علوم گیاهان زراعی ایران
سال:1402 | دوره:54 | شماره:3 |تعداد مقالات:16

این آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مرکز پرورش و اصلاح نژاد گاومیش شمال غرب کشور در سال زراعی 1400-1399 اجرا گردید. تیمارهای آزمایشی شامل شرایط متفاوت آبیـاری در 3 سـطح (آبیـاری بعـد از تخلیه 40 ،60 و 80 درصد آب قابل استفاده) به عنوان عامل اول و کاربرد منابع مختلف کودی در پنج سطح {شیمیایی، زیستی، آلی، نانو و شاهد}به عنوان عامل دوم بودند. پارامترهای پروتئین خام، قابلیت هضم ماده خشک، کربوهیدرات محلول در آب و عملکرد پروتئین تحت منابع مختلف کودی در شرایط متفاوت آبیـاری در مقایسه با تیمار شاهد بهبود یافت. با تاخیر در آبیاری ماده خشک، خاکستر علوفه و ارزش نسبی تغذیه ای کاهش یافت در حالی که تنش کم آبی باعث افزایش میزان الیاف نامحلول شوینده های اسیدی و خنثی شد. همچنین بیشترین میزان ماده خشک، خاکستر علوفه و ارزش نسبی تغذیه ای تحت مصرف کود نانو بود. شرایط آبیاری بعـد از تخلیه 40 نسبت به 80 درصد آب قابل استفاده، به ترتیب سبب افزایش 24، 14 و 18 درصد وزن خشک برگ، ساقه و عملکرد علوفه شد. بیشترین وزن خشک برگ، ساقه و عملکرد علوفه به ترتیب با 11738، 16764 و 27938 کیلوگرم در هکتار در کود نانو بدست آمد. به طور کلی نتایج نشان داد که کـودهای نانو و آلی در مقایسه با سایر منابع کودی در شرایط تـنش کم آبی از کـارایی بیش تری در بهبود ویژگی های کمی و کیفی سورگوم علوفه ای برخودار بودند.

به منظور بررسی تاثیر برخی علفکش ها با دزهای مختلف در کشت مستقیم و مقایسه آن یا کشت نشایی این آزمایش در قالب کرت های خرد شده بر پایه بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در مازندران در بهار سال 1398 انجام شد .کرت های اصلی شامل کشت غرقابی و مستقیم برنج و کرت های فرعی شامل علف کش کانسیل با دزهای (150, 120, 90 , 60 , 30 ) علفکش نومینی با دزهای (250 , 200 ,150 , 100 , 50 ) کلین وید با دز 65 ؛ پرتیلاکلر + بن سولفورون متیل ؛ کلومازون + پندیمتالین ؛ کلومازون ، شاهد آلوده به علف هرز و شاهد بدون علف هرز بودند . نتایج نشان داد در شرایط آلوده به علف هرز بین دو روش کشت تفاوت معنی داری از لحاظ عملکرد شلتوک در سطح یک درصد وجود داشت به طوریکه در کشت غرقابی عملکرد 6/355 و در کشت مستقیم عملکرد 1/185 کیلو گرم در متر مربع را شاهد بودیم. در کشت مستقیم در علفکش کانسیل با دز 120 و150 گرم در هکتار عملکرد (5/546 ,2/492 ) و علفکش نومینی با دز 200 و 250 سی سی درهکتار عملکرد (3/539 ,5/412) و کلین وید 65 سی سی در هکتار عملکرد 3/534 کیلوگرم در متر مربع حاصل شد . پیشنهاد می شود که کشت مستقیم برنج به جهت کنترل علف هرز با علف کش ها ومصرف آب کمتر و به دست آمدن عملکرد مطلوب روش خوبی برای تولید پایدار با توجه به محدود بودن منابع، خصوصا آب خواهد بود .

