قرآن و طب( QURAN AND MEDICINE)
سال:1401 | دوره:7 | شماره:4 |تعداد مقالات:20

بررسی آمرزش خواهی از دیدگاه قرآن کریم موضوع این مقاله بوده و با توجه به ماهیت تحقیق روش توصیفی تحلیلی و فن کتابخانه ای برای آن انتخاب گردیده است. و بیان شده که مغفرت همان ستر و پوشاندن گناه بوده و از صفات فعل خداوند است. در ادامه جایگاه و اهمیت آمرزش خواهی بررسی شده و بیان گردیده از آنجا که انسان همواره در معرض گناهان و وسوسه شیطانی قرار دارد و گاه در اثر غفلت ممکن است آلوده به گناه شود بایستی بی درنگ خود را با طلب آمرزش در معرض رحمت بیکران الهی قرار دهد و روح آلوده به گناه خویش را پاک گرداند تا از آثار سوء و زشت گناه در امان بماند و به مجازات و عقوبتهای الهی دچار نشود. چون طلب آمرزش موجب می شود تا استعجال در عذاب نسبت به شخص و یا گروهی انجام نشود. و گفته شده استغفار محدود به زمان و مکان خاصی نیست. منتهی استغفار در شب، سحرگاهان، ماه های رجب و رمضان و. . . صحرای عرفات و منا، مسجد الحرام و مسجد النبی و. . . بیشتر تاکید شده است.

نگاهی به مکتوبات حدیثی شیعه نشان می دهد طب و بهداشت جسم از موضوعاتی بوده که توجه برخی از شاگردان ایمه و عالمان حدیث پژوه شیعی را به خود جلب کرده و زمینه ساز تدوین کتاب هایی با این موضوع یا اختصاص بخش هایی از یک کتاب حدیثی به این مقوله گردیده است. هر چند مع الاسف از آثاری که با عنوان «کتاب الطب» در زمره کتب حدیثی شیعه به رشته تحریر درآمده است، جز چند کتاب به دست ما نرسیده و همین مساله، قضاوت قطعی درباره طب اسلامی را-که امروزه به چالشی جدی در محافل علمی تبدیل شده و گاه از جلوه های تعارض علم و دین به شمار آمده-دشوار ساخته است، ولی با این وجود بررسی ساختاری و محتوایی این چند کتاب و نقد و تحقیق سندی و دلالی روایات طبی و بهداشتی تا حدود زیادی می تواند دورنمایی کلی از این مساله را ترسیم نماید. مقاله پیش رو در صدد است ضمن برشمردن فهرست واره ای از آثار حدیثی طبی شیعه، شیوه های تدوین احادیث را در اینگونه آثار و به ویژه کتاب «طب الایمه» از آثار قرن چهارم هجری که به جهاتی از امتیازات خاصی برخوردار است، مورد بررسی و فرادید اهل نظر قرار دهد. نتایج تحقیق نشان می دهد مولفان کتب حدیثی شیعه به روایات طبی همانند سایر موضوعات نگریسته و احادیثی مسند و مرسل، صحیح و ضعیف و. . . در این خصوص گرد آورده اند. لذا اینگونه روایات نیز می بایست به دور از هرگونه حساسیت زایدی، همانند احادیث فقهی یا تفسیری مورد بررسی فقه الحدیثی قرار گیرند.

در زمینه وجود تفاوت جنسیتی در ویژگی های مختلف شخصیت، تحقیقات فراوانی صورت گرفته است. این پژوهش سعی دارد به بررسی تفاوت جنسیتی در ابعاد شخصیت سالم از منظر قرآن کریم بپردازد. جامعه آماری این پژوهش را شهروندان 15 سال به بالای شهر اصفهان در سال 1400تشکیل می دهند. تعداد 399 نفر از اقشار مختلف شهروندان اصفهانی، به روش در دسترس به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار پژوهش پرسشنامه شخصیت سالم از منظر قرآن صف آرا و حیرت 1400) بوده است و داده ها با استفاده از آمار توصیفی و استنباطی (t استودنت با گروه های مستقل) تحلیل شد. یافته ها نشان داد نمرات مقیاس عاطفی، مقیاس رفتاری و مقیاس شناختی بین زنان و مردان تفاوت معناداری دارد و میانگین نمرات زنان بیشتر از مردان بوده است. بنابراین مولفه های شخصیت سالم از منظر قرآن با جنسیت ارتباط معناداری دارند (p<0. 5). سایر یافته ها نشان داد تفاوت میانگین ها در وضعیت تاهل هم وجود دارد و میانگین نمرات افراد متاهل بیشتر از افراد مجرد بوده است اما در سطح تحصیلات تفاوت معناداری در مولفه های شخصیت سالم وجود ندارد (p<0. 5). با وجود اینکه این پژوهش همراستا با سایر پژوهش ها مبنی بر تفاوت جنسیتی در ابعاد شخصیت است اما طبق آموزه های قرآنی مسیر تعالی و عروج برای هر دو جنس یکسان است و الگویی که قران کریم برای کمال انسان تا رسیدن به جایگاه خلیفه الهی ترسیم می کند متاثر از جنسیت نیست، هر چند ممکن است زنان و مردان آن را به شیوه متفاوت طی کنند.

