روانشناسی خانواده
سال:1396 | دوره:4 | شماره:1 |تعداد مقالات:7

تعامل های بین اعضای خانواده در کودکی، به ویژه رابطه والدین - کودک، بر چگونگی رفتار افراد در روابط بین شخصی در بزرگسالی تاثیر می گذارد. کیفیت روابط زوجین از سبک های والدگری و مشکلات بین شخصی برخاسته از آنها تاثیر می پذیرد. هدف پژوهش حاضر بررسی نقش واسطه ای مشکلات بین شخصی در رابطه بین سبک های والدگری و مشکلات زناشویی بود. تعداد 249 زن و مرد تهرانی (93 مرد، 156 زن) مراجعه کننده به دادگاه های خانواده در این پژوهش شرکت کردند. شرکت کنندگان، پرسشنامه اقتدار والدین (PAQ)، فرم کوتاه پرسشنامه مشکلات بین شخصی (IIP-30) و مقیاس وضعیت زناشویی گلومبوک - راست (GRIMS) را تکمیل کردند. نتایج پژوهش نشان داد که بین سبک والدگری مقتدرانه والدین و مشکلات زناشویی فرزندان رابطه منفی معنادار و بین سبک والدگری آمرانه و مشکلات زناشویی فرزندان رابطه مثبت معنادار وجود دارد. نتایج پژوهش، رابطه بین سبک والدگری سهل گیرانه و مشکلات زناشویی را منفی اما غیر معنادار نشان داد. بر اساس نتایج این پژوهش، مشکلات بین شخصی با مشکلات زناشویی رابطه مثبت معنادار داشت. تحلیل های آماری همچنین نشان داد که مشکلات بین شخصی در رابطه بین سبک های والدگری و مشکلات زناشویی فرزندان نقش واسطه ای دارند. بر اساس یافته های این پژوهش، می توان نتیجه گرفت که بعضی از سبک های والدگری ممکن است باعث شکل گیری مشکلات بین شخصی شوند و از طریق مشکلات بین شخصی در مراحل بعدی زندگی زمینه مشکلات زناشویی و نارضایتی های زوجین و خانواده ها را فراهم سازند.

اضطراب دوران کودکی به عنوان یکی از عوامل موثر در رشد و عمکلرد، از عوامل متعدد محیطی و ارتباطی تاثیر می پذیرد. از جمله این عوامل می توان به ویژگی های شخصیتی، حساسیت اضطراب، سوگیری شناختی کودک، باورهای اضطرابی والدین و رابطه والد - کودک اشاره نمود. بنابراین هدف اصلی این پژوهش مدل سازی ساختاری اضطراب کودکان بر اساس متغیرهای والد و کودک بود. در این پژوهش 279 دانش آموز (150 دختر، 129 پسر) 12-11 ساله مدارس شهر تبریز انتخاب شدند و پرسشنامه های شخصیت آیزنگ نوجوانان (JEPQ)، حساسیت اضطراب(CASI) ، سوگیری شناختی (CDS) و نشانه های اضطراب (MASQ) را کودکان تکمیل نمودند. همچنین والدین نیز پرسشنامه های رابطه والد - کودک (CPRS) و باورهای اضطرابی والدین (PABQ) را تکمیل نمودند. نتایج در بخش تحلیلی داده ها نشان داد ویژگی های شخصیتی کودک، رابطه والد - کودک و باورهای والدین به واسطه سوگیری شناختی و حساسیت اضطراب پیش بین معناداری برای نشانه های اضطراب کودک هستند. شاخص برازندگی تطبیقی (RMSEA=0.05) و متوسط باقیمانده استاندارد شده (CFI=0.95) مطلوبی به دست آمد. این مدل مشخص ساخت که متغیرهای شخصیت، حساسیت اضطراب و سوگیری شناختی کودک و همچنین رابطه والد - کودک و باورهای والدین مسیرهای مهمی در اضطراب کودک هستند و در زمینه علل یابی و درمان اضطراب کودکان باید به این مولفه ها نیز توجه نمود.

