پژوهش های جانوری
سال:1397 | دوره:31 | شماره:2 |تعداد مقالات:10

افزایش آمونیاک آب می تواند به عنوان یک عامل استرس زای شیمیایی باعث پاسخ های فیزیولوژیک غیراختصاصی در ماهی گردد. این بررسی با هدف تعیین مقدار مجاز آمونیاک و تاثیر آن بر شاخص های خونی، شاخص استرس و بافت آبشش ماهی سوروم (Heros severus) انجام شد. برای این منظور یک گروه شاهد و پنج تیمار آمونیاک (1/0، 2/0، 4/0، 8/0 و2/1 میلی گرم در لیتر) در سه تکرار انتخاب شدند. 180 قطعه ماهی به مدت 12 ساعت در مخازن 50 لیتری حاوی مقادیر مختلف آمونیاک قرار گرفتند. پس از خونگیری از ماهیان، فاکتورهای خونی و شاخص های استرس اندازه گیری شدند. همچنین از بافت آبشش ماهیان نمونه برداری و بافت شناسی بعمل آمد. نتایج نشان داد که گلبول سفید در تیمار 3 به اوج خود رسید (p<0. 05). کمترین گلبول قرمز خون در تیمار 5 دیده شد (p<0. 05). علیرغم افزایش آمونیاک مقادیر هموگلوبین، هماتوکریت، MCV، MCH، MCHC، مونوسیت و ائوزینوفیل فاقد اختلاف معنی دار آماری بودند (p>0. 05). کورتیزول در دو تیمار اول افزایش یافت اما در سه تیمار بعدی کاهش یافت و گلوکز نیز در تیمار اول به کمترین مقدار رسید و در سایر تیمارها افزایش قابل توجهی نشان داد (p<0. 05). بیشترین آسیب بافتی در تیمار 5 با عوارضی مانند هایپرتروفی سلول های اپیتلیوم لاملا، چسبندگی لاملاها، جدا شدن و برآمدگی اپیتلیوم لاملا، نکروز شدید در اپیتلیوم لاملا و فیلامنت و نکروز و تخریب دستگاه پیلار مشاهده شد. بنابراین بهتر است مقدار آمونیاک موجود در آب جهت پرورش ماهی سوروم از مقدار 1/0 میلی گرم بر لیتر تجاوز ننماید.

تکه تکه شدن زیستگاه فرایند پویایی است که موجب تغییر الگوی زیستگاه در سیمای سرزمین، کاهش تنوع زیستی و افزایش درون آمیزی می­ شود. منزوی شدن جمعیت­ های کوچک به عنوان یک تهدید جدی در حفاظت از جانوران به ویژه گوشتخواران محسوب می­ شوند. در این راستا، مدل­ سازی مطلوبیت زیستگاه به عنوان یک ابزار مهم در شناسایی نحوه توزیع و پراکنش گونه­ ها و عوامل تأثیرگذار بر آن محسوب می­ شود. کفتار راه راه، یکی از کم شناخته شده ترین گوشت خواران بزرگ جثه ایران است که نقش مهمی در جریان انرژی در اکوسیستم بازی می­ کند. هدف مطالعه حاضر، بررسی مطلوبیت زیستگاه کفتار راه راه، با استفاده از مدل­ های مکسنت و شبکه­ عصبی در منطقه حفاظت شده هفتاد قله اراک است. به این منظور از 45 نقطه حضور، 30 نقطه عدم حضور گونه و 24 نقطه حضور لانه و 16 نقطه عدم­ حضور لانه که به عنوان یک نمایه اصلی حضور گونه هست و یازده متغیر محیطی استفاده شد. اعتبارسنجی مدل­ ها با استفاده از رویکرد آماری (Receiver Operating Characteristic curve) ROC انجام گرفت. نتایج نشان داد اگرچه هر دو مدل در پیش بینی مناطق مطلوب زیستگاهی و لانه ­ گزینی گونه، موفق عمل کرده اند ولی با توجه به مقدار Area Under the ROC Curve حاصل از روش مکسنت برای مطلوبیت زیستگاه (78/0AUC=) و نواحی لانه ­ گزینی (76/0AUC=) و مقدار ROC، حاصل از روش شبکه­ عصبی برای نواحی مطلوب زیستگاهی (69/0AUC=) و نواحی لانه ­ گزینی (65/0AUC=)، نتایج حاصل از روش مکسنت دارای قدرت ارزیابی و پیش بینی بالاتر از مدل شبکه ­ عصبی مصنوعی هست و به واقعیت نزدیک­ تر است. بررسی­ ها نشان داد، متغیر­ های تیپ پوشش گیاهی، فاصله از چشمه و تیپ خاک براساس نتایج حاصل از حساسیت سنجی جک نایف در مدل مکسنت و متغیر­ های جهت، مدل رقومی ارتفاع و فاصله تا قنات به ترتیب رتبه نفوذ در شبکه عصبی، به عنوان تأثیرگذارترین متغیر­ ها بر مدلسازی مطلوبیت زیستگاه گونه در نظرگرفته شدند. براساس نتایج حاصل از مدل مکسنت و شبکه­ عصبی، مهم ترین متغیر مؤثر در لانه­ گزینی کفتار در منطقه حفاظت شده هفتاد قله اراک، کاربری اراضی منطقه به ویژه مرتعداری می­ باشد.