به ­منظور دست­یابی به ارقام پرمحصول پاچ باقلا و سازگار به منطقه گیلان در کشت بهاره، آزمایشی در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار در فصل بهار در سه منطقه از استان گیلان (لاهیجان، رشت، شاندرمن) طی دو سال زراعی (سال­های 1395 و 1397) انجام شد. تعداد نه لاین به­همراه توده محلی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج تجزیه واریانس مرکب برای صفت عملکرد غلاف تر در سه منطقه طی دو سال نشان داد که اثر ژنوتیپ و برهمکنش ژنوتیپ× مکان× سال معنی­دار بودند. همچنین، نتایج نشان داد که لاین­ها از نظر عملکرد غلاف تر با هم اختلاف معنی­دار داشتند. مقایسه میانگین عملکرد غلاف تر در مناطق مورد مطالعه طی دو سال نشان داد که در کشت بهاره لاین G9 بیشترین عملکرد را داشت و کمترین عملکرد مربوط به توده محلی بود. تجزیه پایداری عملکرد غلاف تر به روش ناپارامتری رتبه نشان داد که لاین­های  G9و G8 پایدارترین لاین­ها بودند. همچنین براساس نمودار GGE بای پلات، لاین­های  G9و G8 به­عنوان لاین­های برتر با عملکرد و سازگاری بالا انتخاب شدند.

به­منظور بررسی اثر متقابل ژنوتیپ×محیط (GEI) و پایداری عملکرد، 10 ژنوتیپ امید­بخش باقلا (G1-G10)، به­همراه چهار رقم برکت، سرازیری، بلوچی و زرشکی (به­عنوان شاهد)، در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار در چهار ایستگاه تحقیقاتی (گرگان، دزفول، بروجرد، و ایرانشهر) به­مدت دو سال (94-1393 و 95-1394) ارزیابی شدند. نتایج تجزیه واریانس مرکب نشان داد که اثر اصلی سال و برهمکنش سال در مکان و اثر سه گانه سال در مکان در ژنوتیپ بر عملکرد دانه در سطح احتمال یک درصد معنی دار بود. بر اساس نتایج تجزیه GGE بای پلات (اثر اصلی ژنوتیپ + برهم کنش ژنوتیپ×محیط)، دو مؤلفه اصلی اول به ترتیب 7/84 و 6/6 درصد و در مجموع %3/91 درصد از تغییرات عملکرد دانه را توجیه کردند. ژنوتیپ G9 از لحاظ عملکرد و پایداری عملکرد نسبت به سایر ژنوتیپ ها برتری نشان داد. بر اساس نمودار چندوجهی، محیط های کلان و ژنوتیپ های سازگار هر محیط کلان تعیین شد. گرگان – بروجرد (لاین (G9، ایرانشهر (لاین G14) شد. ژنوتیپ های G9، G1، و G4 به­ترتیب با عملکرد 3479، 2808، و 2739 کیلوگرم در هکتار بالاترین میانگین عملکرد دانه را داشتند. بر اساس تجزیه و تحلیل GEI و GGE بای­پلات، محیط های گرگان و بروجرد از قدرت تفکیک خوبی برخوردار بودند. ژنوتیپ های G1، G5، G9 و G10 بیشترین پایداری عملکرد را داشتند و می توانند در برنامه های اصلاحی مورد استفاده قرار گیرند.

این آزمایش به­منظور بررسی ارزش زراعی یک رقم جدید لوبیا سفید به نام هیدج­د-ر صورت گرفت که توسط بخش خصوصی و با هدف ثبت نام رقم مذکور در فهرست ملی ارقام گیاهی معرفی شده بود. این رقم به همراه چهار رقم شاهد (الماس، درسا، پاک و شکوفا) در سه منطقه مختلف (کرج، زنجان و خمین) و در هر منطقه در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار به­ مدت دو سال زراعی (1400-1399 و 1399-1398) مورد بررسی قرار گرفت.  نتایج نشان داد که گلدهی در رقم کاندید هیدج­د-ر به­طور معنی­ داری زودتر از ارقام شاهد (6 روز زودتر از میانگین ارقام شاهد) اتفاق افتاد. به­ همین ­ترتیب رسیدگی فیزیولوژیک بذر در رقم هیدج­د-ر چهار روز زودتر از ارقام شاهد صورت گرفت. در رقم کاندید هیدج­د-ر علیرغم کمتر­بودن ارتفاع بوته نسبت به ارقام شاهد، ارتفاع اولین غلاف نسبت به ارقام شاهد بالاتر بود (5/5 درصد). اگرچه تعداد بذر در بوته رقم کاندید هیدج­د-ر نسبت به ارقام شاهد کمتر بود (6/19 درصد)، اما این رقم بذرهای درشت­تری تولید کرد؛ به ­طوری­که میانگین وزن صد­دانه این رقم (72/46 گرم) نسبت به ارقام شاهد (29 گرم) به­ طور معنی ­داری بالاتر بود (8/37 درصد). در نهایت رقم کاندید هیدج­د-ر به­ دلیل تیپ رشد ایستاده و سهولت برداشت، زودرس­ بودن و تولید دانه­ های درشت­ تر (بازارپسندی) می­تواند به­ عنوان ژرم­ پلاسم جدید در تولید حبوبات آبی کشور نقش مؤثری ایفا کند.

