زراعت و فناوری زعفران
سال:1393 | دوره:2 | شماره:1 |تعداد مقالات:7

در کنار اندازه بنه مادری، مقدار فسفر بنه زعفران از عوامل موثر در افزایش گلدهی زعفران است. به منظور بررسی نقش اندازه بنه مادری، کاربرد کودهای آلی و محلول پاشی عناصر میکرو بر گل دهی، عملکرد بنه و جذب فسفر در زعفران در شرایط کنترل شده، آزمایشی در سال 92-1391 به صورت فاکتوریل در قالب طرح کامل تصادفی با 24 تیمار و سه تکرار در دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد به اجرا در آمد. عامل اول، دوم و سوم این آزمایش به ترتیب شامل اندازه بنه مادری در سه سطح (0.1 تا 4 گرم (کوچک)، 4.1 تا 8 گرم (متوسط) و 8.1 تا 12 گرم (بزرگ))، منابع مختلف تغذیه آلی (کود گاوی (25 تن در هکتار)، ورمی کمپوست (10 تن در هکتار)، کمپوست (10 تن در هکتار) و شاهد) و کاربرد عناصر میکرو (آهن+روی) در دو سطح (محلول پاشی و عدم محلول پاشی) بود. بر اساس نتایج آزمایش، بیشترین عملکرد بنه های دختری زعفران به طور معنی دار درنتیجه کاشت بنه های مادری با وزن بیش از 8 گرم (اندازه درشت) به دست آمد. در بین منابع تغذیه آلی، کاربرد کود گاوی بیشترین تاثیر را در افزایش معنی دار عملکرد بنه های دختری زعفران داشت. اثر محلول پاشی عناصر میکرو در افزایش عملکرد بنه های دختری زعفران معنی دار بود. علاوه بر این، بیشترین درصد و مقدار جذب فسفر در بنه های دختری زعفران به طور معنی دار درنتیجه کاشت بنه های مادری 8.1 تا 12 گرمی به دست آمد. با کاهش اندازه بنه مادری غلظت و مقدار جذب فسفر در بنه های دختری به طور معنی داری کاهش یافت.

بخش کشاورزی برای تامین مطالباتی مانند تولید محصول بیشتر، آلودگی کمتر و تحقق خواسته های مصرف کنندگان با توجه به کمیابی فزاینده منابع، تحت فشار می باشد. با توجه به اهمیت کارایی در رشد بهره وری، این شاخص می تواند نقش مهمی را به ویژه در کشورهای درحال توسعه برای تکامل سیستم های کشاورزی در جهت تامین این مطالبات ایفا کند. هدف از این مطالعه بررسی انواع کارایی فنی، اقتصادی و تخصیصی برای تولیدکنندگان زعفران شهرستان قائن با استفاده از روش تحلیل پوششی داده ها بود. اطلاعات و داده ها از طریق تکمیل 50 پرسشنامه در سال زراعی 91-1390 جمع آوری شده است. نتایج نشان داده متوسط کارایی فنی، تخصیصی و اقتصادی در حالت بازده ثابت نسبت به مقیاس به ترتیب برابر با 0.86، 0.92 و 0.88 و در حالت بازده متغیر 0.89، 0.92 و 0.80 می باشد. همچنین برحسب نتایج به دستامده، آموزش و مشاوره کشاورزان در استفاده صحیح از منابع در دسترس، ترویج و استفاده از فناوری های مناسب به گونه ای که باعث افزایش کارایی شود، توصیه می گردد.