ماهیان خاویاری با ارزش اقتصادی بالا به یکی از قدیمی ترین گروه های ماهیان غضروفی استخوانی تعلق دارند. به منظور مطالعه و مقایسه ساختمان شبکیه چشم و اهمیت آن در ماهیان، با فرض اینکه اوزون برون یک ماهی کف زی، فاقد تیز بینی و دید رنگی مناسب است انتخاب شده، سپس به مطالعه انطباق بین ترتیب سلولی شبکیه چشم این جانور با نحوه تغذیه و زیستگاه جانور، همچنین کسب اطلاعاتی در رابطه با نحوه رنگ بینی و تیز بینی جانور پرداخته شد. برای این منظور چشم های ماهی جدا و عدسی و قرنیه برداشته شد. شبکیه به مدت 24ساعت در فیکساتور بوئن و 24 ساعت در متانول70% قرار گرفت و به ترتیب آبگیری، شفاف سازی و پارافینه شد. سپس مقاطع طولی و عرضی با ضخامت 5 میکرون توسط دستگاه میکروتوم تهیه و با هماتوکسیلین و ائوزین رنگ آمیزی شد. مشاهده بافت ها با میکروسکوپ نوری و الکترونی نشان داد که گیرنده های نوری در شبکیه اوزون برون همگی مخروطی بوده و فاقد سلول های استوانه ای است. سلول های مخروطی شامل سلول های منفرد بودند. شمارش سلول های مخروطی نیز مشخص نمود که تراکم این سلول ها در ربع پشتی گیجگاهی بیشتر از سایر ربع های شبکیه است. تنوع پایین و تعداد کم سلول های مخروطی نیز احتمال دید ضعیف و وابستگی کمتر به دید رنگی در این ماهی را تایید می کند.

مقدمه: با توجه به اهمیت آهن و نقش استرس اکسیداتیو در بروز سمیت آن، در مطالعه حاضر تاثیر نانوذرات آهن و نقش اسانس آویشن شیرازی در تعدیل مسمومیت حاد ناشی از نانوذرات آهن و کاهش سطح فعالیت مارکرهای بیوشیمیایی کبدی و کاهش سطح فعالیت آنزیمهای CYP450 و GST مورد بررسی قرار گرفتند. مواد و روش ها: موش های صحرایی نر بالغ به 5 گروه و 3 زیر گروه، کنترل منفی دریافت کننده نرمال سالین، کنترل مثبت دریافت کننده mg/kg 200 نانوذرات آهن و گروه های تیمار با اسانس آویشن شیرازی تقسیم شدند. حیوانات به مدت 3 روز mg/kg b. w 100 و 200 اسانس آویشن را به صورت درون صفاقی دریافت کرده و سپس، موش ها کشته شده و بافت کبد به منظور بررسی های پاتولوژیکی و بیوشیمیایی برداشته شد. یافته ها: نتایج این تحقیق نشان داد که در بین مارکر های سرمی، سطح ASTسرم پس از تزریق نانو ذرات آهن افزایش یافته که نشان دهنده آسیب هپاتوسیتها می باشد، همچنین تزریق نانوذزات پس از 72 ساعت نیز باعث کاهش سطح فعالیت آنزیمهای CYP450 و GST شده است. تیمار حیوانات با اسانس آویشن باعث بازگشت سطح فعالیت مارکر کبدی AST و بازگشت فعالیت آنزیم GST گردید و کانون های نکروتیک ناشی از آسیب نانوذرات آهن در هپاتوسیتها تحت تاثیر تیمار با اسانس آویشن کاهش یافت. نتیجه گیری: استفاده از نانوذرات آهن موجب آسیب به بافت کبدی و افزایش متابولیسم گزنوبیوتیک ها و تیمار با اسانس آویشن می تواند در جلوگیری و بهبود این آسیبها موثر باشد.

