تحقیقات نظام سلامت حکیم
سال:1391 | دوره:15 | شماره:2 |تعداد مقالات:11

مقدمه: بررسی حداقل یک دهه از تجربیات سازمان تامین اجتماعی در خصوص میزان مشارکت بیماران و میزان دسترسی به خدمات ویزیت پزشک عمومی که در خود عناصر اصلی یک نظام سلامت اعم از بخش خصوصی، دولتی و رایگان را در بر دارد، می تواند تجربیات مفیدی در اختیار سیاست گذاران عرصه سلامت قرار دهد.روش کار: در پژوهش حاضر، تخمین تابع تقاضای ویزیت پزشک عمومی با استفاده از داده های پنل (88-1377) انجام شده است. جامعه پژوهش، حدود 30 میلیون نفر افراد تحت پوشش درمان سازمان تامین اجتماعی می باشند که طی سال های مذکور برای دریافت خدمت ویزیت پزشک عمومی به مراکز درمانی طرف قرارداد و متعلق به سازمان مذکور مراجعه نموده اند.یافته ها: یافته های تخمینی حاصل از مدل نشان می دهدکه متغیرهای «نسبت پرداخت از جیب بیمار بابت ویزیت پزشک متخصص به پرداخت از جیب بیمار بابت ویزیت پزشک عمومی» و «پرداخت از جیب بیمار بابت دارو»، در بهره مندی از ویزیت پزشکان عمومی تاثیر معکوس داشته است و تاثیر متغیر «میزان دسترسی»، برای شاخص مذکور مستقیم بوده است. همچنین «سرانه تعدیل شده هزینه خانوار بر اساس بعد خانوار»، بر شاخص مذکور تاثیر معنادار نداشته است.نتیجه گیری: افزایش یا کاهش پرداخت از جیب، در تغییر رفتار بیمه شدگان تامین اجتماعی که از حمایت های درمانی نسبتا مناسبی در مقایسه با سایر اقشار جامعه برخوردار هستند، از اهمیت ویژه ای برخوردار است. سازمان مذکور با توجه به وضعیت استان های مختلف، میزان دسترسی و قیمت برای هر خدمت را می بایست با توجه به حساسیت و کشش پذیری آن خدمت و همچنین قابلیت جانشینی آن با خدمات و ارایه کنندگان موجود دیگر در بازار در نظر داشته باشد تا با حفظ تعادل در میزان مشارکت بیماران، میزان بهره مندی آنان از خدمات درمانی بر اساس نیازهای واقعی دچار بی عدالتی و اختلال نگردد.

مقدمه: گروه های تشخیصی مرتبط، یک نوع سیستم طبقه بندی بیماران است که در آن بیماران بستری بر اساس شباهت بالینی و مالی به گروه های مختلف طبقه بندی می شوند. این سیستم در دهه 1970 به منظور بررسی کیفیت و عملکرد بیمارستان ها طراحی شد؛ ولی بیشتر برای تخصیص بودجه بیمارستان ها و روش پرداخت استفاده گردید. مطالعه حاضر به بررسی امکان استقرار گروه های تشخیصی مرتبط در کشور ایران می پردازد.روش کار: این مطالعه در دو مرحله انجام شده است. ابتدا از طریق پرسشنامه، میزان دانش و نوع نگرش مدیران و کارشناسان حوزه درمان درباره روش بودجه بندی فعلی و گروه های تشخیصی مرتبط مورد بررسی قرار گرفت. سپس یک مطالعه میدانی به منظور اطلاع از وضعیت ثبت و ضبط داده های بالینی و دموگرافیک بیماران بستری و سیستم حسابداری به عمل آمد.یافته ها: به ترتیب 60% و 66% از شرکت کنندگان در مطالعه اعتقاد دارند که سیستم ترکیب بیماری ها و گروه های تشخیصی مرتبط در بیمارستان های کشور قابل اجرا می باشد و نگرش مثبت پاسخ دهندگان نسبت به امکان پذیری سیستم ترکیب بیماری ها و گروه های تشخیصی مرتبط، با سطح تحصیلات آنان مرتبط می باشد. داده های تشخیصی و بالینی بیماران در تمامی بیمارستان ها ثبت می شود؛ ولی فقط یک بیمارستان سیستم حسابداری تعهدی دارد.نتیجه گیری: گروه های تشخیصی مرتبط در ایران در قالب یک برنامه میان مدت قابل اجرا است. هر چند داده های بالینی و دموگرافیک مورد نیاز برای اجرای گروه های تشخیصی مرتبط در بیمارستان ها وجود دارد، برای محاسبه وزن مالی گروه ها نیاز است سیستم حسابداری از نقدی به تعهدی تغییر یابد. مقاومت پرسنل و پزشکان در برابر تغییر می تواند با ارایه اطلاعات مناسب درباره کاربردها و مزایای گروه های تشخیصی مرتبط به حداقل کاهش یابد.