هدف: تغذیه سالم نقش مهمی بر جنبه های متعدد سلامت جسمی، روانی، اجتماعی و محیطی افراد و جامعه دارد. ارتقاء سلامت بدون تامین امنیت غذایی با رویکردهای سازگار با محیط زیست امکان پذیر یا پایدار نیست. در این مطالعه ابعاد و مولفه های امنیت غذایی از منظر منابع قرآنی مورد واکاوی قرار گرفت. مواد و روش ها: پژوهش حاضر از نوع مقاله مروری است که بر اساس مطالعه تمامی آیات قران کریم و مطالعه تفاسیر قرآنی به بررسی ابعاد و مولفه های امنیت غذایی از منظر اسلامی پرداخته است. برای انجام مطالعه، تحلیل محتوای هر یک از منابع بر اساس سوال محوری پژوهش (مولفه های ابعاد/شاخص های کلیدی امنیت غذایی) که برگرفته از چارچوب مفهومی امنیت غذایی است، تدوین گردید. یافته ها: در کل 55 آیات قرآنی بر شاخص های امنیت غذایی برگرفته از چارچوب مفهومی پیشنهادی علمی اشاره داشتند. از مهمترین مولفه های مورد تاکید قرآن، تولید مبتنی بر دانش و آگاهانه، تنوع غذایی، لزوم نگاه کلان به امنیت غذایی و برنامه ریزی و مدیریت منابع غذایی (از بعد فراهمی)، توزیع عادلانه و اطعام فقرا (از بعد دسترسی)، دقت در تهیه، مصرف و انتخاب غذا، نهی از پرخوری، توصیه به مصرف شیر و لبنیات، میوه و سبزیجات، گوشت ماکیان و ماهی (از بعد بهره مندی) و رعایت بهداشت فردی قبل و بعد از غذا، پایداری محیط زیست و توسعه پایدار اقتصادی (از بعد پایداری) بودند. نتیجه گیری: مجموعه آیات قرانی و تعالیم اسلام به گونه ای است که همه ابعاد امنیت غذایی مدل مفهومی مطالعه را به شکل مطلوب در نظر می گیرد. شناساندن ظرفیت های بالقوه این منبع ارزشمند در حوزه امنیت غذایی و ارتقای سلامت، نیاز به گسترش آگاهی مردم و اهتمام در پیاده سازی آموزه های قرآنی دارد.

مراجعه به احادیث در فهم آموزه های دین، عملکردی آشنا در اندیشه دینی است؛ از همان صدر اسلام، عالمان مسلمان برای فهم ژرفای دین به احادیث مراجعه می کردند از این رو زمانی که سخن از بهره مندی از احادیث در یک حوزه دانشی خاص مانند پزشکی است، استفاده محتوایی از آن اهمیت ویژه ای یافته و ضرورت نگاه تخصصی به موضوع مطرح می شود. امروزه با توجه به اقبال عام و رویکردهای افراطی و تفریطی به طب سنتی، اسلامی، شاهد بروز پیامدهای ناگواری در حوزه سلامت عمومی هستیم که می تواند تردیدی در تمام گزاره های دینی ایجاد نماید؛ هرچند رویکرد عالمان در مواجه با روایات طبی مختلف است، اما غالب عالمان مسلمان، عرضه روایت بر قواعد نقد و پالایش حدیث را لازم می دانند و با توجه به چالش ها و پیچیدگی های بسیاری که در این نوع از روایات وجود دارد بررسی انها از سوی صاحب نظران امری ضرورری است. در این نوشتار با بررسی دیدگاه حدیث پژوهان، مبانی سندی و متنی اعتبار روایات طبی بررسی شده است و در اعتبار سندی روایات طبی، علمای اسلام ضمن اتفاق نظر بر پذیرش روایات طبی متواتر و محفوف به قراین صحت، در حجیت روایات طبی غیر محفوف به قراین که توسط ثقه نقل شده باشد همانند سایر روایات دو دسته شده اند و اختلاف نظر دارند. با توجه به ماهیت تجربی موضوع طب، معیار عدم مخالفت با تجربه و یافته های علمی در میان معیارهای عمومی نقد متن اهمیت ویژه ای دارد. همچنین به بخشی از معیارها در نقد بیرونی اشاره کردیم معیارهایی که در حل پیچیدگی های این دسته از روایات می تواند راهگشا باشد نظیر سنجش اصالت روایت و کتب و بررسی سلامت روایت از حیث تحریف و تصحیف، تقطیع و نقل به معنا.

هدف: دیسترس روانی در سالمندان دارای شیوع و توزیع متفاوتی بر حسب تعیین گرهای مختلف در فرهنگ های متفاوت است. هدف از مطالعه حاضر بررسی شیوع دیسترس روانی و نیز توزیع آن بر حسب تعیین گروه های مختلف فردی، اجتماعی و طبی در سالمندان بالاتر از 60 سال است. مواد و روش ها: مطالعه حاضر به صورت مقطعی بر روی افراد 60 سال به بالای شهر تهران، انجام شد. نمونه گیری به صورت خوشه ای طبقه بندی شده صورت گرفت. پس از شرکت افراد در مطالعه طی مصاحبه اطلاعات دموگارفیک و سوابق پزشکی بررسی و نمونه خون گرفته و فشارخون نیز ارزیابی شد. همچنین تمام نمونه ها با ابزار مختصر ارزیابی وضعیت روانی و پرسشنامه خودگزارشی سلامت عمومی 28 سوالی گلدبرگ ارزیابی شدند. سابقه مصرف الکل از افراد توسط مصاحبه تکمیل گردید. یافته ها: 3791 نفر از افراد 60 سال به بالای تهران انتخاب شدند که از این تعداد 3310 نفر در مطالعه شرکت کرد. اطلاعات مربوط به پرسشنامه GHQ در خصوص 3035 نفر تکمیل شد. در این مطالعه 179 نفر معادل 9/5% از افراد 60 سال به بالا سابقه مصرف الکل را گزارش کردند. میانگین مولفه بعد جسمانی، اضطراب، بعد اجتماعی و افسردگی در افرادی که سابقه مصرف الکل داشتند به ترتیب 77/2±, 68/3±, 69/6، 24/2±, 72/8 و 38/3±, 46/2 و افراد بدون سابقه مصرف الکل 92/1±, 44/3، 84/2±, 28/5، 95/1±, 96/7 و 68/1±, 1/1 بود. امتیاز کلی پرسشنامه GHQ در افراد با سابقه مصرف الکل و بدون آن 79/7±, 95/21 و 69/4±, 79/17 بود. آزمون تی تست تفاوت معنی داری بین دو گروه در تمام این مولفه ها نشان داد. رگرسیون خطی چندگانه نشان داد که پس از کنترل اثر سن، جنس، دیابت، شاخص توده بودن تمام این مولفه ها در افراد با مصرف الکل بدتر میباشد. بر اساس نقطه برش بالای 23 شیوع دیسترس روانی در افراد با سابقه مصرف الکل 3/31% و افراد بدون سابقه مصرف الکل 8/12% بود. رگرسیون لجستیک نشان داد که شانس دیسترس روانی بر اساس GHQ در افراد با سابقه مصرف الکل 1/3 برابر افراد بدون سابقه مصرف الکل است(001/0>p). نتیجه گیری: مصرف الکل و سابقه مصرف آن میتواند در سنین سالمندی باعث افسردگی، اضطراب و اختلال در روابط اجتماعی شود. باید در نظر داشت با ایجاد این اختلالات روانی کیفیت زندگی سالمندی کاهش می یابد و باید با آموزش های دینی و علمی بتوان افراد را از اثرات سو مصرف الکل آگاه نمود.