بررسی ریمه ها، یکی از بهترین روش های غیرهجومی برای تعیین محتویات غذایی خورده شده توسط پرندگان شکاری محسوب می شود. هدف از این تحقیق بررسی رژیم غذایی و هم پوشانی مأوای غذایی جغد کوچک (Athene noctua) و دلیجه معمولی (Falco tinnunculus) در پناهگاه حیات وحش شیراحمد سبزوار بود. بعد از انجام عملیات صحرائی، ریمه های جمع آوری شده به آزمایشگاه منتقل شدند. سپس ریمه ها با خیساندن از هم باز شده و بقایای طعمه ها در آن ها تفکیک و شناسایی شد. درصد حضور هر ماده غذایی در میان کل ریمه ها مورد محاسبه قرار گرفت. به علاوه، وزن، طول و قطر ریمه ها، شاخص های درصد زیست توده طعمه های مورد استفاده، پهنای مأوای غذایی، تنوع گونه ای، یکنواختی و معیارهای اندازه گیری هم پوشانی مأوای غذایی محاسبه شد. بررسی مجموع 548 ریمه جغد کوچک نشان داد که رژیم غذایی این پرنده شکاری شامل سوسک ها (78/13%)، ملخ ها (02/15%)، پرندگان (02/5%)، پستانداران کوچک (13/18%)، جوندگان (55/18%)، حشره خورها (42/6%)، خزندگان (7/0%) و مورچه ها (79/2%) است. هم چنین، تجزیه و تحلیل 206 ریمه جمع آوری شده دلیجه معمولی نشان داد سوسک ها (92/24%)، ملخ ها (55/25%)، پرندگان (54/6%)، پستانداران کوچک (89/15%)، جوندگان (71/13%)، حشره خورها (12/3%)، خزندگان (98/4%) و مورچه ها (30/5%) رژیم غذایی این پرنده را تشکیل می دهند. در این تحقیق، هم پوشانی مأوای غذایی جغد کوچک و دلیجه معمولی براساس معیار درصد هم پوشانی، معیار پیانکا و معیار هورن به ترتیب 51/88%، 98/0 و 96/0 به دست آمد. نتایج این مطالعه نشان داد اگرچه هم پوشانی مأوای غذایی بین جغد کوچک و دلیجه معمولی سطح بالایی بود اما کامل نبود.

فلزات سنگین می توانند سبب بروز اختلالات پاتوفیزیولوژیکی مختلفی در آبزیان شوند. در این مطالعه، تاثیر غلظت های مختلف مس بر میزان متابولیسم لوچ ماهی بهایی(Turcinoemacheilus bahaii) مورد بررسی قرار گرفت. سپس غلظت کشنده (LC50-96h) مس برای گونه مورد نظر براساس پروتکل OECD, 203 تعیین شد. براساس میزان LC50-96hبه-دست آمده (mg/l 819/1)، 40 قطعه ماهی با میانگین وزنی g 56/0± 6/1 در 5 تیمار جداگانه در معرض مقادیر متفاوت مس از جمله تیمار شاهد (فاقد مس)، تیمار مس (mg/l 910/0) به مدت 24 ساعت، مس (mg/l 455/0) به مدت 7 روز، مس (mg/l 182/0) به مدت 14 روز، مس (mg/l 091/0) به مدت 30 روز قرار گرفتند. سپس به منظور تعیین میزان متابولیسم، مصرف اکسیژن هر یک از ماهیان با استفاده از رسپیرومتر با جریان متناوب ثبت و میزان متابولسیم استاندارد (SMR)، متابولیسم بیشینه (MMR) و محدوده هوازی (AS) محاسبه گردید. نتایج به دست آمده نشان داد که SMR ماهی تحت تاثیر مس به طور معنی داری (P<0. 05) کاهش می یابد. کمترینSMR مربوط به تیمار 30 روزه مس (mgO2/kg/h 86/14± 9/43) بود که به میزان 30/70 درصد نسبت به گروه کنترل (mgO2/kg/h 73/12± 1/148) کاهش داشت. اگرچه میزان متابولیسم بیشینه در تمامی تیمارهای مس اختلاف معنی داری را با گروه شاهد نشان نداد اما محدوده هوازی تنها در تیمار مس 14 روزه نسبت به تیمار شاهد به طور معنی داری (P<0. 05) افزایش یافت. باتوجه به نتایج به دست آمده به نظر می رسد که مس منجر به تغییرات متابولیکی در لوچ ماهی می شود که این امر به نوبه خود سبب تغییر در تامین بودجه انرژی برای فعالیت های حیاتی جاندار مانند رشد، تغذیه و حتی تولید مثل می شود.