این آزمایش با هدف ارزیابی تاثیر عناصر ریزمغذی بر محتوای فنول برگ و عملکرد هیبرید SC704 ذرت در شرایط کمبود آب، در دو سال زراعی 1399-1398 و 1398-1397 در مزرعه شهید سالمی اهواز به­صورت کرت­های دوبار خردشده در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. کرت­های اصلی شامل عامل تنش کم‎آبی در سه سطح (آبیاری کامل (شاهد)، قطع آبیاری در مرحله رشد رویشی (14-12 برگی) و قطع آبیاری در مرحله ابتدای رشد دانه (15-13 روز پس از گرده­افشانی))، کرت­های فرعی شامل محلول­پاشی سولفات روی در سه غلظت (0، 5 و 10 در هزار) و کرت­های فرعی فرعی شامل محلول­پاشی سولفات آهن در سه غلظت (0، 3 و 6 در هزار) بودند. یافته­های این تحقیق نشان داد که محلول­پاشی سولفات روی در شرایط قطع آبیاری در مرحله رشد رویشی و ابتدای مرحله رشد دانه منجر به افزایش معنی­دار هدایت روزنه­ای و محتوای فنول برگ شد. کمترین پرولین برگ در شرایط آبیاری کامل و بدون محلول­پاشی سولفات آهن به­دست آمد. بیش­ترین عملکرد بلال در آبیاری کامل با محلول­پاشی سولفات آهن با غلظت 6 در هزار (66/9135 کیلوگرم در هکتار) به­دست آمد که نسبت به عدم محلول­پاشی در همین شرایط آبیاری 1/25 درصد افزایش داشت. به­طور کلی، تغییرات نامطلوب شاخص­های فیزیولوژیکی و عملکردی هیبرید SC704 ذرت تحت شرایط قطع آبیاری در مرحله رشد زایشی بیش­تر از رشد رویشی بود و کاربرد سولفات روی و سولفات آهن در غلظت بهینه منجر به کاهش خسارت و آثار نامطلوب تنش کم­آبی در این مراحل رشدی شد.

یکی از مهم ترین عوامل مؤثر در کاهش بنیه بذر، وقوع تنش رطوبتی در طی نمو بذر روی گیاه مادری می باشد. همچنین استفاده از تنظیم ­کننده های رشد در تنش ‏های محیطی سبب تولید بذرهایی با قابلیت جوانه زنی بهتر می‏شود. به­منظور بررسی تاثیر محلول‏پاشی دو رقم گندم نان با متیل­جاسمونات تحت رژیم های متفاوت آبیاری بر شاخص های جوانه زنی و بنیه بذرهای تولیدی، آزمایشی به صورت اسپلیت­فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در دو سال زراعی 1394 و 1396 انجام شد. عامل اصلی شامل رژیم های آبیاری کامل، قطع آبیاری از آغاز مرحله غلاف­رفتن و قطع آبیاری از مرحله شیری­ شدن دانه بود. عامل فرعی دو رقم سیروان و پیشتاز و محلول پاشی با صفر، 50، 100 و 150 میکرومولار متیل جاسمونات بود. نتایج نشان داد که در هر دو رقم شاخص های جوانه زنی با اعمال تنش کاهش یافتند، ولی کاربرد 100 میکرومولار متیل­جاسمونات نسبت به شاهد سبب افزایش صفات درصد و سرعت جوانه زنی، بنیه طولی و وزنی، میزان گلوتن و نشاسته بذر در هر دو سال شد. در سطوح مختلف قطع آبیاری و آبیاری کامل، رقم سیروان به ­طور میانگین درصد و سرعت جوانه‏ زنی بیشتری نسبت به رقم پیشتاز نشان داد. همچنین قطع آبیاری از آغاز مرحله غلاف ­رفتن، بیشترین تاثیر منفی روی بذر تشکیل­ شده در گیاه مادری در ارقام مختلف گندم داشت. به‏ طور کلی محلول پاشی متیل­ جاسمونات با غلظت 100 میلی­مولار تا حدودی توانست اثرات ناشی از تنش خشکی در گیاه مادری را تعدیل کند و باعث بهبود صفات جوانه زنی و کیفی بذرهای تولید­شده در شرایط تنش و بدون تنش شود و رقم سیروان از کیفیت بذر بیشتری برخوردار بود.