هدف: پژوهش حاضر تلاش می کند مساله پرداخت دیه در قتل های عمدی اتانازی از سوی پزشک یا کادر درمانی را با تاکید بر ادله قرآنی، فقهی و حقوق ایران مورد بررسی و تحلیل قرار دهد تا از رهگذر این بررسی های حکم حقوقی و فقهی این مساله مبرهن گردد. مواد و روش ها: این پژوهش با روش مطالعات کتابخانه ای و به شیوه توصیفی تحلیلی انجام شده است که با مراجعه به متون قرآنی، روایی، حقوقی و فقهی اطلاعات لازم به دست آمده و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. یافته ها: اتانازی یا هومرگی(euthanasia) که به معنی «مرگ خوب» است، در اصطلاح، شرایطی است که در آن بیمار بنا به درخواست خودش به صورت طبیعی و آرام بمیرد. کسانی که در شرایط این نوع از مرگ قرار دارند، بیشتر افراد دارای ویژگیهای بیماران لاعلاج یا افرادی که از یک بیماری سخت روانی (اختلال افسردگی اساسی و. . . ) رنج می برند و با رضایت خود، از افرادی مثل پزشکان معالج یا پرستاران یا افراد خانواده خود بخواهند که به آن ها در مردن کمک کنند. اکنون این پرسش وجود دارد که اگر پزشک یا کادر درمان از روی ترحم و دلسوزی و با رضایت این افراد دست به قتل این افراد بزنند آیا باید دیه بپردازند یا خیر؟ با رجوع به کتابهای فقهای عظام بدست می آید که نوعی شهرت بلکه بالاتر اجماع در این زمینه شکل گرفته، مبنی بر قصاص و اینکه قاتل در برابر قتلهای متعدد، تنها قصاص خواهد شد. اما آنگاه که این حکم شرعی به قاعده عدالت عرضه می شود، این سوال در ذهن ایجاد می شود که این نوع قصاص در برابر کدام قتل رقم می خورد. مفاد کلی اصل قرآنی «النفس بالنفس» اکنون چگونه قابل تبدیل است. بر این مناط و ملاک فرضیه محقق آن است که اقتضای قاعده عدالت و بلکه اقتضای سایر ادله قرآنی و شرعی موجود در قتلهای عمدی متعدد، حکم به پرداخت دیه افزون بر قصاص می باشد. چرا که در قتل عمدی چند نفر کشته شده و خانواده های مقتول از دو جهت متضرر می شوند که قصاص تنها یک جنبه آن را دربر گرفته و جنبه جبران و پرداخت دیه باقی می ماند و از طرف دیگر قتل تنها در برابر یک نفس قرار می گیرد و سایر نفوس پاسخ روشنی دریافت نمی کنند. از مهمترین یافته های تحقیق آن است که قاعده عدالت به عنوان یک قاعده مبنایی و محوری در ارتباط با احکام شرعی و با رعایت عنصر زمان و مکان می تواند به بازخوانی و تبیین احکام شرعی کمک ویژه و دقیقی را داشته باشد. نتیجه گیری: با استناد به آیات و قواعد عام قرآنی و اصول و قواعد حقوقی و فقهی به ویژه قاعده «عدالت» می توان گفت عدم پرداخت دیه در قتل های متعدد اتانازی از سوی مرتکب، خلاف عدل و انصاف قرآنی، مخالف نظم عمومی و مصلحت فقهی است و عدالت اقتضا می نماید حکم به پرداخت دیه گردد.

