اطلاعات جغرافیایی
سال:1398 | دوره:28 | شماره:109 |تعداد مقالات:16

بیماری سالک، از بیماریهای انگلی میباشد که در شمار بیماریهای مشترک بین انسان و حیوان قرار میگیرد. این بیماری از شایعترین فرم بیماری لیشمانیوز است که توسط گونههای مختلف انگل لیشمانیا ایجاد شده و با نیش زدن گونههای مختلف پشه خاکیهای ماده عامل فلبوتومینه به انسان، شخص را دچار ابتلا به این بیماری میکند. استان گلستان همواره یکی از کانونهای اصلی بروز بیماری سالک در ایران بوده است و به دلیل دارابودن شرایط محیطی و آب و هوایی مساعد، سالانه تعدادی از موارد ابتلا به این بیماری در این استان گزارش میگردد. هدف اساسی این تحقیق تحلیل سالانه توزیع مکانی-زمانی بیماری سالک، بررسی تأثیر عوامل محیطی و آب و هوایی با بروز بیماری و در نهایت ارائه مدلی جهت تهیه نقشه پیشبینی و آسیبپذیری بیماری طی دوره آماری 1392 تا 1394 در سطح دهستانهای استان گلستان میباشد. به منظور بررسی ارتباط میان بروز بیماری سالک با متغیرهای محیطی و آب و هوایی و همچنین بررسی وجود خودهمبستگی مکانی میان موارد بروز بیماری، تحلیلهای آماری و مکان-آماری به کار گرفته شدهاند. جهت مدلسازی بیماری، الگوریتم شبکه عصبی پرسپترون چندلایه مورد استفاده قرار گرفت. به منظور ارزیابی دقت مدل بدست آمده، معیارهایی همچون RMSE، MAPE و AUCاستفاده گردیدند و همچنین جهت تعیین مؤثرترین متغیرها در مدلسازی بیماری، آنالیز حساسیت اجرا شده است. معیارهای ارزیابی گویای این حقیقت بودند که مدل به دست آمده قدرت تشخیص قابل قبولی در پیشبینی بروز بیماری در سطح دهستانهای استان گلستان دارد (RMSE1392 = 0. 019, RMSE1393 = 0. 013, RMSE1394 = 0. 017, MAPE1392 = 1. 43, MAPE1393 = 1. 34, MAPE1394 = 1. 40, AUC1392 = 0. 846, AUC1393 = 0. 873, AUC1394 = 0. 859). همچنین آنالیز حساسیت نشان داد که متغیرهای پوشش گیاهی و متوسط رطوبت هوا مهمترین عوامل در تهیه نقشه پیشبینی و آسیبپذیری توزیع مکانی بیماری سالک در استان گلستان میباشند.

هیدروگرافی علمی است که با پایش منظم پارامترهایی نظیر عمق آب، زمینشناسی، ژئوفیزیک، جزر و مدّ، جریان آب، امواج و سایر ویژگیهای فیزیکی آب دریا، امکان تهیه نقشههای مورد استفاده در عملیات دریانوردی را فراهم و سهم بسزایی در زیر ساختهای داخلی کشورهای ساحلی ایفا مینماید. ارائه مناسب خدمات هیدروگرافی متضمن دریانوردی ایمن و مؤثر میباشد. به طوری که توسعه خدمات هیدروگرافی در سطح ملی میتواند ضمن ارتقاء ایمنی دریانوردان، حفاظت از جان انسانها و متعلقاتشان در دریا، تسهیلاتی را به منظور حفاظت از محیط زیست دریایی ایجاد نماید. در این راستا با پیشرفت تکنولوژیهای فضایی در سالهای اخیر با هدف سرعت بخشیدن به تولید اطلاعات مکانی و پایش دریاها در بازه زمانی قابل قبول، محدودیت نقشهبرداری دریایی در زمانهای بحران همچون جنگ و ناامنی از بین رفته و بسترمناسب جهت عمقیابی در سواحل دور و غیر قابل دسترس و همچنین پایش پهنههای وسیع آبی و استراتژیک، با بکارگیری فناوری سنجشازدور در حوزه علوم دریایی و با استفاده از آنالیز طیفی دادههای ماهوارهای و بکارگیری مدلهای مختلف، عمق بستر دریا در محدودههای کم عمق ایجاد شده است. بدین منظور در پژوهش حاضر، از تصاویر ماهواره Sentinel2 و مدلهای عمق سنجی رگرسیون خطی چند باندی(LMR)[1] و استامپ به منظور تعیین عمق آب استفاده شده است. سپس با استفاده از چارت دریایی 1: 25. 000Admirality ارزیابی دقت انجام شد. پس از پیاده سازی، مدل بهینه رگرسیون خطی چند باندی، مقدار میانگین مربع خطاها(RMSE)[2] 15/2 متر و ضریب همبستگی(CC)[3] آن 925/0% در فواصل عمقی صفر تا 20 متر محاسبه و با استخراج پارامترهای مورد نیاز مدل، بر روی مقادیر پیکسلی 4 باند 10متری تصویر Sentinel2اعمال شده و مدل رقومی ارتفاعی بستر محاسبه و پیاده سازی گردیده است.