این مقاله مروری بر کاربردهای تکنیک های تحلیل مکانی ناشی از علوم ژئوانفورماتیک (سنجش از دور و (GIS برای آنالیز داده ها، متغیرها و پارامترهای مرتبط با سلامت انسان و محیط می باشد. با توجه به حوزه وسیع مطالعاتی با کاربردهای فراوان، این مطالعه دربرگیرنده مباحث مرتبط با مطالعات سنجش از دور و GIS در نظام سلامت و پزشکی، جغرافیای پزشکی و سلامت محیط در منابع خارجی می باشد. ابزارهای به کار رفته برای انجام مطالعات و بررسی های فوق بسیار متنوع بوده که می توان از سیستم های اطلاعات جغرافیایی به عنوان هسته مرکزی انجام تحلیل های مکانی و مجموعه تکنیک های متفاوت برای انجام محاسبات آماری مکانی، پردازش های کامپیوتری و بهره گیری از تصاویر سنجش از دور نام برد. امروزه کارایی و سهولت بکارگیری تحلیل های مکانی در GIS و سنجش از دور فرآیندی رو به رشد و گسترش می باشد. درحال حاضر گروه های زیادی در زمینه های مرتبط با تکنولوژی تحلیل های مکانی اطلاعات زمین مشغول به فعالیت می باشند که فعالیت های مرتبط با سلامت نیز قابل توجه است. پژوهشگران قابلیت و توانایی روزافزون ابزارهای تحلیل مکانی و نیز افزایش دسترسی به منابع داده ای را فرصتی مناسب جهت یافتن راه حل های مناسب برای بسیاری از مسایل و مشکلات مرتبط با نظام سلامت خواهند یافت. ابزارها و دانش های لازم برای انجام کارهای مرتبط در دسترس بوده و همچنین مهارت های جدید قابل ایجاد می باشند. بر این اساس، انتخاب شیوه و روشی که متخصصان برای انجام فرآیندهای کاربردی فن آوری های اطلاعات زمین در موضوعات سلامت به کار خواهند گرفت و نیز نوع تکنولوژی به کار گرفته شده بستگی به دیدگاه و شناخت متخصصان و کاربران از علوم و فن آوری های فوق خواهد داشت.