شیوع بیماری دیابت نوع یک در کل جهان در حال افزایش است. ابتلای کودک به دیابت، سیستم خانواده را با فشارها و تنش های فراوانی مواجه کرده و به ویژه مادر به عنوان مراقب اصلی چالش های عاطفی، روانی و اجتماعی زیادی را تجربه می کند. هدف از پژوهش حاضر، بررسی رابطه استرس والدینی با سلامت روانی و کیفیت زندگی مادران دارای فرزند مبتلا به دیابت بود. به این منظور 107 مادر دارای فرزند مبتلا به دیابت از بین مراجعه کنندگان به انجمن دیابت تهران انتخاب شدند و فرم کوتاه پرسشنامه استرس والدینی آبیدین (PSI- SF)، نسخه ایرانی پرسشنامه کیفیت زندگی سازمان بهداشت جهانی (WHOQOL) و پرسشنامه سلامت عمومی گلدنبرگ(GHQ)  را تکمیل کردند. داده ها به روش همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون ساده مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتابج پژوهش نشان داد که متغیر استرس والدینی با هر دو متغیرهای کیفیت زندگی و سلامت روان و زیرمقیاس های آنها رابطه منفی معناداری دارد. همین طور استرس والدینی توانایی پیش بینی کیفیت زندگی و سلامت روان مادران دارای کودک مبتلا به دیابت را دارا است. با توجه به یافته های این پژوهش استرس والدینی سهم قابل توجهی از کیفیت زندگی و سلامت روان مادران دارای فرزند مبتلا به دیابت را تعیین می کند. بنابراین پیشنهاد می شود برنامه هایی جهت کاهش استرس والدینی به منظور بهبود کیفیت زندگی و سلامت روان مادران طراحی و اجرا شود.

صمیمت و بخشش از جمله مولفه های مهم یک ازدواج سالم محسوب می شود. بخشش یک فرایند درون فردی است که می تواند منجر به افزایش صمیمیت بین زوجین شود. هدف از پژوهش حاضر بررسی اثربخشی زوج درمانی مبتنی بر پذیرش و تعهد بر صمیمیت و بخشش زوجین بود. در این پژوهش از طرح آزمایشی تک موردی از نوع خط پایه چندگانه ناهمزمان استفاده شد. نمونه شامل 4 زوج (8 نفر) بودند. از شرکت کنندگان خواسته شد تا مقیاس صمیمیت (IS) واکر و تامپسون و مقیاس بخشش خانواده (FFS) پولارد و همکاران را تکمیل کنند. زوجین در یک برنامه زوجی 10 جلسه ای 90 دقیقه ای شرکت کردند. نتایج نشان داد که زوج درمانی مبتنی بر پذیرش و تعهد می تواند با استفاده از انعطاف پذیری شناختی موجب افرایش صمیمیت و بخشش زوجین شود.

هر خانواده روش های ویژه ای را در تربیت فردی و اجتماعی فرزندان خویش به کار می گیرد که به این روش ها شیوه های فرزندپروری گفته می شود. این شیوه ها الگوهایی از پرورش فرزندان است که از تعامل بهنجار والدین و پاسخ آنها به رفتار فرزندان شکل می گیرد. برای ارزیابی این شیوه ها ابزارها و مقیاس های مختلفی طراحی شده است. پژوهش حاضر، با هدف بررسی ویژگی های روانسنجی مقیاس شیوه های فرزندپروری ارجمندنیا (شفا) در نمونه ای از خانواده های دارای فرزند کم توان ذهنی انجام شد. این پژوهش کاربردی از منظر روش شناختی در دسته پژوهش های توصیفی - همبستگی قرار می گیرد. جامعه آماری این پژوهش، شامل کلیه والدین دارای فرزند کم توان ذهنی ساکن شهر تهران بودند که از بین آنها 300 نفر با مراجعه به مدارس آموزشی و مراکز نگهداری کودکان کم توان ذهنی انتخاب شدند. داده ها با استفاده از پرسشنامه شیوه های فرزندپروری ارجمندنیا (شفا) و مقیاس سبک فرزندپروری بامریند (BPS) گردآوری شد. داده های گردآوری شده تجزیه و تحلیل شدند. یافته های مربوط به تحلیل عاملی اکتشافی نشان از روایی سازه مدل 5 عاملی مقیاس داشت و شاخص های همسانی درونی (آلفای کرونباخ و تتای ترتیبی) و همچنین نتایج روش دونیمه کردن و بازآزمایی، حکایت از پایایی مطلوب این مقیاس و مولفه های آن داشت. یافته ها تایید می کنند مقیاس شیوه های فرزندپروری ارجمندنیا (شفا) دارای ویژگی های روانسنجی مطلوبی است و به طور کلی می تواند در جامعه ایرانی مورد استفاده قرار گیرد.