میگوی پاسفید غربی (Penaeus vannamei) مهمترین گونه میگوی پرورشی آب شور در ایران است که به دلیل غیر بومی بودن آن، تامین مولدین وابسته به واردات این گونه مهم پرورشی از کشورهای تولید کننده اصلی می باشد. پرورش مولدین در شرایط ایران یکی از مهمترین اهداف توسعه این صنعت در نظر گرفته می شود. به همین منظور، ارتباط ریخت سنجی بین طول کل (TL) و وزن کل بدن (BW) و همچنین ضریب چاقی در میگوهای ماده پاسفید غربی از روز 70 پرورش تا روز 290 پرورش در شرایط نیمه متراکم در استخرهای خاکی مورد بررسی قرار گرفت. رابطه رگرسیون بین طول کل و وزن کل بدن در فصول مختلف با یکدیگر تفاوت معنی دار داشت. شدت افزایش وزن بدن نسبت به طول کل در میگوهای ماده در دو فصل پاییز و بهار تفاوت معنی داری نداشت، به همین دلیل رابطه رگرسیون یکسانی برای آن و به صورت 2096/3TL0049/0=BW در نظر گرفته شد، ولی در فصل زمستان این رابطه به صورت 9668/1TL11/0=BW و متفاوت از دو فصل قبل دیده شد. از طرفی میگوهای ماده در فصل بهار به طور معنی دار ضریب چاقی بیشتری در مقایسه با فصل پاییز داشتند، هرچند در مقایسه با زمستان تفاوت معنی داری را نشان ندادند. استفاده از روابط فوق بین طول کل و وزن کل بدن به منظور مدیریت این دوره از پرورش و محاسبه وزن میگو و به دست آوردن ضریب چاقی میگو در شرایط پرورش با توجه به طول کل آن توصیه می شود.

سرب یکی از سمی ترین فلزات سنگین برای سلامت انسان محسوب می شود. بنابراین محققان همواره برای حذف سرب از محیط تلاش کرده اند. اخیراً ثابت شده است که پروبیوتیک ها با اتصال به فلزات سنگین، آنها را از محیط حذف می کنند. از اینرو در پژوهش حاضر، تاثیر حفاظتی لاکتوباسیلوس رامنوسوس بر فاکتورهای هماتولوژیک رت های آلوده با سرب با احتمال حذف سرب از بدن مورد ارزیابی قرار گرفت. 32 موش صحرایی ماده (20 ± 130 گرم) از انستیتوپاستور خریداری شد. حیوانات بطور تصادفی در 4 گروه تقسیم بندی شدند. A: کنترل تزریقی، B: آلوده با سرب، C: تیمار با لاکتوباسیلوس رامنوسوس و D: مواجهه با سرب و تیمار با لاکتوباسیلوس رامنوسوس. پس از اتمام دوره تیمار (8 هفته)، پارامترهای خونی و غلظت پروتوپورفیرین روی در خون اندازه گیری شد. سطح پارامترهای خونی و غلظت پروتوپورفیرین روی در گروه D نسبت به B تغییراتی داشت ولی از نظر آماری معنادار نبود. در گروه B تعداد گلبول های سفید، لنفوسیت ها، پلاکت ها و غلظت پروتوپورفیرین روی افزایش معنی دار و تعداد گلبول های قرمز، درصد هماتوکریت، غلظت هوگلوبین و اندیکس های آن کاهش معنی داری نسبت به گروه کنترل نشان داد در حالیکه تغییرات این فاکتورها در گروه D نسبت به گروه کنترل در سطح پایین تری بود. بنابراین احتمالاً لاکتوباسیلوس رامنوسوس توانسته با اتصال به سرب و دفع آن از روده، مانع ورود غلظت زیاد آن به خون شده، اثرات مضر سرب بر فاکتورهای خونی را کاهش داده است.