هدف: پژوهش حاضر تلاش می کند روش های پزشکی بازپروری مجرمان را در دو نظام حقوقی ایران و انگلیس مورد بررسی و تحلیل قرار دهد تا از رهگذر این بررسی ها جایگاه و اهمیت به کارگیری این روش ها مبرهن و آشکار گردد. مواد و روش ها: این پژوهش با روش مطالعات کتابخانه ای و به شیوه توصیفی تحلیلی انجام شده است که با مراجعه به متون حقوقی، قوانین و مطالعه نظام های و روش های حاکم بر بازپروری پزشکی در دو کشور ایران و انگلیس اطلاعات لازم به دست آمده و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. یافته ها: بازپروری پزشکی بزه کاران یا ترمیم ودرمان پزشکی مجرمان شامل آن دسته از تدابیر پزشکی و پیرا پزشکی نظام عدالت کیفری است که بدنبال بهبود وضعیت عصبی، روانی و شخصیتی بزه کاران می باشند. به دیگر سخن، این گونه بازپروری با استفاده از آموزه ها و ابزارهای روان شناسی، روان پزشکی و غیره درصدد یاری رساندن به مجرمان در زمینه سازگاری عاطفی-روانی و ترمیم نظام شخصیتی و رفتاری است. بازپروری پزشکی بزه کاران در وهله اول نخست در قالب کیفر زندان و سپس در پرتو مجازات های جامعه مدار مورد توجه سیاست گذاران جنایی بین المللی و ملی واقع شده است. پرسش اصلی فراروی پژوهش آن است که «روش های بازپروری پزشکی مجرمان در دو نظام حقوقی ایران و انگلیس چیست؟ » برای پاسخ به این پرسش قوانین مرتبط و روش های اجرایی در دو نظام حقوقی ایران و انگلیس مورد بررسی و تحلیل قرار می گیرد. نتیجه گیری: ترمیم و بازپروری مجرمان از طریق تدابیری ضمن مجازات حبس هم در سیستم ترمیمی ایران وهم انگلیس مشاهده می شود، تفکیک و ایجاد مراکز نگهداری برای بزرگسلان و نوجوانان و زنان در هر دو سیستم ترمیمی وجود دارد، اجرای برنامه های بازپروری فرهنگی، حرفه ای و پزشکی در هردو سیستم دیده می شود. در ایران مسیول اداره زندان و بازداشتگاه ها با سازمان زندان ها و اقدامات تامینی و تربیتی است و در انگلیس این مسیولیت برعهده وزارت دادگستری است، هرچند که جهت گیری های جدید انتقال این مسیولیت را به وزارت بهداشت نشان می دهد؛ زیرا این امر، دسترسی زندانیان به درمان و استمرار آن را بیشتر می کند.

هدف: پژوهش حاضر تلاش می کند حق معاینه پزشکی متهم در حقوق ایران و فرانسه را در دو نظام حقوقی ایران و فرانسه مورد بررسی و تحلیل قرار دهد تا از رهگذر این بررسی ها حدود و صغور این حق در دو نظام حقوقی مبرهن و آشکار گردد. مواد و روش ها: این پژوهش با روش مطالعات کتابخانه ای و به شیوه توصیفی تحلیلی انجام شده است که با مراجعه به متون حقوقی، قوانین و مطالعه نظام های حقوقی دو کشور ایران و فرانسه اطلاعات لازم به دست آمده و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. یافته ها: پرسش اصلی فراروی پژوهش آن است که «آیا حق معاینه پزشکی متهم در نظام حقوقی ایران و فرانسه به رسمیت شناخته شده است؟ ». یافته های پژوهش حاکی از آن است که در این خصوص ماده 51 آیین دادرسی کیفری 1392 مقرر می دارد: «بنا به درخواست شخص تحت نظر یا یکی از بستگان نزدیک وی، یکی از پزشکان به تعیین دادستان از شخص تحت نظر معاینه به عمل می آورد. گواهی پزشک در پرونده ثبت و ضبط می شود. » آوردن این ماده در قانون آیین دادرسی کیفری 1392 نشان دهنده توجه مقنن به حفظ سلامت فرد تحت نظر و رعایت حقوق وی که به خوبی به آن اشاره شده است، در قانون آیین دادرسی کیفری 1392 با توجه به عدم پیش بینی تمدید مدت تحت نظر درباره الزام به معاینه پزشکی یا انجام معاینه در زمان های تحت نظر در اماکن پلیس بیش از 24 ساعت ساکت است و به این موضوع صرفا به صورت یک حق اختیاری برای فرد در ابتدای تحت نظر اشاره نموده است. این حق در ماده 3-63 قانون آیین دادرسی کیفری فرانسه آمده است: «هر شخص تحت نظر می تواند به درخواست خود، توسط یک پزشک منتخب دادستان جمهوری یا پلیس افسر قضایی مورد معاینه قرار گیرد. . . در هر زمان دادستان یا افسر پلیس قضایی می تواند راسا یک پزشک برای معاینه شخص انتخاب کند. » قانونگذار فرانسوی در کنار اعطای حق مذکور به شخص تحت نظر، به دادستان جمهوری (شهرستان) یا افسر پلیس قضایی نیز این اختیار را داده که در هر زمان نسبت به تعیین پزشک و معاینه شخص تحت نظر اقدام نماید. نتیجه گیری: آنچه ازبررسی مواد مرتبط با حق معاینه پزشکی متهم از قوانین ایران و فرانسه استنباط می شود این است که استفاده از حق معاینه پزشک اختیاری است و بنا به درخواست است و ضابطین یا دادستان تکلیفی مبنی بر معرفی فرد پزشک از همان بدو تحت نظر نداند و زمانی که بیماری و مشکلی برای فرد حادث شود مکلف به معرفی فرد به پزشک می باشند، که البته صحیح تر آن است که این امر به صورت اجباری انجام پذیرد. بنابراین الزام معاینه متهم توسط پزشک معتمد (ترجیحا پزشک قانونی) در فاصله حداکثر یک ساعت پس از بازداشت و تحت نظر قرار گرفتن وی به تقاضای متهم، وکیل یا اعضای خانواده اش با تنظیم صورت جلسه به عمل خواهد آمد و اصل صورت جلسه ضمیمه پرونده و تصویر آن، در صورت درخواست متقاضی، به وی تسلیم می شود البته حق مذکور در این ماده باید کتبی و قبل از شروع بازجویی به متهم تفهیم شود. این امر هم انعکاس وضعیت ظاهری متهم از حیث سلامت یا وجود آثار ضرب و جرح، بی حالی، بدحالی، خستگی شدید توسط بازجویان و. . . در زمان تحقیق از متهم تا حضور وی نزد قاضی الزامی است. آنچه از این قانونگذاری حاصل می گردد این است که ببیند متهم از نظر جسمی و روحی توان این را دارد که 24 ساعت تحت نظر باشد یا اینکه ممکن است فرد نیاز به کمک فوری داشته باشد. زیرا به طور مثال؛ اگر شخص تحت نظر به علت ترک اعتیاد نیاز به داروهای خاص داشته باشد برای رهایی از سوالات پلیس و دست یابی به این داروها، به تمام سوالات پاسخ مثبت داده و شرایطی را برایش ایجاد می شود که باعث تضییع حقوق وی خواهد شد و درنتیجه با معاینه اولیه، اقدامات درمانی به عمل خواهد آمد و از تضییع حقوق وی و ایجاد فشار به وی خودداری می شود و از طرفی دیگر زمینه را برای سوء استفاده احتمالی پلیس و ضابطین از طریق اذیت و آزار متهم مسدود می نماید. البته مطابق قوانین فرانسه در جرایم باندی و سازمان یافته «الزام» به معاینه پزشکی شخص تحت نظر مقرر شده است.