مقدمه: با توجه به بروز بالای مصدومیت های غیرعمدی کودکان و نوجوانان و چندگانه بودن علل رخداد آن ها، مطالعه ای با هدف تعیین رفتارهای پر خطر مرتبط با بروز مصدومیت های غیرعمدی در دانش آموزان دبیرستانی شهر تهران در سال 1388 انجام شد.روش کار: از تعداد 237300 دانش آموزان دبیرستانی و هنرستانی مدارس دولتی و غیردولتی شهر تهران، تعداد 727 دانش آموز که دارای شرایط ورود به مطالعه بودند (محدوده سنی 19 -12 سال، سالم، حذف افراد بیمار) به صورت تصادفی چند مرحله ای انتخاب و بررسی شدند. مناطق 19گانه آموزش و پرورش به روش طبقه بندی به سه منطقه شمال، مرکز و جنوب تقسیم شدند. از پرسشنامه مرکز مدیریت بیماری های آمریکا در زمینه رفتارهای پرخطر که در ایران بومی سازی و اعتباربخشی شده است استفاده شد. با انجام مصاحبه اطلاعات مورد نیاز جمع آوری شد. مصدومیت های غیرعمدی مطالعه شده شامل سقوط، سوختگی، سوانح ترافیکی، مسمومیت در خانه و یا مدرسه بود.یافته ها: میانگین و انحراف معیار سنی جامعه مورد بررسی 1.2± 16.8بود. 44% از پسران و 38% از دختران در معرض رفتارهای خطرزای منجر به مصدومیت های غیرعمدی قرار داشتند. میزان رانندگی بدون گواهینامه در پسران بیشتر از دختران و عدم استفاده از کمربند ایمنی در مدارس دولتی نسبت به مدارس غیردولتی و در جنوب تهران نسبت به سایر مناطق شایع تر بود (p<0.05). %41.6 از دانش آموزان مصرف خودسرانه دارو و 18.1% رفتارهای پرخطر منجر به سقوط داشتند. نسبت قابل توجهی از افراد مطالعه، رفتارهای پرخطری مانند عدم استفاده از محل مجاز عبور عابر پیاده، موتورسواری بدون استفاده از کلاه ایمنی، رانندگی بدون داشتن گواهینامه رانندگی، مواجهه با مواد خطرناک منجر به مسمومیت و فعالیت های منجر به سقوط داشتند. به طور کلی رفتارهای پرخطر پسران افزایش معناداری نسبت به دختران داشت (p<0.001).نتیجه گیری: با توجه به بالا بودن میزان رفتارهای پرخطر مرتبط با مصدومیت های غیرعمدی در جامعه مورد مطالعه به خصوص در میان پسرها و در مناطق محروم تر شهری، لازم است برنامه ریزی برای کاهش این گونه رفتارها برای پیشگیری از مصدومیت های غیرعمدی توسط مراجع ذی ربط مورد توجه قرار گیرد.

مقدمه: تشخیص عوامل بیماری زا و یافتن الگوی انتشار آن ها در محیط، کشف تجمع مکانی بیماری ها و عوامل محیطی تشدیدکننده بیماری، از مهم ترین و ضروری ترین برنامه ها در بهداشت عمومی و مدیریت بیماری ها می باشند. مدیریت صحیح و ایجاد زمینه های تصمیم گیری مناسب برای یک بیماری تنها بر اساس تجزیه و تحلیل حجم عظیمی از داده ها و اطلاعات مکان مرجع امکان پذیر می باشد؛ بنابراین، با توجه به قابلیت های فراوان سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) در این زمینه، بکارگیری آن در بخش بهداشت و درمان کشور امری اجتناب ناپذیر خواهد بود.روش کار: این مقاله در صدد است رابطه میان عوامل مختلف محیطی و اقلیمی با الگوی پراکندگی لیشمانیوز جلدی در ایران را در محیط GIS مورد مطالعه قرار دهد. ابتدا، مدل مفهومی مطالعه تعریف گردید. در مرحله بعد، لایه های اطلاعاتی مکانی و داده های بیماری برای سال های 1380 تا 1386 از مرکز مدیریت بیماری های وزارت بهداشت جمع آوری شد. سپس، با استفاده از تحلیل های مکانی- آماری و تلفیق لایه های اطلاعاتی با مدل بولین، مناطق مستعد شیوع این بیماری شناسایی شد.یافته ها: در این تحقیق مناطق آندمیک و کانون های اصلی لیشمانیا در ایران به ترتیب استان های اصفهان، خراسان رضوی، مرکزی، فارس، خراسان جنوبی، کرمان، قم، تهران، قزوین و سمنان شناسایی شدند.نتیجه گیری: اولویت بندی عوامل ایجاد کننده بیماری ها و یافتن تجمع مکانی آن ها با استفاده از تلفیق آنالیزهای آماری و مکانی و مدل سازی در یک سیستم GIS امکان پذیر بوده و می تواند به عنوان ابزاری توانمند جهت مدیریت و تصمیم گیری بهینه در زمینه بهداشت عمومی بکار گرفته شود.