محله هایی که در گذشته اغلب در هسته مرکزی شهرها جای داشتند و زمانی از غنای فرهنگی برخوردار بودند، اکنون با معضلی به نام «بافت فرسوده و ناکارآمد» روبه رو هستند. در جهان معاصر با پیشرفت سریع علم و تکنولوژی، سیستم برنامه ریزی شهری نیز با دگرگونی هایی مواجه شده است و آثار آنها می تواند جهت پیشرفت شهر چالش برانگیز باشد. برنامه ریزی شهری که قبلاً مبتنی بر سیستم سنتی بوده است، امروزه به نظر می رسد از توان و پاسخگویی لازم جهت اصلاح و حل مشکل بافت های فرسوده برخوردار نیست. بنابراین، رویکرد «آیندهپژوهی» با شناسایی فرصتها و تهدیدهای آینده این بافتها، به ما کمک میکند تا از فرصتهای آینده به بهترین شکل بهره بگیریم و از پیامدهای منفی بافتهای فرسوده شهری تا حد امکان جلوگیری نماییم. از این رو، انگیزه و هدف پژوهش حاضر شناخت متغیرهای کلیدی مؤثر جهت کاهش بافت های فرسوده و بررسی روابط بین متغیرها و نحوه اثرگذاری بر همدیگر در افق 1416 بوده است. فرآیند حاکم بر این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و نوع روش پژوهش، توصیفی-تحلیلی است. ماهیت داده ها کیفی بوده و روش گردآوری داده ها و اطلاعات به صورت کتابخانه ای، اسنادی و پیمایشی است. انجام محاسبه های پیچیده و تجزیه و تحلیل داده ها مبتنی بر روش تحلیل آثار متقابل و استفاده از نرم افزار تحلیلی میکمک می باشد. نتایج تحقیق نشان می دهد، کلیدی ترین متغیرهای راهبردی جهت کاهش بافت فرسوده ناحیه یک منطقه 9 به ترتیب بیشترین تأثیرگذاری «تغییر دولتها (روی کار آمدن دولت جدید هر چهار سال یکبار)»، «فقدان قانون خاص در ساماندهی بافت فرسوده»، «تعادلبخشی و تحقق عدالت اجتماعی»، «ضعف نگرش و دانش مدیران شهری» و «برپایی تشکل های محلی سازمان یافته و مستمر جهت ترغیب ساکنین به مشارکت» است.

امروزه با گسترش مناطق شهری تولید اطلاعات دقیق و به روز از جمله اطلاعات اساسی، به منظور مدیریت و برنامهریزی شهرها است. گسترش روز افزون تکنولوژی سنجش از دور امکان استخراج اطلاعات متنوع از پوششهای شهری را فراهم آورده که موجب جلب توجه محققهای فراوانی به این موضوع شده است. وجود عوارض متنوع و نیز کاربریهای مختلف اطلاعات مکانی مناطق شهری، تلفیق منابع داده مختلف به منظور شناسایی عوارض را به امری کاربردی مبدل کرده است. هدف این تحقیق تلفیق ویژگیهای بهینه استخراج شده از دادههای اپتیک و لایدار به منظور شناسایی عوارض شهری در منطقه مورد مطالعه میباشد. در این راستا ویژگیهای مختلفی از هر یک از این دادهها استخراج شده است. از جمله این ویژگیها میتوان به ویژگیهای رنگی، شاخص گیاهی و بافت از تصویر اپتیک و ویژگیهای نرمی، مدل ارتفاعی رقومی نرمال و زبری از تصویر لیدار اشاره نمود. سپس به منظور انتخاب ویژگیهای بهینه از الگوریتم ژنتیک استفاده شده است. در انتها با استفاده از روش طبقهبندی کننده ماشینبردار پشتیبان به شناسایی عوارض مورد نظر پرداخته شده است. دقت طبقهبندی کننده الگوریتم ماشین بردار پشتیبان در منطقه مورد مطالعه با استفاده از ویژگیهای بهینه و دادههای اولیه 734/88 محاسبه شده که نسبت به طبقهبندی داده اولیه اپتیک چندباندی دارای بهبود 438/25 درصدی و نسبت به طبقهبندی داده اولیه لایدار دارای بهبود 236/18 درصدی است. نتایج بررسی نشان دهنده افزایش دقت طبقهبندی با استفاده از ویژگیهای بهینه در کنار باندهای اولیه است.