در روایات فراوان و توصیه های اسلام بر اهمیت بسیار زیاد تساهل و مدارا و نرم خویی و عفو و گذشت و کظم غیظ در برخورد با مردم و تاثیرات آن از نظر روانی بر سلامت فردی و اجتماعی بشر تأکید شده است. در واقع همه آیات و روایات موجود درباره عفو و بخشش و آمرزش و توبه پذیر بودن خدا، به گونه ای بر تسامح و تساهل خداوند یعنی نرمش و آسان گیری و گذشت و چشم پوشی خدا نسبت به گنه کاران و مجرمان دلالت دارد. چنان که شفاعت اخروی که بزرگ ترین جلوه مغفرت خداوند است از همین امر حکایت دارد. پیرامون این موضوع خداوند در آیه 53 سوره زمر می فرماید: «به بندگان من که بر نفس خویش اسراف و ستم روا داشته اند بگو از رحمت خدا نا امید نشوید، همانا که خداوند همه گناهان را می بخشد». همچنین آیات و روایات مربوط به پاداش مضاعف و فزاینده خدا نسبت به اعمال نیک بندگان نیز بر همین معنا دلالت دارد. به عنوان مثال، در در سوره انعام آیه 160آمده است: هرکس کار نیکی انجام دهد برای او ده برابر منظور می شود و اگر کار بدی انجام دهد همان منظور می شود. با توجه به اهمیت مسئله تساهل و در برابر آن اهمیت داشتن قاطعیت از نظر روانی در برابر برخی مسائل، در پژوهش حاضر که با رهیافت توصیفی تحلیلی و استفاده از منابع کتابخانهای به رشتهی تحریر در آمده، تلاش شده است تا این مسألهی مهم یعنی تساهل و مصادیق آن در فرهنگ قرآنی و دینی به خوبی تبیین گردد. برای رسیدن به این مقصود ابتدا معنای لغوی و اصطلاحی تساهل با استناد به معتبرترین کتابها ذکر شده و پس از آن نیز مصادیق گوناگون تساهل هم در قرآن و هم در اندیشهی پیامبر اکرم (ص) و امام علی (ع)، بیان و بررسی گردیده است. مهمترین دستاوردهای این پژوهش آن است که هم در قرآن کریم و هم در سیرهی پیامبر اکرم (ص) و امام علی (ع) جنبهی اجتماعی تساهل بیشتر مورد توجّه بود و این مسأله به عنوان یکی از اصلیترین عوامل حفظ روابط مطلوب میان افراد جامعه و به دنبال آن، پابرجایی و حرکت جامعه در مسیر پیشرفت معرّفی گردید. ذکر آیات و احادیث متناسب با این موضوع در پژوهش حاضر، به خوبی مؤیّد این امر است.

تمام انسان ها از هر قوم و قبیله، نژاد و مذهب، دین و عقیده اتفاق نظر دارند که یکی از محوری ترین اعمال فردی و اجتماعی، تربیت و هدایت درست کودکان برای آینده میباشد. اقدامی که شرط ضروری و انکار ناپذیر رشد و ترقی جامعه انسانی تلقی می شود. موضوع خصومت های مسلحانه در عصر حاضر یکی از موضوعات مهم درعرصه بین المللی و داخلی است. جهان هر روزه شاهد جنگ های بین المللی وداخلی می باشد. پیش گیری از این مخاصمات در گرو توسعه مردم سالاری و رعایت حقوق بشر و حکومت قانون در ابعاد گوناگون آن است. دراین میان کودکان عامل برانگیختن جنگ ها نیستند ولی همواره به گواه تاریخ بیشترین صدما ت را در اثر جنگ ها به صور گوناگون متحمل شده و می شوند. از مشکلات حاد بین المللی کودکان مسئله تجاوز نظام یافته علیه کودکان درمناقشات مسلحانه است که با هدف پاکسازیقومی و. . . به طور وحشیانه صورت می پذیرد. منظور از رویه قضائی در معنی مطلق مجموع آراء دادگاه ها و در معنی خاص روش یکسان دادگاه ها یا دسته ای از آنها در مورد مسئله حقوقی معین و تکرار آن به صورتی می باشد که بتوان گفت در صورت مواجه شدن با مورد مشابه همان روش اتخاذ خواهد می شود. به عبارتی رویه قضائی را می توان عرف دادگاه ها نامید. مسلماً برخورد قاطع وجدی جامعه بین المللی می تواند تأثیرمطلوبی در جلوگیری از ارتکاب به این اعمال غیرانسانی داشته باشد. تمرکز اصلی این پژوهش بر بررسی مسئله جنایت علیه کودکان و نوجوانان در دادگاه های بین المللی خاص است. وضعیت حقوقی کودکان و نوجوانان به دلیل اهمیت ویژه ای که دارد تحت نظارت مجریان قانون، قرار می گیرد. کودکان به نمادهای ناخواسته درگیری های مسلحانه و خشونت شدید تبدیل شده اند و این پژوهش بیان می دارد، دیوان بین المللی کیفری خاص تاکنون نتوانسته حمایت های بایسته وشایسته لازم را از کودکان در سطح بین المللی بنماید.