در عصر حاضر به دلیل گسترش ارتباطات و افزایش مهاجرت، تشکیل خانواده و ازدواج نیز تحت تاثیر قرار گرفته است و شاهد افزایش ازدواج های بین فرهنگی هستیم. پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی زوج درمانی مبتنی بر پویایی های فرهنگی بر تعارض زناشویی زوج های با فرهنگ متفاوت انجام گرفت. روش این پژوهش نیمه آزمایشی از نوع پیش آزمون - پس آزمون - پیگیری با گروه کنترل بود. نمونه پژوهش حاضر را 16 زوج بین فرهنگی مراجعه کننده به مراکز مشاوره استان اصفهان تشکیل دادند که به طور تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل جایگزین شدند. متغیر وابسته در این پژوهش تعارض زناشویی بود که با پرسشنامه تعارض زناشویی ثنایی و براتی (MCQ) ارزیابی شد. متغیر مستقل نیز زوج درمانی مبتنی بر پویایی های فرهنگی بود که طی 8 جلسه به صورت زوجی برای گروه آزمایش اجرا شد. یافته ها نشان داد که زوج درمانی مبتنی بر پویایی های فرهنگی بر تعارض زناشویی زوجین دارای ازدواج بین فرهنگی موثر است و میزان آن را کاهش داده است. نتایج به دست آمده حاکی از آن است که آموزش های مناسب در قالب زوج درمانی مبتنی بر پویایی های فرهنگی می تواند نگرانی های زوجین دارای ازدواج بین فرهنگی را کاهش دهد و منجر به کاهش تعارض زناشویی آنان شود.

کیفیت زندگی مفهومی ذهنی و چندبعدی است که بسیاری از جنبه های زندگی فردی و اجتماعی را شامل می شود. سلامت روان و رضامندی زوجیت نیز دو مولفه مهم کیفیت زندگی هستند. پژوهش حاضر با هدف طراحی و آموزش برنامه ارتقای کیفیت زندگی و ارزشیابی اثربخشی آن در سلامت روان و رضامندی زوجیت مادران دختران آهسته گام با نشانگان داون انجام گرفت. طرح پژوهش حاضر شبه آزمایشی و از نوع پیش آزمون، پس آزمون با گروه کنترل بود. تعداد 60 نفر از مادران، انتخاب و سپس در دو گروه آزمایش و کنترل گمارده شدند. به گروه آزمایش طی دوازده جلسه، برنامه آموزش ارتقای کیفیت زندگی محقق ساخته ارائه شد و گروه کنترل هیچ آموزشی دریافت نکردند. در این پژوهش از پرسشنامه سنجش سلامت روان (SCL-90-R) و جهت سنجش رضامندی زوجیت از پرسشنامه رضامندی زوجیت افروز (AMSS) استفاده شد. برنامه در 10 جلسه 90 دقیقه ای طراحی شد و این جلسات به مدت 5 هفته ارائه شد. نتایج نشان داد که میانگین نمرات در گروه آزمایش به طور معناداری بیشتر از گروه کنترل بود. نتایج پژوهش حاضر می تواند به درک نقش مهمی که برنامه کیفیت زندگی در ارتقا سلامت روان و رضامندی زوجیت مادران دختران آهسته گام با نشانگان داون ایفا می کند کمک کند و مورد استفاده مشاوران مدرسه و روان شناسان قرار گیرد.