در سال های اخیر استفاده از ترکیبات کنترل کننده جمعیت باکتری ها در آب محیط پرورش ماهیان بسیار موردتوجه قرار گرفته است، در این راستا انتخاب ماده ضدعفونی کننده با خاصیت ضد باکتریایی مناسب از اهمیت بالایی برخوردار می باشد. در این مطالعه نانوذره اکسید روی به روش سل-ژل سنتز شده و پس از تعیین حداقل غلظت باکتری کشی (MBC ) نانوذره اکسید روی به روش استانداردرقت های سریالی ماکرودایلوشن، جمعیت باکتریایی محیط آکواریوم در دو مرحله شامل آکواریوم های دارای ماهی قرمز و آکواریوم های فاقد ماهی مورد ارزیابی قرار گرفت. در مرحله اول غلظت های 0، 2 و 4 برابر MBC و در مرحله دوم غلظت های 0، 2، 4 و 8 برابر MBC در زمان های مورد نظر به آب آکواریوم ها افزوده و روند ضد باکتریایی نانوذره اکسید روی مورد بررسی قرار گرفت. MBC نانوذره اکسید روی برای جمعیت باکتریایی محیط آکواریوم 35/0 میکروگرم بر میلی لیتر اندازه گیری شد. بر اساس فعالیت ضد باکتریایی نانوذره اکسید روی مشاهده شده، بار باکتریایی کل آب آکواریوم در محیط دارای ماهی قرمز با افزایش غلظت نانوذرات و افزایش زمان تماس کاهش یافت. بیشترین روند کاهش بار باکتریایی کل در مواجهه با نانوذره اکسید روی در غلظت 4 برابرMBC مشاهده شد، همچنین روند کاهش بار باکتریایی گرم منفی محیط آکواریوم در هر دو غلظت 2 و 4 برابرMBC تقریبا به یک میزان مشاهده شد.

مطالعه ماهیان در بوم سازگان های آبی از بسیاری جهات از جمله بوم شناسی، رفتارشناسی، حفاظت و مدیریت منابع آبی، بهره برداری از ذخایر و پرورش آنها حایز اهمیت است، بنابراین، در مطالعه حاضر برای مقایسه ریخت سنجی هندسی جمعیت های مختلف سبیل ماهی بین النهرین Barilius mesopotamicus Berg, 1932)) در حوضه بوشهر، 140 قطعه از رودخانه های اهرم، زهره، خیرآباد، کارزین، بالارود، شاهپور و دارالمیزان نمونه برداری شد. پس از بیهوشی در محلول 1٪ گل میخک و تثبیت در فرمالین 10٪ ، نمونه ها برای بررسی به آزمایشگاه منتقل شدند. در شرایط یکسان از سمت چپ نمونه ها عکس برداری شد و سپس 15 لندمارک با استفاده از نرم افزار Tpsdig2 برروی تصاویر قرار داده شد. داده های حاصل پس از آنالیز پروکراست، با روش های آماری چندمتغیره تحلیل مؤلفه ّهای اصلی (PCA)، تحلیل متغیرهای کانونی (CVA) و آنالیز خوشه ای (CA) تحلیل شدند. مقایسه ریخت سنجی هندسی جمعیت ها اختلاف معناداری در بین رودخانه های مورد مطالعه نشان داد. شش جمعیت مورد بررسی در این حوضه به وسیله آزمون های CVA و خوشه ای از یکدیگر تفکیک شده اند و تنها دو جمعیت اهرم و کارزین با یکدیگر هم پوشانی دارند. تفاوت های این جمعیت ها در شکل بدنی، در شکل و اندازه سر و ارتفاع بدن بود.