تحقق تمدن نوین اسلامی، مستلزم رشد متوازن و همه جانبه ابعاد علمی، فرهنگی، سیاسی و اجتماعی است که در این مسیر، دانشگاه نقش پیشران و موتور محرک را بر عهده دارد. دانشگاه در هر جامعه معرف بالاترین سطح تفکر و علم آن جامعه محسوب می شود که هنجارها و ارزش های آن جامعه را در خود متجلّی می سازد. جامعه ایرانی در انقلاب اسلامی، که جهان بینی اسلامی را مبنای طراحی تمدن نوین بشری قرار داده، خواهان آن است که آموزش عالی متناسب با ارزش ها و آموزه های اسلام داشته باشد. مهمترین منبع آموزه های اسلام قرآن است. از این رو پژوهش حاضر تلاش دارد با واکاوی آیات قرآن کریم به این سوال پاسخ دهد که الگوی دانشگاه تمدن ساز با تکیه بر آموزه های قرآن کریم چگونه است؟ پژوهش حاضر از نوع کیفی بوده و راهبرد آن داده بنیاد با رویکرد استقرایی است. مدل نهایی با بهره گیری از الگوی پارادایمی استراوس و کوربین طراحی شده است. بر اساس یافته های پژوهش، شرایط زمینه ای (شامل: زیرساخت های سخت، زیرساخت های نرم، سرمایه انسانی و برنامه درسی). 2-شرایط علّی (روحیه جهادی، خودباوری، امنیت، نظم و انضباط). 3-شرایط مداخله گر(تابوگرایی، کمی گرایی صرف به جای کیفیت گرایی، رابطه مداری و سیاسی کاری، فقدان روحیه جمعی). 4-راهبردها (تعامل مستمر با نهاد های علمی داخلی و بین المللی، ارتباط فعال و خلاق با بخش های مختلف جامعه، نقادی علمی و تولید علم و نظریه پردازی، جامع نگری به علم، آینده نگری و آینده پژوهی، پژوهش و نوآوری، تربیت نیروی انسانی متخصص و متعهد، عمومی سازی علم و دانش، تربیت سیاسی و اجتماعی)، 5-پیامدها (توسعه اجتماعی، توسعه سیاسی، توسعه اقتصادی، توسعه زیست محیطی و توسعه فرهنگی).

در این تحقیق، آراء مرگ شناسانه ی میرسیّد علی همدانی از جنبه ی گونه شناسی مورد واکاوی قرار گرفته است؛ بدین ترتیب پس از نگاهی کلی بر مفهوم مرگ، مسأله ی موت از دیدگاه سید علی همدانی به نحو اجمالی مطرح شده و در ادامه، دیدگاه این عارف بزرگ در باب گونه شناسی مرگ، بررسی گردیده است. نتایج این پژوهش نمایان گر آن است که در منظر سیّد علی همدانی، مرگ رهایی مؤمن از زندان دنیا است و به معنای نیستی ونابودی نیست بلکه عین بقا وجاودانگی است و سالکی که عزم سلوک در سر دارد؛ تا فانی نگردد، به مقام بقاء بار نمی یابد. در منظومه فکری و قلمرو نگاه این عارف واصل مرگ دوگونه است؛ صوری و معنوی(غیراختیاری و اختیاری). مرگ صوری و ظاهری به معنای قطع تعلق نفس از بدن و انتقال نفس یا روح انسان از نشئه دنیا به نشئه برزخ است و مرگ حقیقی را «مرگ معنوی» می نامد که با حصول آن، انسان دیگر به اوصاف رذیله و فضیله خویش نظر ندارد و چنان مستغرق در بحر توحید می گردد که ذات و اسماء وصفات حقّ در وی متجلّی می گردد و از او جز افعال و آثار الهی صادر نمی گردد. کلیدواژه ی گفتمان های میر سیّد علی همدانی در باب مرگ اندیشی، با تأکید «مرگ اختیاری و حقیقی» پی ریزی شده و وسعت گفتمان مرگ اختیاری بر آثارش سایه گستر است. مرگ حقیقی در دو معنای سلبی و ایجابی بکار برده است؛ به این معنا که از یک سو مرگ حقیقی را معنایی منفی و سلبی قلمداد نموده و آن را به اهل غفلت نسبت داده است؛ زیرا اگرچه ظاهراً مرده نیستند اما باطناً و از نظر معنوی مرده اند و حقیقتاً میّت هستند. وی هر کس را که حضور حقّ در نظام هستی را مشاهده نکند، محجوب جاهل نامیده و او را دارای مرگ حقیقی می داند. از سوی دیگر، برای مرگ حقیقی و معنوی معنای ایجابی و مثبت قائل شده و آن را مختصّ برخی از اهل عرفان دانسته که در اثر آن، اوصاف ذمیمه و حمیده اخلاقی و حتّی وجود خود را هم به خویش نسبت نداده و خدای متعال در وجود ایشان ظهور نموده است. مطلب دیگر اینکه میر سید علی همدانی بسان عرفایی همچون قیصری مرگ ارادی را به معنای مشاهده ی حقّ در جمیع مجالی وجود و فنای عبد در حقّ دانسته است.

