گلستان بوده اند که تعداد آن ها بر اساس آخرین آمار 83110 نفر بوده است. برای تعیین حجم نمونه از فرمول منطقی کوکران استفاده شده و پس از حذف پرسش نامه های ناقص، داده های به دست آمده از 430 نفر مورد پردازش و تحلیل قرار گرفته است. نتایج نشان داده که از ابعاد سه گانه گرایش به هویت ملی، بعد رفتاری گرایش دانشجویان به هویت ملی بالاتر از دو بعد دیگر، و بعد عاطفی گرایش آنان نیز بالاتر از بعد شناختی است. شاخص میانگین هم حاکی از آن است که در مجموع گرایش دانشجویان به هویت ملی، در حد زیاد (4.118 از 5) است. مقایسه گروه های قومی برحسب گرایش به هویت ملی نشان داده با توجه به مقدار محاسبه شده آزمون مقایسه تفاوت ها که برابر با 0.957 و سطح معنی داری آن که برابر با 0.293 است، تفاو ت معنی داری میان گروه های قومی مختلف در گرایش به هویت ملی وجود ندارد. تفاوت های جزئی موجود نشان دهنده آن است که دانشجویان کرد بالاترین گرایش را به هویت ملی دارند، در حالی که دانشجویان لر در کم ترین حد قرار گرفته اند. پس از کردها، ترک ها و ترکمن ها جای دارند. فارس ها نیز در رتبه پنجم قرار می گیرند و سیستانی ها به عنوان یک گروه زبانی، نزدیک به فارس ها قرار دارند. رتبه بندی گرایش دانشجویان به هویت ملی برحسب رشته تحصیلی نشان می دهد که تفاوت معنی داری در این زمینه وجود دارد، به گونه ای که دانشجویان رشته های فنی و مهندسی و سپس علوم پایه دارای بالاترین گرایش هستند، اما دانشجویان رشته های علوم پزشکی و علوم کشاورزی در رتبه های آخر قرار گرفته اند.

پس از انقلاب سال 1357، زنان در حوزه تحصیلات عمومی و عالی، به رشد قابل توجهی دست یافتند اما در زمینه فعالیت اقتصادی، آمار اشتغال زنان هم چنان نسبت به دوران پیش از انقلاب تغییرات چندانی نکرده است. تلاش برای فهم این شکاف و جستجوی راه حل هایی برای کاهش آن به ویژه آن جا که رسالت آموزش عالی را مدنظر دارد، هدف این مقاله به شمار می آید. هم چنین، بررسی این شکاف به میانجی بازخوانی اسناد موجود و نیز خوانش و تفسیر روایت های به دست آمده از خلال مصاحبه با زنان تحصیل کرده یا شاغل به تحصیل و متخصصان، روش این تحقیق است. بر اساس نتایج این تحقیق انتخاب رشته تحصیلی، عدم انتقال مهارت کافی برای ورود به بازار کار، ضعیف بودن هویت شغلی در نزد دختران، وجود تبعیضات ساختاری در جامعه و نیز قدرتمندی تقسیم کار مبتنی بر جنس، از دلایل این شکاف است.

بافت فرسوده شهر تهران به دلیل عدم قدرت انطباق با سرعت غیرقابل تصور تغییرات اجتماعی- اقتصادی، فناوری و...، کارایی خود را در طول زمان از دست داده و هم اکنون با معضلات گوناگونی از جمله تنزل کیفیت های فضایی و محیطی، فرسودگی کالبدی و مسائل اجتماعی مواجه شده است. این معضلات زاییده جریان های فضایی تولید کننده تبعیضات مکانی هستند. بنابراین باید به بررسی علل شکل گیری بافت های فرسوده شهر تهران تحت تاثیر عوامل و روابط موجود در فضا پرداخته شود. بر این اساس، هدف تحقیق حاضر بررسی تاثیر نحوه تولید و توزیع فضایی منابع شهری در بی عدالتی فضایی بافت های فرسوده شهر تهران است. این پژوهش از نوع تحلیلی و سوال آن هم از نوع سوال چیستی است. هم چنین متدولوژی تحقیق، پس کاوی و رویکرد آن نیز پساختارگرایانه است، زیرا به صورت ریشه ای به بازنمایی چندگانه از واقعیت اجتماعی می پردازد. برای بررسی کنش های فضایی در تولید بافت های فرسوده، باید به دوره آغاز تغییر شیوه تولید از نظام فئودالی به شیوه تولید سرمایه داری در کشور بازگردیم. فرایند تولید بافت مورد مطالعه به تدریج پس از تغییرات مذکور صورت گرفته است. بنابراین باید تاثیر عناصر فضایی را در شکل گیری تبعیضات مکانی و بافت فرسوده شهر تهران مورد توجه قرار داد تا سازوکار فضایی تولید کننده بی عدالتی استخراج شود. به طور کلی می توان نتیجه گرفت که جریان های فضایی در طول زمان سبب تشدید تخصیص ناعادلانه منابع- که عامل شکل گیری بافت فرسوده هستند- شده و سرعت تغییرات فضایی را افزایش داده اند و چون گروه های کم درآمد به دلیل عدم برخورداری از قدرت و دانش، توان سازگاری و بهره برداری از شرایط به وجود آمده برای افزایش منابع در اختیار را نداشته اند، در مکان، محصور جریان های فضایی شده اند. بافت فرسوده شهر تهران نیز از جمله این مکان هاست.