به‏ منظور شناخت و بررسی عملکرد دانه و ویژگی‏ های کیفی روغن دانه آفتابگردان تحت شرایط کم ‏آبی، پژوهشی در سال زراعی 1399–1398 به‏ صورت کرت‏ های خرد­شده در قالب طرح پایه بلوک‏ های کامل تصادفی در سه تکرار و با دو عامل: آبیاری به ‏عنوان عامل اصلی (شاهد، کم‏ آبیاری متوسط و کم ‏آبیاری شدید - براساس تخلیه 50، 70 و 90 درصد از رطوبت قابل استفاده خاک) و رقم به ‏عنوان عامل فرعی (شامل اسکار، فلیکس، شکیرا، ساوانا، لاباد و مونالیزا) در مزرعه آزمایشی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی صفی‏ آباد انجام گرفت. نتایج نشان داد که کم ‏آبیاری بر تعداد و وزن دانه‏ در طبق، عملکرد دانه و ویژگی ‏های کیفی روغن دانه نسبت به شاهد در ارقام آفتابگردان، تفاوت آماری معنی‏ دار ایجاد کرده است. تعداد دانه در طبق، وزن دانه‏ در طبق، عملکرد و درصد روغن دانه به‏ ترتیب 45، 49، 50 و 26 درصد، تحت تأثیر کم ‏آبیاری شدید، کاهش پیدا کردند. همچنین کم ‏آبیاری با افزایش شاخص ‏های یدی، صابونی، میزان فسفر، ارزش پراکسید، کلروفیل، کاروتنوئید و اسیدیته روغن، موجب ایجاد ناخالصی‏ و افزایش خاصیت فسادپذیری در روغن آفتابگردان شد. در نهایت ارقام فلیکس و لاباد با­توجه  ­به عملکرد دانه بالا و حفظ عملکرد در شرایط کم ‏آبیاری، به‏ عنوان ارقام پُر­محصول و سازگار در منطقۀ دزفول و مناطق مشابه پیشنهاد می‏شوند.

خلر از لحاظ پایداری به خشکی گیاه زراعی مطلوبی در تناوب­های زراعی است. به­همین منظور برای بررسی تاثیر تغییر تاریخ کشت از بهاره به پاییزه جهت بهره مندی بیشتر از آب سبز (ریزش­های پاییزه و زمستانه) و کاهش وابستگی به آبیاری این پروژه در سه رژیم آبیاری (کامل، تکمیلی، و دیم) در دو سال زراعی (1396 و 1398) در مزرعه تحقیقاتی پردیس آموزش وتحقیقات کشاورزی بروجرد در قالب آزمایش کرت­های خرد­شده بر پایه طرح بلوک‏های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. فاکتورهای اصلی شامل سه تاریخ کشت پاییزه، بهمن (انتظاری) و اسفند (عرف منطقه)، و فاکتورهای فرعی نیز شامل 13 ژنوتیپ از توده های بومی خلر (نورآباد، بروجرد1، 2 و 3، خرم آباد، دورود، الشتر، و زنجان) و پنج لاین امیدبخش ((SL1-SL5 بودند. نتایج نشان داد که تاثیر سال­ها، تاریخ­های کشت، ژنوتیپ­ها، و برهمکنش تاریخ­های کشت و ژنوتیپ­ها برای کلیه صفات (بجز اثر سال بر ارتفاع بوته در شرایط آبیاری تکمیلی) در هر سه رژیم آبیاری معنی­دار بودند. بالاترین عملکرد علوفه تر در هر سه رژیم آبیاری مربوط به تاریخ کشت آبان­ماه بود. از بین ژنوتیپ ها لاین SL5 با 33/38 و 13/9 و توده دورود با 9/37 و 6/8 تن در هکتار در شرایط بدون تنش، توده بروجرد 1 با 93/27 و 07/6 و بروجرد 2 با 07/24 و 07/6 تن در هکتار در شرایط آبیاری کامل و لاین SL5 با 4/16و4/3، SL1 با 6/16 و3/3 و توده نورآباد با 53/16 و 13/3 تن در هکتار در شرایط دیم به­ترتیب بالاترین عملکرد علوفه تر و خشک را داشتند. بنابراین برای توسعه این کشت جهت تولید علوفه تاریخ کشت آبان­ماه و استفاده از لاین ها، به­ویژه SL5 و در بین توده­ها توده­های بروجرد2 و دورود و اعمال آبیاری تکمیلی برای تولید پایدار علوفه توصیه می شوند.