مقدمه: یکی از مهم ترین آلاینده هایی که پایش آن در جو توسط سنجش از دور میسر می باشد، غلظت ذرات معلق با استفاده از تصاویر سنجنده مودیس است. هدف این پژوهش، بررسی توانایی داده های سنجنده مودیس، در سنجش آلودگی ذرات معلق در مناطق شهری و تولید نقشه های روزانه آلودگی هوا با استفاده از این داده ها می باشد.روش کار: از تصاویر سطح اول یک کیلومتری و 250 متری سنجنده مودیس، در بازه زمانی فروردین تا آبان ماه سال 88، برای مدل سازی استخراج اطلاعات از تصاویر ماهواره ای، به همراه داده های 13 ایستگاه زمینی سنجش آلودگی هوا در سطح شهر تهران استفاده شد. مدل مبتنی بر استفاده از تجزیه طیفی خطی برای تفکیک سهم دو عضو خالص می باشد که یکی بازتابندگی سطح و دیگری بازتابندگی ناشی از ذرات معلق است. در این رابطه بازتابندگی سطح از تصاویر در یک روز پاک و بازتابندگی ذرات معلق از یک روز کاملا آلوده که در آن روز سطح زمین دیده نمی شود استخراج شده است.یافته ها: نتایج نشان دادند که ضریب همبستگی بالای 70% با انحراف معیار استاندارد برابر با 132.22 میکروگرم بر مترمکعب میان محاسبات سنجش از دوری و اندازه گیری های زمینی وجود دارد. مقایسه انحراف معیار استاندارد و مقادیر زمینی غلظت آلودگی نشان داد که برای مقادیر غلظت اندک (حدود 100 میکروگرم بر متر مکعب)، درصد خطای مدل سازی بالا بوده و مدل در پیش بینی مقادیر مبالغه می کند.نتیجه گیری: به طور کلی، وجود وابستگی میان محاسبات سنجش از دوری و اندازه گیری های زمینی، حاکی از قابل استفاده بودن تصاویر ماهواره ای در نظارت بر وضعیت آلودگی هایی از نوع ذرات معلق در مناطق شهری می باشد.

مقدمه: بهبود کیفیت خدمات در هر سازمانی نیازمند الگوی عملیاتی به منظور هدایت فعالیت های بهبود کیفیت است. هدف این مطالعه، طراحی الگوی استقرار مدیریت کیفیت فراگیر در مراکز مدیریت حوادث و فوریت های پزشکی ایران بود.روش کار: الگو، با استفاده از اطلاعات سامانه های کیفیت اورژانس 11 کشور، تجارب استقرار سیستم های مدیریت کیفیت و با در نظر گرفتن نیم رخ فعلی مراکز مدیریت حوادث و فوریت های پزشکی ایران تدوین گردید و با استفاده از نظرات 16 نفر از خبرگان که به وسیله یک پرسش نامه 20 گویه ای جمع آوری شده بود تعیین اعتبار گردید.یافته ها: الگو با میانگین 0.15±4.38 از مجموع پنج امتیاز، تعیین اعتبار گردید. طبق الگو، مرکز مدیریت حوادث و فوریت های پزشکی با ساختار نیمه متمرکز، در سطوح ملی، منطقه ای و استانی دیده خواهد شد. انتزاع وظایف حاکمیتی و اعتباربخشی از وظایف تصدی گری محور الگو می باشد. ایجاد رکن هماهنگی اورژانس بیمارستانی و پیش بیمارستانی، ایجاد مرکز پیام مشترک با پلیس، آتش نشانی و جمعیت هلال احمر، دوشاخه کردن خدمات اورژانس، ایجاد گروه های کیفیت، شورای منطقه ای و شورای عالی کیفیت، واحد هماهنگ کننده کیفیت، واحد نظارت، مراکز ثبت داده، واحد آمار و اطلاع رسانی، واحد ارتباط با بیمار و معاونت آموزشی و پژوهشی رهنمودهای اساسی این الگو هستند.نتیجه گیری: استقرار الگو می تواند به افزایش موفقیت استقرار مدیریت کیفیت فراگیر، ایجاد زمینه خودارزیابی، رضایت مندی بیماران، افزایش رضایت و توانمندی کارکنان، استقرار نظام اعتباربخشی، استقرار رویکرد مبتنی بر شواهد و مشارکت بیشتر بخش خصوصی بیانجامد.