مطالعه و اندازهگیری تغییرات سطوح برف به عنوان یکی از منابع مهم تأمین آب، بسیار حائز اهمیت است. با توجه به شرایط سخت فیزیکی محیطهای کوهستانی، امکان اندازهگیری دائم زمینی جهت تخمین منابع برفابی و تشکیل پایگاه دادهها وجود ندارد. استفاده از تصاویر ماهوارهای و سنجش ازدور با توجه به هزینه کم، به روز بودن و پوشش وسیع در این زمینه راهگشا بوده و میتواند در شناسایی مناطق برفگیر و ارزیابی تغییرات آن روش مناسبی جهت نیل به این هدف باشد. هدف اصلی این پژوهش تخمین سطح پوشش برف کوهستان سهند با استفاده از تصاویر ماهوارهای سنجندههای OLI و TIRS و به وسیله روش طبقهبندی شیءگرا میباشد. طبقهبندی تصاویر رقومی ماهوارهای یکی از مهمترین روشها برای استخراج اطلاعات کاربردی محسوب میشود که در حال حاضر با دو روش کلی پردازش پیکسل پایه و شیءپایه انجام میگیرد. روش پیکسل پایه که مبتنی بر طبقهبندی ارزشهای عددی تصاویر است، و روش جدید شیءگرا که علاوه بر ارزشهای عددی، اطلاعات مربوط به محتوا، بافت و زمینه را نیز در فرآیند طبقهبندی تصاویر به کار میگیرد. لذا در تحقیق حاضر بنا به دقت بالای طبقهبندی شیءگرا نسبت به طبقهبندی پیکسل پایه از تکنیکهای شیءپایه برای طبقهبندی و تخمین سطح پوشش برفی استفاده شد. در تصاویر ماهوارهای سنجنده MODIS به علت قدرت تفکیک مکانی پایین، آن دسته از پوشش های برفی که در داخل درههای کوهستانی هستند قابل استخراج نمیباشند. همچنین تفکیک پوشش برف از پوشش ابر در این نوع از تصاویر با دقت بسیار پایینی انجام میشود. در این پژوهش به دلیل استفاده از تصاویر ماهوارهای Landsat 8 و روش نوین طبقهبندی تصاویر، علاوه بر استخراج سطح برف در دامنههای مختلف منطقه مورد مطالعه، پوشش برف داخل درهها نیز بهوسیله الگوریتمهای NDSI, NDVI, LST, Brightness با دقت بسیار مناسبی به میزان 89/1882 کیلومترمربع برای محدوده کوهستانی سهند استخراج گردید که از نتایج آن میتوان به عنوان جایگزین ایستگاههای برفسنجی استفاده کرد.

تعیین مناطق دارای پتانسیل انرژی زمین گرمایی جهت اکتشاف و بهرهبرداری انرژیهای پاک و سازگار با محیط زیست، دارای اهمیت ویژه است. هدف از این مطالعه کاوش مناطق دارای پتانسیل زمین گرمایی با توجه به ویژگیهای زمین شناسی مناطق شمال غربی کشور، با استفاده از سیستم های اطلاعات مکانی و روشهای تصمیمگیری چندمعیاره میباشد. در این مطالعه از بسته تحلیل چند معیاره مکانی نرم افزار ILWIS و همچنین روش تصمیمگیری مبتنی بر وزنهای ترتیبی در نرم افزارTerrSet استفاده شده است. پنج استان شمال غربی ایران شامل آذربایجان غربی و شرقی، اردبیل، کردستان و زنجان، که دارای تعداد زیاد چشمهی آب گرم بوده و از لحاظ زمین گرمایی از اهمیت بالایی برخوردارند به عنوان منطقهی مورد مطالعه انتخاب گردید. از میان چشمههای آب گرم منطقه، تعداد 9 چشمه در مرحله پتانسیل سنجی و 30 چشمه نیز به منظور ارزیابی نتایج حاصل از سناریوهای مختلف تصمیمگیری، به کار گرفته شدند. به منظور اعتبار سنجی نتایج مدلسازیهای صورت گرفته، 8 سناریوی مختلف تصمیمگیری حاصل از ترکیب معیارهای مورد ارزیابی، مشخص گردید و نقشه تناسب زمین گرمایی حاصل از مدلسازی سناریوها با موقعیت چشمههای آب گرم موجود مقایسه و مورد ارزیابی قرار گرفت. در این راستا با توجه به محل چشمههای آب گرم موجود که نشان از وجود پتانسیل زمین گرمایی هستند، تعداد این چشمهها در هر کلاس تناسب برای سناریوهای مختلف مشخص شد. نتایج حاصل از سناریوهای مختلف و همپوشانی با چشمههای آب گرم در منطقه که نشانگر وجود منابع زمین گرمایی هستند، نشان دهنده سازگاری نتایج مطالعه با واقعیت زمینی است. در اغلب سناریوها، چشمه های آب گرم در کلاس های متناسب یا خیلی متناسب قرار گرفته اند. این بدان معناست که نتایج حاصل از این مطالعه قابل قبول بوده و میتواند در برنامهریزیهای مربوطه مورد استفاده قرار گیرد.