مطالعه ماهیت اثر متقابل ژنوتیپ×محیط، امکان شناسایی ژنوتیپ های پایدار و سازگار را برای به نژادگران فراهم می آورد و همواره یکی از موضوعات مهم در تولید و آزادسازی ارقام جدید پایدار و پرمحصول در طرح های به نژادی بوده است. پژوهش حاضر با هدف شناسایی چگونگی واکنش ژنوتیپ ها در هر یک از مناطق مورد بررسی بر اساس مدل های AMMI و GGE بای­پلات و درک بهتر از موضوع اثر متقابل ژنوتیپ×محیط و تعیین میزان پایداری عمومی و خصوصی ژنوتیپ ها انجام شد. تعداد 20 ژنوتیپ گندم پاییزه و بینابین طی دو سال زراعی 1397 تا 1399 در نه منطقه (18 محیط) در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار ارزیابی شد. به منظور تجزیه و تحلیل سازگاری و پایداری ژنوتیپ ها، از مدل AMMI و GGE بای­پلات استفاده شد. نتایج تجزیه  AMMI نشان داد که اثر اصلی ژنوتیپ، اثر متقابل ژنوتیپ×محیط و شش مؤلفه اصلی اول در سطح احتمال یک درصد معنی دار بودند. مؤلفه های اصلی اول و دوم حدود 51% از مجموع مربعات اثر متقابل ژنوتیپ×محیط را تبیین کردند. بر اساس شاخص های گزینش هم زمان SSiASV و SSiWAAS، ژنوتیپ های G13، G1، G3، G2، G6، G16، و G7 به عنوان برترین ژنوتیپ ها شناسایی شدند. تجزیه بای­پلات نشان داد که ژنوتیپ های G1، G3، و G6 با عملکرد متوسط، بیشترین پایداری عمومی را نسبت به سایر ژنوتیپ ها دارا هستند. هیچ کدام از ژنوتیپ ها را نمی توان به عنوان ژنوتیپ­های مطلوب که دارای میانگین عملکرد بالا و نیز پایداری عملکرد بالایی باشند، در نظر گرفت؛ ولی ژنوتیپ G16 و در مرحله بعد ژنوتیپ های G1 و G13 نسبت به ژنوتیپ ایده آل قرار داشتند. الگوی چندضلعی بای­پلات محیط ها را به دو گروه محیطی (محیط کلان) و ژنوتیپ ها را به چهار گروه تقسیم کرد. اولین گروه محیطی شامل محیط های Kar1، Kar2، Qaz1، Qaz2، Ham1، Ham2، Mia2، Egl1، Jol2، Ard2، و Ara1 بود که در این محیط ها به طور میانگین ژنوتیپ های G16، G17، و G4 دارای بیشترین عملکرد بودند. دومین گروه محیطی شامل محیط های Mas1، Mas2، Mia1، Ard1، Jol1، Ara1، و Egl2 بودند که در این محیط کلان نیز ژنوتیپ های G2، G11، G7، و G12 بیشترین عملکرد را داشتند. بررسی روابط بین محیط ها، همبستگی بسیار بالایی را بین محیط های مورد بررسی نشان داد که حاکی از رفتار مشابه ژنوتیپ ها در اغلب محیط های مورد آزمایش بود.