مقدمه: خشونت خانگی علیه زنان باردار یک مشکل مهم بهداشتی است. زنان بارداری که خشونت خانگی را تجربه می کنند، در معرض مشکلات بارداری قرار می گیرند. هدف از مطالعه حاضر تعیین تاثیر خشونت های خانگی در مادران باردار بر پیامد حاملگی در مراجعین به مراکز درمانی شهر کرج بود.روش کار: این یک مطالعه توصیفی تحلیلی بود که بر روی 335 زن باردار مراجعه کننده به مراکز درمانی شهر کرج طی شش ماه (1387-1386) انجام شد. نمونه گیری به روش آسان انجام گرفت. زنان باردار با پیامد نامطلوب بارداری (168)، به عنوان گروه مورد و زنان باردار با پیامد بارداری مطلوب به عنوان گروه شاهد (167) در نظر گرفته شدند. اطلاعات به روش مصاحبه جمع آوری شد. ابزار مورد استفاده شامل: فرم مشخصات دموگرافیک، پرسشنامه خشونت خانگی علیه زنان باردار و پرسشنامه پیامدهای بارداری نامطلوب بود. داده ها توسط نرم افزار آماری SPSS و با استفاده از آزمون های آماری تی تست، کای دو و رگرسیون لجستیک تحلیل آماری شدند.یافته ها: شیوع خشونت خانگی در گروه مورد 30.1% بود که شامل (25.1%) خشونت کلامی و روانی، (22.7%) خشونت جنسی و (8.4%) خشونت فیزیکی می شد. در گروه شاهد، شیوع خشونت خانگی 21.8% بود که شامل (14.9%) خشونت کلامی و روانی، (14.6%) خشونت جنسی و (3.3%) خشونت فیزیکی بود. اختلاف آماری معناداری بین مجموع خشونت خانگی (p=0.002)، خشونت کلامی و روانی (p<0.001)، خشونت جنسی (p=0.002) و خشونت فیزیکی (p=0.003) در دو گروه وجود داشت. خشونت کلامی و روانی با کاهش وزن زمان تولد (OR=3.3; %95 CI:1.32-8.59)، خشونت جنسی با پارگی زودرس پرده ها (OR=2.67; %95 CI:1-7.09) و خشونت فیزیکی با سقط بعد از 12 هفته (OR=3.56; %95 CI:1.15-11.03) ارتباط معناداری داشت.نتیجه گیری: با توجه به نتایج این مطالعه به نظر می رسد که خشونت خانگی علیه زنان باردار، پیامدهای نامطلوب بارداری را افزایش می دهد. بنابراین غربالگری و برنامه های پیشگیری به منظور کاهش خشونت خانگی در زنان باردار ممکن است به ارتقای پیامدهای مطلوب بارداری کمک کند.

مقدمه: تقریبا در تمام کشورها عمده ترین بخش نیروی انسانی نظام بهداشتی را پرستاران تشکیل می دهند. یکی از مسایل مطرح در مدیریت خدمات پرستاری، پایین بودن یا عدم رضایت شغلی پرستاران می باشد، این امر می تواند منجر به کاهش کیفیت مراقبت، ترک خدمت پرستاران و غیبت از کار شود. کمبود پرستار و خروج بالای پرستاران از این حرفه یک معضل جهانی است. این پژوهش با هدف مرور نظام مند متون تحقیقی که عوامل موثر بر رضایت شغلی پرستاران را تعیین کرده اند اجرا شده است.روش کار: مطالعه حاضر با جستجوی مقالات در دسترس در پایگاه های داده Science Direct، Inter Science،SID ، (OVID انجام گرفته است. کلید واژه های مورد استفاده در این پژوهش«nurses» ،«job satisfaction»  و «رضایت شغلی پرستاران» بود. در نهایت 61 مقاله، 2 رفرنس مقاله و 1 پایان نامه که در بردارنده معیارهای ورود به مطالعه (مقالات مشتمل بر عوامل موثر بر رضایت شغلی پرستاران) بودند مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. یافته ها به صورت نمودار و متن توصیف شدند.یافته ها: در ارتباط با رضایت شغلی پرستاران و ابقای آن ها، عواملی که به طور متناوب در متون پرستاری ذکر شده اند شامل: آزادی عمل، استرس شغلی، وجود همکاری مناسب بین پزشک و پرستار، ارتباطات میان فردی پرستاران، کیفیت مراقبت از بیمار، توانمندسازی کارکنان، سازمان دهی کار پرستاری و حقوق و مزایا می باشد.نتیجه گیری: می توان با تمرکز روی عوامل موثر بر رضایت شغلی پرستاران و رفع کمبودها از طریق تقویت آزادی عمل در میان پرستاران، از میان بردن عوامل تنش زای حرفه ای در پرستاری، همکاری بین پزشک و پرستار، بهبود ارتباطات در میان خود پرستاران، فراهمی مراقبت بیمار با کیفیت بالا، سازمان دهی حرفه پرستاری و بهبود سیستم پرداخت و عادلانه کردن آن، رضایت شغلی پرستاران را بهبود بخشید.