امروزه توسعه روز افزون مناطق شهری، افزایش جمعیت و افزایش مصرف مواد تجزیهناپذیر سبب شده است که یکی از دغدغههای اصلی مدیریت شهری، چگونگی دفع پسماندها باشد. برای دفع زبالههای شهری، روشهای مختلفی وجود دارد اما دفن بهداشتی، هنوز رایجترین روش دفع زباله محسوب میشود. بنابراین، با توجه به اهمیت موضوع، پژوهش حاضر در پی پهنهبندی و تعیین قابلیت اراضی جهت دفن پسماندهای شهر قلعهگنج میباشد که در این راستا از تکنیک تصمیمگیری چندمعیاره AHP به منظور وزندهی و از روش GIS-Fuzzy جهت آمادهسازی و تلفیق لایههای مؤثر در مکانیابی محل دفن زباله در شهر قلعهگنج استفاده شده است. در این راستا از 15 معیار استفاده شد که عبارتاند از: فاصله از اراضی کشاورزی و باغها، پوشش زمین، فاصله از پهنههای سیلگیر، فاصله از مسیل، فاصله از چاههای آب شرب، جهت باد، فاصله از شهر قلعهگنج، فاصله از مراکز روستایی و نقاط سکونتگاهی، فاصله از خطوط ارتباطی، فاصله از شهرک صنعتی، فاصله از تأسیسات، فاصله از گسل، نوع خاک، شیب و در نهایت جنس سنگ بستر. براساس نتایج پژوهش، نقشه مکانیابی و پهنهبندی اراضی شهرستان، جهت دفن پسماندهای شهر قلعهگنج ارائه و همچنین اراضی شهرستان از نظر قابلیت دفن پسماند در سه طیف خیلی مناسب، نسبتاً مناسب و نامناسب طبقهبندی شد. محل فعلی دفن پسماندهای شهر قلعهگنج در اراضی با قابلیت نامناسب قرار گرفته که ضروری است شهرداری هرچه زودتر مکان فعلی را رها کرده و از بین اراضی با قابلیت خیلی مناسب، مکانی را برای دفن زبالههای شهر انتخاب کند و در صورت عدم امکان استفاده از اراضی خیلی مناسب، میتواند از اراضی با قابلیت نسبتاً مناسب، برای دفن پسماندهای شهری استفاده کند.

در سال های اخیر روند تغییرات اقلیمی باعث افزایش پدیده خشکسالی در مناطق مختلف کشور شده است. بنابراین برای مدیریت و برنامه ریزی منابع محدود آب کسب اطلاعات کافی از میزان حجم و تغییرات آن بسیار حائز اهمیت می باشد. اخذ این اطلاعات عموماً از طریق روش های متداول از قبیل سنجش از دور، فتوگرامتری یا نقشه برداری زمینی صورت می گیرد. این گونه روش ها نیازمند زمان و هزینه نسبتاً بالایی هستند. در این میان استفاده از قابلیت توده و انبوه مردم هم به لحاظ کثرت، هم به لحاظ توزیع و البته از حیث سرعت و زمان می تواند حلال بسیاری از مشکلات باشد. محیط های اطلاعات مکانی مردم گستر این امکان را فراهم آورده که مردم نه تنها نقش استفاده کننده بلکه نقش تولیدکننده را هم ایفا کنند. هدف مقاله حاضر طراحی و پیاده سازی محیط اطلاعاتی مردم گستری به منظور دریافت اطلاعات مکانی مرتبط با میزان خشکسالی منابع آبی به منظور به روزرسانی داده های خشکسالی می باشد. روش کار به این صورت است که کاربران می توانند اطلاعات مربوط به میزان تغییرات سطوح منابع آبی را به همراه مختصات محلشان برای به روزرسانی در اختیار پایگاه داده مکانی منابع آبی قرار دهند. به منظور ارزیابی میزان اعتماد پذیری این داده ها از سه المان صحت مکانی، صحت توصیفی و تمامیت استفاده شده است. پس از بررسی داده ها میزان صحت مکانی میانگین داده ها 5/12 متر، صحت توصیفی داده ها به صورت میانگین 67 درصد و تمامیت داده ها 75 درصد تشخیص داده شد. از آنجایی که تمام داده ها با استفاده از GPS به دست آمده است و دخالت دستی کاربران در این مورد حداقل می باشد، این میزان دقت قابل پیش بینی بود. صحت توصیفی داده ها هم به علت وجود ابهام کاربران در به اشتراک گذاری نام محل یا نام منبع آبی به عنوان داده ارسالی، مقدار نسبتاً پایینی به خود می گیرد. درصد تمامیت اطلاعات مکانی مردم گستر هم در تکمیل داده های منابع آبی می تواند نشانگر قابلیت این اطلاعات در به روزرسانی پایگاه داده منابع آبی باشد.