رشد سریع، مقاومت به تنش ، یکنواختی، عملکرد بالا و حفظ حق به نژادگر تولید رقم هیبرید را به موفق ترین راهبرد به نژادی کلزا تبدیل کرده است. هدف از این پژوهش تهیه نخستین هیبریدهای سه لاینی ایرانی کلزا و بررسی عملکرد و باروری آنها بود. به علاوه تاثیر صفات مختلف بر افزایش عملکرد هیبریدها نیز مطالعه شد. هفت لاین نرعقیم با یک لاین بازگردان باروری به نام R2000 تلاقی داده شد و عملکرد دانه هیبریدها در دو سال زراعی 1399-1398 و 1400-1399 در قالب طرح بلوک-های کامل تصادفی با سه تکرار مورد ارزیابی قرار گرفت. سه مورد از هیبریدهای ایجاد شده با میانگین دوساله 4/64، 4/40، و 4/38 تن در هکتار عملکرد چشمگیری داشته و اختلاف معنی داری با ارقام شاهد نیلوفر، نپتون، و نیما (به ترتیب با عملکردهای 3/44، 3/73 و 3/30 تن در هکتار) نشان دادند. بیشترین هتروزیس مشاهده شده نسبت به رقم شاهد برتر مربوط به هیبرید R2000×A8  با  34/71،درصد بود. تمامی هیبریدهای به دست آمده از نظر باروری کاملا طبیعی و فاقد هرگونه نرعقیمی بودند. نتایج تجزیه به مولفه های اصلی و تجزیه خوشه ای نشان داد که افزایش تعداد خورجین در بوته و وزن هزار دانه و همچنین تلاقی لاین های والدینی دورتر منجر به تولید هیبریدهای پرمحصول تر می شود. با-توجه به عملکرد بالا و عدم مشاهده نرعقیمی، هیبریدهای امیدبخش حاصل از این پژوهش می توانند پس از بررسی سازگاری و پایداری به عنوان ارقام جدید معرفی شوند.

سازگاری متابولیکی گیاهان به تنش سرما نقش مهمی در رشد، بقا و عملکرد گیاهان زراعی دارد. دی­ آمین­کاداوارین به ­عنوان یک اسمولیت احتمالا در جهت مقابله با تنش اکسیداتیو القاشده توسط سرما مشارکت دارد. در این پژوهش، میزان پراکسید هیدروژن(H2O2) ، کاداوارین (Cad)، فعالیت آنزیم دی­آمین­اکسیداز(DAO)  و بیان نسبی ژن دی ­آمین­اکسیداز(DAO)  در دو ژنوتیپ متحمل (Sel96th11439) و حساس(ILC533)  نخود زراعی (Cicer arietinum L.) تحت تنش سرما (چهار درجه سلسیوس) به ­صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی مطالعه شد. در ژنوتیپ متحمل، میزان  H2O2پس از افزایش معنی­ دار در روز اول تنش، در روز ششم کاهش معنی­ داری در مقایسه با شاهد نشان داد (بیش از 7/4 درصد)؛ درحالی­که تجمع آن در ژنوتیپ حساس مشاهده شد (تا50 درصد). این نتایج بیانگر سازگاری نسبی به تنش سرما در ژنوتیپ متحمل بود. تحت تنش سرما متابولیت Cad در ژنوتیپ متحمل در روز ششم تنش مشاهده شد (میزان 18 نانومول بر گرم در وزن تر). به­ موازات افزایش میزان  Cadتحت تنش سرما، در ژنوتیپ متحمل فعالیت آنزیم DAO و بیان نسبی ژن DAO به­ عنوان مسیرهای بیوسنتز این متابولیت در روز ششم تنش افزایش معنی­ داری یافت (به ­ترتیب تا 5/3 و سه برابر). حداکثر فعالیت این مسیر در ژنوتیپ متحمل در روز ششم پس از تنش سرما مشاهده شد. در پاسخ ­های دیرهنگام تحت تنش سرما، تجمع Cad در ژنوتیپ متحمل منجر به کاهش آسیب سلولی (نتایج (H2O2 و بهبود درجه تحمل نخود به سرما شد. این شاخص ­ها در ارزیابی ژنوتیپ­ های نخود تحت تنش سرما موثر بوده و به­ کارگیری آن در برنامه­های به­ نژادی مفید است.