زعفران (Crocus sativus L.) یکی از مهم ترین محصولات کشاورزی و دارویی ایران است. کاربرد صحیح عناصر غذایی در رشد بنه دختری و عملکرد گل زعفران دارای اهمیت ویژه ای است. به منظور مقایسه و بررسی تاثیر سطوح مختلف تغذیه خاکی و محلول پاشی با استفاده از کود کامل مخلوط بر تولید بنه های دختری و عملکرد گل زعفران، آزمایشی در سال-های 1390 و 1391 به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 4 سطح کودپاشی با کود کامل مخلوط (0، 50، 100 و 150 کیلوگرم در هکتار) و 3 سطح محلول پاشی با کود کامل مخلوط (با غلظت 0، 5 و 10 در هزار) و در سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه فردوسی مشهد اجرا شد. نتایج تجزیه واریانس حاکی از اثرات معنی دار تیمارهای تغذیه خاکی بر وزن بنه های دختری و همچنین تعداد و وزن گل و کلاله زعفران بود، اما بر تعداد کل بنه های دختری در واحد سطح تاثیر معنی داری نشان ندادند. تعداد و عملکرد بنه های دختری و گل زعفران تحت تاثیر غلظت های مختلف محلول پاشی و همچنین اثرات متقابل کودپاشی و محلول پاشی قرار نگرفتند. درمجموع نتایج این پژوهش نشان داد که مصرف خاکی 150 کیلوگرم در هکتار کود کامل مخلوط در اوایل اسفندماه تفاوت مثبت و معنی داری در عملکرد گل تر و خشک (به ترتیب 120 و 963 کیلوگرم در هکتار)، عملکرد کلاله تر و خشک (به ترتیب 45.5 و 7.90 کیلوگرم در هکتار کلاله خشک) و نیز وزن بنه های دختری زعفران (1646 گرم در مترمربع) نسبت به سایر تیمارها داشت، اما محلول پاشی عناصر غذایی در همین زمان نقشی در افزایش معنی دار عملکرد گل و بنه های دختری زعفران نداشت.

به منظور بررسی و مقایسه روش های شیمیایی و غیر شیمیایی مدیریت علف های هرز مزارع زعفران(Crucus sativus) آزمایش های مزرعه ای طی سال های 1388 تا 1390 در ایستگاه تحقیقات زعفران و گیاهان دارویی شهرستان گناباد به صورت طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با 6 تیمار و سه تکرار به اجرا درآمد. تیمارها شامل گیاه پوششی جو (Hordeum vulgare)، مالچ بستر قارچ، علف کش گالانت سوپر (هالوکسی فوپ-آر-متیل) (EC%10)، علف کش شوالیه (مزوسولفوروم+یدوسولفوروم) (WG%6)، وجین دستی و شاهد (عدم کنترل) بودند. به منظور تعیین قابلیت کنترل علف های هرز وزن خشک علف های هرز و نیز وزن خشک برگ، وزن ترگل و وزن خشک کلاله زعفران اندازه گیری و مقایسه شد. بررسی وضعیت علف های هرز مزرعه نشان داد که علف های هرز غالب در محل موردمطالعه شامل جو دره (Hordeum murinum)، جو موشی (Hordeum spontaneum)، ازمک (Cardaria draba) و بومادران (Achillea millefolium) بودند. علف کش شوالیه تاثیر قابل قبولی در کنترل علف های هرز برگ باریک و برگ پهن داشته اما به نظر می رسد این علف کش بر رشد گیاه زعفران نیز اثرات منفی داشته زیرا تراکم گیاه زعفران را در سال بعد در کرت های استفاده شده کاهش داد. علف کش گالانت سوپر علف های هرز برگ باریک را به خوبی کنترل نمود اما باعث کاهش عملکرد کلاله خشک و زیست توده برگ زعفران نیز شد. مالچ استفاده شده نتوانست علف های هرز را کنترل کند، اما باعث افزایش عملکرد نسبت به تیمار شاهد شد. گیاه پوششی جو تاثیر فراوانی در کاهش زیست توده علف های هرز برگ باریک و برگ پهن داشت. تیمار گیاه پوششی جو کم ترین زیست توده علف های هرز را سبب شده و همانند تیمار وجین دستی در کاهش زیست-توده علف های هرز موثر بود. این گیاه پوششی به دلیل کنترل مناسب علف های هرز، عدم ایجاد اثرات نامطلوب بر گیاه زعفران و همچنین تولید یک محصول جنبی بر سایر روش های مطالعه شده در این تحقیق برتری داشت.