خشکسالی یک خطر جدی با اثرات بسیار گسترده بر روی خاک، اقتصاد و تهدید معیشت و سلامت جوامع محلی میباشد. این بلا به عنوان یک پدیده ناگوار اقلیمی که بطور مستقیم جوامع را از طریق محدودیت در دسترسی به منابع آب تحت تأثیر قرار میدهد، هزینههای اقتصادی، اجتماعی و محیطی زیادی را به همراه دارد. شاخصهای خشکسالی هواشناسی مستقیماً از روی دادههای هواشناسی نظیر بارندگی محاسبه میشوند و در صورت فقدان دادههای مذکور، در پایش خشکسالی مفید واقع نخواهند شد. لذا تکنیک سنجش از دور میتواند ابزاری مفید در پایش خشکسالی به شمار رود. هدف از این مطالعه پایش خشکسالی و سلامت پوشش گیاهی در شهرستان کرمانشاه با استفاده از تصاویر ماهوارهای لندست میباشد. بدین منظور ابتدا با بررسی دادههای بارانسنجی و سینوپتیک ایستگاههای موجود و با استفاده از مدل شاخص بارش استاندارد شده خشکترین سال و یکسال مرطوب به عنوان نمونه انتخاب شد. در این مطالعه دو سال 1394 و 1395 به عنوان سالهای خشک و تر انتخاب شد و سپس پوشش گیاهی منطقه با تصاویر لندست مورد مقایسه قرار گرفت. ابتدا پیشپردازش و پردازشهای لازم همانند تصحیح هندسی و رادیومتریک بر روی تصاویر ماهوارهای انجام شد. سپس شاخصهای شرایط دمایی، شاخص وضعیت پوشش گیاهی و شاخص سلامت پوشش گیاهی برای پایش خشکسالی تهیه گردید. بدین ترتیب در مرحله بعد نتایج این مطالعه نشان داد تصاویر لندست و شاخصهای ساخته شده دارای قابلیت لازم برای پایش خشکسالی میباشد. نتایج این تحقیق میتواند گزینه مناسبی برای تصمیمگیران به منظور بررسی نظارت، بررسی و حل و فصل شرایط خشکسالی مؤثر باشد و ضرورت تعریف نمایهای را دوچندان کند.

امروزه کاربری زمین شهری از جمله عوامل مهم در سیستم شهر است که از طریق شبکههای ارتباطی و جریانهای ترافیکی با سیستم حملونقل در ارتباط مستقیم ومتقابل است. در واقع حملونقل و کاربری زمین شهری، یک سیستم را شکل میدهد بهگونهای که تصمیم در یکی بر دیگری اثر میگذارد و مدیریت در یکی میتواند درتحقق اهداف دیگری مؤثر واقع شود. هدف از انجام این تحقیق ارزیابی تأثیرات کاربری اراضی شهری در ایجاد حجم ترافیک، جهت ساماندهی و بازتوزیع فضایی آنها در بافت مرکزی شهر کاشان میباشد. کاربری آموزشی (دبستان، راهنمایی و دبیرستان) و کاربری درمانی بهصورت نمونه در محدوده مرکزی کاشان بررسی شد. روش تحقیق، توصیفی-تحلیلی بر اساس هدف کاربردی است و ابزار اصلی گردآوری دادهها مصاحبه با کارشناسان و اطلاعات طبقهبندی شده کاربری اراضی شهرداری است. جهت تجزیه و تحلیل دادهها از مدل تحلیل شبکه (network analysis) در محیط نرمافزار Arc GIS استفاده شده است. براساس آزمون تعیین محدوده خدماتی در مدل تحلیل شبکه، در محدوده مرکزی شهر کاشان 13/13 درصد در حداقل شعاع دسترسی و 68/20 درصد در حداکثر شعاع دسترسی دارای جذب سفر مازاد نسبت بهکل شهر به دلیل همپوشانی بیشتر این کاربریها است. نتایج این پژوهش میزان تراکم ترافیک در بخش مرکزی کاشان را نسبت بهکل شهر و نقش کاربری بهداشتی و درمانی را در ترافیک بخش مرکزی به دلیل همپوشانی نسبت به کل شهر بیان کرده است.