به منظور بررسی اثر محلول پاشی سرکه چوب و اسید­هیومیک بر صفات مورفولوژیک و بیوشیمیایی، آنزیم ‏های آنتی ‏اکسیدانی، و محتوی اسانس گیاه نعناع فلفلی در شرایط تنش کم‏ آبی، آزمایشی به صورت کرت های خردشده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس در سال زراعی 1397 اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل رژیم‏ های آبیاری در سه سطح (آبیاری تا حد ظرفیت مزرعه و به­ ترتیب بعد از تخلیه 25 (بدون تنش)، 40 (تنش متوسط) و 55 (تنش شدید) درصد آب قابل استفاده در منطقه ریشه) به­ عنوان عامل اصلی و محلول ‏پاشی در هفت سطح (اسید­هیومیک (یک، دو و سه درصد)، سرکه چوب (پنج، 10 و 15 درصد) و عدم محلول‏ پاشی (شاهد)) به ­عنوان عامل فرعی بودند. نتایج نشان داد بیشترین ارتفاع بوته در تیمار 15 درصد سرکه چوب در شرایط آبیاری مطلوب (63/38 سانتی‏متر) و بیشترین شاخص سطح برگ (01/3) در تیمار 15 درصد سرکه چوب در شرایط تنش کم ‏آبی متوسط به ­دست آمد. بیشترین عملکرد اسانس در تیمار محلول ‎پاشی سه درصد اسید­هیومیک در شرایط آبیاری مطلوب با 48/37 کیلوگرم در هکتار مشاهده شد که با تیمارهای کاربرد دو درصد اسیدهیومیک در شرایط آبیاری مطلوب با 34/34 کیلوگرم در هکتار و محلول ‏پاشی 15 درصد سرکه چوب در شرایط آبیاری مطلوب با 11/36 کیلوگرم در هکتار در یک گروه آماری قرار گرفتند. افزایش شدت تنش کم ‏آبی باعث کاهش عملکرد اسانس شد؛ به ­طوری­که در شرایط تنش کم ‏آبی متوسط و شدید به­ ترتیب 37/9 و 17/40 درصد کاهش عملکرد اسانس اتفاق افتاد. استفاده از سرکه چوب و اسید­هیومیک باعث افزایش عملکرد اسانس نعناع فلفلی شد؛ به­ طوری­که با افزایش غلظت محلول‏ پاشی سرکه چوب از صفر به 15 درصد، عملکرد اسانس 29/81 درصد افزایش یافت و افزایش غلظت محلول ‏پاشی اسید­هیومیک از صفر به سه درصد، باعث افزایش 28/69 درصدی عملکرد اسانس شد. با­توجه­ به محدودیت آب و نتایج این پژوهش، استفاده از سه درصد اسید­هیومیک در شرایط آبیاری مطلوب و تنش کم ‏آبی متوسط و کاربرد 15 درصد سرکه چوب در شرایط تنش کم‏ آبی شدید پیشنهاد می‏شود.

به ­منظور مطالعه ­ی تاثیر الگوی کشت بر عملکرد و شاخص ­های سودمندی کنجد، ماش، و لوبیا چشم ­بلبلی در کشت مخلوط، آزمایشی در سال زراعی 97-1396 در مزرعه تحقیقاتی گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی دانشگاه شهید چمران اهواز اجرا شد. این آزمایش به صورت طرح بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. تیمارها شامل الگوهای مختلف کشت در 15 سطح شامل تک­ کشتی کنجد، تک کشتی ماش، تک ­کشتی لوبیا چشم­ بلبلی، نسبت­ های مخلوط سه­ گانه: 1-2-2(1لوبیا، 2کنجد و 2ماش)، 2-1-2، 1-3-1 ،2-2-1 و2-3-2 و نسبت­های مخلوط دوگانه: 3کنجد-3لوبیا، 3کنجد-3ماش، 3لوبیا-3ماش، 2کنجد–4ماش، 2کنجد–4لوبیا، 4کنجد-2ماش و 4کنجد-2لوبیا، بود. نتایج این پژوهش نشان داد که نسبت برابری کلی زمین در الگوی کشت مخلوط 3ماش-3لوبیا با میانگین 56/1 بیشترین میزان را داشت. الگوهای کشت 4کنجد-2لوبیا (با میانگین 1/21)، 2لوبیا-3کنجد-2ماش (با میانگین 1/19)، 2کنجد-4 لوبیا (با میانگین 1/18) و 2کنجد-4ماش (با میانگین 1/09) دارای نسبت برابری کلی بیشتر از یک بودند. در بین الگوهای کشت، کنجد در الگوی 2لوبیا-3کنجد-2ماش دارای بیشترین درجه تهاجمی (با میانگین 1/03)، ضریب ازدحام نسبی (با میانگین 4/64) و بیشترین شدت نسبی رقابت (با میانگین 10/82) را داشت که حاکی از برتری کنجد در این الگوی کشت نسبت به دو گیاه دیگر یعنی ماش سبز و لوبیا چشم بلبلی بود. همچنین نتایج این پژوهش نشان داد که الگوهای کشت دوگانه 3ماش-3لوبیا و 4کنجد-2لوبیا به­ جهت شاخص های عملکردی دارای برتری معنی داری نسبت به الگوهای تک­ کشتی و کشت مخلوط چندگانه بودند. به ­طور کلی براساس نتایج این پژوهش مشاهده شد که کشت مخلوط توام کنجد با ماش و یا لوبیا به­ عنوان نمونه ای از نظام های پایدار در کشاورزی که اهدافی نظیر ایجاد تعادل اکولوژیک، بهره­ برداری بیش تر از منابع، افزایش کمی و کیفی عملکرد را دنبال می کند، نسبت به سایر الگوهای کشت برتری قابل توجهی را داشت که این امر می تواند به­ علت تأثیر مثبت این گیاهان در کنار یکدیگر در یک قطعه زمین به­ ویژه در ارتباط با قدرت تثبیت­ کنندگی نیتروژن توسط لگوم ها باشد.