هدف پژوهش حاضر بررسی عوامل علی تربیت اخلاقی در دانش آموزان دوره ابتدایی با رویکرد گراندد تئوری است. روش تحقیق برحسب هدف، بنیادی-کاربردی؛ به روش کیفی است. جامعه ی آماری در بخش کیفی شامل کلیه خبرگان خبرگان صاحبنظران آموزش و پرورش و اساتید مدیریت آموزشی شهر تهران در نظر گرفته شد که در بخش کیفی 14 نفر به عنوان نمونه در نظر گرفته شد. به منظور جمع آوری اطلاعات مورد نیاز تحقیق از دو روش مطالعات اسنادی و میدانی استفاده شد و ابزار گردآوری داده ها مصاحبه نیمه ساختاریافته استفاده گردید. برای تحلیل داده های گردآوری شده از کدگذاری باز-محوری-گزینشی استفاده شد. یافته پژوهش نشان داد که ابعاد اصلی تربیت اخلاقی دانش آموزان عبارتند از: محیط زندگی، یادگیری اخلاقی، هدایتگری، عدم ثبات شرایط، مهارت افزایی و اخلاق مداری و مولفه های لازم جهت تحقیق مدل عبارتند از: محیط خانواده، محیط آموزشی، محیط دوستانه، یادگیری شناختی، یادگیری عاطفی، یادگیری روانی-حرکتی، توانایی های علمی، ترغیب و تشویق، توجه بر ارزشهای معنوی، اختلالات رفتاری، اثرات منفی رسانه، فضای نا ایمن، عدم تحقق کارکردهای آموزشی، مسئولیت پذیر نمودن، توانمند نمودن، آگاهی بخشی، همنوایی، کرامت طلبی، قانونگرایی و عقلانیت گرایی.

با توجه به افزایش میزان طلاق شناسایی عوامل آن از جمله پرخاشگری و کمک به بهبود روابط زوجین برای کاهش طلاق؛ این پژوهش با هدف مقایسه اثربخشی طرحواره درمانی و درمان راه حل مدار بر کاهش پرخاشگری زوجین متقاضی طلاق انجام شد. در این پژوهش از طرح نیمه آزمایشی با پیش آزمون-پس آزمون و پیگیری استفاده شد. جامعه آماری شامل کلیه افراد متقاضی طلاق شهر بجنورد در سال 1400 بود که به دادگستری این شهر مراجعه کرده بودند. نمونه آماری شامل 48 نفر بودند که به صورت نمونه گیری در دسترس و پس از انجام مصاحبه روانشناختی انتخاب شدند و سپس به صورت تصادفی در 3 گروه طرحواره درمانی(8 زوج) که در پروتکل ده جلسه 90 دقیقه ای یانگ(2003) شرکت کردند، گروه درمان راه حل محور (8 زوج) در پروتکل هفت جلسه 90 دقیقه ای زیمرمن و همکاران (1997) حضورداشتند وگروه کنترل( 8 زوج)، جایگزین شدند. ابزار جمع آوری داده ها، پرسشنامه پرخاشگری باس وپری(1992) بود. داده ها با تحلیل اندازه گیری مکرر در SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج تحقیق نشان داد که بین میانگین نمرات پیش آزمون و پس آزمون گروه های آزمایش و کنترل تفاوت معناداری وجود دارد(01/0P<). یعنی هردو روش درمانی درکاهش پرخاشگری زوجین تاثیر معناداری داشتند. همچنین مقایسه گروه های درمانی حاکی از آن بود که بین طرحواره درمانی و درمان راه حل محورتفاوت معناداری درکاهش پرخاشگری مشاهده نشد(05/0

با توجه به اهمیت و جایگاه نقش زن در خانواده، به نظر می رسد باید اقداماتی جهت سلامت روانی آنان صورت گیرد. از این رو، مطالعه حاضر با هدف تعیین اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر علائم افسردگی، باورهای غیرمنطقی و بهزیستی روانشناختی ذهنی زنان انجام شد. این پژوهش نیمه تجربی از نوع پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری پس ازسه ماه بوده است. جامعه آماری شامل زنان مراجعه کننده به مرکز مشاوره مهرگان مشهد بودند که در سال 1398 مراجعه کرده بودند. از بین آنها 30 زن دارای علائم افسردگی به صورت دردسترس انتخاب و به طور تصادفی به یک گروه آزمایش و یک گروه کنترل در انتظار درمان تقسیم شدند. برای جمع آوری داده ها، از مقیاس پرسشنامه باورهای غیرمنطقی جونز، افسردگی بک و بهزیستی روانشناختی ریف استفاده شد. نتایج تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر نشان داد که درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر کاهش علائم افسردگی و باورهای غیرمنطقی و همچنین افزایش بهزیستی روانشناختی زنان مؤثر است. بنابراین، درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد می تواند بر کاهش افسردگی، باورهای غیرمنطقی و افزایش بهزیستی روانشناختی زنان مؤثر باشد. پیشنهاد می شود با به کارگیری این متغیرها از سوی مراکز درمانی، سایر ارگان ها و سازمان های مرتبط بتوان در راستای بهبود وضعیت سلامت روان زنان گامی مؤثر برداشت.

هدف اصلی این پژوهش، طراحی مدل بهزیستی روان شناختی مشاوران و روان شناسان، با رویکرد تاب آوری بود. این پژوهش از نوع پژوهشهای کیفی و مبتنی بر نظریه داده بنیاد انجام شد. جامعه آماری شامل روان شناسان و مشاوران عضو سازمان نظام روان شناسی و مشاوره کشور با حداقل سابقه 5 سال می باشد که شیوه انتخاب آنها هدفمند، از نوع گلوله برفی بوده است داده ها از طریق مصاحبه های نیمه ساختارمند با 13 نفر از خبرگان ( 11نفر دانشگاهی، 2نفر خبره) در طی سه مرحله به شیوه کدگذاری باز، محوری و انتخابی تحلیل شد. نتایج تحقیق در قالب مدل پارادایمی و مدل مفهومی بدین صورت شکل گرفت: شرایط علّی (آموزش و ارتقای توانایی های تخصصی و شناختی، پذیرش خود)، شرایط زمینه ای (عوامل مربوط به مراجعین)، شرایط مداخله گر (منابع حمایتی)، اقدامات و راهبردها (مقوله های آگاهی از هیجانات خود (تنظیم هیجانات)، بازسازی انرژی، بودجه بندی زمان (مدیریت زمان)، مهارت های معنوی، مهارت های ارتباطی) و پیامدها (توسعه مهارت های حل مسئله، مدیریت موثر تعارضات). در پایان بر مبنای یافته ها و نتایج به دست آمده، رهنمودهایی برای عملی شدن برنامه ارائه شده است.