تحقیق حاضر نمونهای از کاربرد تکنولوژی سنجش از دور در مدیریت منابع کشاورزی است. در این تحقیق با پردازش رقومی تصاویر ماهوارهای Aster خرداد ماه سال2016 نقشههای کاربری اراضی حاشیه شرقی دریاچه ارومیه استخراج شده است. در این ارتباط در مرحله پیشپردازش، تصحیحات هندسی شامل زمین مرجع کردن، تصحیحات ارتفاعی و تصحیحات اتمسفری برروی تصاویر اعمال شد. در مرحله پردازش، پس از اعمال توابع آشکارسازی، متناسب با اهداف پژوهش طبقهبندی براساس الگوریتمهای شیءگرا و پیکسل پایه برروی تصاویر انجام شد. برای این منظور از الگوریتمهای حداکثر احتمال، متوازی السطوح و حداقل فاصله از میانگین تصاویر طبقهبندی استفاده شد. سپس، پردازش شیءگرای تصاویر ماهوارهای برروی تصاویر اعمال گردید. در این راستا، در ابتدا فرایند سگمنتسازی برروی تصاویر انجام شد و تصاویر متناسب با معیارهای همگنی، ضریب شکل و فشردگی مورد سگمنتسازی قرار گرفتند. طبقهبندی از نوع شیءگرا با استفاده از الگوریتمهای طیفی و مکانی و روش نزدیکترین همسایگی در محیط نرم افزارeCognition طی مراحل مختلف پیاده شد. به منظور ارزیابی و مقایسه نتایج، ضرایب دقت کلی و کاپای طبقهبندی برای هر کدام از الگوریتمها استخراج و مشخص شد که در میان روشهای پیکسل پایه، الگوریتم طبقهبندی حداکثر احتمال با ضریب کاپای86/0و دقت کلی 67/88 درصد در مقایسه با سایر روشها، از دقت بالاتری برخوردار است. اما خود این الگوریتم نیز در مقایسه با روش شیءگرا از دقت کمتری برخوردار است، چرا که ضریب کاپای طبقهبندی حاصله معادل 93/0 و دقت کلی نیز معادل 20/94درصد برآورد گردید.

خشکسالی پدیده ای طبیعی، تکراری و موقتی است که به سبب بارش اندک رخ می دهد و تقریباً تمامی مناطق اقلیمی جهان را تحتتأثیر خود قرار می دهد، بویژه مناطق نیمه خشک که بدلیل میزان پائین بارش سالانه و حساسیت به تغییرات اقلیمی مستعد وضعیت خشکسالی می باشند. خشکسالی می تواند بر سلامت انسان ها و همچنین وضعیت اقتصادی و سیاسی جامعه تأثیرگذار باشد. اطلاعات در مورد شدت، طول مدت و پوشش مکانی خشکسالی می تواند به کارشناسان درخصوص کاهش آسیب پذیری مناطقی که تحت تأثیر خشکسالی هستند، کمک کند. یکی از چالش های اصلی در مدل سازی خشکسالی در ایران که در بخش خشک کره زمین واقع شده است، عدم وجود داده های هواشناسی بلند مدت برای اکثر مناطق کشور می باشد. داده های سنجش از دوری می توانند اطلاعاتی را در خصوص وضعیت پوشش گیاهی در اختیار قرار دهند. در این مقاله مدل های آماری خطی اتورگرسیو-میانگین متحرک تجمعی (ARIMA) ومدلشبکهعصبیبرایمدل سازیخشکسالیبراساسداده هایسنجشازدوریمورداستفادهقرارگرفتهاست. بههمینمنظور، شاخصبارشاستانداردسازیشده (SPI) بااستفادهازداده هایهواشناسیبهعنوانمیزانشدتخشکسالیمورداستفادهقرارگرفت. تعدادیازویژگی هاشاملشاخصاختلافنرمالشدهپوششگیاهی (NDVI)، شاخصوضعیتپوششگیاهی (VCI) وشاخصپوششگیاهی-دمایی (TVX) کهازتصاویرMODIS استخراج شده است، بکار برده شدند. با استفاده از مدل ها، شاخص های بدست آمده مدل سازی شدند و خطاهای RMSEوMAE برای آنها محاسبه گردید. سپس همبستگی میان شاخص های سنجش از دوری NDVI، TVXوVCI و شاخص هواشناسیSPI بررسی شده و به ترتیب مقادیر 0546/0، 1475/0 و 0519/0 بدست آمد. در این میان، شاخص هایTVXو NDVI دارای بیشترین همبستگی با داده های SPI بودند. بنابراین ازشاخص های TVX، NDVI به همراه شاخص SPI می توان در پیش بینی وضعیت خشکسالی در منطقه مورد پژوهش استفاده نمود.

