خانواده و پژوهش
سال:1398 | دوره:16 | شماره:3 (پیاپی 44) |تعداد مقالات:8

هدف از این پژوهش تدوین مدل بهزیستی ذهنی براساس جو آموزشی، اجتماعی، عاطفی، فیزیکی و امنیتی مدرسه با میانجیگری خودتنظیمی هیجانی در دانش آموزان دختر دوره اول متوسطه بود. طرح پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت توصیفی-همبستگی است. جامعه آماری این پژوهش شامل همه دانش آموزان دختر مدارس دولتی دوره اول متوسطه مناطق 11، 18، 2 و 7 شهر تهران بود. نمونه آماری شامل 630 نفر بود که از این عده 209 نفر پایه هفتم، 213 نفر پایه هشتم و 208 نفر پایه نهم بودند. روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای است. ابزار گردآوری اطلاعات شامل پرسشنامه های جو مدرسه (2015)، بهزیستی ذهنی کی یز و ماگیارمو (2003) و پرسشنامه خودتنظیمی هیجانی هافمن و کاشدان (2010) بود. تحلیل داده ها با روش معادلات ساختاری انجام شده است. نتایج پژوهش نشان داد که رابطه مستقیم مثبت میان جو مدرسه و خود تنظیمی وجود دارد که در سطح 0/01 معنادار است (0/01>P، 0/297= β ). رابطه میان جو مدرسه و بهزیستی روانی نیز مستقیم و در سطح 0/01 معنادار و مثبت است (0/01>P، 0/862= β ) و میان جو مدرسه و بهزیستی روانی با واسطه گری خودتنظیمی رابطه غیرمستقیم و معنادار در سطح 05/0 وجود دارد. ضریب مسیر مستقیم میان خودتنظیمی و بهزیستی روانی مثبت و در سطح 01/0 معنادار است (0/01>P، 0/098 β =). بنابراین نتیجه می گیریم که مدرسه مهم ترین مکان برای ارتقای سلامت روان نوجوانان است و باید با ایجاد جو آموزشی مثبت و پر جنب و جوش، شرایط و امکانات تنظیم هیجانات و افزایش تاب آوری دانش آموزان را فراهم کرد.

در اقتصاد پویای جهان امروز، رویکردهای سنتی کسب و کار دیگر پاسخگوی نیازهای رشد و بقا و رقابت در بازار نیستند و کارآفرینی به مثابه یک ضرورت، پیش روی خانواده ها، نهادها و افراد قرار می گیرد و یکی از دغدغه های اساسی، ایجاد اشتغال مولد برای جوانان کشورمان است. از این رو باید با برنامه ریزی، امکانات لازم برای کارآفرینی آنان فراهم شود. فضای مطلوب درون خانواده و همراهی رسانه ها به ویژه تلویزیون این امکان را به جوانان می دهد تا با گسست از عادتها و باورهای ناقص خود در پی تغییر اندیشه و عملکرد خود در روند کارآفرینی باشند. با توجه به فراگیری تلویزیون پس از خانواده و نهادهای حکومتی، این رسانه می تواند در تحقق بخشیدن به این رسالت خطیر نقشی انکارناپذیر داشته باشد. این مقاله، با رویکرد کمی به بررسی تاثیر برنامه های تلویزیونی کارآفرینی بر قصد کارآفرینانه با میانجیگری حمایت خانواده پرداخته است. داده ها با استفاده از پرسشنامه و با رویکرد خوشه ای از چهار منطقه شهر تهران و از میان 346 نفراز افراد ساکن گردآوری شده است. تحلیل داده ها با رویکرد مدل یابی معادلات ساختاری و با نرم افزار لیزرل انجام یافته است. یافته های تحقیق بیانگر آن است که محتوای کارآفرینی برنامه تلویزیونی از طریق نگرش فردی، حمایت خانواده، هنجارهای ذهنی و کنترل رفتاری ادراک شده، قصد کارآفرینانه را به طور مستقیم تحت تاثیر قرار می دهد. همچنین تاثیر محتوای اجتماعی برنامه تلویزیونی به طور میانجیگری شده و از طریق نگرش فردی، حمایت خانواده، هنجارهای ذهنی و کنترل رفتاری ادراک شده بر قصد کارآفرینانه، مورد تایید قرار گرفته است.

هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه ادراک رفتارهای فداکارانه همسر و نارسایی هیجانی با دلزدگی زناشویی معلمان متاهل مقطع تحصیلی ابتدایی شهر آمل بود. جامعه آماری این پژوهش همه معلمان مقطع ابتدایی شهر آمل بود که از میان آنها 200 نفر به روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای چندمرحله ای انتخاب شدند. داده ها از طریق مقیاسهای ادراک رفتارهای فداکارانه همسر هارپر و فیگرس (2008)، نارسایی هیجانی تورنتو (1994) و دلزدگی زناشویی پاینز (1996) گردآوری شدند و با ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون چندگانه مورد تحلیل قرارگرفتند. یافته های پژوهش نشان دادند که میان متغیر ادراک رفتارهای فداکارانه همسر با دلزدگی زناشویی رابطه منفی و معنادار و میان نارسایی هیجانی با دلزدگی زناشویی رابطه مثبت و معنادار وجود دارد (p<0. 001). همچنین، تحلیل رگرسیون نشان داد که متغیر ادراک رفتارهای فداکارانه همسر به شکلی منفی و نارسایی هیجانی به شکلی مثبت در پیش بینی دلزدگی زناشویی نقش دارند. همچنین، این تحلیل نشان داد که از میان متغیرهای پیش بین، نارسایی هیجانی مهم ترین پیش بین کننده دلزدگی زناشویی است. بر اساس یافته های پژوهش حاضر، می توان گفت روان شناسان و مشاوران مدرسه می توانند با بهره گیری از آموزش مهارتهای زندگی زمینه را برای تقویت رفتارهای فداکارانه و کاهش مشکلات مربوط به نارسایی هیجانی معلمان متاهل فراهم کنند و دلزدگی زناشویی شان را کاهش دهند.

جنبه های درونی مانند خودکارآمدی و عزت نفس و جنبه های بیرونی مانند کیفیت تعاملات والدین در سنین کودکی، از مهم ترین عوامل تاثیرگذار بر شکل گیری تاب آوری هستند. هدف پژوهش حاضر، بررسی نقش میانجیگری خودکارآمدی در رابطه میان ادراک رفتار والدین و تاب آوری، در کودکان پایه های چهارم تا ششم دبستان در شهر اصفهان بود. طرح پژوهش از نوع توصیفی-همبستگی بود. جامعه آماری پژوهش حاضر، همه دانش آموزان پایه های چهارم تا ششم دبستان شهر اصفهان در سال 1394 بود. 150 نفر به روش نمونه گیری خوشه ای برای نمونه پژوهش انتخاب شدند و به پرسشنامه های ادراک والدین (POPS)، پرسشنامه خودکارآمدی کودکان (SEQ-C) و مقیاس تاب آوری کانر-دیویدسون (CDRS)، پاسخ دادند. داده ها با برنامه آماری SPSS نسخه 21 و آزمون تحلیل میانجی، مورد تحلیل قرار گرفتند. نتایج نشان داد خودکارآمدی در رابطه میان ادراک رفتار والدین و تاب آوری، دارای نقش میانجی است. با توجه به نتایج پژوهش می توان استنباط کرد که بهبود ادراک رفتار والدین بر خودکارآمدی و در نتیجه بر افزایش تاب آوری در کودکان تاثیرگذار خواهد بود. درواقع سطوح بالاتر تاب آوری منعکس کننده ادراک فرد از توانمندی های خود برای مقابله با شرایط دشوار است. ازآنجاکه نگرش کودکان نسبت به خود، تا حد زیادی تحت تاثیر ادراک آنان از تعامل با والدین است، می توان گفت این احساس خودکارآمدی، تحت تاثیر ادراک کودک از رابطه با والدین شکل می گیرد.