جوهر مفهومی توپولوژیکی از درک ماهیت هستی است؛ از این رو نقش مؤثری در جهان مدرن دارد. با واکاوی این مفهوم در الگوی فلسفی ارسطو و نیز دنیای مدرن، می بینیم که در زمینه های مختلفی همچون؛ فلسفه، علم و فناوری کارکردهایی دارد و همین کارکردها، دستاورد اصلی این تحقیق است که نگارنده به شیوه ای کاملا تحلیلی بدان پرداخته است. به طور کلی این کارکردها را می توان در سه محور تبیین کرد: نخست، درک اصول اساسی هستی در جهان معاصر، دوم، نقش تعیین کننده جوهر در جنبه های مختلف_خواه در تعیین ماهیتِ موجوداتِ فیزیکی که در حوزه ی علم هستند یا خواه دوراهی های اخلاقی باشد_ به یک معنا جوهر پایه ی واقعیات. سوم، درک هویت شخصی و نیز رشد و تقویت مهارت تفکر انتقادی در دنیای معاصر و کمک به پیشرفت دانش. با این حال، هرچند که جوهر ارسطویی همچنان در دنیای مدرن نقش آفرین است، اما از آن جائی که ممکن است معنای جوهر، محدودیت هایی داشته باشد، زیرا جامعه همواره درحال رشد و تحول است، بنابراین، ارزیابی مجدد و واکاوی این مفهوم برای تطبیق کامل با چشم اندازهای در حال تغییرِ جهان معاصر، حیاتی است.

یکی از معضلات همیشگی جوامع، مخلوط شدن حقایق و باورها با خرافات و کج فهمی ها می باشد. چه بسا باورهایی که پشتوانه ی مشخص و صحیحی نداشته، ولی مرور زمان آن را تا مرز یک اعتقاد مقدس پیش برده است. این باورهای خرافی و غلط در دوره قبل نیز وجود داشته است، یکی از این دوره ها، دوره قاجار است. به گونه ای که در کنار ضعف سیستم بهداشتی و امکانات مراقبتی، برخی از باورهای عامیانه درباره سلامت و بهداشت عاملی بازدارنده در سلامت مردم به شمار می رفت. طب عامیانه آمیزه ای از خرافات و باورهای نادرست و گاه نشانه هایی از طب سنتی است. ورود طب مدرن به ایران در عصر قاجار را، می توان سرآغاز مرحله جدیدی در تاریخ پزشکی کشور به حساب آورد. یافته های پژوهش حاکی از آن است، علاوه بر بازدارندگی باورهای عامیانه بر سلامت مردم، این باورها تبدیل به فرهنگ عمومی مردم در این دوره شد که بر نابسامانی ها از جمله انتشار بیماری های واگیردار و خطرناک، عدم توجه به دستورات بهداشتی به واسطه تقدیرگرایی، رواج جبرگرایی، هدر رفتن پول مردم به واسطه فریب کاری فروشندگان طلسم ها را در پی داشته است. به نظر می رسد فقر و بدبختی، زندگی فلاکت باری که اغلب مردم عصر قاجار با آن روبرو بودند، جهل و نادانی، محدودیت ها و نادیده گرفتن زنان در جامعه و زندگی خانوادگی و. . . باعث شده بود که در باورها و عقاید مردم خدشه وارد شود و گرایش به سمت خرافات برای رهایی از مشکلاتی که گریبان گیرشان بود، زیاد شود.

یکی از روش های نوین تولید مثل، تلقیح مصنوعی می باشد که در آن توسط روش های کمکی تولید مثل در علم پزشکی زمینه باروری تخمک زن را با استفاده از اسپرم مرد فراهم نموده که در نتیجه امتزاج اسپرم و تخمک، یک جنین تشکیل می شود و در این روش باردار شدن زن بوسیله آلات پزشکی و بدون انجام عمل مقاربت و نزدیکی جنسی صورت می گیرد. این پژوهش با هدف بررسی مبانی فقهی و حقوقی باروری مصنوعی و آثار مترتب بر آن، اعم از آثار مالی و آثار غیر مالی در قالب دو روش کلی مورد پژوهش قرار گرفته است. در روش اول نطفه طفل از ترکیب اسپرم زن و شوهر قانونی است و طفل حاصل از آن به اتفاق اکثر علما و حقوقدانان فرزند مشروع و تمام آثار حقوقی مترتب بر فرزندان طبیعی بر او هم بار می گردد، اعم از اینکه طفل در رحم زوجه یا در رحم زن دیگر و یا در دستگاه مصنوعی رشد نماید. در روش دوم طفل از اسپرم تخمک زن و مرد بیگانه می باشد که بنا به نظر اکثر علما و فقها اگر چه این عمل حرام است ولی بنا به نظر مشهور آثار نسب بر طفل بار می شود، زیرا چنین عملی تحت عنوان زنا قرار نمی گیرد. همچنین در این پژوهش موضوع اجاره رحم و اهدای تخمک و اهدای جنین نیز از جهت تکلیفی و آثار وضعی مورد بررسی قرار گرفته که به روش کتابخانه ای است و بر اساس روش توصیفی-استدلالی موضوعات مورد کنکاش قرار گرفته اند.