مقدمه: وضعیت کیفیت زندگی کاری پزشکان خانواده می تواند در نحوه ارایه خدمات به بیماران و جمعیت تحت پوشش آن ها تاثیرگذار باشد، هدف از انجام پژوهش حاضر بررسی کیفیت زندگی کاری پزشکان خانواده استان مازندران و عوامل تاثیرگذار بر آن بوده است.روش کار: در پژوهش حاضر که از نوع مقطعی و توصیفی- تحلیلی می باشد، 84 نفر از پزشکان خانواده استان مازندران به روش نمونه گیری طبقه بندی تصادفی شده انتخاب گردیدند. جهت جمع آوری داده ها، از پرسشنامه کیفیت زندگی کاری ون لارن که حیطه های رضایت از شغل و حرفه، شرایط کاری، وضع عمومی سلامتی، ارتباط کار- منزل، استرس در کار و کنترل در کار را مورد سنجش قرار می دهد استفاده شد. اطلاعات هر پرسش در یک طیف پاسخ های لیکرتی (5-1) جمع آوری شد و در هر حیطه و کل پس از تجمیع به ماخذ (100-0) تراز گردید. داده های پرسشنامه ها پس از تکمیل با استفاده از روش های آماری و نرم افزار SPSS و با توجه به اهداف پژوهش از طریق آزمون های آماری t-test و Anova و مدل رگرسیونی با روش Backward مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. سطح معناداری مورد استناد 0.05 در نظر گرفته شد.یافته ها: یافته های این پژوهش نشان می دهد که کیفیت زندگی کاری ابراز شده پزشکان خانواده استان مازندران، متوسط و رو به پایین می باشد (46%). کیفیت زندگی کاری پزشکان خانواده ای که از مسوولان مافوق خود، از مبلغ دریافتی، از زمان دریافت حقوق ماهانه خود، و از امکانات موجود در محل خدمت خود رضایت داشتند در تمام حیطه ها به طور معناداری (p<0.05) بالاتر بود. همچنین بررسی اثر همزمان متغیرهای مستقل تعریف شده در این مطالعه بر کیفیت زندگی کاری ابراز شده نشان داد که تنها متغیرهای رضایت از مسوول مافوق (با ضریب رگرسیون 0.8 و خطای معیار 0.36) و رضایت از زمان دریافت حقوق ماهانه مافوق (با ضریب رگرسیون 0.7 و خطای معیار 0.28) اثر معناداری داشتند (p<0.05).نتیجه گیری: به نظر می رسد کیفیت زندگی کاری ابراز شده پزشکان خانواده استان مازندران در وضعیت چندان مناسبی قرار ندارد، لذا لازم است مسوولان طرح پزشک خانواده در وزارت بهداشت و همچنین مسوولان شبکه پزشک خانواده در استان مازندران توجه بیشتری به کیفیت زندگی کاری پزشکان خانواده معطوف نمایند و در جهت ارتقای کیفیت زندگی کاری آنان برنامه ها و راهکارهایی را مدنظر قرار دهند.