ترس از مدرسه یک مقوله اجتماعی است که به شکلی گسترده از سوی جامعه شناسان مورد مطالعه قرار گرفته است. مدرسه هراسی می تواند به اختلالات یادگیری برای دانش آموزان و مشکلات و آسیبهای جدی برای خانواده ها، مدرسه و جامعه بینجامد. مقاله حاضر با هدف شناخت، بررسی و تحلیل عوامل اجتماعی موثر بر مدرسه هراسی در کودکان در سه زمینه عوامل مرتبط با ویژگی های فردی، عوامل خانوادگی با رویکرد انتظارات اولیا از فرزندان و عوامل انسانی و فیزیکی مدرسه به این موضوع پرداخته است. روش پژوهش پیمایشی است و پژوهش با به کارگیری پرسشنامه (با مقدار آلفای کرونباخ 0/85 که نشان از قابل اعتماد بودن آن دارد) و با جامعه آماری 545 نفر از والدین دانش آموزان دوره سه سال اول ابتدایی که با فرمول کوکران حاصل شده به صورت میدانی انجام گرفته است. این پژوهش در پی یافتن سهم عوامل اجتماعی مدرسه هراسی در میان دانش آموزان تهرانی پایه های اول تا سوم ابتدایی بوده که طبق نتایج حاصله سه عامل فشار خانواده در امر تحصیل فرزند، نظر اولیای مدرسه نسبت به دانش آموز و تجربه کودک در زمینه محیط مدرسه از عوامل موثر بر مدرسه هراسی دانش آموزان است، به طوری که 20/2 درصد از متغیرهای مدرسه هراسی دانش آموزان دوره اول تا سوم دبستان به عوامل پیش گفته بستگی داشته است. بیشترین تاثیر 18 درصد مربوط به عامل فشار خانواده در امر تحصیل فرزندان، 1/3 درصد رفتار اولیای مدرسه نسبت به دانش آموز و 0/9 درصد مربوط به تجربه کودک در محیط مدرسه است.

با توجه به فراوانی رفتارهای پرخاشگرانه در میان نوجوانان، به ویژه پسران، این پژوهش با هدف بررسی اثربخشی آموزش شفقت به خود بر کنترل خشم دانش آموزان پسر مقطع متوسطه دوره اول شهر یزد انجام شد. جامعه آماری این پژوهش همه دانش آموزان پسر مقطع متوسطه دوره اول شهر یزد بودند. به سبب حجم بالای جامعه آماری، 150 نفر با بهره گیری از شیوه نمونه گیری تصادفی خوشه ای چندمرحله ای برای غربالگری انتخاب شدند و به پرسشنامه کنترل خشم پاسخ دادند. پس از آن 30 نفر که کمترین نمره را در کنترل خشم به دست آوردند انتخاب و به صورت تصادفی به دو گروه آزمایش (15نفر) و کنترل (15نفر) تقسیم شدند. گروه آزمایش طی هشت جلسه 70 دقیقه ای تحت آموزش شفقت به خود قرار گرفت و گروه کنترل بدون آموزش باقی ماند. برای گردآوری داده ها در هر دو گروه آزمایش و کنترل از پرسشنامه خشم صفت-حالت اسپیلبرگر (2003) استفاده شد. پرسشنامه در دو مرحله پیش آزمون و پس آزمون میان دانش آموزان توزیع و تکمیل شد و داده ها با نرم افزار SPSS نسخه 22 و آزمون تحلیل کوواریانس تحلیل شدند. یافته ها نشان دادند که آموزش شفقت به خود بر کنترل خشم دانش آموزان موثر است (p<0. 001). همچنین آموزش شفقت به خود بر خرده مقیاسهای کاهش احساس خشمگینانه، کاهش تمایل فیزیکی بروز خشم، کاهش خلق و خوی خشمگینانه، کاهش واکنش خشمگینانه، کاهش بروز خشم درونی و کاهش بروز خشم بیرونی موثر بود (p<0. 05)، اما آموزش شفقت به خود بر تمایل کلامی بروز خشم تاثیری معنادار نداشت.