خورشید منبع اصلی انرژی و حیات در سطح زمین است و بدون تابش خورشید هیچ فرآیند جوی و اقلیمی در سطح کره زمین وجود نخواهدد اشت. حیات گیاهی، جانوری و انسانی در سیاره زمین، وابسته به انرژی خورشید است. تابش موج کوتاه از جهت استفاده آن در فرایندهای زیست شناختی بخصوص فتوسنتز و ادامه حیات بشر ی دارای اهمیت زیادی است و تابش موج بلند زمینی که حاصل برونداد گرمایش سطح زمین است، در تعادل گرمایی سیاره زمین با توجه به وجود گازهای گلخانهای نقشی بسیار حیاتی دارد. بخشی از تابش موج بلندزمینی[1]از طریق پنجرههای جوی خارج میشود و بخش عمدهای از آن توسط گازهای گلخانهای به صورت تابش بلند برگشتی به سطح زمین بازگشت داده میشود که به ویژه در طی شبهاو فصل زمستان نقش مهمی در تعادل دمایی کره زمین بازی میکند. برآورد تابش بلند زمینی کاری دشوار است و سنجش از دور میتواند برای ارزیابی آن در مقیاس سیارهای و منطقهای مورد استفاده قرار گیرد. هدف از این پژوهش تحلیل میانگین بلند مدت تابش بلند زمینی ایران به کمک داده های مرکز ملی هوا و اقیانوس شناسی[2] می باشد. در این پژوهش نخست داده های میانگین روزانه OLR دربازه زمانی 1979 تا 2016 با پوشش مکانی 1 درجه ی قوسی، در مقیاس جهانی از پایگاه ثبت داده های آب و هوایی[3] برداشت شد. سپس بر مبنای نزدیک به 1 میلیارد یاخته، میانگین بلند مدت OLR جهان و ایران محاسبه گردید. یافته ها در مقیاس سیارهای نشان داد که بیشینه ی تابش بلند زمینی در منطقه ی خاور میانه و شمال آفریقا با مقادیر بیش از 290 وات بر متر مربع رخ میدهد که ایران نیز بخشی از آن به حساب می آید. از این رو میانگین بلند مدت تابش بلند زمینی ایران 43 وات بیش از میانگین بلند مدت جهانی است که مهمترین دلیل آن زاویه ی عمود تابش (همجواری با مدار راس السرطان)ناچیز بودن پوشش سطحی و خشکی زمین به ویژه در نیمه ی جنوبی و شرقی ایران می باشد. تحلیل فضایی الگوهای تمرکز نقاط داغ و سرد با استفاده از آماره *GI برروی ایران نشان داد که نزدیک به 43 درصد از گستره ایران از نظر تابش بلند زمینی لکه های سرد (در سطح اطمینان 90 درصد)، 40 درصد لکه های داغ(در سطح اطمینان 90 درصد) و 18 درصد خنثی است که متأثر از عرض جغرافیایی و تنوع پوشش زمینی میباشد.

تغییر اقلیم جزء ذاتی همه اقلیم موجود در کره زمین است که به شکل نوسان یک ساله، افت و خیز دههای تا دگرگونی چند دهه تا سدهای میباشد. هدف این پژوهش واکاوی اثر تغییر اقلیم و گرمایش جهانی بر روند دمای ترازهای جوّیایران است. از اینرو دادههای دما، فشار سطح دریا و ارتفاع ژئوپتانسیل، مرکز پیشبینی جوی میانمدت اروپا (ECMWF) برای دورهای 60 ساله از سال 1951 تا 2010 برای چهار تراز جوّی سطح متوسط دریا، 850، 700 و 500 هکتوپاسکال[1] مورد استفاده قرار گرفته است. ابتدا روند دمای دادههای ترازهای پیش گفته در طول دوره 60 ساله (1951 تا 2010) و نیز دو دوره 30 ساله (از 1951 تا 1980 و 1981 تا 2010) از طریق آزمون همبستگی مورد واکاوی قرار گرفته است. در ادامه نقشههای همدید و ناهنجاری آن برای ترازهای یادشده ترسیم و واکاوی گردید. نتایج نشان میدهد که روند دمای جوّ ایران در چهار تراز پیش گفته افزایشی بوده که بیشترین شدت آن از سال 1993 به بعد میباشد. روند افزایش در دوره اول افزایشی ولی با افتوخیزهای طبیعی بود که در دوره دوم، روند افزایشی ثابت و پیوستهای حاکم شده است. از نظر همدید در تراز دریا و 850 هکتوپاسکال دما بالا رفته و کمفشاری شدیدتر گردیده و در تراز بالا بویژه 500 هکتوپاسکال، ارتفاع افزایش یافته که این نشانگر تقویت سلول هدلی و پرفشار جنبحاره بر روی ایران است.