این تحقیق به­ منظور بررسی پایداری عملکرد دانه 11 ژنوتیپ بادام ­زمینی در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار در سه ایستگاه تحقیقاتی مختلف در استان گیلان، ایران، طی دو فصل زراعی 1398 و 1399 انجام شد. تجزیه واریانس مرکب نشان داد که اثرات اصلی ژنوتیپ (G)، محیط (E) و اثرات متقابل آنها (G×E) بسیار معنی­ دار (01/0p<) بود. تجزیه به مؤلفه­ های اصلی (PCA) بر اساس ماتریس همبستگی رتبه ­ای نشان داد که دو PCA اول 6/76 درصد از واریانس متغیرهای اصلی را توجیه می­کنند. بر اساس تحلیل بای­پلات، آماره ­های پایداری ناپارامتری در چهار گروه طبقه­ بندی شدند. خوشه­ بندی ژنوتیپ­ ها بر اساس میانگین عملکرد و آماره ­های پایداری ناپارامتری، چهار گروه اصلی را نشان داد. نتایج حاصل از شاخص انتخاب ژنوتیپ ایده آل (IGSI) که با­استفاده­از تمامی آماره ­های پایداری ناپارامتری محاسبه شد، نشان داد که ژنوتیپ های 178، 128، 201، 176، و 115 با داشتن حداکثر مقدار IGSI، پایدارترین ژنوتیپ ها بودند. همچنین با­توجه­ به شاخص فاصله چندمتغیره از ژنوتیپ ایده آل (MGIDI)، ژنوتیپ های 178 و 176 به عنوان پایدارترین ژنوتیپ ها و ژنوتیپ های 115، 201 و 128 در رتبه­ های بعدی قرار گرفتند.

با هدف تهیه و ارزیابی دورگ های تست کراس‎ مقاوم به ریزومانیا و نماتد مولد سیست بر پایه سینگل­کراس های جدید بذر تولیدی 48 هیبرید تست­کراس در سال 1400 در قالب طرح آگمنت به­همراه ارقام شاهد مقاوم داخلی و خارجی در شش منطقه کرج، مشهد، شیراز، کرمانشاه، میاندوآب، و همدان ارزیابی شدند. نتایج مقایسه میانگین ژنوتیپ ها نشان داد رقم BTS2015N به­ترتیب با میانگین 97/133، 45/114، 14/77، 80/102، 08/97 و 91/104 تن در هکتار بالاترین عملکرد ریشه را در محیط های کرج، مشهد، شیراز، کرمانشاه، همدان، و مجموع شش مکان به­خود اختصاص داد. رقم Wawilow نیز به­ترتیب با میانگین 61/17، 31/18، 06/24، 57/19 و 62/18 درصد بالاترین عیار قند را در محیط های کرج، مشهد، شیراز و کرمانشاه و مجموع شش مکان به­خود اختصاص داد. در مجموع شش مکان بین هیبریدهای 39، 40، 31 و 35 از نظر عملکرد ریشه و هیبریدهای 24 و 47 از لحاظ عیار قند با رقم شاهد خارجی BTS2015N اختلاف معنی­داری مشاهده نشد. در این مطالعه هیبریدهای جدید 40، 38، 23، ارقام Nika و Bifort به­ترتیب با 062/0، 117/0، 154/0، 245/0 و 256/0 کمترین مقادیر شاخص پایداری امی (ASV) را به­خود اختصاص داده و ژنوتیپ­های پایدار از نظر عملکرد ریشه محسوب شدند. همچنین بر اساس نتایج روش GGE بای­پلات هیبریدهای جدید شماره 13، 24، 32، 23 بالاترین پایداری عمومی را به­خود اختصاص دادند. همچنین رقم BTS2015N برای محیط­های کرج، کرمانشاه، شیراز و همدان و رقم Annamira KWS برای محیط میاندوآب سازگاری خصوصی بالایی نشان دادند.