سنجش نیازهای فراغتی، گامی اساسی درجهت برنامه ریزی توسعه آموزشی و تربیتی به شمار می آید. نیازهای آموزشی یکی از دروندادهای نظام آموزشی است که مبنای اساسی طرح ریزی، اجرا و ارزیابی نظامها قرار می گیرد. پژوهش پیش روی، به روش پیمایشی و با حجم نمونه برابر با 400 دانش آموز عضو سازمان دانش آموزی، 200دختر(فرزانگان) و200پسر(پیشتازان)، انجام شده است که در سال تحصیلی 93-1392 مشغول به تحصیل در مقاطع ابتدایی(چهارم وپنجم)، راهنمایی و دبیرستان بودند. یافته ها نشان می دهند که دانش آموزان در سطوح مختلف تحصیلی، نیازی مبرم به فعالیتهای فراغتی دارند. مهم ترین نیازهای فراغتی دانش آموزان عضو سازمان دانش آموزی، به ترتیب اولویت، شامل نیاز به گردشگری، نیاز به برگزاری جشن و مراسم، نیاز به فعالیتهای مشارکتی، فعالیتهای ورزشی، فعالیتهای فرهنگی، فعالیتهای مذهبی و فعالیتهای هنری است. فاصله وضع موجود و مطلوب، درمورد تمام نیازهای فراغتی، مقادیری منفی داشته و دانش آموزان مطالباتی بیش از وضع موجود دارند. همچنین رابطه میان پایگاه اجتماعی-اقتصادی دانش آموزان و نیازهای فراغتی آنان معنادار است و دانش آموزان محروم به فعالیتهای گردشگری، ورزشی، مشارکتی، فرهنگی و شرکت در مراسم و جشنها و مراسم مذهبی بیش از دانش آموزان با پایگاه اجتماعی بالا و متوسط نیاز دارند. یافته های این پژوهش نشان می دهد که احساس نیاز پسران به اغلب فعالیتهای فراغتی مانند گردشگری، فعالیتهای ورزشی و برگزاری گردهمایی، جشنها و مراسم بیش از دختران بوده و احساس نیاز دختران به فعالیتهای هنری بیش از پسران بوده است. از پیشنهادهای پژوهش تاکید بر اهمیت فعالیتهای فوق برنامه برای دانش آموزان در نظام آموزش وپرورش، انجام دادن یک نیازسنجی جامع و کامل برای ایجاد یک استراتژی کلان و مشخص درسطح کشور، تربیت مربیان آموزش دیده و به کارگیری مربیان توانمند، فراهم کردن فرصتهای برابر برای استفاده مناسب از اوقات فراغت، رفع آسیبهای برنامه اوقات فراغت دانش آموزان در بی توجهی به طبقات و مناطق محروم و حمایت مالی از آنها، رفع بی توجهی به تفاوتهای جنسیتی دختران و پسران در برنامه ریزی های مربوط به اوقات فراغت، توجه به برگزاری اردوهای گردشگری، توسعه و ارتقای مهارتهای ورزشی و سواد حرکتی، تدوین برنامه های تشویقی کتابخوانی، تشویق به فعالیتهای هنری و ایجاد باشگاه های متنوع هنری، تشکیل باشگاه ها و انجمنهای کارآفرینی و حرفه آموزی، افزایش مشارکتهای اجتماعی، تمرکز بر فعالیتهای گروهی اخلاق-محور و پرورش و رشد ایده های معنوی و اخلاقی دانش آموزان است.

اردوهای راهیان نور دانش آموزی همه ساله در سطحی گسترده برای همه دانش آموزان پایه دوم متوسطه و به منظور تکمیل درس آمادگی دفاعی برگزار می شوند. این اردوها به منزله یک فعالیت فرهنگی فراگیر با پیامدهای اجتماعی-فرهنگی بسیار همراه اند که بررسی آنها می تواند به درک جایگاه این اردوها و به تبع آن ارزشهای دفاع مقدس در سطوح مختلف اجتماعی-فرهنگی کمک کند. این مقاله درصدد است میزان تاثیرگذاری اردوهای راهیان نور دانش آموزی را بر ابعاد اجتماعی-فرهنگی دانش آموزان شهر کرج بررسی کند. داده های مورد نیاز از یک طرح پژوهشی استخراج شده اند که با هدف بررسی تاثیرگذاری اردوهای راهیان نور بر تغییر نگرش و رفتار دانش آموزان دوره متوسطه در سال تحصیلی 91-1390 اجرا شده است. این تحقیق به شیوه پیمایشی اجرا شده و داده ها با کمک پرسشنامه گردآوری شده است. نمونه آماری پژوهش 460 نفر از دانش آموزان پایه دوم متوسطه شهر کرج بودند که 235 نفر از آنها در اردو شرکت داشتند و 225 نفر شرکت نداشتند. یافته ها حاکی از آن است که شرکت در اردوی راهیان نور تاثیری مثبت بر میزان دینداری (مقدار 3/95 t=، معناداری 0/000)، سرمایه اجتماعی (مقدار 5/3 t=، معناداری 0/000)، تعلق به هویت ایرانی-اسلامی (مقدار 4/1 t=، معناداری0/000)، ساده زیستی (مقدار 4/9 t=، معناداری 0/000) و الگوگیری از رزمندگان و شهدا (مقدار 10/5 t=، معناداری 0/000) می گذارد.