عواملی نظیر فقر پوشش گیاهی و افزایش خشکسالیهای ناشیاز گرمایش جهانی، منجربه پویایی ریگزارها با سرعتهای مختلف درجهات متعدد شدهاست که فعالیتهای انسانی، حملونقل، بهداشت و اقتصاد را تهدید میکند. بنابراین پایش پویایی زمانی-مکانی میدانهای ماسهای و شناسایی جهات توسعه ی آنها، اهمیت ویژهای در مدیریت محیط مناطق خشک و حفظ منابع طبیعی دارد. لذا هدف از این پژوهش پایش چندزمانه ی رفتار پویایی ریگ غربی کویر دامغان در قالب 3 بازه ی 15 ساله (2016-1972) ازطریق دادهها و روشهای دورسنجی است. دراین راستا پایگاه داده ی فضایی با اخذ تصاویر MSS (1972)، TM (1987)، +ETM (2002) و OLI (2016) تکمیل گردید. سپس از روشهای ترکیبات رنگی، تبدیلات IHS و طبقهبندی نظارتی حداکثر احتمال برای بارزسازی محدوده ی مکانی ریگ، و از روش تفاضل تصاویر و محاسبه ی سطح طبقات تغییر جهت بررسی نوع و روند تغییرات بهرهگیری شد. نتایج نشان میدهد که محدوده ریگ در 1987 نسبتبه 1972، 7225/6 کیلومترمربع کاهش یافتهاست. در بازه دوم، روند معکوس شده و ریگ در 2002 نسبتبه 1972 و 1987، بهترتیب 3659/17 و 0885/24 کیلومترمربع گستردهتر شدهاست. در بازه سوم پویایی ریگ کاهش یافته، و وسعت آن در 2016 نسبتبه 1972، 1987 و 2002، بهترتیب 6178/25، 8952/18 و 9837/42 کیلومترمربع کمتر شدهاست که بیانگر بیلان منفی ماسه میباشد. نتایج پایش تغییرات حاکیاز وجود حداکثر مساحت تغییرات افزایشی، کاهشی و بدونتغییر با 2833/38، 9829/43 و 3506/58 کیلومترمربع بهترتیب در بازههای 2002-1987، 1987-1972 و 2016-2002 است. این تغییرات در حواشی ریگ بهصورت ممتد و تقریباً یکنواخت گستردگی دارد، ولی بیشتر در قسمتهای شرقی، شمالشرقی و جنوبغربی مشاهده میشود که نمایانگر عملکرد مثبت طرحهای بیابانزدایی درقالب پروژههای تثبیت ماسههای روان ازطریق کاشت گیاه تاغ و خودسازمانی اکوسیستم در نتیجه زادآوری طبیعی این گونه یگیاهی است. در مجموع اگرچه کلیّت ریگ با وسعت 45 کیلومترمربع تقریباً ثابت است اما گستردگی تغییرات کاهشی و افزایشی بهترتیب با مساحت 75 و 49 کیلومترمربع مخاطرهآمیز بوده و نیازمند عملیات تثبیت میباشد.

استان کرمانشاه حدوداً دارای300 کیلومتر مرز مشترک با کشور عراق میباشد و به دلیل جهت قرارگیری ارتفاعات آن به صورت پلهای و موازی با مرز، موقعیت خوب پدافندی را ایجاد کرده است. از طرف دیگر شکل هندسی و محدب مرز آن موقعیت خوب آفندی را برای ایران ایجاد نموده است. عوامل جغرافیاییاین منطقه به ویژه ارتفاعات و جادههای پرپیچ و خم در برخی نقاط استان کرمانشاه مشکلاتی را برای واحدهای نظامی ایجاد میکند. تحقیق حاضر به دنبال بررسی تأثیر توپوگرافی محور قصرشیرین– کرمانشاه بر دفاع سرزمینی و توجه به جنبههای نظامی عوامل جغرافیایی است و با تجزیه و تحلیل تأثیراتتوپوگرافی، میزان فرصت های حاصله را بررسی و سپس عوارض حساس و مهم طبیعی این منطقه را بر شمرده است. سپس نتایج حاصل از آن را برای طرح ریزیهای تاکتیکی، عملیاتی، دفاعی و. . . بیان میکند. روش تحقیق دراین پژوهش توصیفی– تحلیلی و از نظر محتوا کاربردی میباشد. این پژوهش با استفاده از مطالعات اسنادی، میدانی و بررسی نقشههای بزرگ مقیاس منطقه انجام شده و سپس دادهها و اطلاعات جمعآوری شده است. پس از تجزیه و تحلیل عوامل جغرافیایی میزان تأثیرگذاری عوامل جغرافیایی مورد نظر در باز دارندگی دفاعی دراین منطقه به طور نقطهای و محلی تشریح گردید و به اهمیت معابر نفوذی این محور پرداخته و راهکارهای دفاعی ارائه گردید. نتایج تحقیق نشان میدهد که ارتفاعات منطقه تأثیر مهمی در دفاع از منطقه دارد و عوامل جغرافیایی نظیر توپوگرافی در محور قصرشیرین – کرمانشاه بر دفاع سرزمینی استان کرمانشاه تأثیرگذار بوده و میتوان نیروهای مسلح معارض را از این محور به داخل کشور کنترل کرد. لذا برای جلوگیری از تجاوز نیروهایزمینی دشمن از سمت غرب و از طریق محورهای متصل به مرز باید از این عوارض طبیعی بهره جست.