کشاورزی شهرستان تربت حیدریه با توجه به امکانات و پتانسیل های موجود در زمینه منابع مختلف کشاورزی از امکانات ویژه ای برای کشت زعفران برخوردار است. در تحقیق حاضر با استفاده از اطلاعات جمع آوری شده از جهاد کشاورزی استان خراسان رضوی و سالنامه آمار بازرگانی خارجی برای سال زراعی 92-91 به بررسی مزیت نسبی تولید زعفران در شهرستان تربت حیدریه با استفاده از شاخص DRC و ماتریس تحلیل سیاسی PAM و در ادامه به بررسی مزیت نسبی صادرات زعفران پرداخته شد که به این منظور از شاخص های مزیت نسبی آشکارشده (RCA) و مزیت نسبی آشکارشده متقارن (RSCA) استفاده گردید. نتایج نشان داد شهرستان تربت حیدریه در تولید زعفران دارای مزیت نسبی است. همچنین بر طبق شاخص NPC قیمت بازاری محصول بیش از قیمت سایه ای آن است و لذا تولیدکننده از یارانه بهره برده است و از بازار محصول حمایت می شود. بر طبق معیار EPC نیز مداخله های دولت به سود تولید این محصول عمل کرده است و درمجموع از بازار نهاده و محصول حمایت می شود. درنهایت سودآوری خالص اجتماعی نیز در همه حالات مثبت می باشد. همچنین بر طبق هر دو معیار مزیت نسبی صادرات در سال های 2012-2004 کشورهای ایران، اسپانیا و یونان به ترتیب دارای اولویت مزیت نسبی صادرات در جهان می باشند درحالی که صادرات زعفران ایران ارزش افزوده بالایی ندارد لذا در راستای بهبود وضعیت کنونی، پیوستن به سازمان تجارت جهانی جهت کاهش تعرفه های صادرات، توجه به بازاریابی محصول و ارائه تسهیلات لازم ازجمله حمایت های ارزی پیشنهاد می شود.

مقاله حاضر، باهدف مشخص کردن معیارهای اقلیمی و شناخت رتبه عوامل موثر بر کشت زعفران و ارزیابی تاثیر آن در شهرستان رشتخوار از توابع استان خراسان رضوی انجام گردیده است. فرضیه اصلی تحقیق این است که شهرستان رشتخوار شرایط لازم، جهت کاشت و افزایش زیر کشت بردن، محصول زعفران را دارد و در طول تحقیق همواره این سوال مدنظر بوده که کدام یک از عوامل اقلیمی تاثیر بیشتری بر کشت زعفران در شهرستان رشتخوار داشته است. روش تحقیق توصیفی-تحلیلی بر پایه گردآوری داده های ایستگاه های هواشناسی منطقه و عملکرد زعفران در منطقه موردمطالعه، دریک دوره ی ده ساله است. در این تحقیق با در نظر گرفتن عوامل اقلیمی موثر بر کشت زراعی زعفران از روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) و برای اولویت بندی نواحی روستایی دهستان های منطقه رشتخوار به منظور کشت اراضی استفاده شده است. فرایند تحقیق شامل گردآوری اطلاعات، محاسبات و تحلیل های آماری، ورود اطلاعات به نرم افزار Expert choice، خوشه بندی و ارزش گذاری معیارها و تلفیق اطلاعات بوده است. نتایج تحقیق نشان داد، در میان عوامل محیطی، بارش با ضریب (0.281) و دما با ضریب (0.137) بیشترین تاثیر را در کشت زعفران داشته اند. منابع آبی و تبخیر در این نظرسنجی نیز پایین ترین امتیاز را به خود اختصاص داده اند؛ و در میان دهستان های این شهرستان، دهستان حسین آباد شرایط مناسب تری جهت کشت زعفران دارد.

آزمایشی در قالب طرح فاکتوریل و در چهار تکرار در گلخانه دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس انجام شد. در این آزمایش اثر پیش تیمار غلظت های صفر، 40، 80 و 120 پی پی ام محلول نانو نقره و بر هم کنش این تیمارها با شرایط تنش غرقابی و عدم تنش غرقابی بر روی ریشه های زعفران موردبررسی قرار گرفت. در شرایط بدون تنش غلظت های 40 و 80 پی پی ام نانو نقره تعداد ریشه را افزایش داد، اما طول ریشه با پیش تیمارهای آب و نانو نقره 40 پی پی ام در سطح اطمینان 99 درصد افزایش پیدا کرد. در شرایط تنش غرقابی کاربرد غلظت های 40 و 80 پی پی ام اثر تنش را بر تعداد ریشه جبران کرد و کاربرد غلظت 40 پی پی ام نه تنها موجب جبران اثر تنش روی طول ریشه شد، بلکه میزان این صفت را به بیشتر از میزان آن در شرایط شاهد بدون تنش افزایش داد. همچنین کلیه پیش تیمارها موجب جبران اثر تنش بر وزن خشک و وزن تر ریشه شدند.